ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានស្នើរដ្ឋាភិបាលឱ្យបើកលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មានបន្ថែមទៀត និងបញ្ឈប់រាល់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទាំងតាមផ្លូវច្បាប់ ឬការគំរាមកំហែងលើស្ថាប័នសារព័ត៌មាន និងអ្នកកាសែតដែលមិនខ្លាចក្នុងការធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍អំពីចំណុចអវិជ្ជមានផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គម និងការដឹកនាំរបស់របស់រដ្ឋាភិបាល។
ការស្នើនេះ កើតឡើងនៅពេលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានឆ្នាំ ២០២៣ នេះ។ ពួកគេក៏ស្នើជាពិសេសឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណាបើកស្ថាប័នសារព័ត៌មានសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ ហៅកាត់ថា វីអូឌី (VOD) ឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យបើកផ្លូវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានព័ត៌មានទូលំទូលាយ និងសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវសម្រាប់ការរើសមេដឹកនាំក្នុងពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនាខែកក្កដាខាងមុខ។
សង្គមស៊ីវិល អង្គទូត និងតំណាងក្រសួងព័ត៌មានថតរូបជុំគ្នានៅពិធីអបអរសាទរទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី៣០ នៅរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។ (លាស់ លីបលីប/វីអូអេ)
នាយកប្រតិបត្តិនៃសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា លោក ណុប វី ថ្លែងក្នុងពិធីប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ ឆ្នាំ ២០២៣ នៅថ្ងៃអង្គារនេះ ថា សេរីភាពបញ្ចេញមតិ «គឺជាចលករនៃសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀត»។ ដូច្នេះភាគីពាក់ព័ន្ធគួរយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែម ក្នុងការបើកឱ្យមានលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់សាធារណជន និងថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។
លោកថ្លែងថា៖ «សេរីភាពបញ្ចេញមតិ គឺជាកម្លាំងចលករនៃសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀត គឺជាប្រធានបទ ដែលយើងបានលើកយកមកពិភាក្សា និងជំរុញឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមទៀតពីភាគីពាក់ព័ន្ធ។ ការបើកឱ្យមានលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន គឺជាកត្តាចំបាច់បំផុត ដែលអាចលើកម្ពស់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលជាសសរស្តម្ភយ៉ាងសំខាន់ក្នុងដំណើរការរីកលូតលាស់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិសមាគមអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ថ្លែងក្នុងពិធីអបអរសាទរទិវា សេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី៣០ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។ (លាស់ លីបលីប/វីអូអេ)
លោកបន្ថែមថា៖ «យ៉ាងនេះក្តី ការធ្លាក់ចុះលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មានតាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ និងការបន្តប្រភពព័ត៌មានឯករាជ្យ។ តួយ៉ាង ដូចជាវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី បានធ្វើឱ្យមានការរួមកាន់តែតូចចង្អៀតនៃប្រភពដែលផ្តល់ព័ត៌មានរបស់ជនងាយរងគ្រោះ និងប្រភពព័ត៌មានដែលអាចជឿទុកចិត្តបាននៅក្នុងការជំរុញឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវ និងយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គម»។
នៅមុនពេលមានការប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំនេះ សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា (Camboja) បានឱ្យដឹងតាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំមួយថា អ្នកកាសែតនៅប្រទេសកម្ពុជានៅបន្តប្រឈមមុខនឹងការយាយីផ្សេងៗ ដែលរួមមានវិធានការច្បាប់ និងការដកហូតអាជ្ញាបណ្ណ ក៏ដូចជាការគំរាមកំហែង និងអំពើហិង្សា។
