យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាខ្វះផែនការយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះក្នុងប្រទេសនិងជំរុញប្រទេសឆ្ពោះទៅដល់កម្រិតតំបន់និងពិភពលោកក្នុងវិស័យការទូត។
នេះជាអ្វីដែលក្រុមអ្នកជំនាញបាននិយាយ បន្ទាប់ពីថ្នាក់ដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានជួបជាមួយក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ថៃនៅក្នុងប្រទេសថៃកាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែមិថុនាកន្លងទៅនេះ។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសមីយ៉ាន់ម៉ាលោក Than Swe ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះដែលធ្វើឡើងនៅក្នុងទីក្រុង Pattaya ចំនួន ២ ថ្ងៃ។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសថៃលោក Don Pramudwinai បានថ្លែងថា វិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងបង្កឱ្យមានជនភៀសខ្លួនឆ្លងកាត់ព្រំដែនថៃមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរបានរងការខូចខាត។ ប្រទេសព្រុយណេ កម្ពុជា ចិន ឥណ្ឌា ឡាវ និងវៀតណាម ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាបានចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះផងដែរ។
លោកDavid Scott Mathieson ដែលជាអ្នកវិភាគបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា បាននិយាយថា យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា គ្មានផែនការមេសម្រាប់រយៈពេលវែងឆ្ងាយទេ។
លោកបានប្រាប់ VOA ដូច្នេះថា៖ «មិនមានផ្លូវចេញជាអន្តរជាតិទេ។ ពេលវេលាសម្រាប់ផែនការចាកចេញពីដំណាក់កាលក្រោយរដ្ឋប្រហារគឺតាំងពីដើមឆ្នាំ ២០២១ ម៉្លេះ បន្ទាប់ពីផែនការរបស់អាស៊ាន (ASEAN) ប៉ុន្តែយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានបាត់បង់ឱកាសនោះទាំងស្រុង។ ពួកគេកំពុងបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួនពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ដែលករណីនេះមានន័យថាពួកគេនឹងគ្មានឱកាសក្នុងការមានផែនការការទូតច្បាស់លាស់មួយ»។
រូបឯកសារ៖ ស្ត្រីម្នាក់ឈរថតរូបជាមួយនឹងនិមិត្តសញ្ញាអាស៊ាន នៅទីក្រុងហ្សាការតា ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ថ្ងៃទី ២៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣។ (AFP)
ការមិនពេញចិត្តរបស់អាស៊ាន
កិច្ចប្រជុំនេះមិនត្រូវបានគេរំពឹងទុកទេដោយសារតែក្រុមមេដឹកនាំមីយ៉ាន់ម៉ាត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំធំៗរបស់សមាគមអាស៊ានដែលមានសមាជិក ១០ ប្រទេស។ សមាជិកអាស៊ានខ្លះដូចជាឥណ្ឌូណេស៊ីដែលជាប្រធានអាស៊ានបច្ចុប្បន្ន ម៉ាឡេស៊ី និងសិង្ហបុរីជាដើម មិនបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅទីក្រុង Pattaya នេះទេ។
អ្នកវិភាគបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ាលោក Aung Thu Nyein បានថ្លែងថា កិច្ចប្រជុំនេះបានធ្វើឱ្យសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនមួម៉ៅ។
លោកបានប្រាប់ VOA ថា៖ «សមាជិកអាស៊ានជាច្រើនបានសន្មត់ថាប្រទេសថៃគឺជាប្រទេសជួរមុខទល់នឹងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយប្រទេសនេះអាចផ្ដួចផ្ដើមគោលនយោបាយមួយចំនួនដោយសារតែប្រទេសនេះសំខាន់។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់កិច្ចប្រជុំនេះ សមាជិកអាស៊ានជាច្រើនបានប្រឆាំង និងថាវាហាក់ដូចជាធ្វើហួសពីកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់អាស៊ាន»។
រដ្ឋាភិបាលបង្រួបបង្រួមជាតិនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (NUG) ដែលជារដ្ឋាភិបាលស្រមោល បានបញ្ជាក់ថា កិច្ចពិភាក្សានេះនឹងមិនបញ្ចប់វិបត្តិទេហើយក្រុមសកម្មជនមីយ៉ាន់ម៉ាជាង ៨០ បានថ្កោលទោសកិច្ចប្រជុំនេះ។
