បច្ចេកវិទ្យានិងជំនាញការរបស់ប្រទេសចិនកំពុងធ្វើឱ្យប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡានិងគុយបាមានលទ្ធភាពត្រួតត្រាយ៉ាងតឹងរ៉ឹងបំផុតលើសារគមនាគមន៍តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសទាំងពីរ។ នេះបើយោងតាមការទម្លាយឱ្យដឹងពីអ្នកដឹងរឿងផ្ទៃក្នុង និងការស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិមួយចំនួន។
រដ្ឋាភិបាលវ៉េណេស៊ុយអេឡានិងរដ្ឋាភិបាលគុយបាបានចាត់វិធានការរាំងខ្ទប់លទ្ធភាពចូលប្រព័ន្ធ អ៊ីនធឺណិត ជាងរដ្ឋាភិបាលណាៗទាំងអស់នៅតំបន់អាមេរិកឡាទីន។ នេះបើយោងតាមអង្គការតស៊ូមតិ Freedom House ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
អង្គការ Freedom House បានចងក្រងនូវអ្វីដែលខ្លួនហៅថា «របបអាជ្ញាធិបតេយ្យបែបឌីជីថល» នៅក្នុងតំបន់អាមេរិកឡាទីនចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៨ មក។
លោក Anthony Daquin អតីតទីប្រឹក្សាផ្នែកបញ្ហាសន្តិសុខកុំព្យូទ័រនៃក្រសួងយុត្តិធម៌របស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា បានថ្លែងថា៖ «អ្នកណាដែលជឿថានៅវ៉េណេស៊ុយអេឡាមានឯកជនភាពផ្នែកទំនាក់ទំនងតាមអ៊ីមែល បណ្តាញ Twitter, WhatsApp, Facebook និង Instagram គឺជាការយល់ខុសហើយ»។
លោកបានបន្ថែមថា «មធ្យោបាយទំនាក់ទំនងទាំងនេះ» គឺសុទ្ធតែអាចរងអន្តរាគមន៍ទាំងស្រុងពីរដ្ឋាភិបាល។
លោក Daquin ធ្លាប់បានចូលរួមក្នុងគណៈប្រតិភូនានា ដែលអតីតប្រធានាធិបតីវ៉េណេស៊ុយអេឡា លោក Hugo Chávez បានបញ្ជូនទៅប្រទេសចិនរវាងពីឆ្នាំ ២០០២ ដល់ឆ្នាំ ២០០៨ ដើម្បីសិក្សាអំពីរបៀបដែលរដ្ឋាភិបាលចិនប្រើសុសវែរកុំព្យូទ័រ (software) ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណពលរដ្ឋចិន និងដើម្បីបង្កើតប្រព័ន្ធតាមដានស្រដៀងគ្នានេះដែរនៅប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា។
គន្លឹះសំខាន់មួយនៅក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងបង្កើតប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងតាមដាននេះ គឺការចាប់ផ្តើមអនុវត្តនៅឆ្នាំ ២០១៦ នូវអ្វីដែលហៅជាភាសាអេស្ប៉ាញថា «carnet de la patria» ដែលមានន័យថា «បណ្ណមាតុភូមិ»។ «បណ្ណមាតុភូមិ» នេះត្រូវបានផលិតដោយក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាចិន ZTE។
ថ្វីបើជាគោលការណ៍ ការទទួលបានបណ្ណនេះគឺតាមរយៈការស្ម័គ្រចិត្តក៏ដោយ ក៏ជាក់ស្តែងគឺគេតម្រូវឱ្យមានបណ្ណនេះដើម្បីអាចប្រើប្រាស់ផលិតផលនិងសេវាកម្មសង្គមនានាបាន ដូចជាការណាត់ជួបជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិត និងការទទួលបានប្រាក់ចូលនិវត្តន៍ពីរដ្ឋាភិបាលជាដើម។
បណ្ណនេះត្រូវបានផ្ដល់ជូនសាធារណជនដើម្បីធ្វើឱ្យសេវាសាធារណៈនិងសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់កាន់តែមានប្រសិទ្ធផល ក៏ប៉ុន្តែអ្នករិះគន់បានហៅបណ្ណនេះថាជាទម្រង់មួយនៃ «ការត្រួតត្រាពលរដ្ឋ»។
