សង្គ្រាម​ប្រឆាំង​នឹង​គ្រឿង​ញៀន​ដ៏​ប្រល័យ​របស់​ហ្វីលីពីន​ឥឡូវ​នេះ​បាន​បន្ធូរ​ដៃ​ជាងមុន

  • Ralph Jennings

Bulgarians sing, play bagpipes and chain dance in the icy waters of the Tundzha river during Epiphany, in Kalofer.

លោក​ប្រធានាធិបតី​ហ្វីលីពីន Rodrigo Duterte បាន​បន្ទន់​ជំហរ​របស់​លោក​ទាក់ទង​នឹង​យុទ្ធនាការ​បង្រ្កាប​គ្រឿង​ញៀន​ដ៏​ប្រល័យ​របស់​លោក បន្ទាប់​ពី​មាន​គ្រោះថ្នាក់​ដល់​ប៉ូលិស និង​សញ្ញាណ​នៃ​ការ​រិះគន់​ជា​សាធារណៈ។​

លោក Duterte ដែល​មាន​វ័យ​៧២ឆ្នាំ និង​ជា​អតីត​អភិបាល​ក្រុង​ដែល​រិះ​គន់​ឥត​សំចៃ​មាត់​រូប​នេះ បាន​សន្យា​ថា នឹង​សម្លាប់​ជន​ល្មើស​១០០.០០០នាក់​ និង​លុប​បំបាត់​គ្រឿង​ញៀន​នៅ​ត្រឹម​ខែ​ក្រោយ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា ខុទ្ទកាល័យ​របស់​លោក Duterte បាន​ប្រកាស​កាលពី​ចុង​ខែ​មករា​ថា ការ​ប្រើប្រាស់​កម្លាំង​ប៉ូលិស​ក្នុង​យុទ្ធនាការ​បង្ក្រាប​គ្រឿង​ញៀន​ត្រូវ​បាន​ផ្អាក​សិន។

ផែនការ​ទាំង​នោះ​បាន​ផ្លាស់ប្តូរបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​ចាប់​ជំរិត​ និង​សម្លាប់​អ្នក​ជំនួញ​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​ម្នាក់​កាលពី​ខែ​តុលា​នៅ​ទីស្នាក់ការ Camp Crame របស់​នគរបាល​ជាតិ​ហ្វីលីពីន​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​ម៉ានីល។ ឧប្បត្តិហេតុ​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក Duterte មាន​ការ​ខឹង​សម្បា និង​សង្ស័យ​ពី​អ្វី​ដែល​លោក​ហៅ​ថា «អាកប្បកិរិយា​មិន​ល្អ» នៅ​ក្នុង​ជួរ​ប៉ូលិស និង​ការ​តាំង​ចិត្ត​ខ្ពស់​ក្នុង​ការ​លុប​បំបាត់​រឿង​នេះ។​

ឧត្តមសេនីយ៍​ Ronald dela Rosa នាយ​អគ្គ​ស្នងការ​ប៉ូលិសជាតិ បាន​ប្រកាស​កាល​ពី​ចុង​ខែ​មករា​ថា លោក​នឹង​រំសាយ​អង្គភាព​បង្រ្កាប​គ្រឿង​ញៀន​ ហើយ​តាមដាន​រឿង​អំពើ​ពុក​រលួយ​វិញ។ បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន Foreign Policy បាន​ដក​ស្រង់​ពាក្យ​សម្តី​ដើម​របស់​លោក​ថា «យើង​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ភាព​ស្អាតស្អំនៅតាមគ្រប់មន្ត្រីជាន់ថ្នាក់ទាំងអស់»។

