លោក John Robert Lewis ដែលជាសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិក និងជាមេដឹកនាំសិទ្ធិពលរដ្ឋ បានស្លាប់កាលពីថ្ងៃសុក្រក្នុងអាយុ ៨០ ឆ្នាំ ដោយសារជំងឺមហារីកលំពែង។ លោកជាមនុស្សម្នាក់ដែលត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាបានតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិស្មើគ្នាសម្រាប់ពលរដ្ឋស្បែកខ្មៅនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់តួនាទីជាមេដឹកនាំសិទ្ធិពលរដ្ឋ
លោក John Lewis កើតនៅថ្ងៃទី ២១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៤០ នៅក្រៅទីក្រុង Troy រដ្ឋ Alabama។ លោកគឺជាកូនរបស់អ្នកប្រវាស់ស្រែ និងបានធំដឹងក្ដីនៅតំបន់ភាគខាងត្បូងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាតំបន់ប្រកាន់ស្បែកសនិយម។ លោកមិនអាចបោះឆ្នោត ចុះឈ្មោះចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យ ឬក៏ទទួលបានប័ណ្ណចូលបណ្ណាល័យសាធារណៈនោះទេ ដោយសារតែលោកមានស្បែកខ្មៅ។
លោក Lewis បានសរសេរលិខិតមួយច្បាប់ទៅកាន់មេដឹកនាំសិទ្ធិពលរដ្ឋលោក Martin Luther King នៅឆ្នាំ ១៩៥៧ ដោយប្រាប់លោក King ថា លោកចង់ក្លាយជានិស្សិតស្បែកខ្មៅដំបូងគេបង្អស់ដែលអាចចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យ Troy State College (បច្ចុប្បន្ននេះគឺសាកលវិទ្យាល័យ Troy University) ដែលមានសុទ្ធតែនិស្សិតស្បែកស។
លោក Lewis បានបញ្ជាក់ប្រាប់ទស្សនាវដ្ដី The Atlantic ថា៖ «ខ្ញុំបានដាក់ពាក្យសុំចូលរៀន ដោយភ្ជាប់ជាមួយនូវព្រឹត្តិប័ត្រពិន្ទុថ្នាក់វិទ្យាល័យរបស់ខ្ញុំ» ប៉ុន្តែ «ខ្ញុំមិនឮដំណឹងអ្វីទាំងអស់ពីមហាវិទ្យាល័យ ដូច្នេះខ្ញុំក៏មានគំនិតថា ខ្ញុំគួរតែសរសេរលិខិតផ្ញើទៅលោកបណ្ឌិត King»។
ដោយប្ដូរផ្ដាច់ប្រឡូកនៅក្នុងការតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិស្មើគ្នា លោក Lewis បានបញ្ចប់ការសិក្សាពីសាកលវិទ្យាល័យ Fisk University ដែលជាសាកលវិទ្យាល័យមួយជាប្រវត្តិសាស្ត្រកន្លងមកមានតែនិស្សិតស្បែកខ្មៅ នៅក្នុងទីក្រុង Nashville រដ្ឋ Tennessee កាលពីឆ្នាំ ១៩៦៣ ដោយទទួលបានបរិញ្ញាប័ត្រផ្នែកសាសនា និងទស្សនៈវិជ្ជា។
នៅពេលជានិស្សិត លោកបានរៀបចំបាតុកម្មអង្គុយមួយកន្លែងតវ៉ានៅកន្លែងបរិភោគអាហារថ្ងៃត្រង់ដែលទុកសម្រាប់តែ «និស្សិតស្បែកស» និងបានធ្វើការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងប្រព័ន្ធរថយន្តក្រុងសាធារណៈ។ លោក Lewis គឺជា «អ្នកជិះរថយន្តក្រុងដើម្បីសេរីភាព» ម្នាក់ ក្នុងចំណោមអ្នកជិះដំបូងគេបង្អស់ចំនួន ១៣ នាក់ ដែលរងការវាយដំ និងចាប់ខ្លួន ដោយសារបានជិះរថយន្តក្រុងឆ្លងរដ្ឋជាមួយអ្នកធ្វើដំណើរស្បែកសនៅភាគខាងត្បូងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ពីរឆ្នាំក្រោយមក ក្នុងនាមជាប្រធានគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលនិស្សិតបែបអហិង្សា ដែលជាគណៈកម្មាធិការដ៏មានឥទ្ធិពលមួយ លោកបានជួយចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតស្បែកខ្មៅរាប់ពាន់នាក់នៅតាមកន្លែងមួយចំនួនដូចជារដ្ឋ Alabama និងរដ្ឋ Mississippi ជាដើម។
