រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលថ្មីរបស់ប្រទេសថៃ កំពុងប្រឈមនឹងការរិះគន់ជុំវិញការសម្រេចរបស់ខ្លួនបន្តទៅមុខនូវផែនការក្នុងការទិញនាវាចម្បាំងកងទ័ពជើងទឹកប្រភេទ frigate ដែលមានតម្លៃខ្ពស់ខ្លាំងពីប្រទេសចិន នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលដើមឡើយ ត្រូវបានចរចាដោយរដ្ឋាភិបាលយោធាមុនរបស់ថៃ។
ការទិញនាវាចម្បាំងចិននេះត្រូវបានចរចា ក្រោយពីប្រទេសចិនសម្រេចមិនធ្វើវិញនូវផែនការកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ដែលថានឹងលក់នាវាមុជទឹកប្រភេទ S26T Yuan-class មួយគ្រឿងទៅឱ្យប្រទេសថៃ ដោយសារតែខ្លួនមិនអាចរកម៉ាស៊ីនដែលប្រើប្រេងម៉ាស៊ូតបានពីប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ដោយអាល្លឺម៉ង់បានហាមមិនឱ្យប្រើម៉ាស៊ីននោះលើឧបករណ៍យោធាចិនឡើយ។ នេះបើតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់កាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍របស់ប្រទេសថៃ។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ក៏នាវាចម្បាំង frigate នេះ ដែលនឹងបន្ថែមទៅនឹងចំនួននាវាចម្បាំង៧គ្រឿងដែលថៃកំពុងមានស្រាប់ ហើយដែលភាគច្រើនផលិតនៅក្នុងប្រទេសចិននោះ នឹងមានតម្លៃសរុប៤៨០លានដុល្លារអាមេរិក ដែលមានតម្លៃ២៨លានដុល្លារលើសពីតម្លៃដើមរបស់នាវានេះ។
គណបក្សប្រឆាំងថៃ Move Forward បានរិះគន់ជុំវិញបញ្ហានេះ ដោយលើកហេតុផលថា កិច្ចព្រមព្រៀងទិញនាវាមុជទឹកនេះ គួរទុកឱ្យអស់សុពលភាពដោយមិនចាំបាច់ធ្វើអ្វីនោះឡើយ។
សមាជិករដ្ឋសភានៃគណបក្ស Move Forward លោក Rangsiman Rome ដែលត្រូវបានស្រង់សម្តីដោយកាសែត Matichon ដែលជាកាសែតបោះពុម្ភនិងអនឡាញដ៏ធំមួយរបស់ថៃ និយាយថា «អាជ្ញាធរចិនគួរជាអ្នកទទួលខុសត្រូវលើការធ្វើឱ្យបរាជ័យនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ»។
រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិថៃលោក Sutin Klungsang (ស៊ូធីន ខ្លាំងស៊ែង)បានការពារលើការទិញនាវានេះ ដោយនិយាយថាការបញ្ចប់កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ឬការស្នើសុំឱ្យចិនសងលុយមកឱ្យថៃវិញនោះ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផ្នែកផ្សេងទៀតនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ។
លោក Sutin ក៏បាននិយាយផងដែរថា កិច្ចសន្យាទិញនាវាមុជទឹកនេះ ត្រូវបានផ្អាកមួយរយៈប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនត្រូវបានជំនួសដោយកិច្ចសន្យាទិញនាវាថ្មីប្រភេទ frigate នោះឡើយ។
លោក Scott Edwards សាស្ត្រាចារ្យមុខវិជ្ជាទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ នៃសាកលវិទ្យាល័យ Reading នៅចក្រភពអង់គ្លេស បានប្រាប់វីអូអេតាមសារអ៊ីមែលថា វាអាចមានប្រទេសជាច្រើនទៀត ដែលថៃអាចទិញនាវាចម្បាំងបាន ប៉ុន្តែការពិចារណាលើហេតុផលនយោបាយ អាចជាកត្តាក្នុងការទិញនេះ។ លោកបាននិយាយក្នុងសារតាមអ៊ីមែលថា៖ «នាវាចម្បាំងពេលខ្លះត្រូវពឹងផ្អែកលើប្រទេសដើមដែលជាអ្នកផលិតវា ដើម្បីទិញគ្រឿងបន្លាស់និងការជួសជុលជាដើម»។
