នៅពេលដែលជនអន្តោប្រវេសន្តមកដល់ប្រទេសថ្មីមួយ ពួកគេខំប្រឹងសម្របខ្លួនទៅនឹងសង្គមថ្មី ខណៈដែលព្យាយាមរក្សាប្រពៃណីនិងវប្បធម៌នៃប្រទេសកំណើតរបស់ខ្លួន។ នេះគឺបទពិសោធន៍របស់ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង ដែលបានភៀសខ្លួនពីរបបខ្មែរក្រហម និងការកាប់សម្លាប់រង្គាលដ៏ឃោរឃៅរបស់ក្រុមនេះ កាលពីប្រមាណ៤០ឆ្នាំមុន។
ជនភៀសខ្លួនជាច្រើនក្នុងចំណោមជនភៀសខ្លួនទាំងនេះ បានមកតាំងទីលំនៅថ្មីក្នុងទីក្រុងឡុងប៊ិច នៃរដ្ឋកាលីហ្វ័រនីញ៉ា ជាទីដែលមានពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅច្រើនជាងគេនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនេះ។ ទីនេះ ក៏ជាកន្លែងដែលពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងជាច្រើន កំពុងព្យាយាមភ្ជាប់ខ្លួនឡើងវិញទៅនឹងដើមកំណើតរបស់ខ្លួន តាមរយៈថ្នាក់រៀនភាសាខ្មែរមួយ។
ពលរដ្ឋទាំងនេះ បានបាត់បង់ប្រទេសរបស់ខ្លួន ដោយសារអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
ឥឡូវមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ជនភៀសខ្លួនខ្មែរជាច្រើននៅទីនេះ ភ័យខ្លាចបាត់វប្បធម៌របស់ខ្លួន ជាពិសេសសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងជំនាន់ក្រោយ។
លោក ហ៊ុល សុផាន នែលសិន (NIELSON SOPHANN HUL ) គឺជាពលរដ្ឋខ្មែរអាមេកាំងម្នាក់។
«នៅពេលធំដឹងក្តី ខ្ញុំមានសំណួរដូចគ្នាដែរអំពីអត្តសញ្ញាណដែលកូនៗរបស់ជនអន្តោប្រវេសន្តភាគច្រើនមានគឺថា ខ្ញុំជានរណា? ខ្ញុំជាអ្វី? ជាខ្មែរ ឬជាអាគាំង»?
ចម្លើយសម្រាប់លោក NIELSON ទៅនឹងសំណួរនេះគឺការរៀនភាសាខ្មែរ។
«វាជួយខ្ញុំឲ្យមានអារម្មណ៍ជាខ្មែរ។ វាធ្វើឲ្យខ្ញុំភ្ជាប់ខ្លួនទៅដើមកំណើតរបស់ខ្ញុំថាតើខ្ញុំជានរណា»។
នេះគឺជាមូលហេតុដែលទីក្រុងឡុងប៊ិច បានចាប់ផ្ដើមថ្នាក់រៀនភាសាខ្មែរមួយដោយឥតគិតថ្លៃនៅចុងសប្ដាហ៍សម្រាប់មនុស្សពេញវ័យនិងក្មេងៗ កាលពី៨ឆ្នាំមុន នៅក្នុងបណ្ណាល័យនេះក្នុងក្រុងឡុងប៊ិច។
លោក Bryant Ben បានស្ម័គ្រចិត្តមើលការខុសត្រូវលើកម្មវិធីបង្រៀនភាសាខ្មែរនេះ។
«បើអ្នកចេះភាសាណាមួយ ឬវប្បធម៌ ឬអ្វីមួយដែលអ្នកចេះ នោះគឺប្រសើរជាងអត់សោះ»។
លោក ហ៊ុល សុផាន នែលសិន បានថ្លែងថា៖
«ភាសាគឺដូចជាដង្ហើមនៃវប្បធម៌អញ្ចឹង។ វប្បធម៌រស់បានហើយវាផ្ទេរតាមរយៈភាសា។ បើគ្មានការយល់ភាសាឲ្យបានសមស្របទេ នោះអ្នកក៏មិនអាចយល់វប្បធម៌បានសមស្របដែរ»។
លោក Henry Ouk បាននាំកូនប្រុសរបស់លោកដែលកើតនៅអាមេរិកនេះឈ្មោះ Daniel ទៅរៀនភាសាខ្មែរនេះអស់រយៈពេល៣ឆ្នាំមកហើយ។
Daniel Ouk វ័យ១១ឆ្នាំ និយាយថា ទោះបីជាឪពុកជាអ្នកឲ្យខ្លួនមករៀនក៏ដោយ ក៏ខ្លួនពេញចិត្តថ្នាក់រៀននេះដែរ។
«ខ្ញុំចង់រៀនភាសាខ្មែរនេះ ដើម្បីខ្ញុំអាចយល់ពីឪពុករបស់ខ្ញុំបាន»។
Satya Weir វ័យ១៣ឆ្នាំ បានចាប់ផ្ដើមមករៀននៅថ្នាក់នេះកាលពី២ខែមុន។
«ខ្ញុំពាក់កណ្ដាលជាខ្មែរ ហើយម្ដាយខ្ញុំជាខ្មែរ ដូច្នេះ គាត់គិតថាវាល្អណាស់ ដែលខ្ញុំរៀនភាសាខ្មែរ ពីព្រោះពេលខ្ញុំបានទៅប្រទេសកម្ពុជាកាលពីរដូវក្ដៅ ខ្ញុំបានស្រលាញ់វប្បធម៌និងអ្វីៗទាំងអស់ ហើយខ្ញុំគិតថា យើងគួររៀនខ្មែរ»។
ការធ្វើដំណើរទៅប្រទេសកម្ពុជា បានបង្ហាញSatyaថា ភាសានិងវប្បធម៌ មានភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នា។
«ខ្ញុំចង់បន្តវប្បធម៌របស់ខ្ញុំ ហើយខ្ញុំចង់ផ្ទេរវាទៅឲ្យកូនៗរបស់ខ្ញុំនៅពេលដែលពួកគេរៀនភាសាខ្មែរ ហើយនៅពេលនោះ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ពួកគេនឹងធ្វើដូច្នេះ ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ពីព្រោះវាមានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការចេះពីរភាសា ហើយខ្ញុំគិតថាវប្បធម៌ខ្មែរ ល្អគ្រាន់បើ»។
លោក ហ៊ុល កំពុងព្យាយាមរកអ្នកឧបត្ថម្ភ សៀវភៅអាននិងសម្ភារៈសិក្សា ដើម្បីឲ្យថ្នាក់រៀនភាសាខ្មែរនេះ អាចបន្តបានយូរតាមដែលគេត្រូវការ។
«ថ្នាក់នេះគឺដើម្បីឲ្យកូនខ្មែរ ស្គាល់វប្បធម៌និងប្រពៃណីរបស់ខ្លួន។ កូនរបស់ខ្ញុំ ត្រូវតែដឹងថា ជនជាតិខ្មែរ ក៏មានប្រទេសដែរ» ហើយថែរក្សាអ្វីដែលជាដើមកំណើតរបស់ខ្លួន»៕
ប្រែសម្រួលដោយ សាយ មុន្នី