មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្តេជ្ញាថានឹងខិតខំបង្កើតច្បាប់ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិមួយឱ្យបានឆាប់នៅពេលខាងមុខក្នុងខណៈពេលដែលការរិះគន់លើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែកើនឡើងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រកាសឱ្យដឹងពីការចាប់ផ្តើមឡើងវិញនូវដំណើរការតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការបង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិនៅកម្ពុជាបន្ទាប់ពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបានជាប់គាំងអស់រយៈពេល១៣ឆ្នាំរួចមក។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គារ។
លោក កត្តា អ៊ន សមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ប្រាប់VOA ថា៖
«ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦ដែលប្រមុខរដ្ឋាភិបាលបានប្រគល់ការងារជូនក្រុមការងារអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាអ្នកព្រាងច្បាប់នោះរហូតមកដល់ពេលនេះ១៣ឆ្នាំ។ អីចឹងហើយយើងមិនទាន់សម្រេចជាដុំកំភួននៅឡើយ។ ដូច្នេះហើយបានជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលដោយយល់ឃើញថាមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងតួនាទីភារកិច្ចរបស់ស្ថាប័នជាតិនេះទើបប្រគល់ការងារនេះមកគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាជាអ្នកដឹកនាំក្នុងការជជែកពិភាក្សានិងធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។ អីចឹងហើយយើងសង្ឃឹមថាយើងនឹងខិតខំប្រឹងប្រែងក្រុមការងាររដ្ឋាភិបាលគឺគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជានឹងប្រឹងប្រែងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមានលក្ខណៈស្តង់ដាទាំងជាតិអាចទទួលយកបានទាំងអន្តរជាតិអាចទទួលយកបានហើយឱ្យបានឆាប់ៗបំផុត»។
លោក កត្តា អ៊ន បានសន្យាថារដ្ឋាភិបាលនឹងខិតខំស្វែងរកមតិចូលរួមរបស់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សជាតិនិងអន្តរជាតិដើម្បីអាចឈានដល់កម្រិតមួយដែលអាចទទួលយកបានគ្រប់គ្នា។
លោកបានបន្ថែមថា៖
«ជាពិសេសអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងអស់ អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិ ភាគីពាក់ព័ន្ធនានាអន្តរក្រសួង។ យើងធ្វើយ៉ាងម៉េចប្រមូលធាតុចូលឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទាំងអស់ដើម្បីឱ្យច្បាប់យើងមានស្តង់ដា។ ស្តង់ដានេះទាំងក្របខណ្ឌជាតិនិងក្របខណ្ឌអន្តរជាតិ»។
កាលពីឆ្នាំ ២០០៦ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចអនុញ្ញាតឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការបង្កើតស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិកម្ពុជានេះតាមសំណើរបស់ពួកគេ ឲ្យស្របតាមគោលការណ៍នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៣។ ប៉ុន្តែក្រោយពីពេលនោះមកសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមិនទាន់ចេញជារូបរាងនៅឡើយ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលបានចូលរួមពាក់ព័ន្ធដឹកនាំដំណើរការតាក់តែងច្បាប់នោះក្នុងពេលកន្លងមកមានតំណាងមកពីមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ និងមជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។
