ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

ក្រោយ​ពី​បញ្ចប់​ការ​កាត់​ក្តី​ឌុច​ ​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​ត្រូវ​គេ​មើល​ឃើញ​ថា​ ​ជា​គំរូ​ល្អ


វ៉ាស៊ីនតោន៖ ​ការ​បញ្ចប់​ការ​កាត់​ទោស​មួយ​វគ្គ​ក្នុង​ករណី​អតីត​មេគុក​ទួលស្លែង​ ​កាំង ​ហ្កេកអ៊ាវ​ ហៅ ឌុច​ ​ត្រូវ​បាន​គេ​មើល​ឃើញ​ថា​ ​ជា​គំរូល្អ​ដែល​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​ខ្មែរ​គួរ​រៀន​សូត្រ​តាម។

ក្រុមអ្នកតាម​ដានសាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​និង​ក្រុម​អ្នក​ច្បាប់​កម្ពុជា​មើល​ឃើញ​ថា​ ​ដំណើរ​ការ​កាត់ក្តី​អតីត​មេគុក​ទួល​ស្លែង​ ​កាំង​ ហ្កេកអ៊ាវ​ ហៅ​ឌុច គឺ​ជា​គំរូល្អ​មួយ​ដល់​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ​ប៉ុន្តែ​បាន​ក្រើន​រំឭក​ថា​ ​គេ​នៅ​ត្រូវ​ការ​ពេល​វេលា​ជាច្រើន​ទៀត​មុន​នឹង​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​កម្ពុជាអាចដើរ​ដល់ចំណុច​ស្តង់ដារ​អន្តរជាតិបែប​នេះបាន។

ក្រោយ​ពី​បាន​ដំណើរ​ការ​សវនាការ​អស់​រយៈ​ពេល​៧៧​ថ្ងៃ​ ​ដោយ​មាន​សាក្សី​ជាង​៣០នាក់​ចូល​រួម​ផ្តល់​សក្ខី​កម្ម​ ​ក្នុងនោះមានអតីត​ជន​រង​គ្រោះ​ ក្រុម​គ្រួសារ​ជន​រង​គ្រោះ​ ​និង​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ​នានា​ ​ព្រមទាំង​ចំណាយ​ពេល​សម្រាក​ ​ពិចារណា​ ​និង​សរសេរ​សាលក្រមអស់​រយៈ​ពេល​៧ខែ​មក​នោះ​ ​សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​បានប្រកាស​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី២៦​ ខែកក្កដា​ ​សម្រេច​ថា​ ​ឌុច​ពិត​ជាមានពិរុទ្ធ​ភាពចំពោះការ​ធ្វើ​ឱ្យ​ស្លាប់​បាត់បង់ជីវិត​អ្នក​ទោស​ជាង១២.០០០​នាក់​ ​ក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​របស់គាត់ពីឆ្នាំ​១៩៧៥​ដល់​១៩៧៩​ ​ ​ហើយ​បាន​ដាក់​ទោស​ឱ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​រយៈ​ពេល​៣៥​ឆ្នាំ។

បើ​ទោះបី​ជា​ទោស​ទណ្ឌរបស់​ឌុច​ត្រូវ​បាន​កាត់​បន្ថយ​មក​នៅ​ត្រឹម​១៩​ឆ្នាំ​ក៏​ដោយ​ ​សម្រាប់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម​នេះគឺជា​ជោគ​ជ័យ​ដ៏​ធំ​មួយ​ ​ហើយ​ចាត់​ទុកថា​ ​វា​ជាគំរូ ​មិន​មែន​គ្រាន់​តែ​ដល់តុលាការ​ខ្មែរទេ​ ​ប៉ុន្តែ​ដល់ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​ដែល​កំពុង​តែ​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​ធំៗ​ផង​ដែរ។

លោក​រាជ សម្បត្តិ ​ប្រធាន​ផ្នែក​ទំនាក់​ទំនង​សាធារណៈ​ ​និង​ជា​អ្នកនាំ​ពាក្យនៃ​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហមបានបញ្ជាក់​ប្រាប់​ វីអូអេ​ ​សំឡេង​សហ​រដ្ឋ​អាមេរិក​តាម​ទូរស័ព្ទ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​ថា៖

