ចិនកំពុងបញ្ជូននាវាកាន់តែច្រើនទៅកាន់តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសរបស់វៀតណាម ហើយការជ្រៀតចូលកាន់តែញឹកញយ និងទំហំកាន់តែធំរបស់នាវាទាំងនោះដែលមានជាកំណត់ត្រាចាប់តាំងពីដើមខែឧសភាមក បានធ្វើឲ្យតានតឹងនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងមានកាន់តែខ្លាំង។
បន្ទាប់ពីមានការជ្រៀតចូលមករយៈពេលជិតមួយខែនៃនាវាស្ទង់ទិន្នន័យក្រោមទឹក និងកងនាវាអមដ៏ធំមួយ នាវាចិនកាន់តែច្រើនថែមទៀតកំពុងធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ចំណុចរសើបនៅក្នុងដែនទឹកវៀតណាម។ តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសវៀតណាមលាតសន្ធឹងចម្ងាយជាង៣៧០គីឡូម៉ែត្រ ពីឆ្នេរប្រទេសនេះ។
អ្នកជំនាញនិយាយថា វត្តមាននាវាស្រាវជ្រាវ នាវាឆ្មាំសមុទ្រ និងនាវាស៊ីវិលនៅតំបន់ដែនទឹកនេះ គួបផ្សំពីលើការបៀតបៀនប្រតិបត្តិការផ្នែកប្រេងនិងឧស្ម័នរបស់វៀតណាម បង្ហាញពីការជំរុញរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងចំពោះការទាមទាររបស់ខ្លួននៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលសម្បូរទៅដោយធនធាន។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយបានច្រានចោល «ខ្សែព្រំដែនប្រាំបួនចំនួន» ដែលជាផែនទីកំណត់ខណ្ឌសីមាចិនប្រើប្រាស់ដើម្បីទាមទារយុត្តាធិការសឹងតែទាំងស្រុងលើតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយការមិនទទួលយកនេះគឺមិនត្រឹមតែមាននៅកម្រិតថ្នាក់មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។
យុវជនវ័យ ២៦ឆ្នាំម្នាក់រស់នៅក្រុងហូជីមិញបានប្រាប់វីអូអេថា៖ «ចិនគិតថា ពួកគេខ្លាំងជាង ល្អជាង ដូច្នេះពួកគេមានសិទ្ធិចូលទៅកាន់កន្លែងណាដែលគេចង់ចូលនៅតំបន់សមុទ្រខាងកើត បើទោះបីពួកគេដឹងថាខុសច្បាប់ក៏ដោយ»។ យុវជនរូបនេះបានស្នើសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ដោយសារតែផលវិបាកដែលអាចកើតមានឡើងចំពោះការនិយាយពីរឿងនយោបាយ និងបានប្រើប្រាស់ពាក្យជាភាសាវៀតណាមសម្រាប់ហៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ជម្លោះរវាងវៀតណាមនិងចិនគឺជា ប្រធានបទនយោបាយដ៏ក្តៅគគុកមួយ»។
លោក Ray Powell ដែលដឹកនាំគម្រោង Project Myoushu ស្តីពីតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងប្រចាំសាកលវិទ្យាល័យ Stanford នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រាប់វីអូអេកាលពីខែមុនថា ការជ្រៀតជ្រែករបស់ចិនបាន «ក្លាយជាអ្វីដែលមានជាប្រចាំ»។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ចិនចង់ធ្វើឲ្យ [ការជ្រៀតជ្រែកនេះ] ក្លាយទៅជារឿងធម្មតារហូតដល់ដំណាក់កាលមួយដែលវៀតណាមលែងអាចប្រតិកម្ម ឬតវ៉ាបាន»។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមិថុនា នាវាល្បាត Zhong Goo Yu Zheng 310 របស់ចិន និងនាវាប្រណីតដឹកអ្នកដំណើរ San Sha 2 Hao បានធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសវៀតណាម ជិតតំបន់អណ្តូងប្រេងនិងឧស្ម័នក្បែរតំបន់ Vanguard Bank របស់វៀតណាម ដែលជាចំណុចប្រឈមគ្នារវាងប្រទេសទាំងពីរ។ កាលពីឆ្នាំ ២០១៩ នាវាល្បាត និងនាវាស្ទង់ទិន្នន័យក្រោមទឹកចិនបានធ្វើប្រតិបត្តិការជិតតំបន់ Vanguard Bank ដោយបង្កជាការប្រឈមគ្នាអស់ពេលជាច្រើនខែរវាងឆ្មាំសមុទ្រវៀតណាម និងឆ្មាំសមុទ្រចិន និងការរិះគន់តាមការទូត។
វៀតណាមនិងការរិះគន់ពីអន្តរជាតិ
