យុទ្ធនាការពង្រាយចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ១៩នៅកម្ពុជា បានប្រព្រឹត្តទៅ បាន៣ខែហើយ ដែលបច្ចុប្បន្នមានមនុស្សជិត២លាននាក់ បានទទួលវ៉ាក់សាំងមួយដូសឬពីរដូសបញ្ចូលគ្នា។
បើធៀបនឹងចំនួនប្រជាជនសរុប១៥លាន៥សែននាក់ អត្រាពលរដ្ឋដែលបានទទួលវ៉ាក់សាំងមានប្រហែល១១,៧៣%។ តែបើគេធៀបនឹងចំនួនពលរដ្ឋ១០លាននាក់ដែលមានអាយុ១៨ឆ្នាំឡើងទៅដែលត្រូវទទួលវ៉ាក់សាំង អត្រាអ្នកដែលបានចាក់ហើយ មានប្រមាណ១៨%។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកមានគោលដៅចាក់វ៉ាក់សាំងដល់ពលរដ្ឋឲ្យបានដល់១៣លាននាក់។
ស្ថិតិទាំងនេះ បាននាំឱ្យកម្ពុជាឈរលំដាប់លេខពីរក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ លើសូចនាករនៃអត្រាចាក់វ៉ាក់សាំងក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលអត្រាចាក់វ៉ាក់សាំងមាន២៣,៣% ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋសរុប។
ខណៈបណ្ដាប្រទេសក្រីក្រនិងប្រទេសចំណូលមធ្យមជាច្រើន កំពុងខ្វះខាតវ៉ាក់សាំងនិងកំពុងប្រឈមជាមួយការឆ្លងខ្លាំង អត្រាចាក់ខ្ពស់និងល្បឿនលឿននាំមុខនៃការចាក់វ៉ាក់សាំងខាងលើនៅប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍដូចជាកម្ពុជា ជាប្រការកម្រមួយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ឆ្លងកាត់រយៈពេល៣ខែនៃយុទ្ធនាការវ៉ាក់សាំង ភាពភ័យខ្លាចរបស់មហាជនចំពោះការឆ្លងរាលដាលខ្លាំងក្នុងសហគមន៍មិនធ្លាប់មាននៅកម្ពុជា ការកំហិតនូវ«វ៉ាក់សាំងកាតព្វកិច្ច»ដែលបានចាប់ផ្ដើមជាបណ្ដើរៗ និងច្រកផ្គត់ផ្គង់វ៉ាក់សាំងអាទិភាពតម្រង់ពីប្រទេសចិន ត្រូវបានគេយកមកពន្យល់ថា ជាកត្តារុញច្រានពីក្រោយនៃល្បឿនចាក់វ៉ាក់សាំងខាងលើរបស់កម្ពុជា។
កម្ពុជាបានទទួលជំនួយវ៉ាក់សាំងពីចិន១លាន ៧សែនដូស ជាវ៉ាក់សាំង BBIBIP-CorV ផលិតដោយក្រុមហ៊ុនឱសថរដ្ឋ Sinopharm និងបានទិញវ៉ាក់សាំង CoronaVac ផលិតដោយក្រុមហ៊ុន Sinovac ចំនួន២លាន ៥សែនដូស។ រដ្ឋមួយនេះក៏បានទទួលវ៉ាក់សាំង Covishield ផលិតដោយក្រុមហ៊ុន AstraZeneca ចំនួន៣២ម៉ឺន៤ពាន់ដូស ពីកិច្ចសម្របសម្រួលសាកល COVAX ផងដែរ។
នៅមុនដំណាច់ខែឧសភានេះ វ៉ាក់សាំងផលិតដោយ Sinovac សរុប១លាន ៥សែនដូសបន្ថែមទៀត គ្រោងនឹងត្រូវដឹកមកដល់កម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់ តាមការបញ្ជាទិញរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ នេះបើយោងតាមលោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត យក់ សម្បត្តិ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសុខាភិបាល។
