កម្ពុជាបាននាំទំនិញដែលមានទឹកប្រាក់ជាង៨,៧ពាន់លានដុល្លារចូលសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ២០២១ បើទោះបីជាមានវិបត្តិសុខភាពបង្កឡើងដោយជំងឺកូវីដ១៩។ នេះបើតាមតួលេខចងក្រងដោយការិយាល័យជំរឿនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ចំនួននេះជាការកើនឡើងទ្វេដងក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំចុងក្រោយនេះដែលធ្វើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកក្លាយជាទីផ្សារនាំចេញដ៏ធំបំផុតរបស់កម្ពុជា។
លោក Chad Roedemeier អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេតាមសារអ៊ីមែលកាលពីថ្ងៃអង្គារថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានផលប្រយោជន៍យ៉ាងសម្បើមពីទីផ្សាររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ សព្វថ្ងៃនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាទីផ្សារដ៏ធំបំផុតតែមួយគត់របស់កម្ពុជា គឺធំជាងគេឆ្ងាយណាស់»។
ទំនិញដែលកម្ពុជានាំចូលអាមេរិកភាគច្រើនជាផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង កាបូបឬវ៉ាលិសផលិតផលកសិកម្មនិងកង់។
ប៉ុន្តែកំណើនពាណិជ្ជកម្មនេះអាចប្រឈមនឹងហានិភ័យផងដែរដោយសារតែសភាសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងផ្តោតយ៉ាងខ្លាំងលើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលំហនយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងតាំងពីមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨និងក្នុងពេលដែលការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ជិតឈានចូលមកដល់។
រូបឯកសារ៖ កម្មកររោងចក្រកម្ពុជាដេរសម្លៀកបំពាក់ក្នុងរោងចក្រមួយ ក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស នៅជាយរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃពុធ ទី២៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧។ (AP Photo/Heng Sinith)
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានជួលក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំងពីរដោយចំណាយថវិកាចំនួនជាង១,៥លានដុល្លារសម្រាប់រយៈពេលយ៉ាងហោចណាស់១ឆ្នាំដើម្បីជួយផ្សព្វផ្សាយវិជ្ជមានពីប្រទេសកម្ពុជានិងជំរុញពាណិជ្ជកម្មជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរនោះគឺក្រុមហ៊ុន Akin Gump ដែលជាក្រុមហ៊ុនច្បាប់ដ៏ធំមួយនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន។ ក្រុមហ៊ុនមួយទៀតគឺក្រុមហ៊ុន Qorvis Communications ដែលមានជំនាញខាងទំនាក់ទំនងនិងផ្សព្វផ្សាយ។
ក្រុមហ៊ុន Qorvis Communications បានចាប់ផ្តើមការងារតាំងពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ដោយមិនកំណត់ពេលបញ្ចប់រហូតដល់ភាគីណាមួយសម្រេចបញ្ចប់។ នេះបើតាមឯកសារដែលបានចុះបញ្ជីក្នុងក្រសួងយុត្តិធម៌របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្រុមហ៊ុន Qorvis កំពុងជួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារៀបចំសម្រួលដល់ការធ្វើជំនួញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាប៉ុន្តែមិនជួយលើផ្នែកទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកាំងទេ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់ក្រុមហ៊ុន។
តំណាងមួយរូបរបស់ក្រុមហ៊ុន Qorvis បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះកាលពីថ្ងៃអង្គារថា៖ «ដូចលោកដឹងហើយថាមានក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំងជាច្រើនវិនិយោគទុននៅទីនោះ(កម្ពុជា)។ យើងក៏ជួយជំរុញទេសចរណ៍នៅកម្ពុជាផងដែរ»។
រីឯក្រុមហ៊ុន Akin Gump បានផ្តល់សេវាកម្មតាំងពីថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ រហូតដល់ថ្ងៃទី១ខែមករាឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងតម្លៃ៧២០.០០០ដុល្លារសម្រាប់រយៈពេល១ឆ្នាំនេះ។
