ភ្នំពេញ៖ សហរដ្ឋអាមេរិកបង្ហាញជំហរមិនអបអរសាទរកិច្ចប្រជុំសភាដំបូងដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅថ្ងៃច័ន្ទនេះទេ។ រីឯប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជាប្រកាសថា រដ្ឋសភាកម្ពុជាមិនទាន់អាចបម្រើគោលដៅរបស់ខ្លួនបានទេ។
នេះគឺជាប្រតិកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិនិងម្ចាស់ជំនួយសំខាន់ៗបំផុតសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងពេលដែលរដ្ឋសភាកម្ពុជាបើកកិច្ចប្រជុំជាលើកដំបូងក្រោមព្រះរាជាធិបតីភាពរបស់ព្រះមហាក្សត្រដោយសមាជិកតំណាងរាស្ដ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន៥៥រូបធ្វើពហិការ។ ហើយសមាជិកសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន៦៨រូបបានបើកកិច្ចប្រជុំជាឯកបក្ស។
កិច្ចប្រជុំនេះធ្វើឡើងដើម្បីផ្តល់សុពលភាពដល់រដ្ឋសភាថ្មីនិងដើម្បីឈានទៅបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរអ្នកកាសែតក្រោយពីកិច្ចប្រជុំសភា ថាតើលោកចូលរួមកិច្ចប្រជុំសភាដំបូងនេះមានន័យថា បានទទួលស្គាល់លោកហ៊ុន សែននិងគណបក្សប្រជាជនជាផ្លូវការហើយឬយ៉ាងណា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមរិកប្រចាំកម្ពុជាលោកវីលាម ថូដ (William E. Todd )បានប្រកែកថា «មិនមែនទេ»។
«ខ្ញុំមកថ្ងៃនេះដើម្បីគាំទ្រដល់ព្រះមហាក្សត្រ។ ប៉ុន្តែមិនមែនជាការគាំទ្រដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតនោះទេ។ សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែជឿថា លទ្ធផលបោះឆ្នោតមានកំហុសនិងភាពមិនប្រក្រតីដែលត្រូវតែត្រួតពិនិត្យឡើងវិញ។ ហើយយើងក៏ជឿដែរថា ដើម្បីឲ្យសភាជាតិមួយដំណើរការទៅបាន អ្នកត្រូវការគណបក្សចំនួនពីរ»។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនមួយទៀតនៅថ្ងៃនេះ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកគូសបញ្ជាក់ថា វត្តមានរបស់លោក«មិនមែនជាការយល់ព្រមទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយនោះទេ»។
លោកវីលាម ថូដបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកសូមស្នើឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យភាពមិនប្រក្រតីក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឡើងវិញប្រកបដោយតម្លាភាព»។
ការពិនិត្យនេះគឺដើម្បីវាយតម្លៃនិងដោះស្រាយនូវរាល់កំហុសឆ្គងផ្សេងៗនៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត និងដើម្បីផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាលើប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។ ហើយលោកក៏បានស្នើឲ្យគណបក្សទាំងពីរធ្វើការជាមួយគ្នាដើម្បីសម្រេចបាននូវលទ្ធផលមួយដែលធ្វើឲ្យប្រទេសមានឯកភាពគ្នា និងបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាធំ។
សហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុបមិនទាន់បានថ្លែងអបអរសាទរ ឬទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដានៅកម្ពុជានៅឡើយទេ រហូតមកទល់នឹងពេលនេះ ក្រោយពីមានការចោទប្រកាន់អំពីភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើន។
គណបក្សជំទាស់លើកឡើងថា ភាពមិនប្រក្រតីនោះបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ចំនួនអាសនៈដែលខ្លួនគួរទទួលបាន។
ប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះ ក្រោយពីបិទបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំសភាដំបូង ប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបនៅកម្ពុជាលើកឡើងថា រដ្ឋសភាកម្ពុជាមិនអាចបម្រើគោលដៅរបស់ខ្លួនបានទេ ខណៈដែលការបើកកិច្ចប្រជុំសភាដំបូងមិនមានគណបក្សប្រឆាំងចូលរួម។
ប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបតំណាងឲ្យប្រទេសជាសមាជិកចំនួន២៨ប្រទេស ហើយអឺរ៉ុបគឺជាដៃគូវិនិយោគ និងអនុគ្រោះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងច្រើនដល់កម្ពុជា។