កត្តាព្រឹត្តិការណ៍២០កុម្ភៈ
វ៉ាក់សាំងដែលនឹងមកដល់ជាបន្តបន្ទាប់នេះ ធ្វើឡើងអំឡុងពេលយុទ្ធនាការ«ចាក់ស្រោច»វ៉ាក់សាំងនៅ«តំបន់ក្រហម»ដែលជាទីតាំងបិទខ្ទប់តឹងរ៉ឹងប្រឆាំងការរាលដាលកូវីដ១៩នៅភ្នំពេញ ខណៈកម្ពុជាបានជួបការឆ្លងក្នុងសហគមន៍អាក្រក់បំផុតមិនធ្លាប់មាន។
ការផ្ទុះឆ្លងបានកើនឡើងពីរង្វង់៥០០ករណីនៅខែកុម្ភៈ មកដល់ប្រមាណ២ម៉ឺនករណី គិតត្រឹមសប្ដាហ៍នេះ។ អ្នកជំនាញនិយាយថាការឆ្លងនេះបានជំរុញមនុស្សឱ្យចាប់ផ្ដើមទទួលវ៉ាក់សាំង។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត នុត សម្បត្តិ ប្រធានវិទ្យាស្ថាន-វេជ្ជសាស្ត្រ-ជីវសាស្ត្រ-និងកសិកម្មនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ពីដំបូង សាធារណជនហាក់មានការ«អល់អែក»ជាមួយនឹងវ៉ាក់សាំងផលិតនៅប្រទេសចិន តែក្រោយមកបានទទួលយក ព្រោះដំណើរការចាក់វ៉ាក់សាំងនេះ បានប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន។
អ្នកជំនាញរូបនេះ បានប្រាប់វីអូអេអំពីមូលហេតុដែលប្រជាពលរដ្ឋចាប់ផ្ដើមទទួលយកវ៉ាក់សាំងនេះថា៖
«ទីមួយ ការចាក់វ៉ាក់សាំងបានដំណើរការសន្សឹមៗ។ ទីពីរនៅលើពិភពលោកក៏មានការចាក់វ៉ាក់សាំងចិន។ ហើយទីបី សភាពការណ៍នៅក្នុងប្រទេស ការឆ្លងសហគមន៍២០កុម្ភៈនេះ បានផ្ទុះរាលដាលខ្លាំង ដូច្នេះធ្វើឱ្យប្រជាជនហ្នឹងគាត់មានការភ័យខ្លាចឆ្លងកូវីដ១៩ ដូច្នេះគាត់បង្ខំចិត្ត ទៅសម្រុក សម្រេចចិត្តថា ជ្រើសរើសយកវ៉ាក់សាំងចាក់»។
ការកំហិតវ៉ាក់សាំង«កាតព្វកិច្ច»
អ្នកតាមដានក៏បានលើកឡើងដែរថា ការកំណត់ជាកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់ ទាំងជាសម្ដីរបស់មន្ត្រីរដ្ឋផង និងជាលិខិតលាយលក្ខណ៍អក្សរផង ចង់មិនចង់ ក៏បានជំរុញល្បឿនចាក់នេះបានមួយចំណែកដែរ។
កាលពីខែមេសា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញអនុក្រឹត្យកំណត់ថា ការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ជា«កាតព្វកិច្ច» សម្រាប់មន្ត្រីរាជការ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ មន្ត្រីជាប់ឆ្នោត និងមន្ត្រីតុលាការ។ អ្នកបដិសេធវ៉ាក់សាំងក្នុងចំណោមក្រុមនេះ អាចរងពិន័យរហូតបាត់បង់ការងារ។
