នៅពេលកម្ពុជានិងអ.ស.បកំពុងខ្វែងគំនិតគ្នារឿងការតែងតាំងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតដើម្បីបន្ត នីតិវិធីច្បាប់ក្នុងសំណុំរឿងបន្ថែម០០៣ និង០០៤ ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជំទាស់នោះក្រុមអ្នកឃ្លាំមើល សាលាក្តីកាត់ទោសខ្មែរក្រហមក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានអះអាងថា ការសហការបន្តពីកម្ពុជាលើសំណុំរឿងបន្ថែម និងការបញ្ជាក់ពីកម្រិតស្តង់ដាយុត្តិធម៌មួយរបស់អ.ស.បគួរត្រូវបង្ហាញជាសាធារណៈ និងធានាឲ្យបានច្បាស់លាស់។
ប្រទេសកម្ពុជាដែលមិនចង់ឃើញសំណុំរឿងបន្ថែម០០៣/០០៤ដំណើរការទៅមុខដោយបារម្ភពីផល ប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាពបានចាត់ទុកថាការតែងតាំងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត Laurent Kasper-Ansermet គឺជាអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជានិងឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម តែអ.ស.បដែលចង់ឃើញសំណុំរឿង ០០៣/០០៤ដំណើរការទៅមុខដោយឈរលើហេតុផលថាអ្នកប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋត្រូវនាំ ខ្លួនមក ជំនុំជម្រះទោសនោះបកស្រាយថាកម្ពុជារំលោភកិច្ចព្រមព្រៀង។ ចៅក្រមបរទេសមួយចំនួន បានលាឈប់ពីមុខតំណែងដោយសារអ្វីមួយដែលគេអធិប្បាយថាមកពីការមិនមានការសហការ ដើម្បីបន្តសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ ហើយនឹងការលូកដៃជ្រៀតជ្រែកផ្នែកនយោបាយ។
លោក ឡាត់ គី មន្ត្រីឃ្លាំមើលសាលាក្តីកាត់ទោសខ្មែរក្រហមនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកបាន អះ អាងថាអ.ស.បត្រូវតែបញ្ជាក់ថាត្រូវបន្តរកយុត្តិធម៌ឲ្យបានពេញលេញជូនជនរងគ្រោះដូចការតាំងចិត្ត ពីដំបូងឬក៏បញ្ចប់ត្រឹមសំណុំរឿងទាំងពីរគឺសំណុំរឿង០០១ និង០០២ចប់ជារឿងគ្រប់គ្រាន់?
«បើអញ្ចឹងមិនចាំបាច់រកដំណោះស្រាយអីផ្សេងទេ។ ហើយបើអ.ស.បចង់ទម្លាក់សំណុំរឿង០០៣ ០០៤ បង្វិលមកឲ្យតុលាការជាតិបន្តដោះស្រាយក៏អ.ស.បមិនចាំបាច់បង្អង់ឬក៏ពន្យាពេលនៅក្នុងការផ្តល់សារឲ្យជាក់លាក់ជូនមកដល់ភាគីកម្ពុជាដែរ»។
លោកថ្លែងថាកម្ពុជាបញ្ជាក់ច្បាស់ហើយថាមិនចង់បានសំណុំរឿងបន្ថែម០០៣ និង០០៤ដែលមាន អតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម៥នាក់ ដែលសង្ស័យថាជាប់ចោទជាបឋមពីឧក្រិដ្ឋកម្មជាតិនិងអន្តរជាតិមួយចំនួនដូចជាឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ និងខ្លះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យ ពូជសាសន៍ ក្នុងទសវត្សរ៍១៩៧០នោះ។
កម្ពុជានិងអ.ស.បកាលពីសប្តាហ៍មុនបានប្រតិកម្មទៅវិញទៅមកក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសាធារណៈ ក្រោយពេលកម្ពុជាខកខានមិនតែងតាំងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត Laurent Kasper-Ansermet របស់អ.ស.បដើម្បីបន្តនីតិវិធី។ នៅក្នុងជំនួបរវាងលោក David Scheffer អ្នកជំនាញការពិសេសរបស់អ.ស.