អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិជាង២៧០ដែលកំពុងធ្វើសកម្មភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានដាក់សំណើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ឈប់ដំណើរការបង្កើតច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនិងកុំឱ្យបើកកិច្ចពិភាក្សាលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយនេះ។ តំណាងអង្គការទាំងនោះបានបង្ហាញថា ការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសនេះនឹងជួបប្រទះបញ្ហាជាច្រើនប្រសិនបើច្បាប់មួយនេះត្រូវគេអនុម័តដោយមិនមានការពិគ្រោះយោបល់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវនោះទេ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិបានប្រាប់ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថា ការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដោយមិនមានការចូលរួមពិគ្រោះយោបល់ពីអង្គការពាក់ព័ន្ធនឹងអាចធ្វើឲ្យផលប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមជាតិទាំងមូល។
ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទព័ត៌មានដើម្បីស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា«ឈប់និងពិគ្រោះយោបល់លើច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល» នោះតំណាងអង្គការជាង២៧០ រួមទាំងអង្គការអន្តរជាតិ ដែលកំពុងបំពេញកាងារក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានលើកឡើងចំៗថា ច្បាប់នេះនឹងប៉ះពាល់ដល់គម្រោងជាង៤.០០០គម្រោងរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលនានាដែលកំពុងអនុវត្តនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ជាងនេះទៀតវាអាចធ្វើឲ្យមនុស្សជាង១លាននាក់ប្រឈមនឹងការបាត់បង់ការងារធ្វើប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលអនុម័តច្បាប់ស្តីពី សមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ។ អង្គការជាង២៧០ រួមមានអង្គការវេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជាហៅកាត់ថា NGO Forum អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា TIអាក់ស៊ីនអេដកម្ពុជា និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូជាដើម។
តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលមានចូលរួមក្នុងសន្និសីទព័ត៌មាននៅការិយាល័យកណ្តាលរបស់អង្គការ Oxfam នៅរាជធានីភ្នំពេញនាព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទនេះ ក៏បានបន្ថែមថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបានដាក់សម្ពាធនឹងរឹតត្បឹតសេរីភាពរបស់សង្គមស៊ីវិលជាពិសេសសមាគមតូចៗដែលធ្វើកិច្ចការដោយផ្ទាល់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ ដោយតម្រូវឲ្យពួកគេចុះបញ្ជីនិងធ្វើរបាយការណ៍ទាក់ទិននិងថវិកាជំនួយ ដោយបង្ហាញពីប្រភពច្បាស់ទៀតផង។ ហើយអង្គការទាំងនេះនឹងអាចបិទទ្វារជាបន្តបន្ទាប់ក្រោយពេលច្បាប់ដែលគេពណ៌នាថា វាមានភាពស៊ាំញាំត្រូវបានអនុម័តដោយគ្មានកិច្ចពិគ្រោះយោបល់និងកែសម្រួលឡើងវិញ។
លោក សឿង សារឿន នាយប្រតិបត្តិរបសគណកម្មាធិការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា៖
«ទាក់ទងនឹងសង្គម ផលប៉ះពាល់សង្គម គឺខ្លាំងមែនទែន សួរថា កុមារអនាថា កុមារពិការកុមារដែលទទួលរងនិងផ្ទុកមេរោគអេដស៍កន្លងមក សួរថាកុមារដែលមានមជ្ឈមណ្ឌលថែទាំ សួរថា តើនរណាគេធ្វើគឺអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងអ្នកធ្វើកន្លងមក។ ហើយសួរថាកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលជាប់លំដាប់ថ្នាក់លេខមួយក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍ហ្នឹង គឺអ្នកណាគេធ្វើដែរ គឺសង្គមស៊ីវិល»។