អ្នកស្រី ឆន សុគន្ធា នាយិកាស្តីទីនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) ដែលជាវាគ្មិន នៅក្នុងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ នេះ បានលើកឡើងថា តួនាទីអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យមានសារសំខាន់ ព្រោះពួកគេជាអ្នកពាំនាំបញ្ហានៅតាមមូលដ្ឋាន ដែលមន្ត្រីមូលដ្ឋានមិនបានរាយការណ៍ទៅដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ ដើម្បីឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំដោះស្រាយ ខណៈនៅពេលនេះសារព័ត៌មានដែលហ៊ានផ្សាយអំពីបញ្ហារបស់ពលរដ្ឋ គឺមិនមានច្រើននោះទេ។
អ្នកស្រីថា៖ «រហូតដល់ពេលដែលវីអូឌីបិទ ក៏ខ្ញុំបានទទួលការខល[ទំនាក់ទំនង]ច្រើនពីពលរដ្ឋ នៅពេលដែលគាត់មកធ្វើការទាមទារ ការតវ៉ានៅមុខខាងក្រសួងផ្សេងៗ គាត់ថា ចុះឥឡូវបាត់អ្នកសារព័ត៌មានទៅណាអស់ហើយ។ នៅពេលដែលពួកគាត់ មកទាមទារតវ៉ាអីនៅមុខសភា ឬនៅមុខស្ថាប័នផ្សេងៗ អត់ឃើញមានសារព័ត៌មានមកផ្សាយអំពីបញ្ហារបស់ពួកគាត់។ នេះគឺជាបញ្ហាមួយ ដែលយើងមើលឃើញថា មានសារព័ត៌មានច្រើន ប៉ុន្តែសួរថាមានព័ត៌មានប៉ុន្មាន ដែលហ៊ានធ្វើការផ្សាយអំពីបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង?»។
ចំណែកនាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អ្នកស្រី ចក់ សុភាព ដែលចូលរួមធ្វើជាវាគ្មិនម្នាក់ទៀត នៅក្នុងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ នេះដែរ ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបើកចិត្តឱ្យទូលាយ ក្នុងការបើកស្ថាប័នវីអូឌីឡើងវិញ។
អ្នកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ជាវាគ្មិននៅក្នុងពិធីអបអរសាទរទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី៣០ នៅរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។ (លាស់ លីបលីប/វីអូអេ)
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី នឹងអាចពិចារណា ដោយក្តីមេត្តា ដោយចិត្តករុណា ព្រោះកន្លងមកយើងឃើញហើយករណីច្រើនណាស់ គឺថានាយករដ្ឋមន្ត្រី [ដែល]ពាក់ព័ន្ធជាមួយគណបក្សនយោបាយសរសេរលិខិតសុំទោសឡើងជារដ្ឋលេខាធិការ ឡើងជាអនុរដ្ឋលេខាធិការ។ ចុះវីអូឌី តើបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសស្អី? ច៎ា! កន្លែងនេះ ខ្ញុំស្នើសុំថា ដើម្បីធានាសេរីភាពសារព័ត៌មាន [សូម] នាយករដ្ឋមន្ត្រី ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរតែពិនិត្យឡើងវិញចំពោះការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន»។
អ្នកស្រីបន្តថា សូម្បីនៅក្នុងខួប ២០ ឆ្នាំរបស់ស្ថាប័នសារព័ត៌មានវីអូឌី អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ក៏បានលើកឡើងថា ស្ថាប័នវីអូឌី ក៏បានផ្តល់ឱកាសឱ្យគណបក្សកាន់អំណាច់ផ្សព្វផ្សាយគោលនយោបាយរបស់គណបក្សផងដែរ ហើយគណបក្សតូចៗ ក៏ចង់ឱ្យវីអូឌី បន្លឺសំឡេងពួកគេផងដែរ។ ដូច្នេះអ្នកស្រី ថា រដ្ឋាភិបាល គួរបើកចិត្តឱ្យទូលាយ ក្នុងការផ្តល់ឱកាសឱ្យស្ថាប័នវីអូឌីអាចដំណើរការឡើងវិញ ដើម្បីធានានូវសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «បើសិនជាយើងពិតជាធ្វើដំណើរក្នុងការធានាសេរីភាពសារព័ត៌មាន ហើយតាមរយៈឯកឧត្តម ខ្ញុំគិតថា យើងគួរតែអាចគិតគូរពិចារណា បើសិនជាកំហុសមួយថា វីអូឌីធ្វើខុសទៅចុះ ហើយវីអូឌីក៏បានសុំទោសហើយ។ ហើយកន្លងមកមានសមាជិកគណបក្សខ្លះ គេធ្វើខុសរហូតដល់ចូលពន្ធនាគារទៀត ហេតុអ្វីរដ្ឋាភិបាល អាចបើកចិត្តទទួលបាន? ហេតុអ្វីវីអូឌីមិនអាចបើកចិត្តទទួលបាន?»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក មាស សុភ័ណ្ឌ ជាវាគ្មិននៅក្នុងពិធីអបអរសាទរទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី៣០ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។ (លាស់ លីបលីប/វីអូអេ)