បជាមួយ លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី សុខ អាន កាលពីថ្ងៃអង្គារពុំបានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀង ណាមួយនោះទេទាក់ទងនឹងរឿងតែងតាំងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតសម្រាប់បន្តការស៊ើបអង្កេត លើសំណុំរឿងបន្ថែម០០៣ និង០០៤ ។ ក៏ប៉ុន្តែ លោក David Scheffer បានបញ្ជាក់ពីជំហររបស់ អ.ស.បថា លោកចង់ឃើញសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតដែលជ្រើសរើសដោយ អ.ស.បគឺលោក Laurent Kasper-Ansermet ត្រូវតែងតាំងតាមកិច្ចព្រមព្រៀងដើម្បីឲ្យចៅក្រម រូបនេះបន្តការស៊ើបអង្កេតនិងបន្តកិច្ចការរបស់ខ្លួនទៀត។
«យើងរង់ចាំលោកសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតធ្វើការងារដើម្បីកសាងសំណុំរឿងឲ្យមានការជឿជាក់ គឺសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤។ ខ្ញុំគិតថានោះជាដំណើរការដែលត្រូវធ្វើការលាតត្រដាងឡើងក្នុង ប្រទេសកម្ពុជា។ ប្រសិនបើជួបនឹងការលំបាកយើងត្រូវដោះស្រាយការលំបាកទាំងនោះនៅពេលឬ ប្រសិនបើកើតឡើង»។
លោកបានអះអាងថាលោក សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអាចធ្វើកិច្ចការរបស់លោកបានទោះបីជាគ្មាន ការតែងតាំងពីប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះលោកត្រូវបានតែងតាំងដោយលោកអគ្គលេខាធិការអ.ស.បរួចហើយ។
លោក ឡុង បញ្ញាវុធមន្ត្រីកម្មវិធីនៃគម្រោងផ្តួចផ្តើមយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាបានអះអាងថាចំណោទគឺកិច្ចសហការរវាងភាគីអ.ស.បនិងកម្ពុជា។ លោកបញ្ញាវុធថ្លែងដែរថាមានកិច្ចការច្រើនដែលការិយាល័យសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតត្រូវរៀបចំដូចជាដំណើរការឲ្យមានការចូលរួមពីជនរងគ្រោះ និងជនរងគ្រោះ ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី រៀបចំឲ្យមានដំណើរការ ផ្នែករដ្ឋបាលមួយដែល មានការសហការល្អ និង ចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានញឹកញាប់ ដើម្បីឲ្យសាធារណជនបានដឹងពីការវិវត្តន៍ពីដំណើរការ នីតិវិធី ក្រៅពីការបន្តកិច្ចការស៊ើបអង្កេតនិងដំណើរការនីតិវិធីផ្សេងៗ។លោកបង្ហាញឲ្យដឹងថាការតែងតាំងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ជារឿងមួយតែប្រសិនបើគ្មានការសហការរវាងភាគីទាំងពីរវិញ ក៏នីតិវិធីមិនអាចដំណើរការទៅបានដែរ។
«រឿងហ្នឹងសំខាន់ណាស់។ បើអត់សហការគ្នាទោះបីជាតែងតាំងនរណាមកក៏ដោយ គ្រាន់តែតែងតាំង ល្អមើល ហើយមានបញ្ហាមិនចេះចប់មិនចេះហើយតែប៉ុណ្ណឹង»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យមួយរូបរបស់រដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថាភាគីអ.ស.ប និង កម្ពុជាជាដៃគូដែលត្រូវបន្តជជែកបញ្ហាដែលខ្វែងគំនិតគ្នា។ កម្ពុជាមិនចង់ឃើញសាលាក្តីខ្មែរក្រហមដែលបង្កើត រួមគ្នារវាងកម្ពុជានិងអ.ស.ប ត្រូវបរាជ័យនោះទេ។ លោកស៊ីផានទទូចថាគេគួរបែងចែក សំណុំរឿង ០០១និងសំណុំរឿង ០០២ ដែលបានដំណើរការនោះ ឲ្យដាច់ពីបញ្ហាដែលភាគីទាំងពីរកំពុងជជែកគ្នានោះទេ។ លោកអះអាងថាសំណុំរឿង០០៣និង ០០៤ និងបញ្ហាតែងតាំងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ដែលអ.ស.បនិងកម្ពុជាមានមតិផ្ទុយគ្នាហើយនៅបន្តជជែកនោះជារឿងដាច់ដោយឡែក។