លោក អំ សំអាត អ្នកសម្របសម្រួលបច្ចេកទេសនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (ឆ្វេង) ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទព័ត៌មានអំពីយុទ្ធនាការ«ឈប់និងពិគ្រោះយោបល់លើច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល» កាលពីថ្ងៃច័ន្ទទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥។
លោកបានបន្តថា ច្បាប់នេះនឹងធ្វើឲ្យមានការប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិលគឺជាដៃគូដ៏ជិតដិតរបស់រដ្ឋាភិបាលនិងជួយដល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសចាប់តាំង ពីឆ្នាំ១៩៩១មកម៉្លេះ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលត្រូវរៀបចំធ្វើឡើងដោយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១០ មកម៉្លេះ។ បានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រកាសកាលពីចុងឆ្នាំ២០១១ ទុកពេលឱ្យពិភាក្សាគ្នារវាងភាគីពាក់ព័ន្ធនានាប៉ុន្តែមិនមានការជួបជុំណាមួយទេ។ នៅដើមខែមេសាឆ្នាំនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានលើកយកសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមកប្រកាសសារជាថ្មីម្តងទៀត ដោយជំរុញច្បាប់នេះមានការអនុម័តឲ្យបាននាខែឧសភានេះជាកំហិត ហើយគំរាមដាក់ខ្នោះជនណាដែលមិនគោរពតាមពេលដែលច្បាប់នេះត្រូវដាក់ឱ្យអនុវត្ត។
ច្បាប់នេះតម្រូវឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកត្រូវចុះឈ្មោះនៅក្រសួងមហាផ្ទៃនិងអង្គការអន្តរជាតិចុះឈ្មោះនៅក្រសួងការបរទេស ហើយក៏មានការតម្រូវឱ្យដាក់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុនិងសកម្មភាពការងារជូនរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។ យោងតាមមាត្រាទី២៣និង៣០នៃច្បាប់នេះអង្គការសង្គមស៊ីវិល សមាគម និងអង្គការអន្តរជាតិដែលខកខានក្នុងការដាក់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនឹងត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីទៀតផង។
អ្នកស្រី សារាស៍ សិដស៍ (Sarah Sitts) អ្នកគ្រប់គ្រងប្រចាំប្រទេសរបស់អង្គការផេកកម្ពុជាបានថ្លែងថាការរឹតបណ្ដឹងនេះនឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែទទួលបានជាពិសេសគឺថវិកាប្រមាណ៦០០ទៅ៧០០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងមួយឆ្នាំៗដែលបានផ្តល់ដោយគម្រោងនានារបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល។
«សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលចេញផ្សាយជាសាធារណៈចុងក្រោយនឹងដាក់ការរឹតបន្តឹងលើថវិកាដែលនិងគំរាមកំហែងដល់លទ្ធភាពរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល អន្តរជាតិក្នុងគម្រោងនានា ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពចំណាយ។ យើងរំពឹងថាប្រជាជនកម្ពុជារាប់លាននាក់នឹងទទួលរងផលប៉ះពាល់ជាទូទៅទាំងគ្រប់វិស័យ រាប់ចាប់ពីវិស័យសុខាភិបាល និងការអប់រំ រហូតដល់របរចិញ្ចឹមជីវិត បរិស្ថាន និងអភិបាលកិច្ចល្អ»។
នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសរួមរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង២៧០ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃច័ន្ទបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ចេញសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះជាសាធារណៈនិងបើកឲ្យមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសាធារណៈជននិងអង្គការនានាមុនពេលដែលទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីធ្វើកាអនុម័ត។