លោក ហេង សួរ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ ក៏ធ្លាប់ប្រាប់សារព័ត៌មានសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យវីអូឌី កាលពីដើមខែមេសាដែរថា កម្មករនិយោជិកដែលមិនទាន់ចាក់វ៉ាក់សាំង នៅពេលការចាក់វ៉ាក់សាំងសម្រេចទូទាំងប្រទេសរួចរាល់ អាចនឹងត្រូវបាត់បង់ការងារ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា មន្ត្រីអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមអាដហុក បានលើកឡើងថា ការកំហិតអាចរាប់ចូលជាសម្ពាធលើជម្រើសសុខភាពបុគ្គលដែលរដ្ឋាភិបាលគួរចៀសវាង។
«មានអ្នកខ្លះក៏គាត់សម្រេចទៅចាក់វ៉ាក់សាំងដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ ហើយអ្នកខ្លះក៏មានការរងសម្ពាធអ្វីផ្សេងៗពីមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅ ឬក៏ថ្នាក់ដឹកនាំអ្វីអ៊ីចឹងទៅក៏គាត់សម្រេចចាក់ទៅ»។
អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះមានជំនឿថា ការចាប់ផ្ដើមទទួលស្គាល់វ៉ាក់សាំងចិន ពីសំណាក់អង្គការសុខភាពពិភពលោក នឹងបង្កើនល្បឿនចាក់និងជំនឿចិត្តក្នុងចំណោមមហាជនបន្ថែម។
ចំណែកកាលពីចុងសប្តាហ៍មុន លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា នៅពេលមានវ៉ាក់សាំងគ្រប់គ្រាន់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នោះការតម្រូវឲ្យចាក់វ៉ាក់សាំងសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នាប្រាកដជាមាន ដោយលោកថា អ្នកដែលបដិសេធមិនទទួលយកវ៉ាក់សាំង «នឹងនៅឯកោ ហើយពុំមានការងារធ្វើ»។
ច្រកផ្គត់ផ្គង់វ៉ាក់សាំងមិនចេះរីងស្ងួតពីចិន
ដូចមានការបញ្ជាក់ពីតួលេខ ភាគច្រើនលើសលប់នៃវ៉ាក់សាំងដែលកម្ពុជាទទួលបាន ជាការផ្គត់ផ្គង់ពីប្រទេសចិន តាមរយៈក្រុមហ៊ុន Sinopharm និងក្រុមហ៊ុនSinovac។
លោកស្រី Hedy Ip នាយផ្នែកសុខាភិបាលនៃការិយាល័យ UNICEF ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានផ្ដល់ការអង្កេតថាកម្ពុជាបានប្រើយុទ្ធសាស្ត្រចរចាច្រើនផ្លូវ ដើម្បីទទួលបានវ៉ាក់សាំងទាំងពីកិច្ចសម្របសម្រួល COVAX ផង ទាំងពីសំណាក់ជំនួយផង និងទាំងពីច្រកចរចាទិញទ្វេភាគីផង។
មន្ត្រីទីភ្នាក់ងារអង្គការសហប្រជាជាតិរូបនេះបន្ថែមថា ការណ៍ដែលរដ្ឋាភិបាលប្រកាន់យកនិយាមការជាតិ មុននិយាមការអន្តរជាតិ ហើយទទួលវ៉ាក់សាំងផលិតដោយក្រុមហ៊ុន Sinopharm និងក្រុមហ៊ុន Sinovac របស់ចិន បង្ហាញពីការព្យាយាមអស់លទ្ធភាពរបស់រដ្ឋមួយនេះ។