មកទល់នឹងពេលនេះ អង្គការអន្តរជាតិនានាមិនទាន់អាចស្វែងរកដំណោះស្រាយណាមួយសម្រាប់វិបត្តិនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបាននៅឡើយទេ។
បេសកជនពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាអ្នកស្រីបណ្ឌិត Noeleen Heyzer បានបញ្ចប់អាណត្តិរបស់អ្នកស្រីកាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែមិថុនា បន្ទាប់ពីបានបំពេញមុខតំណែងនេះអស់រយៈពេល ២០ ខែមក ដោយមិនអាចបំបែកវិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ានេះបាន។
លោក Mathieson បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនឃើញមានដំណើរវិវឌ្ឍការទូតណាមួយពីថ្នាក់ដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានោះទេ។ រហូតទាល់តែដល់ពេលដែលរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាចង់បានពិតប្រាកដនូវការជួយជ្រោមជ្រែងពីខាងក្រៅ កិច្ចប្រឹងប្រែងទាំងនេះគឺគ្រាន់តែជាការនិយាយបរិយាយ គ្មានខ្លឹមសារ និងនាំឱ្យអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍មួយចំនួនយល់ច្រឡំដោយគិតថាមានប្រយោជន៍នៅក្នុងការទាក់ទងជាមួយនឹងថ្នាក់ដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាតែប៉ុណ្ណោះ»។
លោក Thomas Kean អ្នកប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការ International Crisis Group និងជាអ្នកនិពន្ធនៃទស្សនាវដ្ដី Frontier Myanmar មានទស្សនៈដូចទស្សនៈរបស់លោក Mathieson អំពីកង្វះផែនការចាកចេញពីវិបត្តិរបស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោក Kean ថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ការបោះឆ្នោតគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រចាកចេញពីវិបត្តិរបស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាតាំងពីថ្ងៃដំបូងម្ល៉េះ ហើយវាហាក់ដូចជាមិនមានផែនការបម្រុងទុកបន្ទាប់ទេ។ ការកំណត់ស្ថានភាពអាសន្ននៅពេលបច្ចុប្បន្ននឹងផុតកំណត់នៅចុងខែកក្កដា។ គេនៅមិនទាន់ច្បាស់ទេថាតើរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានឹងធ្វើអ្វី ប៉ុន្តែជាការពិតរបបនេះមិនបានធ្វើឱ្យមានការវិវឌ្ឍច្រើនណាមួយទេតាំងពីពេលនោះមកនៅក្នុងការបង្ក្រាបចលាចល ហើយមិនមានសញ្ញានៃការរៀបចំសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឡើយ»។
រូបឯកសារ៖ សម្លៀកបំពាក់របស់ស្ត្រីត្រូវបានហាលកាត់ទទឹងផ្លុវដើម្បីរារាំងកងកម្លាំងសន្ដិសុខមិនឱ្យឆ្លងកាត់ទៅតំបន់ដែលមានការធ្វើបាតុកម្មនៅក្នុងទីក្រុង Mandalay ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ថ្ងៃទី ៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១។
ស្ថានភាពអាសន្ន
ថ្នាក់ដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានសន្យាថានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មីបន្ទាប់ពីខ្លួនបានធ្វើរដ្ឋប្រហារកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ មក ប៉ុន្តែដោយសារប្រឈមជាមួយនឹងការប្រឆាំងជាទូទៅចំពោះការដឹកនាំរបស់ខ្លួន ពួកគេបានពន្យារបន្តម្ដងហើយម្ដងទៀតនូវស្ថានភាពអាសន្ននេះ ដោយការពន្យារបន្តចុងក្រោយបង្អស់នេះនឹងផុតកំណត់នៅថ្ងៃទី ១ ខែសីហាខាងមុខ។
គេក៏ឃើញមានសេចក្ដីរាយការណ៍នានាផងដែរកាលពីពេលថ្មីៗនេះថាថ្នាក់ដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានទៅជួបអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi មេដឹកនាំប្រជាធិបតេយ្យដែលជាប់ឃុំឃាំង ដើម្បីពិភាក្សាអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព។
ប៉ុន្តែ លោក Zaw Min Thu ដែលជាអ្នកនាំពាក្យរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា បានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ផ្នែកភាសាភូមាថា រឿងនេះមិនពិតនោះទេ។
