ទីក្រុងគូឡាឡាំពួរ — ប្រទេសចិនកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានយល់ព្រមចែករំលែកទិន្នន័យពីតំបន់មេគង្គលើជាមួយប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គក្រោម សម្រាប់រយៈពេលពេញមួយឆ្នាំ។ ទំនប់ទប់ទឹករបស់ចិនត្រូវបានគេស្ដីបន្ទោសថា បានកាត់ផ្តាច់លំហូរធម្មជាតិនៃផ្លូវទឹកដ៏ធំបំផុតមួយរបស់ទ្វីបអាស៊ី និងបានរួមចំណែកដល់ការឈឺចាប់ ដោយសារគ្រោះរាំងស្ងួតកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
អស់រយៈពេល ១៨ ឆ្នាំហើយ ចិនបានចែករំលែកទិន្នន័យអំពីកម្រិតទឹកភ្លៀង និងកម្រិតទឹកទន្លេនៅទីតាំងទំនប់ទឹកចំនួនពីរ នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គលើ ដែលជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃទន្លេនេះ ប៉ុន្តែការចែករំលែកព័ត៌មាននោះសម្រាប់តែមួយរយៈពេលនៃរដូវវស្សាប៉ុណ្ណោះ គឺចាប់ពីខែមិថុនា ដល់ខែតុលា។
កាលពីថ្ងៃទី ២២ ខែតុលា ចិនបានយល់ព្រមជាផ្លូវការក្នុងការចែករំលែកព័ត៌មានដូចគ្នានេះចេញពីទីតាំងទាំងពីរនេះពេញមួយឆ្នាំជាមួយគណៈកម្មកាទន្លេមេគង្គ ដែលជាអង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាលនៃបណ្ដាទន្លេមេគង្គក្រោម មានតួនាទីចាត់ចែងផ្លូវទឹក។ ប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ ថៃ និងវៀតណាម ដែលជាសមាជិកនៃគណៈកម្មការនេះ បានជំរុញរាប់ឆ្នាំមកហើយឲ្យរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំង ចែករំលែកព័ត៌មាននេះ។
កិច្ចព្រមព្រៀងសំខាន់បំផុតមួយ
នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ លោក អាន ពេជ្រហត្ថដា នាយកប្រតិបត្តិនៃលេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ បានហៅកិច្ចព្រមព្រៀងនេះថាជា កិច្ចព្រមព្រៀងសំខាន់មួយពាក់ព័ន្ធនឹងចិន ដែលនឹងជួយដល់ប្រទេសនៅតាមដងទន្លេមេគង្គក្រោមអាចព្យាករណ៍អំពីគ្រោះទឹកជំនន់ និងគ្រោះរាំងស្ងួតដែលនឹងកើតឡើង។
មនុស្សប្រមាណ ៦០ លាននាក់ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសចិនពឹងអាស្រ័យលើទឹកត្រី និងដីល្បាប់ដែលទន្លេមេគង្គហូរនាំមកជាមួយ។
ក្រុមអ្នកជំនាញនិយាយថា ទិន្នន័យពេញមួយឆ្នាំនេះ នឹងជួយដល់សហគមន៍កសិកម្ម និងនេសាទ នៅតាមដងទន្លេមេគង្គ ឲ្យទទួលបាននូវការព្រមានទុកមុនអំពីការធ្លាក់ចុះឬកើនឡើងយ៉ាងគំហុកនៃទឹកទន្លេនេះ ដែលអាចធ្វើឲ្យបាក់ច្រាំងទន្លេ បំផ្លាញផលដំណាំតាមមាត់ទន្លេនិងធ្វើឲ្យទូកជាប់គាំង ឬរសាត់ទៅតាមទឹក។
រូបឯកសារ៖ ទិដ្ឋភាពទន្លេមេគង្គដែលនៅជាប់ព្រំប្រទល់ប្រទេសថៃ និងឡាវ មើលពីខេត្ត Nong Khai នៃប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩។
លោក Gary Lee គឺជានាយកកម្មវិធីអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃអង្គការទន្លេអន្តរជាតិ ដែលជាក្រុមស្រាវជ្រាវតស៊ូមតិសម្រាប់ឲ្យមានការគ្រប់គ្រងទន្លេប្រកបដោយនិរន្តរភាព។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគខាងជើងនៃប្រទេសថៃ និងប្រទេសឡាវ ហើយក៏នៅផ្នែកផ្សេងទៀតនៃអាងទឹកទន្លេមេគង្គក្រោម កិច្ចព្រមព្រៀងនេះគួរតែអាចជួយបានខ្លះ ពីព្រោះយើងពិតជាត្រូវការព័ត៌មានបន្ថែមទៀតដើម្បីអាចព្យាករណ៍កម្រិតទឹកទន្លេ និងកម្រិតលំហូរទឹកឲ្យបានកាន់តែច្បាស់»។