លោក អំ សំអាត នាយករងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេពីដំណើរការក្នុងពេលកន្លងមកថាក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចង់បានគណៈកម្មាធិការជាតិសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាឯករាជ្យមួយដែលដូចជាគណៈកម្មាធិការជាតិរបស់ថៃនិងបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗដែល«ឯករាជ្យហើយមានសិទ្ធិអំណាច»ក្នុងការស៊ើបអង្កេតលើករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធំៗនិងដាក់បណ្តឹងទៅតុលាការដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ដើម្បីជាកិច្ចការពារជនរងគ្រោះក្នុងករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ ប៉ុន្តែអន្តរាគមន៍នយោបាយនានាបានធ្វើឱ្យដំណើរការនេះរាំងស្ទះ។
លោកបានបន្ថែមថា៖
«នេះជាគោលគំនិតដើមដែលយើងចង់បានប៉ុន្តែគ្រាន់តែថាកិច្ចពិភាក្សាជាង២០ឆ្នាំមកវាមានកាលៈទេសៈអីខ្លះទាំងអស់នេះវាអាក់ខានទៅ។ មានចេញជារូបរាងបន្តិចបន្តួច។ មានចេញសេចក្តីព្រាងកន្លងមកហើយប៉ុន្តែក៏អាក់ខានទៅវិញទៅដោយសារតែមិនរំពឹងថានឹងអាចកើតទៅជាគណៈកម្មការជាតិសិទ្ធិមនុស្សឯករាជ្យបាន»។
ក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិព្រមទាំងរដ្ឋាភិបាលបស្ចិមប្រទេសមួយចំនួនដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុបបានកត់សម្គាល់ថាស្ថានភាពសិទ្ធិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេលជាងពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ការណ៍នេះដោយសារតែសកម្មជនអតីតបក្សប្រឆាំងត្រូវបានចាប់ឃុំឃាំងជាបន្តបន្ទាប់ក្រោយពីតុលាការបានរំលាយអតីតបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងប្រទេស ហើយរដ្ឋាភិបាលបានបិទស្ថានីយ៍វិទ្យុចំនួន៣២មិនឱ្យផ្សាយកម្មវិធីរបស់វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) វិទ្យុអាស៊ីសេរី និងវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យជាដើម។ សារព័ត៌មានមួយចំនួនត្រូវបានបិទទ្វារឬត្រូវទិញឡើងដោយអ្នកវិនិយោគដែលស្និទ្ធនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរមានពលរដ្ឋខ្មែរជាង១លាននាក់បានធ្វើចំណាកស្រុកទៅធ្វើការនៅប្រទេសជិតខាងក្នុងតំបន់ដោយសារតែហេតុផលសេដ្ឋកិច្ច។
លោកស្រី មូរ សុខហួ អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវតុលាការរំលាយនិងកំពុងរស់នៅនីរទេសខ្លួនក្រៅប្រទេសបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖
«នៅក្នុងកាលៈទេសៈដែលប្រជាពលរដ្ឋកំពុងតែជួបប្រទះនូវការរំលោភសិទ្ធិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរគ្មានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ គ្មានសិទ្ធិជួបជុំ គ្មានសិទ្ធិនយោបាយ គ្មានសិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម បាត់បង់ដីធ្លី ទទួលរងគ្រោះអំពើហិង្សាពីសំណាក់មន្ត្រីរាជការ ពីសំណាក់កងប្រដាប់អាវុធ។ ស្ថានការណ៍នយោបាយ ស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជាធ្ងន់ធ្ងរណាស់។ ដូច្នេះយើងស្វាគមន៍ដែលនឹងមានការបង្កើតគណៈកម្មការជាតិដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស្រី មូរ សុខហួនៅតែព្រួយបារម្ភនឹងគណបក្សកាន់អំណាចដែលតែងតែប្រើឥទ្ធិពលនយោបាយលើស្ថាប័នជាតិ។
«យើងមើលឃើញថាគណៈកម្មការជាតិ ស្ថាប័នជាតិណាមួយក៏ដោយដែលរៀបចំដោយរដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែនគឺជាស្ថាប័នដែលនៅក្រោមអំណាចនៃលោកហ៊ុន សែនឬអំណាចនៃរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះគណៈកម្មការជាតិសិទ្ធិមនុស្សគឺជាគណៈកម្មការមួយដូចជាគណៈកម្មការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយអីចឹងគឺត្រូវតែឱ្យចាកផុតពីការគ្រប់គ្រងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងការគ្រប់គ្រងពីរដ្ឋាភិបាល»។
ការប្រកាសរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកើតឡើងតែមួយថ្ងៃមុនពេល គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្ សTom Lantos របស់សភាតំណាងរាស្រ្តសហរដ្ឋអាមេរិកគ្រោងនឹងបើកសវនាការនៅថ្ងៃពុធដើម្បីពិនិត្យមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា៕