ជាមួយគ្នានេះដែរលោក ថេង សាវឿន សម្ព័នសហគមន៍កសិករកម្ពុជាដែលធ្វើការជិតដិតជាមួយសហគមន៍កសិករនៅតាមបណ្តាខេត្តនានា បានស្នើសុំឲ្យគណបក្សនយោបាយធំៗក៏ដូចជាបក្សកាន់អំណាចបង្កើតវប្បធម៌សន្ទនាជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងបើកឱកាសឲ្យមានការជជែកវែកញែករឿងច្បាប់នេះផងដែរ។ លោកបន្តរថាសហគមន៍និងសមាគមតូចៗដូចជាសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជានឹងប្រឈមនឹងការបិទទ្វារដោយពូកគាត់មិនមានលទ្ធភាពនិងពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការចុះបញ្ជីនិងធ្វើសេក្តីរាយការណ៍ជូនអាជ្ញាធរពីរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុនិងសកម្មភាពការងារជាប្រចាំនោះទេ។ ជាពិសេសទៀតនៅពេលដែលពួកគាត់ជួបនឹងបញ្ហាទំនាស់ដីធ្លី។
«ប្រសិនបើច្បាប់នេះចេញទៅតម្រូវឲ្យគាត់មានបញ្ជីការណ៍ពីក្រសួងមហាផ្ទៃទើបធ្វើបាន អញ្ចឹងច្បាស់ណាស់ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់និងត្រូវបាត់បង់ហើយ។ ហើយយើងក៏ឃើញមួយទៀតគឺនៅក្នុងមាត្រា២៥និយាយអំពីការផ្តល់របាយការណ៍សកម្មភាពនិងហិរញ្ញវត្ថុ អញ្ចឹងសមត្ថភាពនៃការរៀបចំរបាយការណ៍ស្តីពីរបាយការណ៍សកម្មភាពនិងហិរញ្ញវត្ថុពួកគាត់មិនមានដែរ។ អញ្ចឹងយើងឃើញថាច្បាប់នេះគឺមានការឹតត្បឹតសេរីភាពពួកយើងមែនទែន»។
លោក អំ សំអាត អ្នកសម្របសម្រួលបច្ចេកទេសនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានថ្លែងថា កម្ពុជាពុំទាន់ចាំបាច់ត្រូវការច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះទេ ព្រោះអីមានមាត្រាខ្លះនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋប្បវេណី បានចែងច្បាស់ហើយពីការចុះបញ្ជីនិងដំណើរការបស់អង្គកាសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា ហើយនិងមានចែកទោសទណ្ឌនៅក្នុង ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ជាស្រេចដើម្បីអនុវត្តន៍លើអ្នកដែលប្រព្រឹតខុស។ លោកបានបន្តរថាការ បង្កើតច្បាប់នេះគឺជាចេទនា របស់ រដ្ឋាភិបាល ក្នុងកាបំបិទមិនឲ្យមានការតវ៉ាពីប្រជាពលរដ្ឋទាក់ទិននិងជម្លោះដីធ្លី។
«អញ្ចឹងបើច្បាប់នេះចេញហើយអង្គការ សមាគម ឬសហគមន៍មូលដ្ឋានដែលមិនបានចុះបញ្ជី ហើយនៅតែបំពេញភារកិច្ចរបស់ខ្លួននិងគាត់អាចប្រឈមមុខក្នុងការជាប់ពន្ធនាគារដោយត្រូវគេចោទពីបទចូលរួមជាមួយនិងសមាគមនៃជនទុច្ចរិត»។
លោក អំ សំអាត បានបន្ថែមកន្លងមកនេះមានប្រជាជនជាច្រើនដែលតវ៉ារឿងដីធ្លីត្រូវបានចោទពីបទចូលរួមនិងសមាគមនៃជនទុច្ចរិត តាមមាត្រាទី៤៩៩របស់ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានទាត់ចោលការលើកឡើងរបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដោយថ្លែងថាច្បាប់នេះនិងធ្វើឲ្យមានតម្លាភាពក្នុងដំណើរការរបស់អង្គការនានា នៅកម្ពុជា ហើយមិនអនុញ្ញាតិឲ្យជនណាម្នាក់កេងយកផលចំណេញពីការបង្កើតអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដូចពេលកន្លងកមទេ។
«នេះជាកាលើកឡើងតាមការស្រមើស្រមៃ បិទបាំងនូវការងារសម្ងាត់របស់ពួកគេ។ ក្រុមឧទ្ទាមមិនត្រូវការច្បាប់ទេ អ្នករៀបចំឲ្យមានបដិវត្តន៍ពណ៌មិនត្រូវការច្បាប់ទេ នេះគឺជាបទពិសោធន៍នៃប្រទេសនិមួយៗ។ ដូច្នេះច្បាប់នឹងមិនមែនរារាំងសកម្មភាពនៃការអភិវឌ្ឍនៃប្រទេសមួយគឺមិនមែនទេ»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បានឲ្យដឹងថារដ្ឋាភិបាលរក្សាសិទ្ធិក្នុងការរក្សាសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ហើយវាកំពុងតែដំណើរការតាក់តែងដោយក្រុមអ្នកច្បាប់និងមន្រ្តីនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ។ លោកបានបន្តថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលគួតែចាំផ្ដល់អនុសាសន៍លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះពេលដែលវាបញ្ជូនទៅកាន់រដ្ឋសភា ដែលជាស្ថាប័នសាធារណៈនោះ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា យ៉ាងហោចណាស់មានអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង៣.០០០អង្គការបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩១មក៕