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក មាស សុភ័ណ្ឌ ដែលជាវាគ្មិនមកពីភាគីរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា លម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា នៅតែរក្សាបានភាពល្អប្រសើរ។ ដោយឡែក ទាក់ទងនឹងការបិទវីអូឌី លោកថា ការបិទនេះ មិនបានសម្លាប់លម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន ឬសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ម្តងទៀតថា ការបិទវីអូឌី មិនមែនធ្វើឱ្យសេរីភាពនៅកម្ពុជាស្លាប់នោះទេ។ សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មិនអាចយកអង្គភាពដែលល្មើសច្បាប់មួយ មកធ្វើជាកត្តាកំណត់អំពីលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបានទេ។ ដូច្នេះការបិទវីអូឌីនេះមិនបានសម្លាប់លម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន ឬសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានោះទេ។ សេរីភាពសារព័ត៌មាន សេរីភាពនៃការបោះពុម្ពផ្សាយ ត្រូវបានធានា ដោយច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់របបសារព័ត៌មាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា»។
ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលចំនួន ១៣ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយផងដែរ ដោយពួកគេស្នើរដ្ឋាភិបាលនិងដៃគូពាក់ព័ន្ធ ឱ្យបន្តយកចិត្តទុកដាក់ចំនួន ៦ ចំណុច ដូចជាការធានានូវបរិយាកាសប្រកបដោយសេរីភាព សន្តិភាព និងសុវត្ថិភាពពេញលេញសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន និងស្ថាប័នសារព័ត៌មាន ក្នុងបំពេញការងារវិជ្ជាជីវៈ ដោយមិនមានការរឹតត្បិត និងភ័យខ្លាច ជាពិសេសនៅក្នុងអំឡុងពេល និងក្រោយពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅខែកក្កដាខាងមុខ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក៏ស្នើឱ្យមានការបញ្ឈប់រាល់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រប់ប្រភេទទៅលើអង្គភាពសារព័ត៌មាន និងអ្នកកាសែត ដែលហ៊ានរាយការណ៍បញ្ហាអសកម្ម ឬបញ្ហារសើបផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គម ហើយដោះលែងអ្នកសារព័ត៌មានទាំងឡាយណា ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារដោយសារការបំពេញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ជាពិសេសបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ស្តីពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌដាក់ទោសអ្នកសារព័ត៌មាន។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន ១៣ ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃអង្គារនេះ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលចំនួន ១៣ ដែលរួមមាន សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (Camboja) មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ (CCIM) មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR ) គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាជាដើម ក៏បានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងសភាជាតិ អនុម័តឱ្យបានឆាប់នូវច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន ដែលស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ និងមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការអនុវត្តដើម្បីធានាបានសេរីភាពសារព័ត៌មានពេញលេញ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល លោក គឹម ឈន បានលើកឡើងក្នុងវេទិកានៃទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ នេះថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអាចមានឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់ និងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋអាចដឹងព័ត៌មាននានាដែលកើតឡើងក្នុងសង្គម ក្នុងការឈានទៅសម្រេចចិត្តបានត្រឹមត្រូវសម្រាប់ការបោះឆ្នោត។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើខ្វះខាតនូវប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ នោះវានឹងបណ្តាលឱ្យខ្វះខាតព័ត៌មានឯករាជ្យ និងតម្លាភាពសម្រាប់ម្ចាស់សន្លឹកឆ្នោតធ្វើការសម្រេចចិត្ត៕