“បើ​យើង​និយាយ​ពី​តម្លៃ​នៃ​សាលក្រម​នេះ​ ​មិន​មែន​តែ​សម្រាប់​ការ​ជួយកែ​លម្អ​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​ ​ឬ​ក៏​ដំណើរ​ការ​នៃកំណែ​ទម្រង់​ផ្នែក​ច្បាប់​នៅ​កម្ពុជា​ទេ​ ​ប៉ុន្តែគឺ​សម្រាប់​ពិភព​លោក​ទាំង​មូល​ ​ពី​ព្រោះ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​គឺមាន​តុលាការ​ចំនួន​៦​ ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ស្រដៀង​យើង​អញ្ចឹង​ដែរ​ ​ប៉ុន្តែ​ខុស​គ្នា​ត្រង់​តុលាការ​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​វិសាមញ្ញ​ហ្នឹ​ងគឺ​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ដែល​មាន​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​កើត​ឡើង”។

តាំងពី​ចាប់​ផ្តើមដំណើរ​ការ​តុលាការ​មក​ ក្រុម​អ្នក​តាម​ដាន​បាន​ដាក់​ក្តី​សង្ឃឹមជា​ច្រើនលើតុលាការ​មួយ​នេះ​ ​ក្នុងនោះក្រៅ​ពីការជួយ​ស្វែង​រក​យុត្តិធម៌ និង​ការ​ផ្សះផ្សារ​របួស​ផ្លូវ​ចិត្ត​ដើម្បី​បិទ​ទំព័រ​ខ្មៅ​ មួយ​ក្នុង​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​កម្ពុជា​ ​ ​ក៏​មាន​ការ​រំពឹង​ថា​ អាចផ្តល់ជា​គំរូមួយដល់ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​កម្ពុជា​ ​បើ​ទោះ​ជា​ម្តង​ម្កាល​តុលាការ​នេះ​ត្រូវបាន​គេមើលឃើញថា​ ​មានការ​លូក​ដៃ​ពី​អ្នក​នយោ​បាយ​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​រឿង​ក្តី​ក៏​ដោយ។

ដោយ​មើល​ហួសពី​កម្រិត​ទោស​ទណ្ឌ​ដែល​ឌុច​ត្រូវ​ទទួល​ ​ក្រុម​អ្នក​ច្បាប់កម្ពុជាយល់ឃើញ​ថា​ ​ការ​កាត់ក្តីនេះជាសញ្ញាបង្ហាញ​ថា​ អ្នក​ដែលប្រព្រឹត្ត​ល្មើស ​គឺ​មិន​អាច​រួច​ខ្លួន​ពី​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​អំពើ​ពី​អតីត​កាល​របស់​ខ្លួនបាន​ឡើយ​ ​ហើយ​ក្រៅ​ពី​នោះ​ វាបានផ្តល់ជា​មេរៀន​មួយ​ដែលប្រព័ន្ធច្បាប់កម្ពុជា​អាចរៀន​សូត្រ​ដើម្បី​យក​មក​កែ​លម្អ​ការងារ​របស់​ខ្លួន​បាន។

លោក​សុខ សំអឿន​ នាយក​ប្រតិ​បត្តិ​នៃ​ក្រុមអ្នក​ច្បាប់ការ​ពារ​សិទ្ធិ​កម្ពុជា ​បាន​ប្រាប់​ វីអូអេ​ថា​ ​មានចំណុច​ច្រើន​ណាស់​ ដែល​ដំណើរ​ការ​កាត់​ក្តី​ឌុច​បាន​ផ្តល់​ជា​មេរៀន​ គឺ​រាប់​តាំង​ពី​ការ​ស្វែង​រក​តំណាងការពារ​ជន​ជាប់​ចោទ​ ​រហូត​ដល់​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​របស់​ចៅក្រម​ ​ទាំង​ក្នុង​ពេល​កាត់​ក្តី​រហូតដល់ពេល​ចេញ​សាល​ក្រម។

