ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​ចង់​ឱ្យ​តុលាការ​ផ្តល់​យុត្តិធម៌​ឱ្យ​ជន​រងគ្រោះ​ឱ្យ​បាន​ពេញលេញ


ក្រុមអ្នក​ឃ្លាំមើល​​​បាន​ព្រមាន​ថា​ការខកខាន​​កាត់ក្តី​សំណុំ​រឿង​០០៣​​និង​​០០៤​ នឹងនាំ​ឲ្យ​ខូចខាត​ដល់​កេរ្តិ៍​តំណែល​របស់​តុលាការ។
ក្រុមអ្នក​ឃ្លាំមើល​​​បាន​ព្រមាន​ថា​ការខកខាន​​កាត់ក្តី​សំណុំ​រឿង​០០៣​​និង​​០០៤​ នឹងនាំ​ឲ្យ​ខូចខាត​ដល់​កេរ្តិ៍​តំណែល​របស់​តុលាការ។

ក្រុមអ្នក​សង្កេតការណ៍​អន្តរជាតិ​មួយ​ចំនួន​នៅតែ​រំពឹង​ថា​សំណុំរឿង​០០៣​និង​០០៤​ នឹង​ដំណើរការ​ទៅមុខ​ ទោះបី​ជាមាន​ការ​ប្រទាញ​ប្រទង់គ្នា​ខ្លះៗ​ទាក់ទង​នឹងការនាំខ្លួន​ជនសង្ស័យ​បន្ថែម​ក្នុង​សំណុំ​រឿង​ទាំងនេះ​មកជំនុំ​ជម្រះទោស​ពី​អំពើ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​នានា​ដែលបាន​កើតឡើង​ ជាង​បី​ទសវត្សរ៍​មក​ហើយ​ក្តី។

សុទិដ្ឋិនិយម​ឬ​ក្តី​សង្ឃឹម​ទាំងនេះ​កើតចេញ​ពី​ភាព​ចាំបាច់​នៃ​យុត្តិធម៌​សម្រា​ប់​ជនរងគ្រោះ​ប្រមាណ​១លាន​៧​សែន​នាក់​ដែល​បាន​ស្លាប់​បាត់បង់​ជីវិត​និង​កាត្វកិច្ច ​របស់​តុលាការ​កូនកាត់​ដែល​ចូលរួម​ដោយ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ។

លោក​ អាឡិច ហ៊ីនតុន(Alex Hinton)​ ជា​នាយក​មជ្ឈមណ្ឌល​សិក្សា​អំពី​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​ ដំណោះ​ស្រាយ​និង​ជម្លោះ​ និង​សិទ្ធិ​មនុស្ស។​ លោក​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​នរវិទ្យា ​និង​កិច្ចការ​សាកល​នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ រ៉ាត់ហ្គឺ​ (Rutgers University)​ ក្នុង​រដ្ឋ​ញូវជឺស៊ី (New Jersey)​ បាន​ប្រាប់​ វីអូអេ ​ផ្នែក​ខេមរភាសា​តាម​សារ​អេឡិក​ត្រូនិក​អ៊ីម៉េល​ថា៖ ជារឿង​សំខាន់​ដែល​ផ្នែក​នានា​នៃ​តុលាការ​បន្ត​បំពេញ​កាតព្វកិច្ច​របស់​ខ្លួន​បើទោះបី​ជា​អនាគត​នៃ​សំណុំ​រឿងនេះ​មិនមាន​លក្ខណៈ​ច្បាស់​លាស់​ក្តី។

«ពេល​យុទ្ធសាស្ត្រ​បញ្ចប់​តុលាការ​ ហើយ​ការ​សម្រេច​ចុង​ក្រោយ​ដែល​នឹង​ត្រូវ​ធ្វើ​ឡើង​ក្នុងពេល​ឆាប់ៗ​នោះ​មិនទាន់​កើតឡើង​ទេ​ តុលាការ​ត្រូវមាន​កាតព្វកិច្ច​បន្ត​ ការងារ​របស់​ខ្លួន។​ ខណៈពេល​ដែល​មនុស្ស​ជាច្រើន​ចង់ឃើញ​សំណុំរឿង​០០៣​និង​០០៤​ កើត​ឡើង​នោះ​ ការ​ស៊ើបអង្កេត​របស់​តុលាការ​ជា​រឿង​សំខាន់​មិនថា​ ឡើយ​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​នោះ​ ជា​យ៉ាងណា​ទេ​ព្រោះ​វានឹង​នៅតែ​ជួយ​ផ្តល់​ការយល់ ដឹង​កាន់តែ​ច្បាស់​នូវអ្វី​ ដែលបាន​កើតឡើង​ក្នុង​អំឡុង​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិប​តេយ្យ ជាពិសេស​ពាក់ព័ន្ធ​នឹងជួរ​អ្នកដឹកនាំ​មាន​ឋានៈ​ក្រោមតែ​បន្តិចបន្ទួច​ចំពោះ​ជនដែល​ស្ថិត​ក្នុង​ការ​កាត់ក្តី​ពេលនេះ​នៃ​សំណុំរឿង​លេខ​០០២»។

សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​អន្តរជាតិ​លោក​ អែនឌ្រូ​ ខេយលី (Andrew ​Cayley) ជនជាតិ​អង់គ្លេស​បាន​និយាយ​ជា​ចំហរ​ក្នុង​សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​របស់​លោក​ថា​សហ​ចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត​ទាំងពីរ​ ខកខាន​មិន​បាន​ស៊ើបអង្កេត​ឲ្យ​បាន​គ្រប់គ្រាន់​លើ​សំណុំ​រឿង​០០៣​ទាក់ទង​នឹង​បទឧក្រិដ្ឋ​ ទីតាំង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ មិនបាន​កោះហៅ​ជន​សង្ស័យ​មក​សាកសួរ​ដើម្បី​នាំខ្លួនជន​សង្ស័យ​បន្ថែម​ទៀត​មក​ជំនុំជម្រះ​ទោសទេ។ ភ្លាមៗ​នោះ​សហ​ចៅក្រម​ស៊ើបអង្កេត​ទាំង​ពីរ​ គឺ​ លោក​យូ ប៊ុនឡេង​ និងលោក​ Siegfried Blunk​ ជនជាតិ​អាល្លឺម៉ង់​បាន​ចាត់ទុក​ថា​ សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​របស់​សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​ជា​ការ​ខុស​ច្បាប់​និង​រំលោភ​ភាព​សម្ងាត់ ​របស់​តុលាការ​ ហើយ​លោក​ទាំងពីរ​បាន​បង្គាប់​ជាផ្លូវការ​និង​ជា​សាធារណៈ​ឲ្យ​លោក​សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​លុបចោល​ភាគខ្លះ​នៃ​សេចក្តី ​ថ្លែងការណ៍​នោះ។ សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​នឹង​ប្តឹង​ឧទ្ធណ៍​អំពី​រឿង​នេះ។ ​ការចម្រូង​ចម្រាស​មួយឈុត​នេះ​កើតឡើង​បន្ទាប់​ពី​សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​អន្តរជាតិ​ Andrew ​Cayley ​និង​សហ​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​ជាតិ​លោកស្រី ​ជា លាង​បាន​ខ្វែង​គំនិតគ្នា​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ជន​សង្ស័យ​បន្ថែម​ដែល​ជាអតីត​កម្មាភិបាល​ខ្មែរក្រហម​៥នាក់​សម្រាប់​សំណុំ​រឿង​០០៣​ និង​០០៤។ ការ​បដិសេធ​របស់​លោក​ស្រី​ធ្វើឡើង​មុនពេល​លោក​ Andrew ​Cayley ​ចេញ​សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន។​ លោក​ Cayley ​ចាត់ទុកថា​ជនទាំង​៥នាក់​ថ្មីនោះ​ស្ថិត ​ក្នុង​យុត្តាធិការ​របស់​សាលាក្តី​ ហើយ​វាផ្ទុយ​ពី​លោកស្រី​ ជា លាង​ ដែល​មាន​ជំហរ​ស្រដៀង​នឹង​ជំហរ​រដ្ឋាភិបាល​ដែលថា​ជន​ទាំងនោះ​មិនស្ថិត​ក្នុង​យុត្តាធិការ​ដែលត្រូវ​នាំខ្លួន​មក​ជំនុំជម្រះ​ទោស​ទេ។

លោកស្រី​ក្លែរ ដាហ្វហ្វី (Clair Duffy) ​អ្នកឃ្លាំមើល​សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​នៃអង្គការ​ច្បាប់​មួយ របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ឈ្មោះ ​Open ​Society ​Justice ​Initiative ​(OSJI)​ បាន​ថ្លែងថា​ទោះបី ​ជាមាន​ភាពចម្រូង​ចម្រាស​មែនក្តី​តែ​សំណុំរឿង​០០៣​និង​០០៤​ មិនមែន​ដល់​ទីបញ្ចប់​នៅឡើយ​ទេ។