លោក Powell បានសរសេរថា៖ «ពួកគេបានចំណាយពេលប្រហែល ៣០ម៉ោងនៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសវៀតណាម ភាគច្រើននៅបរិវេណចំណុចប្រតិបត្តិការប្រេងនិងឧស្ម័ន។ នេះគ្រាន់តែជាសារទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយថា ចិនមាន «យុត្តាធិការ» លើដែនសមុទ្រទាំងនេះ»។
តែការណ៍នេះនៅតែចាកឆ្ងាយពីការជ្រៀតជ្រៀកដោយចិននាពេលថ្មីៗនេះ។
នាវាល្បាតលេខ 5901 ដែលជានាវាឆ្មាំសមុទ្រធំបំផុតរបស់ចិន បានបង្ហាញសកម្មភាពនៅជិតតំបន់ Vanguard Bank កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមិថុនា។
នាវាល្បាតលេខ 5403 របស់ចិនក៏កំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការជិតកន្លែងខួងយកប្រេងក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសវៀតណាមរវាងថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា និងថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនាផងដែរ។
បើតាមលោក Powell នៅក្នុងការជ្រៀតជ្រៀតដ៏ «ខ្លាំងក្លាបំផុត» ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៩ មក នាវាស្រាវជ្រាវចិន Xiang Yang Hong 10 បានធ្វើប្រតិបត្តិការនៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសវៀតណាមអស់ពេលប្រមាណមួយខែ។ ចាប់ពីថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា រហូតដល់ថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា នាវាស្រាវជ្រាវនេះ ដែលពេលនោះមានអមដោយនាវាផ្សេងទៀតរហូតដល់ ១២គ្រឿង បានធ្វើប្រតិបត្តិការជាចម្បងនៅជុំវិញកន្លែងប្រតិបត្តិការរួមលើផ្នែកប្រេងនិងឧស្ម័នដែលធ្វើអាជីវកម្មដោយក្រុមហ៊ុនរុស្ស៊ីនិងក្រុមហ៊ុនវៀតណាម។
បើទោះបីបណ្តាប្រទេសនានាត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យឆ្លងកាត់តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសបរទេស ការស្ទង់ទិន្នន័យមិនត្រូវបានអនុញ្ញាត និងត្រូវចាត់ទុកថា មានគោលបំណងអាក្រក់ ប្រសិនបើធ្វើឡើង ដោយមិនមានការជូនដំណឹងទុកមុន។
ភាពខុសប្លែកនៃផ្លូវនាវាចរណ៍របស់នាវា Xiang Yang Hong 10 ចង្អុលបង្ហាញពីការពង្រឹងការអះអាងទាមទារពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងចំពោះតំបន់ដែលមានការប្រជែងគ្នាផ្នែកយុត្តាធិការ។ អំឡុងពេលធ្វើដំណើររយៈពេលបួនសប្តាហ៍ នាវាស្រាវជ្រាវនេះបានត្រឡប់ទៅកាន់តំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Fiery Cross Reef របស់ចិន មុនពេលវិលត្រឡប់ចូលទៅកាន់ដែនទឹករបស់វៀតណាមវិញ។ ជាជាងការប្រើប្រាស់ផ្លូវត្រង់ នាវានេះបានជ្រើសផ្លូវនាវាចរណ៍តាមទិសភាគឦសាន ដោយនៅចម្ងាយប្រមាណ១៥៧គីឡូម៉ែត្រ ពីក្រុង Nha Trang នៅតំបន់ឆ្នេរកណ្តាលឈៀងខាងត្បូងវៀតណាម។
លោក Powell បានលើកឡើងថា៖ «នេះគ្រាន់តែជាវិធីមួយទៀតដែលពួកគេបង្ហាញថា ពួកគេអាចឆ្លងចូលតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសតាមពេលដែលពួកគេចង់។ មិនមានហេតុផលអ្វីក្រៅពីការបង្ហាញជាសារនោះទេ»។
គោលបំណងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង និងការឆ្លើយតបរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ
ស្របពេលការបំភិតបំភ័យដល់ការរុករកប្រភពថាមពលគឺជាគោលបំណងប្រាកដប្រជាជាងគេបំផុត ទង្វើនេះទំនងត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាផ្នែកមួយនៃរបៀបវារៈទាំងមូលរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងផងដែរ។