“យើង​ឃើញ​ចំណុច​ច្រើន​ដែល​យើង​យល់​ថា​ ​ជា​ចំណុច​ល្អ​ ​ហើយ​យក​ជា​គំរូបាន​ដែរ។​ ទី​មួយ​យើង​ឃើញ​ការ​សរសេរ​សាលក្រម​ខុស​ពី​ការ​សរសេរ​សាលក្រម​នៃ​តុលាការធម្មតា​ ​ដែល​ការ​សរសេរ​សាល​ក្រម​នៃ​តុលាការ​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​វិសាមញ្ញ​គឺមាន​តម្លាភាព​ ​ហើយ​មាន​មូលដ្ឋាន​ច្បាស់​លាស់​ ​ហើយ​ចៅក្រម​ដែល​មាន​ទស្សនៈ​ខុសពីមតិ​ភាគ​ច្រើន​គឺ​គេ​មាន​សិទ្ធិ​សរ​សេរ​ពី​យោបល់​របស់​គេ​ ​ដាក់​ភ្ជាប់ជា​មួយ​នឹងសាល​ក្រមនោះ​ដែរ។ ​ដូច្នេះ​នេះ​ជា​គំរូមួយ​ដែល​តុលាការយើងធម្មតា​ យើង​មិន​អាច​ធ្វើ​អញ្ចឹង​បាន​ទេ...គឺថា​ ​យ៉ាងហោច​ណាស់​ចៅក្រម​មុន​នឹង​ធ្វើ​សេចក្តី​សម្រេច​ណា​មួយ​គាត់​ត្រូវ​មាន​មូលហេតុ​យ៉ាង​ច្បាស់​លាស់​ ​ទាំង​នៅ​លើ​ផ្លូវ​ច្បាប់​ ទាំង​នៅ​លើ​អង្គ​ហេតុ​អ្វី​ផ្សេងៗ។​ ​នេះ​ម៉្យាង​ ​ហើយ​ម៉្យាង​ទៀត​ ​កន្លងមក​ យើងមិន​ដែលឃើញ​មតិ​ខុសពី​ចៅ​ក្រមផ្សេងទេ។ ​យើង​មើល​ឃើញ​ថា​ ​សឹង​តែ​គ្រប់​សេចក្តី​សម្រេច​ទាំង​អស់​គឺ​ចៅក្រម​ត្រូវតែ​មាន​សំឡេង​ដូចគ្នា​ ​ហើយ​កន្លង​មក​ច្រើន​តែ​លាក់​ការណ៍​សម្ងាត់”។

ចំណែក​លោក​ ជីវ សុងហាក់​ ប្រធាន​គណៈ​មេធាវី​កម្ពុជា​ ​ក៏​បាន​យល់​ស្រប​ផង​ដែរ​ថា​ ​ដំណើរ​ការកាត់​ក្តី​ឌុចដែលបានបញ្ចប់​មួយ​វគ្គ​នេះ​ ​អាច​យក​ជា​គំរូសម្រាប់​តុលាការ​កម្ពុជា​រៀន​សូត្រ​បាន​ ​ប៉ុន្តែ​លោក​ក៏​បាន​បញ្ជាក់​ដែរ​ថា​ ​មាន​បញ្ហា​មួយ​ចំនួន​ដែល​អាច​រារាំង​តុលាការ​កម្ពុជា​ក្នុង​ការ​ឈាន​ទៅ​ដល់​កម្រិត​ល្អ​បែប​នេះ​បាន។​ ក្នុង​នោះ​ ​មាន​ដូចជា​កត្តា​សម្ភារៈ​ ​ថវិកា ​ធនធាន​មនុស្ស​ ​និង​សមត្ថ​ភាព​របស់​អ្នក​អនុវត្ត​ច្បាប់​ដែល​កម្ពុជា​នៅ​តែ​ខ្វះ​ខាត​នៅ​ឡើយ​ ​ថ្វី​បើ​មាន​ការ​ខិតខំ​ប្រឹង​ប្រែង​ពី​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​ក៏​ដោយ។

“ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ ​យើង​ជឿ​ថា​ វា​មិន​ទាន់​អាច​ធ្វើ​បាន​ដូច​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម​ទេ​ ​ព្រោះ​សាលាក្តី​ ខ្មែរ​ក្រហម​មាន​ថវិកា​ដំណើរ​ការ​អស់​ច្រើន​លាន​ណាស់​ ​ហើយ​តុលាការ​ជាតិ​យើង​គ្មាន​ថវិកា​គ្រប់​គ្រាន់​សម្រាប់​រៀបចំ​សម្ភារៈ​ ​ធនធាន​ឱ្យ​បាន​ដូចសាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម​ទេ"។