លោក John Bradford នាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមប្រឹក្សា Yokosuka ស្តីពីការសិក្សាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងប្រទេសជប៉ុន បានលើកឡើងពីអត្ថប្រយោជន៍មួយចំនួននៃនាវាចម្បាំង frigate លើសនាវាមុជទឹក។ លោកនិយាយថា តម្លៃនៃការបណ្តុះបណ្តាលនិងជួសជុលនាវាចម្បាំងគឺថោកជាង ហើយនាវាចម្បាំងមានសារប្រយោជន៍ជាង ក្នុងការប្រើប្រាស់ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានា ក្នុងបរិបទដែនសមុទ្រដែលមានភាព«ស្មុគ្រស្មាញខ្លាំង»របស់ថៃនោះ។
លោក Bradford បានសរសេរក្នុងសារអ៊ីមែលមួយមកកាន់វីអូអេថា បញ្ហាប្រឈមទាំងនោះរួមមានការពង្រឹងការអនុវត្តបទបញ្ញតិ្តនេសាទ ការការពារប្រឆាំងនឹងការរត់ពន្ធ ការការពារប្រភពធនធានសមុទ្រ និងការគ្រប់គ្រងលើដែនសមុទ្រ ដែលរួមមានទាំងក្នុងមហាសមុទ្រឥណ្ឌានិងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក។ លោក Edwards បានយល់ស្របថា នាវាចម្បាំងមានប្រយោជន៍ជាងនាវាមុជទឹក ព្រោះប្រទេសថៃទំនងជាមិនអាចប្រើប្រាស់អស់លទ្ធភាពរបស់នាវាមុជទឹកនោះទេ។
លោក Edwards ដែលជាអ្នកជំនាញអភិបាលកិច្ចសន្តិសុខលំហសមុទ្រនៃតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍
និយាយថា៖ «ខណៈពេលដែលប្រទេសថៃកំពុងចង់បាននាវាមុជទឹក ដើម្បីដើរឱ្យទាន់នឹងសមត្ថភាពនៃប្រទេសជិតខាងខ្លួននោះ នាវាចម្បាំងចម្បាំងប្រភេទ frigate ទាំងនោះ ក៏អាចបំពាក់សមត្ថភាពប្រឆាំងនាវាមុជទឹកផងដែរ»។
ទោះបីជាបែបនេះក្តី ក៏លោកបានលើកជាសំណួរជុំវិញការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងបាងកក ក្នុងការទិញនាវាចម្បាំងពីប្រទេសចិន ព្រោះចិនកំពុងតែមានអាកប្បកិរិយាដ៏គគ្លើននៅក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោកបន្ថែមដូចនេះទៀតថា៖ «សកម្មភាពរបស់ចិនក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង គួរតែជាចំណុចត្រូវពិចារណាមួយ បើទោះបីជាថៃមិនមានជម្លោះដោយផ្ទាល់នៅក្នុងសមុទ្រនេះក៏ដោយ»។
ប្រទេសថៃក្នុងពេលកន្លងទៅបានទិញនាវាចម្បាំង frigate ប្រភេទ Naresuan-class ចំនួន២គ្រឿង និងប្រភេទ Chao Phraya-class ចំនួន៤គ្រឿងពីប្រទេសចិន និងមួយគ្រឿងផ្សេងទៀតពីប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង។ ភាគច្រើននៃនាវាចម្បាំងដែលបំពាក់ដោយគ្រាប់មីស៊ីលទាំងនេះ ត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់តាំងពីទសវត្សរ៍១៩៩០មក។
ខណៈពេលដែលប្រទេសថៃធ្លាប់ពឹងផ្អែកទាំងលើប្រទេសចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីទទួលបានឧបករណ៍យោធាធុនធ្ងន់ក្នុងពេលកន្លងទៅនោះ ព្រះរាជាណាចក្រមួយនេះ បានផ្លាស់ប្តូរងាកកាន់តែជិតទៅរករដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ក្រោយមានរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០១៤ ដែលបានធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក ផ្អាកការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានយោធារាប់លានដុល្លារដល់ប្រទេសនេះ ក៏ដូចជាថវិកាសម្រាប់ការបណ្តុះបណ្តាលនិងអប់រំផ្នែកយោធាផងដែរ។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានស្តារទំនាក់ទំនងជាធម្មតាឡើងវិញជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងបាងកក ក្រោយការបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសនេះក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញជាទូទៅថា ជាការបោះឆ្នោតមួយ ដែលធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយក្រុមយោធាមានលក្ខណៈស្របច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះ។ ការបោះឆ្នោតនោះត្រូវបានធ្វើឡើង នៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលតាក់តែងឡើងដោយរបបសឹកយោធា ហើយជាលទ្ធផលគឺជ័យជម្នះបានទៅលើមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធា គឺលោកឧត្ដមសេនីយ៍ Prayuth Chan-ocha។