លោក Van Pham អ្នកស្រាវជ្រាវមានមូលដ្ឋាននៅវៀតណាម និងជាប្រធាននៃអង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់ចំណេញ South China Sea Chronicle Initiative ដែលតាមដានចរាចរណ៍ដែនសមុទ្រ បានសរសេរថា៖ «ការរុករកក្នុងទឹកជ្រៅនៃតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងបានក្លាយជាយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ចិនដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានសំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងព័ត៌មានសម្ងាត់ផ្នែកយោធា»។
លោកបានលើកឡើងថា ចិនបានផ្លាស់ចុះឡើងនូវនាវាស្រាវជ្រាវនិងនាវាស្ទង់ទិន្នន័យក្រោមសមុទ្រនៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសរបស់ប្រទេសដទៃទៀតក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។ លោកបានបន្ថែមថា នាវាឆ្មាំសមុទ្រចិនក៏ធ្វើប្រតិបត្តិការនៅទីតាំងដែលមានភាពរសើបក្នុងតំបន់ទឹកមានជម្លោះ «រាល់ថ្ងៃជាប្រចាំ» ហើយអង្គការរបស់លោកបានសង្កេតឃើញទូកនេសាទចិននៅតំបន់ប្រតិបត្តិការប្រេងនិងឧស្ម័នរបស់វៀតណាមផងដែរ។
អ្នកនេសាទវៀតណាមជារឿយៗតែងជាប់នៅក្នុងជម្លោះ។ នៅចន្លោះឆ្នាំ ២០១៤ និង២០២២ ទូកនេសាទវៀតណាមចំនួន ៩៨ គ្រឿង ត្រូវបានបំផ្លាញដោយនាវាចិន។
លោក Nguyen The Phuong សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៅសាកលវិទ្យាល័យសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុក្រុងហូជីមិញបាននិយាយថា ការឆ្លើយតបទៅនឹងការជ្រៀតជ្រែករបស់ចិនគឺជាចំណាត់ការទប់ទល់ដែលអាចមានលក្ខណៈបត់បែនមួយសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។
លោកបានថ្លែងថា៖ «រាល់កំហុសតូចតាចណាមួយពីភាគីវៀតណាមអាចធ្វើឲ្យជម្លោះកាន់តែតានតឹង។ នេះពិតជាស្ថានភាពដ៏លំបាកខ្លាំងមួយ»។
នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដ៏កម្រមួយនៅក្នុងការឆ្លើយតបនឹងការជ្រៀតជ្រែកអស់ពេលប្រមាណមួយខែរបស់នាវា Xiang Yang Hong 10។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសវៀតណាមលោកស្រី Pham Thu Hang បានជំរុញឲ្យចិនដកចេញនាវាស្រាវជ្រាវ នាវាឆ្មាំសមុទ្រ និងទូកនេសាទ ហើយ «គោរពបូរណភាពដែនដី និងសិទ្ធិយុត្តាធិការរបស់វៀតណាម»។
លោកPhuong បានថ្លែងថា៖ «វៀតណាមត្រូវមានភាពប្រយ័ត្នប្រយែងពីរបៀបការពារបូរណភាពដែនដីរបស់ខ្លួនទាំងពីខាងក្រៅ និងនៅផ្នែកផ្ទៃក្នុង ចំពោះរបៀបគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ជាតិនិយមនៅក្នុងបែបផែនមួយដែលមិនប៉ះពាល់ធម្មនុញ្ញភាពរបស់រដ្ឋ»។
យ៉ាងណាក្តី ភាពមិនស្រុះស្រួលគ្នាទំនងនឹងមានកាន់តែខ្លាំងឡើង។
លោក Phuong បានលើកឡើងថា៖ «វានឹងកើតឡើងនាពេលអនាគតសាជាថ្មី ហើយ [នឹង] កាន់តែខ្លាំងក្លាជាងនេះ»។
សម្រាប់ពេលនេះ យុវជនវ័យ ២៨ឆ្នាំម្នាក់ រស់នៅក្រុងហូជីមិញ ជឿជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមនឹងធ្វើអ្វីគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីរក្សាស្ថិរភាព។
ដោយស្នើសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះដោយសារភាពរសើបនៃប្រធានបទនេះ លោកបានថ្លែងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមយល់ពីការដោះស្រាយស្ថានភាពទាំងនេះ។ ខ្ញុំគិតថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមមានជំនាញក្នុងការដោះស្រាយជាមួយពួកគេ (ចិន) ដើម្បីបញ្ចៀសសង្រ្គាម»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ណឹម សុភ័ក្រ្តបញ្ញា