ជា​ប្រតិកម្ម​លើក​ដំបូង​ ​បន្ទាប់​ពី​សាល​ក្រមរបស់ឌុចបានចេញ​ជាង​មួយ​សប្តាហ៍​ ​លោកហ៊ុន សែន​ ប្រមុខ​រាជ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​កម្ពុជា​បាន​ផ្តល់​ការ​ស្វាគមន៍​ចំពោះ​លទ្ធផល​នៃ​ការ​កាត់​ទោស​នេះ​ ​ហើយបាន​ទាត់​ចោល​នូវ​ការ​សង្ស័យ​ណា​មួយ​ថា​ មាន​ការ​ជ្រៀត​ជ្រែក​ផ្នែក​នយោបាយ។

“រឿង​សាល​ក្រម​កាត់​ទោសឌុច​នេះ​ ​ខ្ញុំ​គោរព​សាល​ក្រម​របស់​តុលាការ។​ ការ​សម្រេច​របស់​តុលាការ​យ៉ាង​ណា​គឺ​អាស្រ័យ​ទៅ​លើ​តុលាការ។​ រាជ​រដ្ឋាភិបាល​គ្មាន​សិទ្ធិ​ជ្រៀត​ជ្រែក ឬដាក់​ការ​បង្ខំ​ណា​មួយ​ទៅ​លើ​តុលាការ​ទេ”។

ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​ខ្មែរ​ត្រូវ​បាន​គេ​មើល​ឃើញ​ថា​ ​ជាប់​ប្រឡាក់​ប្រឡូស​ទៅ​ដោយអំពើ​ពុក​រលួយ​ ​មាន​មន្ត្រី​អសមត្ថភាព​ និងទទួលរង​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​ ​ហើយ​ការ​យក​មក​អនុវត្ត​ឱ្យ​បាន​ស្រដៀង​ទៅ​ហ្នឹង​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម​ត្រូវអ្នក​តាម​ដានដំណើរការសាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​ ​និង​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​កម្ពុជា​ដាក់​ទម្ងន់​ធ្ងន់​ទៅ​លើ​ឆន្ទៈ​នយោបាយ​របស់​រាជ​រដ្ឋា​ភិបាល​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​ការងារ​ទៅតាម បទ​ដ្ឋានអន្តរ​ជាតិ។

លោក​ស្រី ពុង​ ឈីវកេក​ ប្រធាន​អង្គ​ការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​លីកាដូ បាន​បញ្ជាក់​ថា៖​ ​«ទីមួយ​ យើង​ត្រូវ​ឱ្យ​មាន​ឆន្ទៈ គឺ​ឆន្ទៈ​នយោបាយ​ ​ចង់​ធ្វើមែន​ ​ចង់​បាន​តុលាការ​មួយដែល​សំខាន់​ណាស់​ ​តែ​ពេល​ណា​គេ​និយាយ​ពាក្យ​ថា​ ​តុលាការ​គឺ​ទីមួយ ​គឺ​ត្រូវ​ឯករាជ្យ ឱ្យ​ឯករាជ្យ​នេះ​មិន​មែនមាន​ន័យ​ថា ​ចេះតែ​ធ្វើ​ម្នាក់ឯង​ផ្តេស​ផ្តាស​ទេ។​ ឯករាជ្យ​មាន​ន័យ​ថា​ ​មិន​ទទួល​បញ្ជា​ពី​ស្ថាប័ន​ណា​ទាំង​អស់​ ​ បាន​ន័យ​ថា​ស្ថាប័ន​រដ្ឋា​ភិបាល​កាន់​អំណាច​ក្នុង​ប្រទេស​ក៏​មិន​ទទួល​ឥទ្ធិពល​ដែរ ​គឺ​បាន​ន័យ​ថា​ ​ធ្វើ​អ្វីៗ​តាម​តែ​ច្បាប់​ ​ហើយ​ឥទ្ធិពល​មួយ​ទៀត​គឺ​ឥទ្ធិពល​ថវិកា។​ ទោះបី​ជា​មាន​អ្នកណា​គេ​មាន​ថវិកា​ច្រើន​អីទៅ​ ​ក៏​តុលាការ​អត់​ត្រូវ​គិត​គូរ​ថា​ ​អ្នក​នេះ​មាន​ឋានៈ​ខ្ពស់​ ​អ្នក​នេះ​មាន​ថវិកា​ច្រើន​ ​គឺ​អត់​អញ្ចឹង​ទេ​ គិត​តែ​ច្បាប់​មក​ធ្វើ​ជា​ធំ”។