ក្រុមហ៊ុនបញ្ចុះបញ្ចូលដែលមានទីតាំងនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននេះបានសន្យា «ធ្វើសកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយទៅមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីបង្កើតនូវការយល់គ្នាឲ្យបានកាន់តែប្រសើរនិងគូសបង្ហាញនូវផលប្រយោជន៍រួមដើម្បីកសាងទំនាក់ទំនងថ្មីដែលនឹងជួយជំរុញទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកឆ្ពោះទៅមុខ»។ នេះបើតាមកិច្ចសន្យាដែលចុះបញ្ជីក្នុងក្រសួងយុត្តិធម៌។
អ្នកការទូតកម្ពុជាប្រចាំនៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្តេជ្ញាពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងក្រុងភ្នំពេញនិងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនដោយផ្តោតសំខាន់លើផ្នែកពាណិជ្ជកម្មនិងវប្បធម៌។
លោក កែវ ឈា ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាថ្មីប្រចាំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក (រូបផ្តល់ឱ្យដោយស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក)
លោក កែវ ឈា ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាបានប្រាប់វីអូអេខេមភាសាតាមទូរស័ព្ទកាលពីដើមខែមីនានៅពេលចាប់ផ្តើមអាណត្តិបេសកកម្មនៅសហរដ្ឋអាមេរិកថា៖ «គោលបំណងគឺដើម្បីពង្រីកទំនាក់ទំនងហើយបើសិនជាយកល្អដើម្បីសម្រួលទំនាក់ទំនងនយោបាយឲ្យកាន់តែល្អយើងខ្ញុំជំរុញទំនាក់ទំនងផ្នែកវប្បធម៌ហើយនឹងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មឲ្យមានទំនាក់ទំនងល្អជាងមុន គឺយើងខ្ញុំនឹងធ្វើឲ្យល្អទៅថ្ងៃមុខ»។
កម្ពុជាក៏បានចំណាយថវិកាចំនួន១,២លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដល់២០២០ដល់ក្រុមហ៊ុនបញ្ចុះបញ្ចូលចំនួនពីរផងដែរដើម្បីខិតខំផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈរបស់អ្នកតាក់តែងច្បាប់អាមេរិកាំងចំពោះកម្ពុជា។ ក្រុមហ៊ុនបញ្ចុះបញ្ចូលឈ្មោះ Brownstein Hyatt Farber Schreck បានយកកម្រៃចំនួន៧២០.០០០ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ ក្រុមហ៊ុនទីពីរឈ្មោះថា PacRim Bridges បានយកកម្រៃចំនួន៥០០.០០០ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖ «ការណ៍ដែលធ្វើឡប់ប៊ី(បញ្ចុះបញ្ចូល)នេះខ្ញុំយល់ថាគឺជាទាក់ទាញសមានចិត្តខាងបរទេសចំពោះការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នកុំឲ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលលម្អៀងខាងនយោបាយ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលប្រាសចាកក្រមសីលធម៌និងវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានផ្សព្វផ្សាយរឿងមិនពិតច្រើនដល់ការដឹកនាំដ៏ត្រឹមត្រូវរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលកើតចេញពីឆន្ទុៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»។
លោក សុខ ឥសាន បានវាយតម្លៃពីលទ្ធផលនៃសេវាកម្មរបស់ក្រុមហ៊ុនទាំងនេះក្នុងពេលកន្លងមកតាមរយៈដំណើរទស្សនកិច្ចទៅប្រទេសកម្ពុជារបស់លោក Doug Ericksen អតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភានៃព្រឹទ្ធសភារដ្ឋ Washington ថា ជាការបង្ហាញការពិតពីកម្ពុជាសម្រាប់អ្នកតាក់តែងច្បាប់អាមេរិកាំង។ លោកDoug Ericksen បានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចកម្ពុជាក្នុងខែមីនាឆ្នាំ២០១៩ ដោយបានជួបជាមួយនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផងដែរ។