«នៅចំពោះមុខការផ្គត់ផ្គង់វ៉ាក់សាំងទូទាំងសកលលោកនៅមានកម្រិត ការខ្វះខាតជាសាកលនូវវ៉ាក់សាំងនិងបញ្ហាប្រឈមនៃការផ្គត់ផ្គត់ រដ្ឋាភិបាលបានប្រើគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ ដើម្បីទទួលវ៉ាក់សាំងដែលស្របតាមនិយាមនិយ័តកម្មជាតិបានឆាប់បំផុតតាមដែលធ្វើបាន ក្នុងការពិចារណាមួយដែលផលប្រយោជន៍មានទម្ងន់ថ្លឹងថ្លែងធ្ងន់ជាងហានិភ័យ»។
អ្នកស្រី Hedy Ip បានបន្ថែមថា៖ «ទោះបីជាមានការបិទខ្ទប់ទីតាំងនានា ការបង្អាក់ការធ្វើដំណើរ តួលេខឆ្លងដែលចេះតែកើនឡើង និងបញ្ហាប្រឈមនៃការផ្គត់ផ្គង់ [វ៉ាក់សាំង] កម្មវិធីផ្ដល់វ៉ាក់សាំងនៅតែបន្ត ដែលជាពន្លកនៃក្ដីសង្ឃឹមអំឡុងពេលដ៏លំបាកលំបិនរបស់កម្ពុជា»។
វេជ្ជបណ្ឌិត Khor Swee Kheng អ្នកជំនាញឯករាជ្យលើកិច្ចការគោលនយោបាយសុខមាលភាពនិងសុខភាពសកល បានលើកឡើងថា ការពឹងពាក់របស់កម្ពុជាតែលើការផ្គត់ផ្គង់វ៉ាក់សាំងពីចិន«មិនចម្លែកពេកទេ» ក្នុងបរិបទនៃការផ្គត់ផ្គង់ជួបបញ្ហាខ្វះខាតទូទាំងពិភពលោក។
អ្នកជំនាញគោលនយោបាយវេជ្ជសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ីរូបនេះ បានប្រាប់វីអូអេតាមសារអ៊ីមែលថា៖
«ភាគច្រើនលើសលប់នៃការពឹងផ្អែកនេះបណ្ដាលមកពីសមត្ថភាពក្នុងការចាប់យកនូវច្រកផ្គត់ផ្គង់ បញ្ហាតម្លៃនិងការស្គាល់ចិត្តស្គាល់ថ្លើមនឹងអ្នកផ្គត់ផ្គង់ ដែលរួមផ្សំដោយផ្នែកដោយកត្តាភូមិសាស្ត្រនយោបាយ មនោគមវិជ្ជា និងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់រដ្ឋនីមួយៗ»។
វេជ្ជបណ្ឌិត Khor Swee Kheng លើកទឹកចិត្តឱ្យកម្ពុជាដែលសម្រេចបាន«សមិទ្ធផលគួរឱ្យស្ងើចសរសើរ»លើល្បឿនពង្រាយចាក់វ៉ាក់សាំងនេះ ខិតខំធ្វើពិពិធកម្មរកប្រភពផ្គត់ផ្គត់បន្ថែមផ្សេងទៀតនៃវ៉ាក់សាំង ដើម្បីបន្ថយហានិភ័យនៃការផ្គត់ផ្គង់យឺតផង និងលទ្ធភាពដែលអ្នកផ្គត់ផ្គង់ផ្ដាច់មុខអាចមានឥទ្ធិពលដំឡើងថ្លៃ និងបច្ចេកទេសទាំងស្រុងទៅថ្ងៃមុខក៏ថាបាន។
យុទ្ធសាស្ត្រចាក់វ៉ាក់សាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលរំពឹងថា នឹងចាក់បានមនុស្សជាង៥លាននាក់ត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំ២០២១ ក្នុងគោលដៅបង្កើតភាពស៊ាំសហគមន៍តបនឹងកូវីដ។នេះបើយោងតាមឯកសារស្តីពីផែនការយុទ្ធសាស្ត្រយុទ្ធនាការចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ១៩ ដែលរៀបចំដោយឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិចេញផ្សាយនាសប្តាហ៍មុន។ យុទ្ធសាស្ត្រនេះស្រដៀងគ្នានឹងអ្វីដែលបានធ្វើនៅ សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស និងអ៊ីស្រាអែល ដែលមិនប្រើវ៉ាក់សាំងចិន។
វាស់វែងភាពស៊ាំសហគមន៍?
