វាជារឿងកម្រមួយដែលឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា លោក W. Patrick Murphy មានវត្តមានក្នុងសវនាការកាត់ក្តីលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង នៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមីនា។
មិនត្រឹមតែចូលរួមតាមដានសវនាការពាក់ព័ន្ធនឹង«សំណុំរឿងក្បត់ជាតិ»នោះទេឯកអគ្គរដ្ឋទូតដែលបានចូលកាន់តំណែងជាផ្លូវការកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ ក៏បានថ្លែងសាររិះគន់តុលាការ និងបង្កឲ្យមានប្រតិកម្មតបពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងក៏ដូចជាពីសំណាក់តំណាងអយ្យការ។
លោក Murphy បានថ្លែងកាលនោះថា៖ «អាមេរិកមានការរំខានចិត្ត ដោយខាងព្រះរាជអាជ្ញាបានលើកឡើងនូវរឿងមិនពិតដែលត្រូវបានប្រឌិតឡើង» ដែលថាអាមេរិកជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សប្រឆាំងក្នុងសំណុំរឿងចូលដៃជាមួយបរទេស ក្នុងគម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។
អ្នកវិភាគដែលតាមដានការវិវត្តនេះបរិយាយថា រឿងក្ដីជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះកំពុងស្ថិតនៅចំកណ្ដាលខ្សែព្រ័ត្រដែលម្ខាងជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងម្ខាងជារដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយអាមេរិកត្រូវតែចេញមុខការពារខ្លួនពីការចោទប្រកាន់នេះ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយដែលជាប្រតិកម្មទៅនឹងឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិក ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបានសម្ដែងការខកចិត្តជាខ្លាំង ដោយក្រសួងបានបរិយាយថាលោក Murphy បានបញ្ចេញ«ឥរិយាបទគ្មានការទូត និងខ្វះការគោរព»ចំពោះរដ្ឋម្ចាស់ផ្ទះ ដែលនាំឲ្យមានការប៉ះពាល់«យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ»ដល់ស្ថាប័នយុត្តិធម៌របស់កម្ពុជា។
លោក កឹម សុខា ដែលដំបូងត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយសារវីដេអូមួយដែលត្រូវបានបណ្ដាញឃោសនាបក្សកាន់អំណាចយកមកចែកចាយ ដែលគេចង់បង្ហាញឲ្យឃើញថាលោកថ្លែងអំពីការទទួលស្គាល់ថាសកម្មភាពសិក្សារៀនសូត្រអំពីប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ការដឹកនាំអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងដំណើរការបក្សនយោបាយ មានការជួយជ្រោមជ្រែងពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
អ្នកតាមដានបានមើលឃើញថា សំណុំក្ដីលោក កឹម សុខា ស្ថិតនៅចំកណ្ដាលរួចជាស្រេច និងជាវិញ្ញាសាដ៏សំខាន់សម្រាប់ការទាក់ទងរាប់អានគ្នាជាផ្លូវការរវាងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិក ខណៈប្រទេសទាំងពីរបាននិងកំពុងព្យាយាមស្ដាទំនាក់ទំនងដែលមិនមានភាពល្អប្រសើរមួយនេះ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា អ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយកម្ពុជា បានលើកឡើងថា វាជារឿងចៀសមិនផុត ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែចេញមុខមកបដិសេធការលើកឡើង និងការព្យាយាមដាក់បន្ទុកលើលោក កឹម សុខា តាមរយៈការសាកសួរពីតំណាងអយ្យការនិងមេធាវីដើមបណ្ដឹងរបស់រដ្ឋាភិបាលពីទំនាក់ទំនងលោកជាមួយអាមេរិក។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «ហើយបរទេសហ្នឹងសំដៅសំខាន់ជាងគេហ្នឹង លើបទចោទលោក កឹម សុខា ហ្នឹង ពាក់ព័ន្ធនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ហើយការណ៍នេះនាំឲ្យទូតអាមេរិកហ្នឹងគេការពារខ្លួន គេអាចលើកបញ្ហានេះដោយសារតែហេតុផលអំណះអំណាងដែលលើកមកចោទនេះ វាអត់ទាន់មានលក្ខណៈពេញលេញ ធ្វើឲ្យអ្នករងការចោទប្រកាន់ហ្នឹង គេអស់ចិត្តទេ»។
បញ្ហាចម្រូងចម្រាសប្រទាញប្រទង់គ្នាទៅវិញទៅមកនេះ គឺនៅត្រង់ថា បើសិនជាមានការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា ឲ្យមានកំហុស ហាក់មានន័យថា សហរដ្ឋអាមេរិកពិតជាបានព្យាយាមទាញទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមែន។
តែបើសិនជាតុលាការរកមិនឃើញកំហុសរបស់លោក កឹម សុខាសំណួរនឹងត្រូវចោទលើការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧ ពាក់ព័ន្ធនឹង«ការប៉ុនប៉ងធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌»។
អ្នកវិភាគ ឯម សុវណ្ណារ៉ា បានលើកឡើងបន្តថា៖ «នេះជាឧបសគ្គមួយជាចំណោទដែលពិបាកដោះស្រាយនៅក្នុងឧបសគ្គនយោបាយកម្ពុជានោះបាទ»។