តំណាងប្រទេសទាំងនេះបានសរសេរក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនដោយអំពាវនាវឲ្យគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរសហការគ្នាដើម្បីបំពេញអាណត្តិសភាដែលប្រជាពលរដ្ឋប្រគល់ឲ្យ។
ជាមួយគ្នានេះ ប្រតិភូអឺរ៉ុបក៏បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនអំពីជម្លោះដែលកំពុងតែកើតមានរវាងគណបក្សឈ្នះឆ្នោតទាំងពីរជុំវិញភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោត ហើយប្រតិភូអឺរ៉ុបស្នើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំណត់ពីផលអវិជ្ជមានណាមួយដែលបានកើតឡើង និងព្រមព្រៀងគ្នាលើជំហានឆ្ពោះទៅធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងវិញនៃដំណើរការបោះឆ្នោត។
ក្រៅពីនោះ ប្រតិភូអឺរ៉ុបក៏បានលើកទឹកចិត្តឲ្យគណបក្សទាំងពីរបន្តចរចាគ្នាដើម្បីការកែទម្រង់នានា ដូចជាការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ការទម្រង់សភាជាតិ ការជំរុញអភិបាលកិច្ចល្អ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកបណ្ឌិតហង្ស ពុទ្ធា នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយហៅកាត់ថា និកហ្វិកមានប្រសាសន៍ថា ថ្វីបើមានការចូលរួមពីតំណាងសហគមន៍អន្តរជាតិ និងសង្គមស៊ីវិលក្នុងកិច្ចប្រជុំសភាកាលពីព្រឹកមិញ ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងមានការប្រឈមក្នុងការប្រតិបត្តិរបស់ខ្លួន។
«គណបក្សប្រជាជនអាចប្រឈមបញ្ហាពីរ។ បញ្ហាទី១គឺប្រឈមនឹងប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនសប្បាយចិត្តនឹងការផ្តល់សុពលភាព(សភា)នៅព្រឹកនេះ។ ប្រឈមទី២គឺទល់នឹងសហគមន៍អន្តរជាតិ ថាតើសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងវាយតម្លៃ ថាតើសភានិងរដ្ឋាភិបាលជារដ្ឋាភិបាលយ៉ាងណា?»
ដោយឡែកលោកផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបកស្រាយថា កិច្ចប្រជុំដំបូងនៃរដ្ឋសភាកាលពីព្រឹកមិញមានភាពត្រឹមត្រូវតាមគតិច្បាប់ទាំងស្រុង ដោយលោកលើកគោលការវត្តមាននៃតំណាងរាស្ត្រសរុបចំនួន៥០ភាគរយបូកមួយ ដែលអាចបើកដំណើរការកិច្ចប្រជុំបាន។ ប៉ុន្តែលោកទទួលស្គាល់ថា ការមិនពេញចិត្តលើកិច្ចប្រជុំនោះគឺទិដ្ឋភាពនយោបាយ៕
នេះគឺជាប្រតិកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិនិងម្ចាស់ជំនួយសំខាន់ៗបំផុតសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងពេលដែលរដ្ឋសភាកម្ពុជាបើកកិច្ចប្រជុំជាលើកដំបូងក្រោមព្រះរាជាធិបតីភាពរបស់ព្រះមហាក្សត្រដោយសមាជិកតំណាងរាស្ដ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន៥៥រូបធ្វើពហិការ។ ហើយសមាជិកសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន៦៨រូបបានបើកកិច្ចប្រជុំជាឯកបក្ស។
កិច្ចប្រជុំនេះធ្វើឡើងដើម្បីផ្តល់សុពលភាពដល់រដ្ឋសភាថ្មីនិងដើម្បីឈានទៅបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរអ្នកកាសែតក្រោយពីកិច្ចប្រជុំសភា ថាតើលោកចូលរួមកិច្ចប្រជុំសភាដំបូងនេះមានន័យថា បានទទួលស្គាល់លោកហ៊ុន សែននិងគណបក្សប្រជាជនជាផ្លូវការហើយឬយ៉ាងណា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមរិកប្រចាំកម្ពុជាលោកវីលាម ថូដ (William E. Todd )បានប្រកែកថា «មិនមែនទេ»។
«ខ្ញុំមកថ្ងៃនេះដើម្បីគាំទ្រដល់ព្រះមហាក្សត្រ។ ប៉ុន្តែមិនមែនជាការគាំទ្រដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតនោះទេ។ សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែជឿថា លទ្ធផលបោះឆ្នោតមានកំហុសនិងភាពមិនប្រក្រតីដែលត្រូវតែត្រួតពិនិត្យឡើងវិញ។ ហើយយើងក៏ជឿដែរថា ដើម្បីឲ្យសភាជាតិមួយដំណើរការទៅបាន អ្នកត្រូវការគណបក្សចំនួនពីរ»។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនមួយទៀតនៅថ្ងៃនេះ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកគូសបញ្ជាក់ថា វត្តមានរបស់លោក«មិនមែនជាការយល់ព្រមទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយនោះទេ»។