ការ​ផ្អាកយុទ្ធនាការ​បង្រ្កាប​គ្រឿង​ញៀន របស់​លោក Duterte ដែល​ពេល​កន្លង​មក​ត្រូវ​បាន​គេ​ប៉ាន់ស្មាន​ថា បាន​សម្លាប់​មនុស្ស​ប្រមាណ​ជា​៧.០០០នាក់​បង្ហាញ​ពី​ការ​បន្ធូរ​ដៃ​របស់​លោក​ជា​លើក​ដំបូង​ទៅ​លើ​គោលនយោបាយ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច ក្រុម​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និងព្រះវិហារ​កាតូលិក​ធ្វើ​ការ​រិះគន់ថ្មីៗនេះ​ផងដែរ​។

លោក Phelim Kine នាយក​រង​ប្រចាំ​តំបន់​អាស៊ី​នៃ​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិ​មនុស្ស Human Rights Watch​ ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​ញូវយ៉ក​និយាយ​ថា «ការ​ស្តោកស្តាយ​បំផុត​នោះ​គឺ​ថា​ អ្វី​ដែល​បាន​កើត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ហ្វីលីពីន​គឺ​ជា​ការ​សម្លាប់​មនុស្ស​ជាង​៧.០០០​នៅ​ក្នុង​យុទ្ធនាការ​មួយ​ដែល​លោក​ប្រធានាធិបតី Rodrigo Duterte ហៅ​ថា ជា​សង្គ្រាម​ប្រឆាំង​គ្រឿង​ញៀន ហើយ​ការណ៍​នេះ​មិន​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​គោលនយោបាយ​អ្វី​នោះ​ទេ»។

លោក​បន្ថែម​ទៀត​ថា «ប៉ុន្តែ​វា​បណ្តា​ឲ្យ​មាន​ឃាតកម្ម​ចាប់​ជំរិត​អ្នក​ជំនួញ​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​ម្នាក់​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ហ្វីលីពីន ទើប​រដ្ឋាភិបាល​សម្រេច​ចិត្ត​ផ្អាក​ការ​បង្រ្កាប​គ្រឿង​ញៀននេះ»។

មតិ​សាធារណជន​អំពី​យុទ្ធនាការ​នេះ​ក៏​កំពុងកើន​ឡើង​ជាបន្តបន្ទាប់​ ទោះ​ណា​ពួកគេ​ធ្លាប់​ជឿ​ជាក់​យ៉ាង​ខ្លាំង​លើ​កិច្ចខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​ប្រឆាំង​គ្រឿង​ញៀន​កាលពី​ដំបូងទី​ក៏ដោយ។

ព្រះវិហារ​កាតូលិក​ចំនួន​៨៦​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ហ្វីលីពីន​បាន​ថ្កោលទោស​លើការណ៍ដែលត្រូវ​បានគេ​សង្ស័យ​ថា​ជា​ការ​សម្លាប់​រង្គាល​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ និង​បាន​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​កំណែ​ទម្រង់​ពង្រឹង​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់​ឡើងវិញ។ សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​រួម​មួយ​ដែល​បាន​ចេញ​ផ្សាយ​កាលពី​ដើម​ខែ​កុម្ភៈ និង​ត្រូវ​បាន​អាន​នៅ​ក្នុង​ការ​ជួបជុំ​នៅទូទាំងប្រទេស ​បាន​ហៅ​កិច្ចខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​ក្នុង​ការ​លុប​បំបាត់​គ្រឿង​ញៀន​ថា​ «រជ្ជកាល​នៃ​ភាព​ភ័យខ្លាច​របស់​ប្រជាជន​ក្រីក្រ»។

ពលរដ្ឋ​ហ្វីលីពីន​ប្រមាណ​ជា​៨៣%​ជា​អ្នក​កាន់​សាសនា​គ្រិស្ត និកាយ​កាតូលិក ដែល​ការណ៍​នេះ​ធ្វើ​ឲ្យ​ព្រះ​វិហារ​មាន​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​នៅ​ក្នុង​សង្គម​។ លោក Antonio Ledesma ដែល​ជា​មហាសង្ឃនាយក​នៅ​ក្នុង​ក្រុង Cagayan de Oro បាន​ថ្លែង​ថា «យើង​សង្ឃឹម​ថា ដោយ​សារ​វា​ជា​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍ វា​គួរ​តែ​មានឥទ្ធិពល​ទៅលើ​អ្នក​ដែល​គោរព​សាសនា​គ្រិស្ត​និកាយ​កាតូលិក»។​