លោកបន្តថា ការលុបចោល និងការលើកពេលនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ានអាមេរិកដែលគ្រោងកាលពីដើមមីនា ខណៈវីរុសកូរ៉ូណាកំពុងរាតត្បាត នោះបាននាំឲ្យខកខានឱកាសដែលមេដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរ មិនអាចជួបប្រជុំគ្នានិយាយរឿងដោះស្រាយទំនាក់ទំនង។
វត្តមានរបស់លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត Murphy នៅសាលាដំបូង កើតមានឡើងពីរថ្ងៃក្រោយពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងមិនចំឈ្មោះលើសំណុំរឿង«ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល»។
លោកថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «មិនអាចឲ្យអាអ្នកត្រូវជាប់ទោស មិនបានកាត់ទោសនោះទេ»។
ក្រោយមកបណ្ដាញព័ត៌មាន Fresh News ដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល បានលើកឈ្មោះលោក កឹម សុខា។
កញ្ញា កឹម មនោវិទ្យា កូនស្រីច្បងរបស់លោក កឹម សុខា និងជាអតីតអនុប្រធានផ្នែកកិច្ចការសាធារណៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលើកឡើងថា វត្តមាននិងការថ្លែងរបស់លោក Murphy បង្ហាញថាអាមេរិកនៅតែក្រាញននៀលតទល់នឹងអាជ្ញាធរកម្ពុជាលើសំណុំរឿងឪពុករបស់កញ្ញា។
កញ្ញាប្រាប់VOAតាមសារអេឡិចត្រូនិកថា៖ «យើងគួរតែអាចរំពឹងថា នឹងមានការឆ្លើយតបជាបន្តបន្ទាប់ [ពីសហរដ្ឋអាមេរិក] បើសិនជារបបដឹកនាំប្រទេសមិនទម្លាក់បទចោទនេះទេនោះ»។
លោក បុង ចាន់សម្បត្តិ បេក្ខជនថ្នាក់អនុបណ្ឌិត ជំនាញសិក្សាកិច្ចការសន្តិសុខ នៅសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋKansas(Kansas State University) សហរដ្ឋអាមេរិក បានលើកឡើងថា វត្តមាន និងសេចក្ដីថ្លែងរបស់លោក Murphy នឹងមានតម្លៃជា«និមិត្តរូប»ជាជាងមានទម្ងន់ជាក់ស្ដែង។
លោកប្រាប់VOAតាមសារអេឡិចត្រូនិកក្នុងន័យដើមថា៖ «រឿងមួយភាគនេះគឺជាដំណាក់កាលតទល់តម្លៃគ្នាដ៏វិសេសមួយបែប ដែលក្នុងនោះទាំងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក និងទាំងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សុទ្ធតែបញ្ចុះបញ្ចូលភាគីម្ខាងៗឲ្យព្រមយកការទាមទាររបស់ខ្លួន ហើយចាំមើលថា តើនរណានឹងតាមនរណាមុន»។
អ្នកសិក្សាផ្នែកកិច្ចការសន្តិសុខរូបនេះបានបន្តប្រាប់VOA ដោយបង្ហាញការព្យាករណ៍របស់លោកថា លោក កឹម សុខា មុខតែត្រូវកាត់ឲ្យមានទោសកំហុស។
លោក បុង ចាន់សម្បត្តិ បានបន្ថែមថា៖ «វាជារឿងដែលមិនទាន់ប្រាកដច្បាស់នោះទេទៅលើថា តើលោក[កឹមសុខា]អាចនឹងទទួលបាននីតិសម្បទាផ្នែកនយោបាយឡើងវិញឬអត់តាមរយៈការផ្ដល់ព្រះរាជទានលើកលែងទោស បន្ទាប់ពីចប់រឿងក្ដី ទោះបីជាការណ៍នេះមិនមែនជារឿងដែលមិនអាចទៅរួចក៏ដោយ»។
លោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ី បានរួបរួមគ្នា កាលពីឆ្នាំ២០១២ បង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគូប្រជែងដ៏មុតស្រួចជាមួយគណបក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣។ គណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះទទួលបានអាសនៈរដ្ឋសភាចំនួន៥៥ ខណៈគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធ្លាក់ពី៩០មកនៅត្រឹម៦៨អាសនៈតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក ស៊ុន គឹម គ្រូឧទ្ទេសផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ នៅសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា បានលើកឡើងថា កូនសោរសម្រាប់សេរីភាពលោក កឹម សុខា ស្ថិតក្នុងដៃរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយការណ៍ដែលលោក សម រង្ស៊ី និងលោកកឹម សុខាបន្តនៅជាមួយគ្នា មិនមែនជាអ្វីដែលគណបក្សកាន់អំណាចចង់បានឡើយ។
កូនស្រីរបស់លោក កឹម សុខា គឺកញ្ញា កឹម មនោវិទ្យា លើកថា បើសិនជាតុលាការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា បានន័យថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនមាន«សុឆន្ទៈ»រាប់អានសហរដ្ឋអាមេរិកដោយសុទ្ធចិត្តនោះទេ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ម្ដងហើយម្ដងទៀតថា សំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ជាកិច្ចការតុលាការ ហើយកម្ពុជាអនុវត្តតាមច្បាប់របស់ខ្លួន។ ក្រុមមេធាវីការពារក្ដីរបស់រដ្ឋាភិបាលក៏បានព្យាយាមស្នើតាងឈ្មោះប្រទេសនានាដែលត្រូវលើកយកមកនិយាយក្នុងសវនាការ ដើម្បីបញ្ចៀសការប្រឈមដាក់គ្នា និងការពារថែរក្សាទំនាក់ទំនងកម្ពុជាជាមួយប្រទេសដទៃទៀត៕