ប៉ុន្តែលោកនិយាយថា ការព្យាករណ៍បានថមថយនៅតាមដងទន្លេផ្នែកខាងក្រោមដែលជាទីតាំងនៃសហគមន៍ទាំងនោះ។ លោកបន្តថា បើទោះបីជាចិនបានចែករំលែកទិន្នន័យតាំងពីដើមរហូតមកទល់ពេលនេះក៏ដោយ ក៏ទិន្នន័យខ្លះមានភាពយឺតយ៉ាវ ជាងតម្រូវការជាក់ស្ដែងដោយពេលខ្លះទិន្នន័យនោះត្រូវបានផ្ដល់តាមរយៈការជូនដំណឹងតែ ២ ឬ ៣ ថ្ងៃមុនប៉ុណ្ណោះ។
លោក Marc Goichot ប្រធានផ្នែកទឹកប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃអង្គការមូលនិធិសកលសម្រាប់ធម្មជាតិ (WWF) យល់ស្របថា ទិន្នន័យថ្មីនឹងជួលដល់ការព្យាករណ៍។ ប៉ុន្តែលោកនិយាយថា អ្វីដែលជាប្រយោជន៍កាន់តែសម្បើមនោះ គឺវានឹងបង្ហាញពន្លឺថា តើហេតុអ្វីបានជាកម្រិតប្រែប្រួលនៃទឹកទន្លេមេគង្គតាមរដូវខុសប្រក្រតីពីកម្រិតទឹកដែលធ្លាប់មានតាំងពីមុនមក។
លោកនិយាយថា ការគិតស្មានអំពីមូលហេតុនេះកើតចេញពីគំនិតចំនួនបី រួមមាន ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលអាចរំខានដល់វដ្តនៃទឹកភ្លៀង ការវិវត្តន៍នៃការប្រើប្រាស់ដី ដែលអាចរុញទឹកភ្លៀងឲ្យហូរធ្លាក់ចូលទៅក្នុងទន្លេកាន់តែលឿនដោយមិនបានបង្អង់ឲ្យវាបានជ្រាវចូលទៅក្នុងដី និងកត្តាចុងក្រោយគឺទំនប់វារីអគ្គិសនី។
រហូតមកទល់ពេលនេះ ចិនបានសាងសង់ទំនប់ចំនួន ១១ កាត់តាមដងទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងលើ ដោយទំបន់ខ្លះមានអាងស្តុកទឹកដ៏ធំមហិមា ដែលអាចផ្ទុកទឹកបានយ៉ាងច្រើន។
កាលពីដើមឆ្នាំនេះ ក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវបញ្ហាអាកាសធាតុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលមានឯកទេសខាងវិទ្យាសាស្ត្រទឹកគឺក្រុមហ៊ុន «ខ្សែភ្នែកលើភពផែនដី» ឬ Eyes on Earth បានសន្និដ្ឋានថា ទំនប់ទឹករបស់ចិនបានបង្កឲ្យមានគ្រោះរាំងស្ងួតកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរនៅឆ្នាំ ២០១៩ នៅអាងទន្លេមេគង្គក្រោម ដោយសារតែការទប់ទឹកទុក បើទោះបីជានៅប្រទេសចិន កម្រិតទឹកទន្លេះនេះមានលើសពីកម្រិតមធ្យមក៏ដោយ។
ប៉ុន្តែ ប្រទេសចិនបានច្រានចោលការអះអាងបែបនេះ ដោយទទូចថា អាងទឹកទន្លេមេគង្គលើទទួលរងនូវកម្រិតភ្លៀងធ្លាក់តិចជាងធម្មតា។
រូបឯកសារ៖ បុរសនេសាទម្នាក់កំពុងចែវទូកលើទន្លេមេគង្គនៅក្បាលជ្រោយ ក្បែររាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩។
កាន់តែមានតម្លាភាពជាងមុនបន្តិច
លោក Goichot និយាយថា ទិន្នន័យថ្មីដែលចិនសន្យាថា នឹងចែករំលែកនោះ អាចចង្អុលបង្ហាញពីការពិតបាន។
លោកនិយាយថា៖ «ប្រសិនបើអ្នកអាចទទួលបានទិន្នន័យសម្រាប់រយៈពេលពេញមួយឆ្នាំបាន អ្នកនឹងយល់កាន់តែច្បាស់ជាងមុនអំពីតួនាទីប្រតិបត្តិការនៃទំនប់ទាំងនោះ ហើយអ្នកនឹងយល់បានថា ចិនកំពុងតែធ្វើឲ្យទន្លេនេះមានភាពប្រសើរជាងមុន ឬបន្ថែមទម្ងន់ទៅលើស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន។ ដូច្នេះ ការមានទិន្នន័យបែបនេះ វាធ្វើឲ្យអ្វីៗកាន់តែមានតម្លាភាពជាងមុនបន្តិច»។