«យើង​នៅតែ​សង្ឃឹម​ថា​សហ​ចៅក្រម​ស៊ើប​អង្កេត​នឹង​បំពេញ​កាតព្វកិច្ច ដោយ​ត្រឹមត្រូវ​និងតាម​ផ្លូវច្បាប់​ដ៏​ទូលំ​ទូលាយ​ ដើម្បី​ស៊ើបអង្កេត​លើ​ការចោទ ប្រកាន់​ដ៏​ជាក់លាក់​ចំពោះ​ជនសង្ស័យ​គ្រប់រូប​ក្នុង​សំណុំរឿង​០០៣​ និង​០០៤។ រឿងនេះ​មិនមែន​ជារឿង​នយោបាយ​ទេ។​ រឿងនេះ​ជារឿង​យុត្តិធម៌​ ហើយ​យុត្តិធម៌ នេះ​ ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​បាន​រង់ចាំ​យ៉ាង​អន្ទះសារ​រយៈពេល​ជាង​៣០ឆ្នាំ​ហើយមក​ទល់​បច្ចុប្បន្ន»។

សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​នៅថ្ងៃ​២៧​ ខែ​មិថុនា​ ឆ្នាំ​២០១១ ​នឹង​បើក​សវនាការ​ជំនុំជម្រះ​ក្តី​ជា​បឋម​ចំពោះ​សំណុំ​រឿង​ ០០២​ ដែលមាន​អតីត​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម​ជាន់ខ្ពស់ បួននាក់​ ដែល​កំពុង​ជាប់​ឃុំឃាំង​ពី​បទឧក្រិដ្ឋកម្ម​សង្គ្រាម​ ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ ប្រឆាំង​នឹង មនុស្សជាតិ​ ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍។​ ប៉ុន្តែ​ដំណាល​គ្នានេះ​សំណុំរឿង ០០៣​ និង​ ០០៤ ​ដ៏ចម្រូង​ចម្រាស​ផ្នែក​នយោបាយ​ស្ថិតនៅ​ក្នុងការ​ប្រទាញ​ប្រទង់គ្នា​ផ្លូវច្បាប់​ទាក់ទង​នឹង​ការនាំខ្លួន​ជនសង្ស័យ​បន្ថែមមក​ជំនុំជម្រះ​ទោស ។

លោក ​Peter ​Maguire ​ជា​សាស្ត្រា​ចារ្យ​នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ក្នុង​ប្រទេស​អាមេរិក​ និង​ជា​អ្នកនិពន្ធ​សៀវភៅ​ «Facing ​Death ​in ​Cambodia» ​ដែល​សរសេរ​អំពី​របប​ ខ្មែរក្រហម។​ លោក​បាន​អះអាង​ថា​ ការប្រទាញ​ប្រទង់​ផ្នែកច្បាប់​ក្នុង​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម​ដែល​កំពុង​ប្រឈមមុខ​ពេលនេះ​ ផ្ទុយមក​វិញវា​នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​យុត្តិធម៌​នយោបាយ។

«ប្រសិន​បើតុលាការ​ខ្មែរក្រហម​មិនអាច​បញ្ចប់​ករណី​បន្ទាប់​ ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ជនជាប់ចោទ​នៅមាន​ជីវិតទេ​ ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​គួរត្រូវ​គេផ្តល់​យុត្តិធម៌​ដោយ​តុលាការ​ម៉ូតូឌុប​វិញ​ប្រសើរ​ជាង»។

លោក ​Maguire ​បានរិះគន់​តុលាការ​ខ្មែក្រហម​ថាខកខាន​ក្នុងការ​រក​យុត្តិធម៌ ជូន​ជន​រងគ្រោះ​ឲ្យបាន​ទាន់​ពេលវេលា​ក្នុង​សំណុំ​រឿង​ឌុច ឬ​សំណុំ​រឿង​០០១។ លោក​បាន​ចាត់ទុក​សំណុំរឿង​០០១​ជា​សំណុំ​រឿង​សាមញ្ញ​បំផុត​នៅក្នុង​ចំណោម​ប្រវត្តិ​សំណុំ​រឿងក្តី​ផ្នែក​ច្បាប់​អន្តរជាតិ។

ក្រុមអ្នក​ឃ្លាំមើល​បានស្តី​បន្ទោស​តុលាការ​ថា​ពុំបាន​ផ្តល់​ព័ត៌មាន​គ្រប់គ្រាន់​ដល់​ជនរង​គ្រោះទាក់​ទឹននឹង​ករណី​សំណុំ​រឿង​០០៣។​ ពួកគេ​បាន​ព្រមាន​ថា​ការខកខាន​ កាត់ក្តី​សំណុំ​រឿង​០០៣​ និង​ ០០៤​ នឹងនាំ​ឲ្យ​ខូចខាត​ដល់​កេរ្តិ៍​តំណែល​របស់​តុលាការ។

