ច្បាប់សេវាយោធារបស់ពលរដ្ឋនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលបានបង្កើតកាលពីឆ្នាំ ២០១០ តែត្រូវបានប្រើក្នុងខែកុម្ភៈ មានន័យថាបុរសអាយុពី ១៨ទៅ៤៥ឆ្នាំ និងស្ត្រីអាយុពី ១៨ទៅ៣៥ឆ្នាំ អាចត្រូវកេណ្ឌឱ្យបម្រើការក្នុងកងយោធពលពីរឆ្នាំ។ ពលរដ្ឋដែលមានវិជ្ជាជីវៈខ្លះ ដូចជាវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ត្រូវបម្រើការបីឆ្នាំ។ ក្នុងករណីប្រទេសជាតិមានភាពអាសន្ន ការបម្រើយោធាអាចត្រូវពន្យារពេលដល់ទាំងអស់ប្រាំឆ្នាំ។
បើតាមលោក Zaw Min Tun អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ក្រុមប្រឹក្សាយោធាគ្រប់គ្រងប្រទេសមានគោលដៅកេណ្ឌទាហានថ្មី ៦០.០០០នាក់ ក្នុងមួយឆ្នាំ ដោយឱ្យបាន ៥.០០០នាក់ នៅដំណាច់ខែមេសា។
លោក Robert Minn អាយុ២៥ឆ្នាំ ជាសកម្មជនយុវជនម្នាក់នៃក្រុម Milk Tea Alliance-Friends of Myanmar ដែលជាក្រុមមួយទាក់ទងនឹងប្រទេសអាស៊ីខាងកើតមួយចំនួន។ លោកបាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះលោកត្រូវបានឃាត់នៅកន្លែងត្រួតពិនិត្យមួយក្នុងក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ហើយត្រូវបានសុំឱ្យចូលរួមបម្រើក្នុងជួរកងទ័ព។
លោកថា៖ «កាលពីអាទិត្យមុន ខ្ញុំបានទៅកណ្តាលក្រុង ហើយពួកគេឆែកទូរស័ព្ទខ្ញុំ។ ខ្ញុំគ្មានអ្វីលើទូរស័ព្ទនោះទេ គ្មានឯកសារនយោបាយទេ។ តែពួកគេសួរថា «តើអ្នកចង់បម្រើកងទ័ពឬទេ? តើអ្នកចង់ចូលរួមក្នុងកំណែននេះឬទេ?»
ដោយប្រឈមនឹងការបំភិតបំភ័យ លោក Minn ថា លោកប្តេជ្ញាចេញពីទីនោះ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំបាននិយាយថា ទេ ប៉ុន្តែមានទាហានច្រើននាក់ ដូច្នេះខ្ញុំថាបើលោកកោះហៅខ្ញុំជាផ្លូវការ ដោយមានសំបុត្រខ្ញុំអាចចូលរួមបាន»។
លោក Minn ថា លោកបានបង់ប្រាក់ ៥០.០០០ Kyat ភូមាស្មើនឹង ២៣,៨០ដុល្លារ ឱ្យពួកទាហាន ដើម្បីអាចចាកចេញពីកន្លែងត្រួតពិនិត្យនោះបាន។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនចង់ចូលរួមជាមួយពួកគេទេ។ ខ្ញុំត្រូវតែបង់ប្រាក់ដើម្បីគេចខ្លួន។ បើខ្ញុំនិយាយថា ព្រម ពួកគេប្រហែលចាប់យកខ្ញុំនៅនឹងកន្លែងនោះតែម្តង។ កាលពីពេលមុនៗ កងយោធាគ្រាន់តែឆែកឆេរអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ហើយខ្ញុំអាចទៅបានដោយងាយ ប៉ុន្តែពេលនេះពិបាកជាងមុន»។
ខិតបណ្ណរដ្ឋាភិបាលលើកទឹកចិត្តក្រុមយុវជនឱ្យចុះឈ្មោះត្រូវបានចែកនៅទូទាំងមីយ៉ាន់ម៉ាតាំងពីច្បាប់កាតព្វកិច្ចយោធាចូលជាធរមានកាលពីថ្ងៃទី ១០ ខែកុម្ភៈមក។
ខិតបណ្ឌស្តីពីច្បាប់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។ (រូបភាពផ្តល់ឱ្យដោយ Robert Min)
លោក Aung Sett សកម្មជនម្នាក់នៃសហព័ន្ធសហជីពនិស្សិតទូទាំងប្រទេសភូមា បាននិយាយថា ច្បាប់កាតព្វកិច្ចយោធាគំរាមកំហែងបង្ខំក្រុមបុគ្គលឱ្យចុះឈ្មោះ«ប្រឆាំងនឹងឆន្ទៈពួកគេ»។