អ្នកស្រី Suu Kyi ដែលបានឈានចូលវ័យ ៧៨ ឆ្នាំ កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែមិថុនាកន្លងទៅនេះ កំពុងជាប់ឃុំឃាំងសរុបចំនួន ៣៣ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីត្រូវបានតុលាការរបស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាផ្តន្ទាទោសក្រោមបទចោទប្រកាន់ជាច្រើន។
សកម្មជនគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអ្នកស្រី Thinzar Shunlei Yu បាននិយាយថា វាមិនបានធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលអ្វីនោះឡើយ មិនថាថ្នាក់ដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានទៅជួបឬមិនបានទៅជួបអ្នកស្រី Suu Kyi។
អ្នកស្រីបានប្រាប់ VOA ដូច្នេះថា៖ «ប្រសិនបើការចរចាបានធ្វើឡើងគឺវាគ្រាន់តែជាការសន្ទនាតែប៉ុណ្ណោះរវាងអ្នកស្រី Suu Kyi និងគណបក្សរបស់អ្នកស្រី។ ករណីនេះនឹងមិនតំណាងឱ្យបដិវត្តន៍ទាំងមូលឬក៏ភាគីពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗនៃការតស៊ូឡើយ»។
យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានបង្កើនការវាយប្រហារតាមអាកាសលើក្រុមកងកម្លាំងតស៊ូកាលពីឆ្នាំទៅ ហើយអ្នកអត្ថាធិប្បាយមួយចំនួនយល់ឃើញថានេះជាសញ្ញាមួយបង្ហាញថាយោធាមានការលំបាកនៅសមរភូមិ។
លោក Dave Eubank ស្ថាបនិកអង្គការ Free Burma Rangers ដែលជាអង្គការមនុស្សធម៌គ្រិស្តសាសនាពហុជាតិសាសន៍ បានប្រាប់ VOA កាលពីដើមឆ្នាំនេះថា៖ «ការប្រែប្រួលនេះបានកើតឡើងកាលពីឆ្នាំមុន នៅពេលដែលថ្នាក់ដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាចាប់ផ្ដើមមានអារម្មណ៍ថាពួកគេមិនអាចឈ្នះសង្គ្រាមនេះ។ ការប្រែប្រួលនេះមានតាំងពីការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើទីតាំងយោធា បន្ទាយក្រុមអ្នកតស៊ូ រហូតដល់ការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើដងផ្លូវ រថយន្ត គ្លីនិក និងសាលារៀននានា»។
នៅក្នុងការវាយប្រហារតាមអាកាសដ៏ប្រល័យបំផុតតាំងពីរដ្ឋប្រហារយោធាមក ពួកយោធាបានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងតិច ១៦៨ នាក់កាលពីខែមេសា ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងកុមាររាប់សិបនាក់ផងដែរ នៅក្នុងតំបន់ Sagaing នៅភាគពាយ័ព្យប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោក Kean បាននិយាយថា ការវាយប្រហារតាមអាកាសនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធវិធីដ៏ឃោរឃៅរបស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖ «គេមិនត្រូវមើលឃើញចំណុចនេះថាជាសញ្ញានៃភាពកម្សោយ ឬក៏ជាវិធីចុងក្រោយបង្អស់របស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាដូចអ្នកខ្លះបានលើកឡើងនោះទេ។ យុទ្ធវិធីដ៏ឃោរឃៅនៅក្នុងការប្រឆាំងនឹងការបះបោរនេះគឺជាផ្នែកមួយដ៏យូរមកហើយនៃវិធីប្រតិបត្តិរបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាទើបតែសម្រេចបានសមត្ថភាពវាយប្រហារតាមអាកាសនេះកាលពីពេលថ្មីៗនេះតែប៉ុណ្ណោះ»។
បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារមក យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានបង្ក្រាបលើការតស៊ូប្រឆាំងនៅទូទាំងប្រទេស ដោយសម្លាប់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់និងចាប់មេដឹកនាំនយោបាយនានាដាក់ឃុំ ដែលបណ្ដាលឱ្យមានការតស៊ូប្រដាប់អាវុធដឹកនាំដោយកងកម្លាំងការពារប្រជាជននិងក្រុមប្រដាប់អាវុធជាតិសាសន៍ផ្សេងៗទៀត។
បើយោងតាមសមាគមជំនួយសម្រាប់អ្នកទោសនយោបាយនៅភូមា (Assistance Association for Political Prisoners in Burma) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសថៃ មនុស្ស ៣.៦៧២ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយយោធាតាំងពីរដ្ឋប្រហារមក៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