លោក Jay Batongbacal ដែល​ជា​សាស្រ្តាចារ្យ​ជំនួយផ្នែក​ច្បាប់​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ហ្វីលីពីន (University of the Philippines) និយាយ​ថា ការ​សម្លាប់​ជនជាតិ​កូរ៉េ​នេះ​គ្រាន់​តែ​ជា​ «ភាពទន់ខ្សោយ​» របស់​ប៉ូលិស​ម្នាក់​ប៉ុណ្ណោះ។ ​លោក​និយាយ​ថា «មនុស្ស​ម្នា​យល់​ស្រប​ថា​ បញ្ហា​គ្រឿង​ញៀន​ជា​បញ្ហា​ធ្ងន់ធ្ងរ​ និង​ត្រូវ​តែ​ដោះស្រាយ ប៉ុន្តែ​ពួកគេ​មិន​យល់​ស្រប​ចំពោះ​វិធីសម្លាប់​មនុស្ស​រាប់ពាន់​នាក់​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​នេះ​នោះ​ទេ»។

ការ​ស្ទង់​មតិ​មួយ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​អង្គការ Social Weather ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​ម៉ានីល​កាលពី​ខែ​ធ្នូ​បាន​រក​ឃើញ​ថា ៧៨%​នៃ​ពលរដ្ឋ​ហ្វីលីពីន​ខ្លាច​ថា ពួកគេ ឬ​អ្នក​ណា​ម្នាក់​ដែល​គេ​ស្គាល់​អាច​ក្លាយ​ជា​ជន​រងគ្រោះ​នៃ​ការ​សម្លាប់​រង្គាល​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​បែប​នេះ។

ក្រុម​អ្នក​ឃ្លាំ​មើល​ស្ថានការណ៍​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​នេះ​និយាយ​ថា លោក​ប្រធានាធិបតី​មាន​ភាព​ម៉ឺងម៉ាត់​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ដក​តំណែង​មន្រ្តី​ដែល​ប្រើប្រាស់​អំណាច​ហួស​កម្រិត និង​កាត់​បន្ថយ​អំពើ​ពុករលួយ​នៅ​ក្នុង​ជួរ​ប៉ូលិស។​

លោក Ramon Casiple ដែល​ជា​នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​តស៊ូ​មតិ​មួយ​ឈ្មោះ​ថា វិទ្យាស្ថាន​សម្រាប់​កំណែ​ទម្រង់​នយោបាយ និង​ការ​បោះឆ្នោត ឬ​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស​ថា Institute for Political and Electoral Reform បាន​និយាយ​ថា ការងារ​ប្រឆាំង​អំពើ​ពុករលួយស្ថិត​ក្នុង​ពាក្យ​សន្យា​របស់​លោក​ប្រធានាធិបតី Duterte នៅ​មុន​ការ​បោះឆ្នោត​ប្រធានាធិបតី​កាលពី​ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ និងក្នុង​សុន្ទរកថា​ចូលកាន់​តំណែង​របស់​លោក​កាលពី​ខែ​មិថុនា។

លោក Rhona Canoy ដែល​ជា​នាយក​សាលា​អន្តរជាតិ​មួយ និង​ជា​សមាជិក​គ្រួសារ​អ្នក​នយោបាយ​នៅ​លើ​កោះ Mindanao ភាគ​ខាង​ត្បូង​នៃ​ប្រទេស​និយាយ​ថា «នៅ​ក្នុង​ជួរ​ប៉ូលិស ជា​កន្លែង​ដែល​ពួកគេ​[ប៉ូលិស]កំពុង​ស្វែង​រក។ ពួកគេ​កំពុង​សម្អាត​ផ្ទះខ្លួនឯង​»។