កម្រងរូបភាព VOA៖ លោក John Lewis ពីមេដឹកនាំសិទ្ធិពលរដ្ឋទៅជាសមាជិករដ្ឋសភា (១៩៤០-២០២០)
ព្រឹត្តិការណ៍ផ្លាស់ប្ដូរជីវិត
ក្នុងនាមជាសកម្មជនអាយុ ២៥ ឆ្នាំម្នាក់ លោក Lewisត្រូវបានវាយដំយ៉ាងដំណំដោយប៉ូលិសស្បែកសរដ្ឋ Alabama នៅពេលលោក និងបាតុករសន្តិវិធី ៦០០ នាក់ទៀត បានដើរតវ៉ាដើម្បីសិទ្ធិបោះឆ្នោតនៅពាសពេញស្ពាន Edmund Pettus ក្នុងទីក្រុង Selma រដ្ឋ Alabama កាលពីថ្ងៃទី ៧ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៦៥។ លោក Lewis បានរងគ្រោះប្រេះឆ្អឹងលលាដ៍ក្បាល។
រូបភាពតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍អំពីហេតុការណ៍ដែលគេស្គាល់ថា «ថ្ងៃអាទិត្យបង្ហូរឈាម» នេះ បានជំរុញឲ្យមានការភ្ញាក់រឭកនៅទូទាំងប្រទេសនៅក្នុងការបញ្ចប់ការរើសអើសជាតិសាសន៍។
ក្រោយមកនៅឆ្នាំដដែលនោះ លោក Lewis បានឈរជិតលោកប្រធានាធិបតី Lyndon Johnson នៅពេលដែលលោក Johnson ចុះហត្ថលេខាលើច្បាប់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រស្ដីពីសិទ្ធិបោះឆ្នោតឆ្នាំ ១៩៦៥។ ច្បាប់នេះចាត់ទុកថាខុសច្បាប់ចំពោះការអនុវត្តការបោះឆ្នោតដែលមិនអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋស្បែកខ្មៅទទួលបានអំណាចនយោបាយ។
ភាពជោគជ័យ
ចលនាសិទ្ធិពលរដ្ឋបានធ្វើឲ្យលោក John Lewis ងាកទៅចាប់អាជីពជាអ្នកនយោបាយ។ លោកត្រូវបានគេជ្រើសរើសឲ្យធ្វើជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាទីក្រុង Atlanta រដ្ឋ Georgia នៅឆ្នាំ ១៩៨១។ បន្ទាប់មក លោកត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យធ្វើជាសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកនៅឆ្នាំ ១៩៨៦ ដោយនៅពេលនោះ លោកបាននិយាយថាជា «កិត្តិយសក្នុងមួយជីវិត» របស់លោក។ លោកបំពេញការងារជាសមាជិករដ្ឋសភាប្រចាំសង្កាត់ទី ៥ នៃរដ្ឋ Georgia បាន ១៧ អាណត្តិ។
ដោយពេលខ្លះ លោកត្រូវបានគេហៅថា «មនសិការនៃសភា» លោក Lewis បានតស៊ូដើម្បីភាពស្មើគ្នានៃប្រាក់ចំណូលសម្រាប់ជាតិសាសន៍ភាគតិច កំណែទម្រង់យុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌ សុវត្ថិភាពនៃការប្រើប្រាស់កាំភ្លើង និងការធានារ៉ាប់រងសុខភាពសម្រាប់ពលរដ្ឋគ្រប់រូប។
នៅក្នុងការទទួលស្គាល់សមិទ្ធផលរបស់លោក លោក Lewis បានទទួលមេដាយសេរីភាពពីប្រធានាធិបតី (Presidential Medal of Freedom) ដែលជាកិត្តិយសដ៏ខ្ពស់ជាងគេបំផុតរបស់ជាតិសម្រាប់ពលរដ្ឋស៊ីវិល ពីលោកប្រធានាធិបតី Barack Obama នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១៕