បើទោះបីជានៅពេលនោះមានតំណែងជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភារដ្ឋ ប៉ុន្តែលោក Doug Ericksen គឺជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន PacRim Bridges ជាមួយនឹងដៃគូឈ្មោះលោក Jay Rodne គឺជាអតីតតំណាងរាស្ត្រនៃរដ្ឋសភារដ្ឋ Washington (វ៉ាស៊ីនតោន) ផងដែរ។ ចំណាត់ការរបស់លោក Doug Ericksen នៅពេលនោះបាននាំឲ្យមានការថ្កោលទោសពីពលរដ្ឋអ្នកបោះឆ្នោត។ នេះបើតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់សារព័ត៌មាន The Seattle Times។ សារព័ត៌មាននេះថែមទាំងចេញខ្ទង់អត្ថាធិប្បាយដែលស្នើឲ្យលោក Ericksen ចុះចេញពីតំណែងផងដែរ។
លោក Doug Ericksen អតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភារដ្ឋពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋបានទទួលមរណភាពនៅខែធ្នូឆ្នាំ២០២១ដោយជំងឺកូវីដ។ នេះបើតាមការផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន Washington Post។
សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនៅសហរដ្ឋអាមេរិកយល់ថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងនយោបាយមិនបានប្រសើរឡើងទេនៅកម្ពុជាតាំងពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨។ ពួកគេបានខិតខំជំរុញអង្គការអន្តរជាតិក៏ដូចជាសភាសហរដ្ឋអាមេរិកជួយអន្តរាគមន៍។
លោក Morton Sklar ទីប្រឹក្សាច្បាប់នៃគណៈកម្មការស៊ើបអង្កេតកម្ពុជាដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេតាមសារអេឡិកត្រូនិកថា៖ «ការជួលក្រុមហ៊ុនច្បាប់អាមេរិកនិងក្រុមហ៊ុនទំនាក់ទំនងសាធារណៈមិនមែនជាមធ្យោបាយល្អបំផុតក្នុងការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវកិត្តិនាមរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន នៅសហរដ្ឋអាមេរិកទេ។ មធ្យោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុតគឺប្រកាន់យកជំហានជាក់លាក់បញ្ចប់យុទ្ធការថ្មីៗក្នុងការគាបសង្កត់ បញ្ឈប់ការកាត់ទោសព្រហ្មទណ្ឌនូវអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល និងត្រឡប់ទៅរៀបចំការបោះឆ្នោតប្រកបដោយប្រជាធិបតេយ្យនិងបើកចំហរដោយអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំអាចដំណើរការបានដោយយុត្តិធម៌និងមានប្រសិទ្ធភាព»។
លោក Morton Sklar យល់ថា ប្រសិនបើមិនអាចធ្វើបានដូចនេះទេគឺសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងនៅតែមានមូលដ្ឋានរឹងមាំក្នុងការបដិសេធភាពស្របច្បាប់នៃការបោះឆ្នោតជាតិដែលគ្រោងរៀបចំនៅឆ្នាំ២០២៣និងបដិសេធមិនទទួលស្គាល់និរន្តរភាពនៃការកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
សភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ចំនួន២ដើម្បីជួយលើកតម្កើងសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ច្បាប់ស្តីពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាឆ្នាំ២០២១ (S-3052) ត្រូវបានសមាជិកព្រឹទ្ធសភាស្នើឡើងកាលពីខែតុលាឆ្នាំ២០២១។ ច្បាប់ស្តីពីប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា(HR-4686) ដែលបានស្នើឡើងដោយសមាជិករដ្ឋសភាទាំងពីរគណបក្សត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភានៅខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២១។ សេចក្តីស្នើច្បាប់ទាំងពីរនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងគណៈកម្មាធិការការបរទេសនៃព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក។
រូបឯកសារ៖ ក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវតុលាការរំលាយក្នុងប្រទេសអាមេរិក ដឹកនាំការធ្វើការបាតុកម្មខ្មែរអាមេរិកាំងនៅមុខសេតវិមាន ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន ដើម្បីសុំឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើអន្តរាគមន៍ឲ្យមានការស្តារប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៩ ខែមករា ឆ្នាំ ២០១៩។ (សុខ ខេមរា/វីអូអេ)