«ជំនួបរវាងឯកឧត្តម David Scheffer ជាមួយនឹងឯកឧត្តមបណ្ឌិតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី សុខ អានគឺយើង បានជជែកគ្នាថាយើងនឹងអង្គុយជជែកគ្នាត្រូវធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យមានដំណោះស្រាយមួយសមស្របពីព្រោះ គ្មានភាគីណាមួយដែលមកបង្ខិតបង្ខំនៃប្រជាជាតិមួយដែលជាប្រទេសអធិបតេយ្យឲ្យទៅធ្វើ តាមអ្នកនេះ តាមអ្នកនោះទេ»។
សំណុំរឿង០០៣និង០០៤ត្រូវគេរាយការណ៍មកថាពុំមានការស៊ើបអង្កេតត្រឹមត្រូវ ដោយសួរទៅលើជនសង្ស័យ ចុះទៅដល់កន្លែងកើតហេតុនោះទេតាំងពីឆ្នាំ២០០៨មកទោះបីជាសហចៅក្រមខ្មែរបាន អះអាងថាបានស៊ើបចប់ហើយក្តី។ ជនសង្ស័យ៥នាក់ជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមថ្នាក់កណ្តាលដែលសហព្រះរាជអាជ្ញាអន្តរជាតិបានចោទប្រកាន់ជាបឋមថា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋកម្មធ្ងន់ធ្ងរនានា នៅសម័យខ្មែរក្រហមហើយគួរត្រូវនាំខ្លួនមកឃុំឃាំង និងចោទប្រកាន់ហើយស៊ើបអង្កេត។ ជនសង្ស័យទាំង៥នាក់នោះ មានលោក ស៊ូ ម៉េត យឹម ទិត មាស មុត អោម អាន និង អ្នកស្រីអ៊ឹម ចែម។ នេះបើតាម ឯកសារសម្ងាត់ដែលវីអូអេទទួលបានបន្ទាប់ពី ត្រូវបណ្តាញផ្សាយព័ត៌មានបរទេសផ្សព្វផ្សាយលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។ ជនសង្ស័យ៣នាក់ក្នុងចំណោម ៥នាក់ដែលវីអូអេបានជួបជាបន្តបន្ទាប់ថ្មីៗនេះគឺលោក មាស មុត តាអាន និងអ្នកស្រីអ៊ឹម ចែមបានបកស្រាយជាមួយវីអូអេសំឡេងសរអា ផ្នែកខេមរភាសាហើយ បដិសេធការចោទប្រកាន់របស់សហព្រះរាជអាជ្ញាបរទេស។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មានក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមួយថ្ងៃក្រោយពីបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបន្ទាប់ពីការតែងតាំងជាអ្នកជំនាញការពិសេសរបស់អ.ស.ប លោក David Scheffer បានបង្ហាញនូវសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះដំណើរការសាលាក្តីនេះដោយអះអាងថាកិច្ចការរបស់ លោកសំខាន់មួយ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យតុលាការដែលមានបញ្ហាចម្រូងចម្រាសនេះមានដំណើរការប្រកបដោយការជឿទុកចិត្តហើយមានថវិកាទ្រទ្រង់ពីក្រុមប្រទេសផ្តល់ជំនួយ។ សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ដែលកំពុងខ្វះថវិកាកំពុងកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ក្នុងសំណុំរឿង០០២ ដែលមាន ជនជាប់ ចោទ៣នាក់គឺ នួន ជា បងធំទី២ ខៀវ សំផន ប្រមុខរដ្ឋ និង អៀង សារីរដ្ឋមន្ត្រី ការបរទេសដែលត្រូវ តុលាការចោទពីបទឧក្រិដ្ឋជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើនដែលទាក់ទងនឹងបទចោទទៅនឹងការ សម្លាប់ រង្គាលពលរដ្ឋខ្មែរស្លូតត្រង់ ជាង១,៧លាននាក់។
សាលាក្តីខ្មែរក្រហមដែលចំណាយទឹកប្រាក់ជិត២០០លាន ដុល្លារបានកាត់ទោសសំណុំរឿង០០១ គឺកាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅឌុចដែលជាអតីតប្រធានគុកទួលស្លែង ខ្មែរក្រហម ស ២១ ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលទទួលខុសត្រូវលើការសម្លាប់មនុស្សជាង១២.០០០នាក់៕