លោក Dulyapak Preecharush (ឌូលយ៉ាផាក ព្រីឆារ៉ាត់) សាស្ត្រាចារ្យរងសម្រាប់ការសិក្សាពីអាស៊ី នៃសាកលវិទ្យាល័យ Thammasat ក្នុងរាជធានីបាងកក បានកត់សម្គាល់ថា ប្រទេសថៃកំពុងត្រូវបានដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលមួយចាប់តាំងពីខែសីហាកន្លងមក និងបានអះអាងថា ព្រះរាជាណាចក្រនេះ គួររក្សានយោបាយអព្យាក្រឹតដោយមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធណាមួយ ដោយរួមទាំងការធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពកាន់តែច្រើនថែមទៀត ក្នុងការទិញគ្រឿងឧបករណ៍ធុនធ្ងន់ផ្នែកយោធាផងដែរ។
លោកបានសរសេរក្នុងសារអ៊ីមែលមកកាន់វីអូអេភាសាថៃក្នុងពេលថ្មីៗនេះថា៖ «ក្រសួងការពារជាតិថៃ បានទទួលស្គាល់ពីការប្រកួតប្រជែងខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ រវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រទេសចិន ហើយនឹងធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពកាន់តែច្រើនថែមទៀត លើទំនាក់ទំនងរបស់ថៃ ជាមួយប្រទេសមហាអំណាចសំខាន់ៗ»។
យោងទៅលើវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសន្តិភាពអន្តរជាតិក្រុងស្តុកខុល (Stockholm International Peace Research Institute) ក្នុងប្រទេសស៊ុយអែត បានឱ្យដឹងថា ប្រទេសថៃបានទិញសម្ភារៈយោធាចំនួន៣៣ភាគរយពីប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង ១៤ភាគរយពីប្រទេសចិន និង១០ភាគរយពីសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងអំឡុងពេលពីឆ្នាំ២០១៨ ដល់ឆ្នាំ២០២២។
លោក Edwards នៃសាកលវិទ្យាល័យ Reading ក្នុងប្រទេសអង់គ្លេស បានយល់ស្របលើរឿងនេះថា រដ្ឋាភិបាលថៃបច្ចុប្បន្ន ដែលដឹកនាំដោយគណបក្ស Pheu Thai ដែលចងសម្ពន្ធភាពចម្រុះជាមួយក្រុមគាំទ្រខាងយោធានិងក្រុមឥស្សរជនផ្សេងៗទៀតនោះ ទំនងជានឹងធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពឡើងវិញជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប៉ុន្តែ«ការផ្លាស់ប្តូរនោះទំនងជាមិនខ្លាំងក្លានោះទេ»។ នេះបើតាមលោក Edwards បានសរសេរឱ្យដឹងក្នុងសារអ៊ីមែលរបស់លោក ដោយលោកកត់សម្គាល់ថា កាលពីខែឧសភាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ សហរដ្ឋអាមេរិក បានបដិសេធការលក់យន្តហោះប្រយុទ្ធបំបាំងកាយ F-35 របស់ខ្លួនទៅឱ្យប្រទេសថៃ។
ទំហំពាណិជ្ជកម្មសរុបរបស់ថៃជាមួយប្រទេសចិនក្នុងឆ្នាំ២០២២ មានចំនួនប្រមាណ១៣៥ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ នេះបើតាមការឱ្យដឹងរបស់មជ្ឈមណ្ឌលព័ត៌មានធុរកិច្ចដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋចិន។ ដោយឡែកទំហំពាណិជ្ជកម្មរបស់ថៃជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ២០២២នោះដែរ មានចំនួនប៉ាន់ស្មានប្រមាណ៧៩,១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ។ នេះបើតាមតួលេខនៃការិយាល័យតំណាងពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិក៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ជ្រា វណ្ណារិទ្ធ