វេជ្ជបណ្ឌិត នុត សម្បត្តិ ប្រធានវិទ្យាស្ថាន-វេជ្ជសាស្ត្រ-ជីវសាស្ត្រ-និងកសិកម្ម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លើកឡើងថាភាពស៊ាំសហគមន៍អាចសម្រេចបាន ដោយការចាក់វ៉ាក់សាំងគ្រប់គ្នា ការបន្តរស់នៅក្នុងជីវភាពសាមញ្ញបែបគន្លងថ្មី និងការគោរពច្បាប់រដ្ឋទាក់ទងនឹងសុខភាព។ តែលោកថា ភាពស៊ាំសហគមន៍ក៏ត្រូវគួរតាមដានវាស់វែងផងដែរ។
វិធីវាស់វែងភាពស៊ាំសហគមន៍អាចពិនិត្យមើលបាន លើអត្រាតួលេខនៃការឆ្លង ក្រោយចាក់វ៉ាក់សាំងទ្រង់ទ្រាយធំ និងការធ្វើតេស្ដរកអង្គបដិប្រាណ (Antibody)ដែលបង្កឡើងជាកងការពារក្នុងខ្លួនអ្នកចាក់វ៉ាក់សាំងហើយ។ នេះបើតាមលោកវេជ្ជបណ្ឌិត នុត សម្បត្តិ។
អ្នកជំនាញរូបនេះលើកឡើងថាបើសិនជារដ្ឋមានលទ្ធភាព រដ្ឋគួរសិក្សាធ្វើតេស្ដអង្គបដិប្រាណលើអ្នកដែលបានចាក់វ៉ាក់សាំងរួចរាល់ហើយ ដើម្បីពិនិត្យប្រសិទ្ធភាព និងផែនការចាក់បន្ទាប់។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បាទគួរតែមានការសិក្សា នៅក្នុងការឆ្លងសហគមន៍តំបន់ក្រហម ដែលបានចាក់វ៉ាក់សាំងរួចហើយ ព្រោះឥឡូវយើងមានតំបន់លឿង តំបន់លឿងទុំ និងតំបន់ក្រហម។ អ៊ីចឹងយើងត្រូវសិក្សា៣ក្រុមហ្នឹង ចាក់ទាំង៣ក្រុមហ្នឹង ហើយយក៣ក្រុមហ្នឹងមកសិក្សា តើអ្នកឆ្លងខ្លាំង ឆ្លងមធ្យម និងឆ្លងតិចហ្នឹង បន្ទាប់ពីចាក់វ៉ាក់សាំង សិក្សាមើលភាពស៊ាំ៣ក្រុមហ្នឹង វាយ៉ាងម៉េច អាហ្នឹងត្រូវតែមានការសិក្សា តែថវិកាលទ្ធភាពយ៉ាងណា នោះជារឿងរដ្ឋាភិបាល»។
វេជ្ជបណ្ឌិត ឱ វណ្ណឌីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល បានឱ្យដឹងថា ការតាមដានធ្វើតេស្ដរកអង្គបដិប្រាណ (Antibody) បង្កបង្កើតក្នុងខ្លួនអ្នកចាក់វ៉ាក់សាំងហើយ មិនមានធ្វើនោះទេ។
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសុខាភិបាលទទួលបន្ទុករឿងវ៉ាក់សាំងរូបនេះបានប្រាប់វីអូអេថា៖
«យើងអត់ធ្វើ អត់មាន អត់ធ្វើ អត់មានគោលការណ៍ធ្វើអាហ្នឹងទេអូន ... អត់ទេខ្ញុំអត់ Comment (អត្ថាធិប្បាយ) លើហ្នឹងទេ ព្រោះយើងអត់មានគោលការណ៍ អត់មានគោលនយោបាយទៅធ្វើអាហ្នឹងផង អត់ទាន់»។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ឈា ឆវណ្ណ នាយកវិទ្យាស្ថានជាតិសុខភាពសាធារណៈ បានប្រាប់វីអូអេថា ការធ្វើតេស្ដរកអង្គបដិប្រាណ មិនចាំបាច់នោះទេ តែគេគួរបង្កើនល្បឿនចាក់វ៉ាក់សាំងឱ្យបានវិសាលភាពធំធេង។
អ្នកជំនាញដែលស្ថិតក្នុងចំណោមសមាជិកនៃគណៈកម្មការចំពោះកិច្ចចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ផងដែរនោះ បានសរសេរថា៖
«វិសាលភាពគ្របដណ្ដប់នៃការចាក់វ៉ាក់សាំងមានកាន់តែធំធេង ភាពស៊ាំសហគមន៍នឹងបង្កើតបានកាន់តែខ្លាំង»។
ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រជាតិចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដរបស់រដ្ឋាភិបាល ដាក់គោលដៅបង្កើតភាពស៊ាំសង្គមនៅក្នុងឆ្នាំ២០២១នេះ ដោយពឹងផ្អែកលើវ៉ាក់សាំងចិន«ជាស្នូល» តែក៏បានលើកឡើងពីកត្តាហានិភ័យនៃសមត្ថភាពស្ថាប័នមានកម្រិត បូករួមនឹងវីរុសបម្លែងថ្មីដែលស៊ាំនឹងវ៉ាក់សាំងផងដែរ៕