លោក​ សាស្ត្រចារ្យ​ Hinton​ បាន​អះអាង​ថា៖

«វាជា​ការណ៍​ដ៏​សំខាន់​ដែល​តុលាការ​ផ្តល់ព័ត៌មាន​គ្រប់គ្រាន់​សម្រាប់​អ្នកដាក់​ពាក្យប្តឹង ជាដើម​បណ្តឹង​រដ្ឋប្បវេណី​ និងដើម​បណ្តឹង​ផ្សេងទៀត​ ដើម្បីដាក់​ពាក្យប្តឹង​របស់​ពួកគេ។​ ហើយនេះ​ជាផ្នែក​មួយ​នៃសិទ្ធិ​ទទួល​បានការ​កាត់ក្តី​ដ៏​យុត្តិធម៌»។

សំណុំរឿង​០០៣ ​និង​០០៤​ ដែល​ត្រូវបន្ត​ដំណើរ​ពីសំណុំរឿង​០០២​នោះ​ត្រូវគេ មើលឃើញ​ថា​ មិនមាន​ការ​ប្រុងប្រៀប​ឲ្យ​ជនរងគ្រោះ​ ជាពិសេស​ដើម​បណ្តឹង រដ្ឋប្បវេណី​ចូលរួម​ច្រើនដូច​សំណុំរឿង​មុនៗ​ទេ​ មុន​ការ​ប្រកាស​បិទ​ការ​ទទួល​ពាក្យបណ្តឹង។​ ជនរងគ្រោះ​ដែលត្រូវ​ដាក់ពាក្យ​ប្តឹងធម្មតា​ តែមិនអាច​តតាំង​ផ្តល់ សក្ខីកម្ម​ផ្ទាល់​ប្រឆាំង​នឹង​សំណុំរឿង​០០៣​និង០០៤​នោះ​ នៅ​តែអាច​បន្ត​ដាក់​ពាក្យប្តឹង​បាន។​ អ្នកសង្កេត​ការណ៍ខ្លះ​ព្រួយបារម្ភ​ខ្លាចថា​យុត្តិធម៌​ដែល​អាចទទួល​យកបាន​មួយ​មិនអាច​កើតមាន​ឡើយ​នៅពេល​ជនរងគ្រោះ​មិនបាន​ចូលរួម​ក្នុង​សវនាការ។

លោកស្រី ​Duffy ​បានអះអាង​ថា​ តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​មាន​គោលបំណង​ពីរ​ គឺ​នាំ​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​មនុស្ស​ជាច្រើន​លាននាក់​ដែល​រងគ្រោះ​ឈឺចាប់​ក្នុងរបប​ខ្មែរ​ក្រហម​ និងជួយ​ធ្វើឲ្យ​ប្រសើរ​ឡើងនូវ​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​ក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជានិង​ការ​គោរព​ច្បាប់។

«ប្រសិន​បើ​តុលាការ​ការពារ​មនុស្ស​មិន​ឱ្យ​ទទួល​ខុសត្រូវ​ចំពោះ​មុខ​ច្បាប់​ចំពោះ ការ​ប្រព្រឹត្តិ​អំពើ​ឃោរឃៅ​ ហើយក្នុង​ពេល​ជាមួយគ្នា​ទៀត​ចៅក្រម​តុលាការ​រង នូវ​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​ទៀត​ អញ្ចឹង​កេរ្តិ៍តំណែល​តុលាការ​ក្នុង​ទិដ្ឋភាព​ទាំងពីរ​នេះ​នឹងត្រូវ​ខូចខាត»។

នៅ​សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម ​ទាំង​ភាគីកម្ពុជានិងអ.ស.ប.​ កំពុង​រៀបចំ​យុទ្ធសាស្ត្របញ្ចប់​តុលាការ។​ គេពុំដឹងថា​សំណុំរឿង​០០៣ ​និង​០០៤​ ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​គម្រោងការ​ឬ​ក៏​ក្រៅ​គម្រោងការ​ដែលត្រូវ​បញ្ចប់ដែរ​ឬ​យ៉ាងណា​ទេ។​ មន្ត្រី​ការទូត​ម្នាក់ក្នុង​ទីក្រុង​ញូវយ៉ក​ អះអាងថា​រឿងរាវ​នេះ​កំពុងតែ​ស្ថិត​ក្នុង​ការ​ពិភាក្សា​គ្នា​រវាង​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ៕

XS
SM
MD
LG