លោកបានប្រាប់វីអូអេថា៖ «ពួកគេបង្ខំយុវជននិងនិស្សិតវ័យក្មេងឱ្យចាកចេញពីប្រទេសឬកាន់កាំភ្លើងប្រយុទ្ធ ដោយគ្មានជម្រើស។ មានការគំរាមកំហែងខ្លះដល់ក្រុមយើង ជាពិសេសដល់ជនរស់នៅក្នុងតំបន់ក្រុង។ ខ្ញុំព្រួយបារម្ភអំពីមនុស្សវ័យក្មេងដែលត្រូវបានជ្រើសរើសប្រឆាំងនឹងឆន្ទៈពួកគេ»។
ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាមានចលាចលតាំងពីមេដឹកនាំយោធាឧត្តមសេនីយ៍ Min Aung Hlaing និងកងកម្លាំងយោធាលោកបានទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១។ រដ្ឋប្រហារនេះបានបណ្តាលឱ្យមានការបះបោរប្រដាប់អាវុធក្នុងពេលពីរបីឆ្នាំមកនេះ។
ក្រុមតស៊ូមីយ៉ាន់ម៉ាមានរួមរដ្ឋាភិបាលឯកភាពជាតិដឹកនាំដោយជនស៊ីវិលនិងសាខាប្រដាប់អាវុធ គឺកងកម្លាំងការពាររបស់ប្រជារាស្ត្រនិងក្រុមជនអំបូរភាគតិចប្រដាប់អាវុធ។
ការវាយលុកដោយកងកម្លាំងតស៊ូដែលចាប់ផ្តើមកាលពីខែតុលា ក្នុងរដ្ឋ Shan នៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានវាយយកទីប្រជុំជននិងប៉ុស្តិ៍យោធារាប់សិប។ ទោះជាមានការឈប់បាញ់គ្នាក៏ដោយ ក៏សង្គ្រាមនៅតែមានក្នុងផ្នែកឯទៀតៗនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាតទៅទៀត នៅពេលក្រុមប្រឹក្សាយោធាប្រឹងប្រែងគ្រប់គ្រងតំបន់បាត់បង់វិញ។
នៅពេលកងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ាស្វះស្វែងឱ្យមានទាហានថ្មីៗថែមទៀត មានមនុស្សរាប់លាននាក់អាចចូលរួមបាន។ ក្នុងចំណោមប្រជារាស្ត្រ ៥៦ លាននាក់ រួមមានបុរស ៦,៣លាននាក់ និងស្ត្រី ៧,៧លាននាក់ មានគុណវុឌ្ឍិគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់សេវាយោធា។ នេះបើតាមក្រុមប្រឹក្សាយោធា។
នាង Jewel ដែលសុំកុំឱ្យប្រើឈ្មោះពិតរបស់នាងដោយសារហេតុផលសន្តិសុខ ជាសមាជិកានៃគណៈកម្មាធិការកូដកម្មយុវជន Pazundaung ដែលជាក្រុមប្រឆាំងនឹងក្រុមប្រឹក្សាយោធានៅក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ។ នាងថា ច្បាប់កាតព្វកិច្ចយោធាថ្មីនេះអាចធ្វើឲ្យក្រុមស្ត្រីមានគ្រោះថ្នាក់។
នាងបាននិយាយពីមីយ៉ាន់ម៉ាតាមទូរស័ព្ទថា៖ «ច្បាប់សេវាយោធាសម្រាប់ស្ត្រីនាំឱ្យមានកង្វល់ខ្លាំងណាស់ក្នុងរបបគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋប្រហារ ពីព្រោះពួកទាហានបង្ខំសេពសន្ធវៈស្ត្រី។ បើមិនដូច្នេះទេ ក្រុមស្ត្រីអាចជាខែលមនុស្ស ដើម្បីដឹកជញ្ជូនយុទ្ធោបករណ៍ឬឱ្យរកគ្រាប់មីន»។
មានរបាយការណ៍អំពីការរំលោភសេពសន្ធវៈជាញឹកញយ នៅពេលក្រុមយោធាបង្ក្រាបយ៉ាងសាហាវលើកងកម្លាំងតស៊ូកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។ កាលពីពេលមុនៗ ក្រុមប្រឹក្សាយោធាបានប្រកែកមិនព្រមអធិប្បាយទេនៅពេលវីអូអេទាក់ទងសុំអត្ថាធិប្បាយ។