លោកវីលាម ថូដបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកសូមស្នើឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យភាពមិនប្រក្រតីក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឡើងវិញប្រកបដោយតម្លាភាព»។
ការពិនិត្យនេះគឺដើម្បីវាយតម្លៃនិងដោះស្រាយនូវរាល់កំហុសឆ្គងផ្សេងៗនៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត និងដើម្បីផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាលើប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។ ហើយលោកក៏បានស្នើឲ្យគណបក្សទាំងពីរធ្វើការជាមួយគ្នាដើម្បីសម្រេចបាននូវលទ្ធផលមួយដែលធ្វើឲ្យប្រទេសមានឯកភាពគ្នា និងបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាធំ។
សហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុបមិនទាន់បានថ្លែងអបអរសាទរ ឬទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដានៅកម្ពុជានៅឡើយទេ រហូតមកទល់នឹងពេលនេះ ក្រោយពីមានការចោទប្រកាន់អំពីភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើន។
គណបក្សជំទាស់លើកឡើងថា ភាពមិនប្រក្រតីនោះបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ចំនួនអាសនៈដែលខ្លួនគួរទទួលបាន។
ប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះ ក្រោយពីបិទបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំសភាដំបូង ប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបនៅកម្ពុជាលើកឡើងថា រដ្ឋសភាកម្ពុជាមិនអាចបម្រើគោលដៅរបស់ខ្លួនបានទេ ខណៈដែលការបើកកិច្ចប្រជុំសភាដំបូងមិនមានគណបក្សប្រឆាំងចូលរួម។
ប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបតំណាងឲ្យប្រទេសជាសមាជិកចំនួន២៨ប្រទេស ហើយអឺរ៉ុបគឺជាដៃគូវិនិយោគ និងអនុគ្រោះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងច្រើនដល់កម្ពុជា។
តំណាងប្រទេសទាំងនេះបានសរសេរក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនដោយអំពាវនាវឲ្យគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរសហការគ្នាដើម្បីបំពេញអាណត្តិសភាដែលប្រជាពលរដ្ឋប្រគល់ឲ្យ។
ជាមួយគ្នានេះ ប្រតិភូអឺរ៉ុបក៏បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនអំពីជម្លោះដែលកំពុងតែកើតមានរវាងគណបក្សឈ្នះឆ្នោតទាំងពីរជុំវិញភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោត ហើយប្រតិភូអឺរ៉ុបស្នើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំណត់ពីផលអវិជ្ជមានណាមួយដែលបានកើតឡើង និងព្រមព្រៀងគ្នាលើជំហានឆ្ពោះទៅធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងវិញនៃដំណើរការបោះឆ្នោត។
ក្រៅពីនោះ ប្រតិភូអឺរ៉ុបក៏បានលើកទឹកចិត្តឲ្យគណបក្សទាំងពីរបន្តចរចាគ្នាដើម្បីការកែទម្រង់នានា ដូចជាការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ការទម្រង់សភាជាតិ ការជំរុញអភិបាលកិច្ចល្អ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកបណ្ឌិតហង្ស ពុទ្ធា នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយហៅកាត់ថា និកហ្វិកមានប្រសាសន៍ថា ថ្វីបើមានការចូលរួមពីតំណាងសហគមន៍អន្តរជាតិ និងសង្គមស៊ីវិលក្នុងកិច្ចប្រជុំសភាកាលពីព្រឹកមិញ ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងមានការប្រឈមក្នុងការប្រតិបត្តិរបស់ខ្លួន។
«គណបក្សប្រជាជនអាចប្រឈមបញ្ហាពីរ។ បញ្ហាទី១គឺប្រឈមនឹងប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនសប្បាយចិត្តនឹងការផ្តល់សុពលភាព(សភា)នៅព្រឹកនេះ។ ប្រឈមទី២គឺទល់នឹងសហគមន៍អន្តរជាតិ ថាតើសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងវាយតម្លៃ ថាតើសភានិងរដ្ឋាភិបាលជារដ្ឋាភិបាលយ៉ាងណា?»
ដោយឡែកលោកផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបកស្រាយថា កិច្ចប្រជុំដំបូងនៃរដ្ឋសភាកាលពីព្រឹកមិញមានភាពត្រឹមត្រូវតាមគតិច្បាប់ទាំងស្រុង ដោយលោកលើកគោលការវត្តមាននៃតំណាងរាស្ត្រសរុបចំនួន៥០ភាគរយបូកមួយ ដែលអាចបើកដំណើរការកិច្ចប្រជុំបាន។ ប៉ុន្តែលោកទទួលស្គាល់ថា ការមិនពេញចិត្តលើកិច្ចប្រជុំនោះគឺទិដ្ឋភាពនយោបាយ៕