លោកបន្តថា ការមានតម្លាភាពជាងមុននេះអាចជួយដល់ប្រទេសនៅតាមដងទន្លេមេគង្គក្រោម ចរចាពីបញ្ហាប្រឈមនានាជាមួយទីក្រុងប៉េកាំង និងព្យាយាមធ្វើឲ្យមានតុល្យភាពរវាងការបាត់បង់ត្រីនិងដីស្រែចម្ការ និងផលចំណេញរបស់ចិន ក្នុងការបង្កើនថាមពលអគ្គិសនី។
ប៉ុន្តែ មិនមែនមនុស្សគ្រប់គ្នា សុទ្ធតែមានភាពជឿជាក់ថា ទិន្នន័យថ្មីអាចនឹងគ្រប់គ្រាន់នោះទេ។
អ្នកស្រី Courtney Weatherby គឺជាអ្នកវិភាគការស្រាវជ្រាវម្នាក់សម្រាប់កម្មវិធីថាមពល ទឹក និង និរន្តរភាព ប្រចាំតំបន់អាស៊ីអាគ្នយ៍នៃមជ្ឈមណ្ឌល Stimson Center មានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
អ្នកស្រីបានថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ការចរចាបែបនេះ អាចកើតមានទៅបាន លុះត្រាតែព័ត៌មានបន្ថែមអំពីទំនប់នៅផ្នែកខាងលើរបស់ចិន ត្រូវបានចែករំលែក»។
ក្នុងចំណោមទីតាំងទំនប់ទាំងពីរ ដែលចិននឹងចែករំលែកទិន្នន័យ មានតែមួយទេគឺទំនប់ Jinghong ដែលស្ថិតនៅលើដងទន្លេមេនៃទន្លេមេគង្គ។ ទំនប់ Jinghong គឺជាទំនប់ដែលស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងបង្អស់ ក្នុងចំណោមទំនប់ទាំង ១១ នៅលើដងទន្លេមេក្នុងប្រទេសចិន ហើយអាងស្តុកទឹករបស់ទំនប់នេះស្ថិតនៅឆ្ងាយពីអាងស្តុកទឹកធំជាងគេ។
អ្នកស្រី Weatherby និយាយថា អ្វីដែលប្រទេសនៅតាមដងទន្លេមេគង្គក្រោមពិតជាត្រូវការខ្លាំងនោះ គឺតួលេខកាន់តែច្រើនពីខ្សែទឹកខាងលើ ដែលជាទីតាំងនៃអាងស្តុកទឹកធំជាងគេ ដែលតួលេខទាំងនោះ រួមមានទិន្នន័យប្រតិបត្តិចេញពីទំនប់នានា និងថា តើទំនប់នោះបើកបង្ហូរទឹកកម្រិតណា និងនៅពេលណា។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «នៅពេលយើងគិតពីការរួមចំណែកដ៏ទូលំទូលាយរបស់ចិនក្នុងរដូវវស្សានិងរដូវប្រាំង វាជារឿងសំខាន់ដែលយើងត្រូវយល់ថា តើទំនប់ស្ថិតនៅខាងលើនៃទីតាំង Jinghong ដើរតួនាទីអ្វីខ្លះ ពីព្រោះទីតាំងនោះតាមពិតទៅ គឺជាកន្លែងស្តុកទឹក។ ដូច្នេះ វាជាកន្លែងដែលយើងឃើញមានការប្រែប្រួលយ៉ាងច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងការឡើងចុះនៃកម្រិតទឹកក្នុងផ្ទៃទឹកទន្លេមេគង្គ ពីព្រោះទឹកនេះត្រូវបានគេធ្វើកំហិត ឬ ត្រូវបានគេបើកឲ្យហូរចេញ»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «ដូច្នេះ ប្រសិនបើយើងសួរថា តើទំនប់របស់ចិនទាំងនោះដំណើរការយ៉ាងដូចម្ដេចហើយ ថាតើគេទប់ទឹកដោយរបៀបណាក្នុងរដូវវស្សាបញ្ចេញទឹកយ៉ាងដូចម្ដេចនៅរដូវប្រាំង ហើយថាតើវានឹងមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងណាដល់សន្ទុះទឹកប្រចាំឆ្នាំដែលប្រទេសនៅតាមដងទន្លេខាងក្រោមពឹងអាស្រ័យនោះ សំណួរទាំងនេះ មិនអាចមានចម្លើយចេញពីទិន្នន័យទាំងនេះទេ»។
ទឹកជំនន់តាមធម្មជាតិដែលវាយប្រហារលើអាងទឹកទន្លេមេគង្គក្រោមធ្វើឲ្យមានផលត្រីកើនឡើង និងបង្កើនជីជាតិដល់តំបន់ទទួលរងគ្រោះដោយទឹកជំនន់ ដែលធ្វើឲ្យសហគមន៍នានានៅតាមតំបន់នោះមានចីរភាពអស់រយៈពេលរាប់សតវត្សរ៍មកហើយ។