នាង Jewel ថា ច្បាប់កាតព្វកិច្ចយោធាក៏បានបង្ខំក្រុមសមាជិករបស់នាងឱ្យស្វះស្វែងកិច្ចការពារនៅក្រោមកងកម្លាំងប្រឆាំងគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
នាងបានបន្ថែមថា៖ «សមាជិកនៃក្រុមខ្ញុំមានទាំងប្រុសទាំងស្រី។ ដោយសារមានរួមក្រុមនារី សមាជិកដែលមានអាយុកំណត់ដោយច្បាប់កាតព្វកិច្ចយោធានេះបានរត់គេចខ្លួនទៅកាន់កងទ័ពបដិវត្តន៍របស់ប្រជាជន (PDF) ពីព្រោះពួកគេមិនចង់បម្រើការក្នុងកងយោធា»។
លោក Zarni Soe ជាយុវជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ាជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនិងជាស្ថាបនិកបណ្តាញក្រុមយុវជនសន្តិភាព Arakan។ លោកថ្លែងថា ក្រុមលោកក៏ប្រឈមនឹងឧបសគ្គក្រាស់ក្រែលដែរកាលពីប៉ុន្មានសប្តាហ៍ថ្មីៗនេះ។ របាយការណ៍ថា កងកម្លាំងក្រុមប្រឹក្សាយោធាបានឃាត់ខ្លួនយុវជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ារាប់រយនាក់នៅក្នុងរដ្ឋនោះ នាំឱ្យមានកំណើនកង្វល់អំពីថា តើក្រុមយោធានឹងកេណ្ឌពួកគេឬយ៉ាងណា។
លោកបានពោលប្រាប់វីអូអេថា៖ «ជាលទ្ធផល ខ្ញុំត្រូវតែបញ្ឈប់សកម្មភាពក្នុងតំបន់តាំងពីពេលនោះមក។ ដើម្បីថែរក្សាការប្រឹងប្រែងរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំផ្តល់អាទិភាពដល់ការសម្ងាត់ ដោយប្រើបណ្តាញគមនាគមន៍មានសន្តិសុខ ធ្វើចលនាដោយប្រុងប្រយ័ត្ននិងកសាងបណ្តាញរឹងមាំមួយពីតំបន់មួយចំនួន»។
លទ្ធភាពនៃសេវាយោធានាំឱ្យជនជាតិមីយ៉ាន់ម៉ារាប់ពាន់នាក់ប្រឹងប្រែងចាកចេញពីប្រទេស។ មានមនុស្សឈរបន្តគ្នាយ៉ាងវែងដើម្បីសុំទិដ្ឋាការនៅស្ថានទូតថៃក្នុងក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ចំណែកជនជាតិមីយ៉ាន់ម៉ារាប់សិបនាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនក្រោយចូលក្នុងប្រទេសថៃដោយខុសច្បាប់។
លោក Ye Myo Hein ជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅមជ្ឈមណ្ឌល Wilson និងវិទ្យាស្ថានសន្តិភាពសហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកថា ក្រុមយោធាប្រើច្បាប់កាតព្វកិច្ចយោធាដោយសារប្រជារាស្ត្រខ្វះការយកចិត្តទុកដាក់ចូលរួមក្នុងកងទ័ព។
លោកបាននិយាយកាលពីខែកុម្ភៈថា៖ «ដោយមានកំណើនអរិភាពដល់ក្រុមយោធានៅក្រោយរដ្ឋប្រហារ ការចុះឈ្មោះធ្វើទាហានដោយស្ម័គ្រចិត្តសឹងតែមិនអាចធ្វើបានទេ»។
លោក Ye Myo Hein បានពោលថា៖ «បើក្រុមប្រឹក្សាយោធានៅតែបន្តដោយវិធីបង្ខិតបង្ខំ សាធារណជននឹងមានជម្រើសតែពីរបី រួមមានរត់គេចខ្លួនចេញពីប្រទេស បង្កើនការគាំទ្រដល់ចលនាតស៊ូប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមប្រឹក្សាយោធានិងចូលរួមជាមួយក្រុមតស៊ូតែម្តង»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកឈឹម សុមេធ