នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានវាយតម្លៃថា ការបង្កើតចលនាចុងក្រោយមួយរបស់លោក សម រង្ស៊ី ជាការប្រឹងប្រែងរក្សាការគំាទ្រសំឡេងនយោបាយជំទាស់ ខណៈមានទំនោរអ្នកគាំទ្រ សមាជិក ឬមន្ត្រីជាច្រើននាក់ក្នុងបក្សជំទាស់ដើរចេញពីមេដឹកនាំនយោបាយជំទាស់រូបនោះក្នុងរយៈពេល ៦ ខែ ចុងក្រោយនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី ៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤ អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី បានប្រកាសបង្កើតជាផ្លូវការពីសហរដ្ឋអាមេរិកនូវចលនាជាតិតស៊ូដើម្បីការពារទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា និងទាមទារសេរីភាព និងយុត្តិធម៌សម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរ ហៅកាត់ថា ចលនាជាតិតស៊ូ។
ក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ «វិថីតេជោសន្តិភាពឆ្នេរអង្កោល» ក្នុងខេត្តកែបកាលពីថ្ងៃចន្ទ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា មេដឹកនាំនយោបាយជំទាស់មួយចំនួន បានប្រកាសបង្កើតចលនានយោបាយថ្មីៗ ហើយចុងក្រោយនេះ គឺការបង្កើតចលនាតស៊ូរបស់លោក សម រង្ស៊ី ដែលលោកយល់ថា ជាការទាក់ទាញខាងនយោបាយនៅពេល ដែលមន្ត្រី សមាជិក និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សជំទាស់ដែលធ្លាប់ដើរតាមលោក សម រង្ស៊ី បានមកចូលរួមជីវភាពនយោបាយជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច។
លោកថ្លែងថា៖ «ម្សិលម្ង៉ៃឃើញមានការបង្កើតចលនាតស៊ូអីណានេះ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុន ឃើញលោកស្រី ម្នាក់ លោកស្រី មូរ សុខហួរ គាត់ទៅបង្កើតចលនាប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើប្រធានបានបន្តិច ឥឡូវ ធ្លាក់តួនាទីមកអនុប្រធានវិញហើយ ព្រោះលោកសម រង្ស៊ី បង្កើតចលនាថ្មីមួយ គាត់ធ្វើប្រធាន។ ខ្ញុំមិនដឹងថា បង្កើតធ្វើអី? តើ [គោលដៅ] អី? ប៉ុន្តែបើយើងមើលវិភាគ វាអត់មានអីថ្មីទេ។ គោលដៅនៅតែដដែល បង្កើតអីប្លែក។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា អាចវាមានបញ្ហាមួយ ដោយសារក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំនេះ ជាពិសេស ៦ ខែចុងក្រោយនេះ គឺមានចលនាដែលប្រជាពលរដ្ឋទាំងក្នុងប្រទេស ដែលធ្លាប់ជាសមាជិកបក្សរបស់គាត់គាំទ្រគាត់ បានចេញមកចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាល ជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ឥឡូវ សូម្បីអ្នកគាំទ្រគាត់ ដើរចោលពីគាត់ ដោយសារគេអស់ជំនឿ។ អ៊ីចឹងហើយ ដាច់ខាត ត្រូវតែបង្កើតស្អីថ្មីដើម្បីទាក់ទាញ ដើម្បីជាចលនា អាចថា ប្រមូលថវិកា ប្រមូលបច្ច័យប្រមូលអី។ ខ្ញុំមិនដឹងទេ។ ប៉ុន្តែ បង្កើតព្រឹត្តិការណ៍! ហើយវ៉ាប់ឡើងគឺថា យើងលែងជឿ ការបោះឆ្នោតហើយ ព្រោះបោះមិនដែលឈ្នះ។ អ៊ីចឹង បានន័យថា គាត់បោះឆ្នោតមិនឈ្នះ គាត់ទៅបង្កើតចលនា តាំងខ្លួនគាត់ធ្វើជាប្រធាន អ្នកខ្លះតាំងខ្លួនជានាយករដ្ឋមន្ត្រី នៅពេលដែលកំពុងជាមួយគ្នាបានន័យថា ម៉េច? បានន័យថា កំពុងតែមើលងាយអ្នកបោះឆ្នោត ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ៨លាន ២សែននាក់ រួមទាំងអ្នកកែបជាងប៉ុន្មានដូចជាង ២ម៉ឺននាក់ ជិត ៣ម៉ឺននាក់ទៅបោះឆ្នោតដែរ ២០១៣។ សន្លឹកឆ្នោតរបស់យើង បានន័យថា គាត់លែងឱ្យតម្លៃហើយ»។
