ចាប់តាំងពីខែមករាឆ្នាំ២០១១នេះមក អង្គការ Plan អន្តរជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា និងមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សានិងការអភិវឌ្ឍកសិកម្មកម្ពុជា បានចាប់ផ្តើមគម្រោងរួមគ្នាមួយ ដើម្បីអប់រំប្រជាកសិករក្នុងស្រុកចំនួនបួននៃខេត្តសៀមរាប និងស្រុកចំនួនពីររបស់ខេត្តកំពង់ចាម ដើម្បីឲ្យកសិករនៃស្រុកទាំងប្រាំមួយនេះដាំដំណាំកសិកម្មរបស់ពួកគាត់ទៅតាមការប្រែប្រួលរបស់អាកាសធាតុនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
លោក សួស សុវណ្ណ ទីប្រឹក្សាកម្មវិធីសន្តិសុខសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសាររបស់អង្គការ Plan អន្តរជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងសិក្ខាសាលាសម្ពោធគម្រោងនេះកាលពីថ្ងៃអង្គារក្នុងរាជធានីភ្នំពេញថា ការអប់រំប្រជាពលរដ្ឋនឹងត្រូវផ្ដោតលើការយល់ដឹងពីការធ្វើកសិកម្មឲ្យសមស្របទៅតាមអាកាសធាតុដូចជាការជ្រើសរើសគ្រាប់ពូជ ការទប់ទឹក និងការទប់ស្កាត់ការច្រោះជីជាតិដីជាដើម។ លោក សុវណ្ណ បន្តថា៖
«បណ្តុះបណ្តាលឲ្យគាត់ដឹងអំពីឥទ្ឋិពលនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ វាប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវភាពគាត់ដូចម្តេច កសិកម្មគាត់ដូចម្តេច ហើយគាត់ត្រូវទប់ស្កាត់ដូចម្តេច។ ហើយយើងមានការដាំដុះឲ្យមើល ឲ្យកសិកររៀនតាមរយៈកសិដ្ឋានគំរូ គឺកន្លែងកសិករដែលគាត់ធ្វើកសិកម្ម ចម្រុះឬកសិកម្មបែបនិរន្តរភាពបានជោគជ័យ។ យើងឲ្យគាត់ទៅទស្សនកិច្ចកន្លែងនោះដើម្បីមើលគេរៀនសូត្រតាមគេផ្ទាល់»។
ផែនការអប់រំប្រជាកសិករនៅក្នុងខេត្តទាំងពីរនឹងមានរយៈ´ពេលប្រាំឆ្នាំ គឺរហូតដល់ឆ្នាំ២០១៥ ដោយទទួលមូលនិធិជំនួយចំនួនជាង ២.៩៦ លានដុល្លាអាមេរិកពីសហគមន៍អឺរ៉ុប។
លោក យ៉ង់ សាំងកុមារ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងការអភិវឌ្ឍកសិកម្មកម្ពុជា ហៅកាត់ថា សេដាក បានមានប្រសាសន៍ថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅស្រុកចំនួនប្រាំមួយក្នុងខេត្តទាំងពីរខាងនេះ បានកំពុងប្រឈមមុខជាខ្លាំងចំពោះទិន្នផលកសិកម្មរបស់គាត់មានការធ្លាក់ចុះ ដូចជា ជាមធ្យមស្រូវក្នុងមួយហិកតា ពួកគាត់ទទួលបានជាង១តោនប៉ុណ្ណោះ តែជាទូទៅផលស្រូវនៅតំបន់ផ្សេងនៃប្រទេសកម្ពុជាអាចទទួលបានយ៉ាងហោចណាស់ជាង២តោនក្នុង១ហិកតា។ លោកបានបញ្ជាក់ថា មូលហេតុដោយសារតែស្រុកទាំងប្រាំមួយ គឺជាស្រុកដែលងាយនឹងរងគ្រោះដោយភាពរាំងស្ងួតខ្លាំងជាងគេបំផុត។ លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖
«វាមិនត្រឹមផ្តល់ផលវិបាកដល់កសិករទេ ផ្តល់ផលវិបាកដល់សង្គមជាតិទាំងមូល។ ទីមួយបញ្ហាជីវភាពកសិករ។ បញ្ហាទីពីរបញ្ហាសន្តិសុខស្បៀងរបស់សង្គមទាំងមូល នៅពេលអាកាសធាតុ មានការផ្លាស់ប្តូរ ផលិតកម្មកសិកម្មមានការផ្លាស់ប្តូរ ហើយបើយើងអត់មានការផ្លាស់ប្តូរបន្ស៊ាំការផ្លាស់ប្តូរតាមអាកាសធាតុទេ វាអាចប៉ះពាល់ដល់ផលិតផលកសិកម្ម។ អញ្ចឹងកាលណាអាកាសធាតុមានការប្រែប្រួល អ្វីដែលយើងមានការបារម្ភគឺថា តើកសិករយើងអាចមានការប្រែប្រួលខ្លួនបន្ស៊ាំខ្លួនឬក៏យើងអាចវាយតបទៅវិញបានក្នុងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនោះឬអត់។ អានេះវាទាមទារនូវការ ពង្រឹងសមត្ថភាព ពង្រឹងភាពច្នៃប្រឌិត»។
កម្ពុជាមានផ្ទៃដីដែលបានកំពុងធ្វើកសិកម្មសរុបចំនួនជាង៣លានហិចតា។ យោងតាមសៀវភៅរបស់មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវកម្ពុជាដើម្បីអភិវឌ្ឍកាលពីឆ្នាំ២០០៨ កម្ពុជាងាយរងគ្រោះជាខ្លាំងដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ កសិកម្មកម្ពុជាដែលជាវិស័យសំខាន់មួយរបស់សេដ្ឋកិច្ចជាតិពឹងអាស្រ័យលើទឹកភ្លៀងធម្មជាតិ និងរបបទឹកជំនន់ប្រចាំឆ្នាំនៃទន្លេមេគង្គ និងបឹងទន្លេសាប។ អាស្រ័យហេតុនេះ កសិកម្មនៅកម្ពុជាមានការពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងការប្រែប្រួល ដែលអាចកើតមានក៏ដូចជារបបខ្យល់មូសុង។ សៀវភៅដដែលលើកឡើងថា ទិន្នន័យរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានបង្ហាញថា៧០ភាគរយនៃផលិតកម្មស្រូវ ដែលខូចខាតគឺបណ្តាលមកពីទឹកជំនន់ ហើយការខូចខាតប្រមាណជាង២០ភាគរយទៀតបណ្តាលមកពីគ្រោះរាំងស្ងួត។
លោកគិត សេង អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងកសិកម្មបានគ្រាំទ្រចំពោះគម្រោងនេះ ដោយលោកបានមានប្រសាសន៍ថា ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនមិនទាន់សូវយល់ពីការធ្វើកសិកម្មឲ្យសមស្របទៅនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុនៅឡើយ។ លោកថ្លែងថា៖
«កាលណាមានបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ វាមិនមែនតែរាំងស្ងួត ទឹកជំនន់នោះទេ ជូនកាលវាមានបញ្ហាជំងឺសត្វចង្រៃមមាចត្នោតវាផ្ទុះឡើង។ អានេះវាសុទ្ធតែជាបញ្ហាដែលទាមទារសមត្ថភាពចំណេះដឹងខាងធម្មជាតិ ខាងវិទ្យាសាស្រ្តជ្រៅជ្រះ ការយល់ដឹងរបស់កសិករនៅមានកម្រិតណាស់ ទាមទារឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ អ្នកបច្ចេកទេសធ្វើការផ្សព្វផ្សាយឲ្យបានច្រើន។ ផ្សព្វផ្សាយ ហើយផ្សព្វ ផ្សាយទៀតទម្រាំទាល់តែគាត់យល់ ទម្រាំទាល់តែគាត់ទទួលយកបាននោះ»។
សៀវភៅរបស់មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវកម្ពុជា ដើម្បីអភិវឌ្ឍដដែលនោះក៏បានឲ្យដឹងផង ដែរថា សីតុណ្ហភាពខ្ពស់ និងការប្រែប្រួលរបបទឹកភ្លៀងនឹងជះឥទ្ធិពលលើទិន្នផល និងផលិតភាពដំណាំ។ ទិន្នផលដំណាំអាចថយចុះ ដោយសារតម្រូវការឲ្យមានការស្រោចស្រពច្រើនហួសហេតុ កំណើនកំពស់ទឹកភ្លៀងដែលបង្កឲ្យមានសំណឹកដី និងការហូរច្រោះជីជាតិដី ព្រមទាំងការខូចខាតដំណាំដោយសារកំណើនបាតុភូត អាកាសធាតុមិនប្រក្រតី៕
