សាលាក្តីប្រល័យពូជសាសន៍ដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិបានចាប់ផ្តើមដំណើរការកាត់ទោសមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់របស់ពួកមេខ្មែរក្រហមក្នុងសំណុំរឿង០០២ ដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ទន្ទឹងរងចាំអស់រយៈពេលជាង៣០ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។
សំណុំរឿង០០២មានមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមចំនួនបួនរូបគឺលោកនួន ជា អតីតប្រធានសភា លោកខៀវ សំផន អតីតប្រមុខរដ្ឋ លោកអៀង សារី អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស និងអ្នកស្រីអៀង ធីរិទ្ធ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច។ ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំទាំងបួនរូប តុលាការបានសម្រេចយកជនជាប់ចោទតែបីរូបតែប៉ុណ្ណោះ គឺលោកនួន ជា ខៀវ សំផន និងអៀង សារី។ ចំណែកអ្នកស្រីអៀង ធីរិទ្ធ មិនមានសុខភាពល្អគ្រប់គ្រាន់នឹងចូលរួមសវនាការទេ។
រយៈពេលមួយថ្ងៃមុនពេលដំណើរការកាត់ទោស មេដឹកនាំខ្មែរក្រហមជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះក្រុមជនរងគ្រោះខ្មែរក្រហម និងជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីនៅក្នុងសំណុំរឿង០០២បានធ្វើពិធីជួបជុំគ្នាមួយនៅវាលពិឃាដបឹងជើងឯកដើម្បីប្រារព្ធពិធីរលឹកខួបដល់ជនរងគ្រោះដែលបានស្លាប់ជីវិតនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ក្រុមអ្នកចូលរួមមានជនរងគ្រោះនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ដែលបានរស់រានមានជីវិតពីមន្ទីឃុំឃាំងគុកទួលស្លែង និងជនរងគ្រោះដែលបានរស់នៅក្រៅប្រទេសព្រមទាំងមន្ត្រីនៃអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមន្ត្រីការទូតប្រមាណជាង២០០នាក់។
លោក ជុំ ម៉ី អាយុ៨០ឆ្នាំ អ្នករស់រានមានជីវិតមួយរូប ពីមន្ទីរឃុំឃាំងគុកទួលស្លែង ឬស២១ បាននិយាយថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហមគួរតែរកយុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ ដែលបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា លោកវ៉ាន់ណាត អតីតអ្នករស់រានមានជីវិត មួយរូបពីមន្ទីរឃុំឃាំង ឬគុកទួលស្លែងបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតដែលមិនទទួលបានយុត្តិធម៌។ ដូច្នេះ តុលាការគួរតែពន្លឿនការកាត់ទោសរបស់ខ្លួន កុំឲ្យដូចសំណុំរឿង០០១។
«សុំឲ្យតុលាការហ្នឹងគាត់ពិចារណាឡើងវិញ។ កុំឲ្យដូច០០១។ ០០២ហ្នឹង កុំឲ្យដូច០០១។ អញ្ចឹង យើងខ្លាចសាក្សីបាត់បង់ជីវិត ហើយឥតមានពន្លឺយុត្តិធម៌ហ្នឹង»។
សំណុំរឿង០០១ មានជនជាប់ចោទតែមួយនាក់ប៉ុណ្ណោះ លោកកាំងហ្គិគាវ ហៅឌុច អតីតមេគុកទួលស្លែង។ តុលាការបានប្រើពេលវេលាចំនួន៧៧ថ្ងៃ សម្រាប់ដំណើរការកាត់ទោស០០១ ហើយនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២ ខាងមុខនេះ សាលាក្តីគ្រោងនឹងប្រកាសសាលដីកាស្ថាពរ ចំពោះសំណុំរឿង០០១។
លោកស្រី នៅ សារឹម អតីតបុគ្គលិកវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកផ្នែកខេមរភាសា មកពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាអ្នកដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីមួយរូប មានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រីមិនរំពឹងថានឹងទទួលបានយុត្តិធម៌ពេញលេញទេ ក៏ប៉ុន្តែការដាក់ដើមបណ្តឹងជារដ្ឋប្បវេណីនេះគឺដើម្បីឲ្យអារម្មណ៍អ្នកស្រី បានស្ងប់ចិត្ត។
«ចា៎! យុត្តិធម៌ហ្នឹងគឺយើងរងចាំយូរមកហើយ គឺថាឥឡូវនេះយើងសង្ឃឹមថាដូចជាមិនបានយុត្តិធម៌ អីប៉ុន្មានទេ។ ប៉ុន្តែឲ្យអ្នកដែលប្រព្រឹត្តិនូវអំពើបាបហ្នឹងលើមនុស្សនោះ ដឹងថាខ្លួនឯងប្រព្រឹត្តិអំពើបាប និងមិនអាចជៀសបានទេ ព្រោះថាខ្មែរក្រហមគាត់ប្រព្រឹត្តិអំពើបាបដើម្បីទទួលឃើញលទ្ធផលរងកម្មនែការប្រព្រឹត្តិរបស់គាត់ហ្នឹង។ ចា៎!”។
លោក ធន់ សារ៉ាយ ប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បាននិយាយថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហម តែងតែជួបឧបសគ្គរបស់ខ្លួនកន្លងមក ក៏ប៉ុន្តែលោកសង្ឃឹមថាសាលាក្តីនេះ នឹងអាចរកយុត្តិធម៌បានដល់ជនរងគ្រោះ បើទោះបីជាជួបឧបសគ្គមួយចំនួនក៏ដោយ។
«ឧបសគ្គនៅពេលបច្ចុប្បន្ន ក៏ដូចជាឧបសគ្គដែលកើតមាននៅពេលខាងមុខនេះ ក៏នឹងអាចកើតមានទៀត អញ្ចឹងថា នឹងអាចដោះស្រាយបានទៀត ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាជំរុញឲ្យសវនាការនេះ បានទៅដល់ចប់ចុងជាប់ដើម ដើម្បីផ្តល់នូវសេចក្តីយុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះទាំងអស់»។
លោក ហ៊ុយ វណ្ណៈ មន្ត្រីកិច្ចការសាធារណៈរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបានមានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីផលប្រយោជន៍ស្វែងរកយុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ ចៅក្រមបានបំបែបសំណុំរឿងនេះទៅជាតូចៗ ហើយលោកសង្ឃឹមថា ពេលវេលានៃការកាត់ទោសនេះ នឹងអាចដំណើរការទៅយ៉ាងលឿន ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការរងចាំរបស់ជនរងគ្រោះនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។
«អ្វីដែលយើងកំណត់ថា យុត្តិធម៌ គឺការអនុវត្តនៅតាមច្បាប់ ហើយនឹងការអនុវត្តទៅតាមពេលវេលា ស្មើភាព ហើយដូច្នេះហើយប្រធានចៅក្រមនៃតុលាការសាលាដំបូង លោកបានរៀបចំកាលវិភាគ ក៏ដូចជាផ្តល់ឲ្យការស្មើរគ្នា។ នៅពេលដែលយើងកំណត់រួចរាល់ គឺកំណត់ទៅលើនីតិវិធីគឺថាអនុលោមទៅតាមវិធានផ្ទែក្នុងក៏ដូចជាច្បាប់»។