ជាឧទាហរណ៍ រៀងរាល់រដូវវស្សានៅប្រទេសកម្ពុជា គេពឹងអាស្រ័យលើទឹកជំនន់ដើម្បីធ្វើឲ្យផ្ទៃបឹងទន្លេសាបកើនទំហំ ៤ ដង ដែលទន្លេនេះគឺជាប្រភពត្រីទឹកសាបធំជាងគេមួយនៅលើពិភពលោក។
ទោះយ៉ាងណារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គ្រោះរាំងស្ងួតបន្តធ្វើឲ្យបឹងនេះមានកម្រិតទឹកទាបមិនធ្លាប់មានពីមុន។ ក្រុមអ្នកជំនាញភាគច្រើនបន្ទោសទៅលើការខ្វះភ្លៀងធ្លាក់ ប៉ុន្តែពួកគេក៏និយាយដែរថា ទំនប់នៅខ្សែទឹកខាងលើបានធ្វើស្ថានភាពកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ។ ប៉ុន្តែការអះអាងនេះ ត្រូវបានចិនបដិសេធ។
រូបឯកសារ៖ ទំនប់ Dachaoshan ត្រូវបានសាងសង់លើដងទន្លេមេគង្គនៅខេត្ត Yunnan ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០១។
សូមប្រាប់យើងឲ្យបានច្បាស់ជាងមុន
ទាំងអ្នកស្រី Weatherby លោក Lee និងលោក Goichot សុទ្ធតែនិយាយថា ទិន្នន័យរយៈពេលពេញមួយឆ្នាំដែលចិននឹងចែករំលែកនេះ គឺជាជំហានមួយក្នុងទិសដៅដ៏ត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែវាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេក្នុងការសង្គ្រោះទន្លេមេគង្គ។
លោក Goichot សង្កត់ធ្ងន់ថា ភាពចាំបាច់នៃទិន្នន័យនោះគឺថា តើកំណកល្បាប់ច្រើនប៉ុណ្ណាដែលទំនប់ទាំងនោះអនុញ្ញាតឲ្យហូរចេញ។ កំណកល្បាប់ដែលហូរចូលទៅដងទន្លេមេគង្គមិនត្រឹមតែកំណត់ទ្រង់ទ្រាយចំណោត និងជម្រៅនៃទន្លេទេ វាថែមទាំងរក្សាដីសណ្ដរនៅប្រទេសវៀតណាមដែលជាចានបាយសម្រាប់ប្រទេសនេះ មិនឲ្យលិចចូលទៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងទៀតផង។ យ៉ាងហោចណាស់ កំណកល្បាប់ពាក់កណ្ដាលចាប់ផ្ដើមនៅអាងទឹកទន្លេមេគង្គក្នុងផ្នែកស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសចិន។
ប៉ុន្តែប្រហែលចាប់តាំងពីចិនចាប់ផ្ដើមធ្វើទំនប់នៅលើដងទន្លេនេះកាលពីពាក់កណ្ដាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ លំហូរនៃកំណកល្បាប់ទន្លេនេះបានធ្លាក់ចុះមកនៅប្រមាណ ៧៧ ភាគរយ។ នេះបើតាមលោក Goichot ដែលបានអះអាងដោយយោងដល់ទិន្នន័យរបស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ។
លោក Lee និយាយថា ទំនប់នានានៅតាមដងទន្លមេគង្គ និងដៃទន្លេ នៅប្រទេសឡាវ និងប្រទេសកម្ពុជា គួរតែមានការចែករំលែកទិន្នន័យប្រតិបត្តិបន្ថែមទៀតដែរ ដើម្បីជួយដល់ប្រទេសនៅដងទន្លេខាងក្រោមយល់កាន់តែប្រសើរជាងមុនថា តើគម្រោងរបស់ប្រទេសទាំងនេះផ្ទាល់មានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់ទន្លេ មិនមែនត្រឹមតែទិន្នន័យប្រទេសចិនទេ។
លោកនិយាយថា៖ «នៅពេលយើងចុះទៅតាមដងទន្លេផ្នែកខាងក្រោម យើងនឹងឃើញមានកត្តាប្រែប្រួលជាច្រើនកំពុងមានសកម្មភាព។ ហេតុដូច្នេះហើយ វាជារឿងសំខាន់ដែលត្រូវមានទិន្នន័យដែលយើងអាចមើលបានចេញពីរដ្ឋាភិបាលផ្សេងទៀត និងអ្នកអភិវឌ្ឍគម្រោងធំៗ នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គក្រោម»៕