លោក សម រង្ស៊ី បានប្រកាសកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា មានហេតុផលសំខាន់ៗមួយចំនួនដែលនាំដល់ការបង្កើតចលនាជាតិតស៊ូ គឺក្នុងនោះលោកបានចោទអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន ថា «បានប្លន់អំណាចពីប្រជារាស្ត្រ តាមរយៈការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយច្រើនលើកច្រើនសាជាបន្តបន្ទាប់» ហើយនៅកម្ពុជាមានការបម្រើតែផលប្រយោជន៍បរទេស ការបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិជាតិ ទ្រព្យសម្បត្តិរាស្ត្រ ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ និងការក្រាញអំណាច។
រូបឯកសារ៖ សកម្មជននិងក្រុមអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចូលរួមហែរក្បួនរបស់បក្ស នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។
រូបឯកសារ៖ អតីតអនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន នៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានចលនាខ្មែរដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានថ្លែងថា កម្លាំងអ្នកគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យគឺនៅតែរឹងមាំ ហើយបើសិនជាថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាយល់ថា កម្លាំងនេះថយចុះនោះ អាជ្ញាធរកម្ពុជាគួរបើកផ្លូវឱ្យមានការចូលរួមការបោះឆ្នោតរបស់អ្នកនយោបាយជំទាស់ដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ដូច្នេះ ខ្ញុំមិនឃើញថា មានការធ្លាក់ចុះនូវអ្វីនៃជំហរ ឬមួយក៏កម្លាំងនៃអ្នកប្រជាធិបតេយ្យទេ។ បើសិនជាមានការធ្លាក់ចុះមែននោះ ច្បាស់ជារបបភ្នំពេញ គេនឹងឱ្យយើងវិលត្រឡប់ទៅវិញ ដើម្បីប្រកួតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះហើយ ដោយសារឥទ្ធិពលកម្លាំង និងនិមិត្តរូបនៃលោកប្រធាន សម រង្ស៊ី ក្តី នៃលោក កឹម សុខា ក្តីដែលនៅតែមានខ្លាំងក្លាហ្នឹង ហើយដែលយើងនៅតែទទួលរងគ្រោះ នៅក្នុងការចាប់ចង នៅក្នុងការគំរាមកំហែងពីរបបនៅភ្នំពេញ»។
អ្នកស្រីជឿថា ការចាកចេញរបស់អ្នកគាំទ្រ សមាជិក ក៏ដូចជាមន្ត្រីរបស់អតីតគណបក្សជំទាស់ទៅចូលរួមជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រួចបង្ហាញការថ្កោលទោសលោក សម រង្ស៊ី កើតឡើងដោយសារមានការគំរាមកំហែងខាងនយោបាយពីគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេស និងសម្ពាធក្នុងគ្រួសាររបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំស្គាល់អ្នកដែលដើរចេញ។ ខ្ញុំបានធ្វើការជាមួយអ្នកដើរចេញ មិនថា តែខ្ញុំទេ អ្នកដែលនៅកម្លាំងជាអ្នកស្នេហាជាតិ ស្គាល់អ្នកទាំងអស់នោះច្បាស់ណាស់។ មួយភាគធំ គឺអ្នកទាំងអស់នោះត្រូវមានការគំរាមកំហែង ការគាបសង្កត់នៅក្នុងរង្វង់គ្រួសារ ក៏ដូចជាការជាប់ពន្ធនាគារ។ ការណ៍ដែលធ្វើឱ្យការគំរាមកំហែងនោះ ការគំរាមកំហែងពីរបបភ្នំពេញទៅលើអ្នកទាំងនោះ គឺជាការគំរាមកំហែងដើម្បីឱ្យមានការចុះចូល ហើយឱ្យមានការថ្កោលទោសទៅដល់អ្នកស្នេហាជាតិ»។
បើតាមអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ចលនាដែលថ្នាក់ដឹកនាំរបស់អតីតគណបក្សជំទាស់បង្កើតឡើងជាទម្រង់នៃការតស៊ូដើម្បីយកឈ្នះរបបផ្តាច់ការ និងពាំនាំការអនុវត្តប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដមកកម្ពុជា។ អ្នកស្រីអះអាងថា ការដកខ្លួនរបស់កម្ពុជាចេញពីកិច្ចសហការ តំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម (CLV-DTA) ជាជោគជ័យមួយរបស់អ្នកប្រជាធិបតេយ្យដែលកំពុងតស៊ូដើម្បីការពារប្រយោជន៍ជាតិពីក្រៅប្រទេស។
សាស្ដ្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ដ្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា យល់ឃើញថា ប្រសិនបើសកម្មភាពនៃចលនាប្រឆាំងនៅតែមានច្រើន វាអាចអូសទាញអ្នកគាំទ្រទាំងនៅក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ហើយក៏ជាការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងការកៀរគរឡើងវិញនូវសំឡេងអ្នកគាំទ្រនយោបាយជំទាស់នៅកម្ពុជា។
លោកបន្ថែមថា ចលនាជាតិតស៊ូនេះគួរតែបង្កើតឡើងតាំងពីមានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះថ្មីៗមកម្ល៉េះ។
រូបឯកសារ៖ មន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតប្រមូលសន្លឹកឆ្នោត នៅមណ្ឌលបោះឆ្នោតមួយ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងគាត់ធ្វើការហាក់បីដូចជាហៅថា យឺត។ ស្ថានភាពដែលកើតឡើង តាមពិតទៅចលនាហ្នឹង គួរកើត កើតយូរហើយ គួរកើតតាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ ក្រោយការរំលាយសង្គ្រោះជាតិហ្នឹង»។
ដោយឡែកអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន ប្រាប់វីអូអេថា អ្វីដែលគណបក្សប្រឆាំងកំពុងធ្វើ គឺមិនចង់ប្រកួតប្រជែងនយោបាយទេ តែជាការចង់ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីដណ្ដើមអំណាច។
បើតាមលោក សុខ ឥសាន គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានហេតុផលគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការបង្រ្កាបគណបក្សប្រឆាំងដែលមានបំណងធ្វើបដិវត្ដន៍ពណ៌។
លោកថ្លែងថា៖ «នេះមិនមែនជាការប្រកួតប្រជែងនយោបាយទេ គឺជាការផ្ដួលរំលំដើម្បីដណ្ដើមអំណាច យាយហួរ ឬសម រង្ស៊ី ឬមួយគ្នាគាត់ប៉ុន្មានអ្នកហ្នឹងគឺសុទ្ធតែសកម្មជននៅក្នុងការធ្វើបដិវត្ដន៍ពណ៌ ដែលកន្លងទៅនេះ គឺថា គណបក្សប្រជាជនមានហេតុផល ដើម្បីបង្ក្រាបទប់ក្រុមហ្នឹង ហើយដោយសារខ្លាចជាប់គុកខ្លួនហ្នឹង ក៏រត់ចោល ប្រាស់អាយុ ទៅប្រទេសក្រៅៗ ហើយយើងមានហេតុផលអីមកឱ្យទណ្ឌិតត្រឡប់ចូលស្រុកវិញ ដើម្បីមានមុខមានមាត់នៅក្នុងឆាកនយោបាយ? អត់ទេ! មិនដែលមានប្រទេសណា ហៅជនក្បត់ជាតិឱ្យចូលក្នុងស្រុកដើម្បីនឹងឱ្យស្មើភាពជាមួយខ្លួនគឺអត់»។
កាលពីថ្ងៃចន្ទ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបញ្ជាក់ជាថ្មីនូវសារៈសំខាន់នៃសន្តិភាព ហើយថា រដ្ឋាភិបាលមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានការប្រើហិង្សាមកផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់តាមរូបមន្តមិនប្រជាធិបតេយ្យដូចព្រឹត្តិការណ៍ ៩ វិច្ឆិកា ២០១៩ ឬ ១៨ សីហា ២០២៤ នោះទេ។ លោកព្រមានថា អ្នករៀបចំបង្កឱ្យមានសកម្មភាពហិង្សានឹងត្រូវរងវិធានការច្បាប់ដើម្បីរក្សា«ស្ថិរភាព ឯកភាពជាតិ និងសន្តិភាព»របស់ប្រទេស៕