ច្បាប់ទាំងពីរនេះមានគោលបំណងជំរុញឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងត្រឹមត្រូវ ស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយ និងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយមានការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើជនទាំងឡាយណាដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាផងដែរ។
គណៈកម្មាធិការការបរទេសនៃព្រឹទ្ធសភាមិនទាន់កំណត់កាលបរិច្ឆេទដាក់សេចក្តីស្នើច្បាប់នេះមកពិភាក្សានៅឡើយទេនៅពេលដែលវីអូអេខេមរភាសាទាក់ទង។ យ៉ាងណាក៏ដោយច្បាប់ស្តីពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាត្រូវបានសមាជិកព្រឹទ្ធសភាទាំងពីរគណបក្សយល់ព្រមធ្វើជាសហស្ថាបនិកឡើងដល់១៣នាក់ហើយ។
លោក សុខ ឥសាន ដែលជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផងដែរបានបដិសេធចោលសេចក្តីស្នើច្បាប់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក៖ «ខ្ញុំយល់ថាទោះបីជាតំណាងរាស្ត្រអាមេរិកនិងព្រឹទ្ធសភាធ្វើច្បាប់ហ្នឹងក៏ដោយក៏ប៉ុន្តែច្បាប់នេះមិនបានផ្សារភ្ជាប់នឹងសភាពការណ៍ពិតនៅកម្ពុជាទេ។ យើងយល់ហើយវាជាក្រិតក្រមធម្មជាតិប្រទេសណាដែលមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ប្រទេសណាដែលមានការរំលោភលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឬធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដើរថយក្រោយ ប្រទេសនោះមិនមានសុខសន្តិភាពពេញលេញទេ ប្រាកដជាមានការរំជើបរំជួល ប្រាកដជាមានអស្ថិភាពក្នុងសង្គមហើយ»។
រូបឯកសារ៖ កងសន្ដិសុខរឹបអូសឧបករណ៍បំពងសំឡេងពីបាតុករម្នាក់ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើបាតុកម្មមួយដើម្បីប្រារព្ធខួបទី២៩ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្ដិភាពទីក្រុងប៉ារីសនៅមុខស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក រាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០។
យ៉ាងណាក៏ដោយឋានៈអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ (GSP) ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្តល់ឲ្យកម្ពុជានៅមិនទាន់មានពន្លឺច្បាស់នៅឡើយតាំងពីបានផុតកាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ដោយសារតែសភាអាមេរិកាំងមិនទាន់អនុញ្ញាតព្រោះតែស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាមិនទាន់ប្រសើរឡើង។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជា។
លោក Chad Roedemeier អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថាទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកឈរលើ«ផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក តម្លាភាព មានតុល្យភាព និងប្រកាន់ខ្ជាប់ស្តង់ដាខ្ពស់បំផុតក្នុងនោះមានសិទ្ធិការងារ»។
លោក Chad Roedemeier បានបន្ថែមថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែប្តេជ្ញាចំពោះពលរដ្ឋកម្ពុជានិងស្មារតីរបស់ពួកគេចង់បានប្រទេសមួយដែលរុងរឿង ប្រជាធិបតេយ្យនិងឯករាជ្យ ដែលសំឡេងទាំងអស់ត្រូវបានគេស្តាប់ឮនិងគោរព ហើយអធិបតេយ្យភាពរបស់ព្រះរាជាណាចក្រត្រូវបានការពារ»។
បើទោះបីជាសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាទីផ្សារដ៏ធំរបស់កម្ពុជា ប៉ុន្តែចិននៅតែជាប្រភពវិនិយោគទុនលេខមួយរបស់កម្ពុជាហើយកម្រិតនៃការវិនិយោគទុនពីចិនបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ទុនវិនិយោគរបស់ចិនមានរហូតដល់១៩,៥ពាន់លានដុល្លារនៅដំណាច់ឆ្នាំ២០២០។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក។
ទិន្នន័យចងក្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាធុរកិច្ចអាមេរិក-អាស៊ានដែលចេញផ្សាយនៅដើមខែមីនានេះបានបង្ហាញថាចិនគ្រប់គ្រងទឹកប្រាក់ចំនួន៥៣,៤% នៃទុនវិនិយោគថ្មីចំនួន៤.៣៥០លានដុល្លារដែលកម្ពុជាទាក់ទាញបានក្នុងឆ្នាំ២០២១។ រីឯ សហរដ្ឋអាមេរិកជាប់លេខ២ដោយមានទុនវិនិយោគចំនួន១៦៣លានដុល្លារ៕