លោក Canoy បន្ថែម​ថា «ពួកគេ[ប៉ូលិស]​ក៏កំពុងតែ​តាម​ប្រម៉ាញ់​មនុស្ស​ដែល​រត់​ពន្ធ​គ្រឿង​ញៀន​ដោយ​ចំហ។ ​ប៉ុន្តែ​ទាក់​ទង​នឹង​រឿង​ពួក​គេ​ធ្លាប់​ធ្វើ​ពី​មុន​នៅ​តាម​សហគមន៍​វា​ចុះ​អន់​ថយ​បន្តិច​ហើយ»។​

សារព័ត៌មាន​ក្នុង​ស្រុក​និយាយ​ថា ស្ថាប័ន​បង្ក្រាប​គ្រឿងញៀន​ពិសេស​របស់​ហ្វីលីពីន​នៅ​តែ​តាម​ប្រម៉ាញ់​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​គ្រឿង​ញៀន។ យុទ្ធនាការ​ទូលាយ​មួយ​ត្រូវ​បាន​គេ​រំពឹង​ថា នឹង​បន្ត​នៅ​ពេល​ដែល​លោក​ប្រធានាធិបតី Duterte ជឿ​ជាក់​ថា ប៉ូលិស​មាន​វិន័យ​ល្អ​ជាង​មុន ឬ​លោក​ឲ្យ​ស្ថាប័ន​ផ្សេង​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ជំនួស​វិញ។

ពលរដ្ឋ​ហ្វីលីពីន​ជាច្រើន​និយាយ​ថា ​ការ​ជួញដូរ​គ្រឿង​ញៀន​មាន​តាម​គ្រប់​ផ្លូវ​នានា​នៅ​តាម​ភូមិ​ និង​បង្កឲ្យ​មានបទល្មើស​នានា​លើ​ពលរដ្ឋ​សាមញ្ញ​។ អ្នក​ខ្លះ​ខ្លាច​មិន​ហ៊ាន​ចេញ​ក្រៅ​នៅ​ពេល​យប់។ បើ​យោង​តាម​របាយការណ៍​គ្រឿង​ញៀន​ពិភពលោក​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ប្រទេស​ហ្វីលីពីន​មាន​អត្រាប្រើប្រាស់​ម៉ាទឹកកកដែល​គេ​ហៅ​ថា «shabu» ច្រើន​ជាង​គេ​នៅ​ខាង​អាស៊ី​ខាង​កើត។​

លោក Ernesto Abella អ្នក​នាំ​ពាក្យ​នៃ​ខុទ្ទកាល័យ​ប្រធានាធិបតី​បាន​ប្រាប់​សារព័ត៌មាន​ហ្វីលីពីន​កាលពី​ចុង​ខែ​មុន​ថា លោក​ប្រធានាធិបតី​អាច​នឹង​បង្កើត​កងកម្លាំង​ប៉ូលិស​ពិសេស ដែល​អាច​រួម​មាន​ទាំង​យោធា​ផង​ដែរ ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​គ្រឿង​ញៀន។​

លោក Casiple និយាយ​ថា «យុទ្ធនាការ​នេះ​នៅ​តែ​បន្ត។ ខ្ញុំ​មិន​គិត​ថា វា​នឹង​ត្រូវ​បញ្ចប់​នោះ​ទេ។ យុទ្ធនាការ​បង្រ្កាប​គ្រឿង​ញៀន​ទទួល​បាន​ការ​គាំទ្រ​ខ្លាំង​ពី​សាធារណជន»៕

ប្រែ​សម្រួល​ដោយ ប៊ុន​ ប៉េងហ៊ុយ