លោក​ស្រី​បាន​បន្ថែមថា​ ​តុលាការ​ខ្មែរ​ត្រូវ​សង្កេត​រៀន​សូត្រពី​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម​ ​ចាប់​តាំង​ពី​របៀប​ដែល​សាលាក្តី​ធ្វើការស៊ើប​អង្កេត​ ​របៀប​សួរ​ជន​ជាប់​ចោទ​ ​ការស្វែងរក​សក្ខីកម្ម​ពីសាក្សី​ ​ពេល​វេលា​ដែល​ត្រូវ​ទុកឱ្យ​ព្រះ​រាជ​អាជ្ញា​ធ្វើ​សេចក្តី​សន្និដ្ឋាន​ ​សិទ្ធិ​មេធាវី​ជនជាប់​ចោទ​ និង​សិទ្ធិ​ជនជាប់ចោទ​ជា​ដើម​ ​ដើម្បី​ឱ្យ​គ្រប់​ភាគី​ពាក់​ព័ន្ធ​អស់​ចិត្ត។

ឯកសារ​ទាំងអស់​នៃ​អង្គ​ជំនុំជម្រះ​វិសាមញ្ញ​មាន​ការ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​តាម​រយៈ​សារ​ព័ត៌មាន​ ​ដែលមាន​ដូច​ជា​កាសែត​ ​វិទ្យុ ​និង​ទូរទស្សន៍ ​និង​ប្រព័ន្ធអ៊ិនធឺណិតជាដើម​ ​ដែល​មិនត្រឹមតែ​អ្នក​ច្បាប់​ទេ​ គឺ​សាធារណ​ជន​អាច​តាមដាន​ ​និង​សិក្សា​បាន ​នេះ​បើតាម​ការ​អះអាង​របស់​លោក​រាជ​ សម្បត្តិ។

“អញ្ចឹង​បង​ប្អូន​ដែល​ជា​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ក្តី ​ជា​ប្រជាជន​អន្តរជាតិក្តី​ដែល​មាន​បំណងចង់​ដឹង ​ចង់​ស្វែង​យល់​ពី​តុលាការ​ ​ហើយ​ពួក​គាត់​មាន​ជំនាញ​ខាង​New Media​ គឺ​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ក្នុង​យុគ​សម័យ​ទំនើប។ ​គាត់​អាច​ស្វែង​យក​រូបភាព វីដែអូ​ ​ហើយ​គាត់​អាច​ស្វែងរក​រូបថត​ ​ហើយ​ពួកគាត់​អាច​ទាញ​យក​ ដូចជា​សាលក្រម​ឌុច​ដោយ​ផ្ទាល់​ ​ចេញពី​គេហ​ទំព័រ​របស់​សាលាក្តី ​ដែល​មាន​អាស័យ​ដ្ឋានតាម​គេហ​ទំព័រ ​www.eccc.gov.kh»។

ទោះបី​ជា​យ៉ាងណា​ក៏ដោយ​ ​ការចេញ​សាលក្រម​ឌុច​ត្រូវបាន​ប្រទេស​ផ្តល់​ជំនួយ​ធំៗ​ ​ដូចជា​សហ​រដ្ឋ​អាមេរិក​ ​បារាំង​ ​ជប៉ុន​ និង​សហភាព​អឺរ៉ុប​ជាដើម​ ​បាន​ស្វាគមន៍​ព្រមគ្នា​ ​ហើយ​ចាត់ទុក​ថា​ ​“ការ​កាត់​សេចក្តី​នេះ​ក៏​ជា​ការ​ចាប់​ផ្តើម​អនុវត្ត​ច្បាប់​អន្តរ​ជាតិនៅ​ក្នុងព្រះ​រាជា​ណា​ចក្រកម្ពុជាផង​ដែរ” ​និង​“ការលើក​តម្កើង​ស្តង់ដារ​យុត្តិ​ធម៌​អន្តរ​ជាតិ​និង​ការ​អនុវត្ត​តាម​នីតិវិធី​ច្បាប់"៕

XS
SM
MD
LG