លោក Daquin បាននិយាយថា តួនាទីរបស់ចិននៅក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គឺការផ្តល់បច្ចេកវិទ្យានិងជំនួយបច្ចេកទេសដល់រដ្ឋាភិបាលវ៉េណេស៊ុយអេឡាដើម្បីជួយប្រមូលនិងពិនិត្យទិន្នន័យដ៏ច្រើន និងតាមដានមនុស្សទាំងឡាយណាដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថាជាសត្រូវរបស់រដ្ឋ។
លោកបានថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ពួកគេមានប្រព័ន្ធកាមេរ៉ាមើលតាមអេក្រង់ទូរទស្សន៍ ប្រព័ន្ធផ្ដិតស្នាមក្រយៅដៃ បច្ចេកវិទ្យាកំណត់ចំណាំមុខ និងប្រព័ន្ធក្បួនដោះស្រាយតាមកុំព្យូទ័រ (algorithm) សម្រាប់វិភាគពាក្យនិងសារសន្ទនាតាមអ៊ីនធឺណិត»។
លោក Daquin បានបញ្ជាក់ថា មធ្យោបាយមួយក្នុងចំណោមមធ្យោបាយតិចតួចដែលពលរដ្ឋវ៉េណេស៊ុយអេឡាអាចទំនាក់ទំនងគ្នាបានតាមប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិកដោយសេរីនិងគ្មានការតាមដានពីរដ្ឋាភិបាល គឺតាមរយៈកម្មវិធីប្រព័ន្ធផ្ញើសារឈ្មោះ Signal ដែលមានសន្តិសុខខ្ពស់ ដែលរដ្ឋាភិបាលមានការលំបាកនៅក្នុងការត្រួតត្រា។
អតីតទីប្រឹក្សារូបនេះបានលើកឡើងថា រចនាសម្ព័ន្ធឈ្លបមើលតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតរបស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាត្រូវបានបែងចែកជា ៥ «ក្រុម» ដោយ «ក្រុមទី ៥ គឺជាក្រុមដ៏ទុកចិត្តបំផុត និងមានបុគ្គលិកចិនជាអ្នកត្រួតពិនិត្យមើលដោយផ្ទាល់ ១០០%»។
បើតាមលោក Daquin រដ្ឋាភិបាលវ៉េណេស៊ុយអេឡាទទួលបានការរាយការណ៍ប្រចាំថ្ងៃពីក្រុមអ្នកតាមដានឈ្លបមើល ដែលព័ត៌មានទទួលបានពីការរាយការណ៍ទាំងនេះគឺជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចនានាទាក់ទិននឹងការរឹតត្បិតប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ការបិទប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត និងការចាប់ខ្លួនតាមអំពើចិត្ត។
ការចោទប្រកាន់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកលើក្រុមហ៊ុនចិន
ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាចិនមួយចំនួនកំពុងមានប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា ដែលក្នុងនោះមានដូចជាក្រុមហ៊ុន ZTE ក្រុមហ៊ុន Huawei និងក្រុមហ៊ុន China National Electronics Import & Export Corp. (CEIEC) ជាដើម។
ក្រុមហ៊ុន CEIEC ត្រូវបានក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មកាលពីឆ្នាំ ២០២០ ក្រោមហេតុផលថា ប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុននេះនៅក្នុងប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាបានជួយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកប្រធានាធិបតី Nicolas Maduro នៅក្នុង «ការរឹតត្បិតលើសេវាកម្មអ៊ីនធឺណិត» និង «ការឈ្លបមើលនិងការធ្វើប្រតិបត្តិការតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតប្រឆាំងនឹងអ្នកនយោបាយប្រឆាំង»។
គណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនងការបរទេសរបស់ព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានចេញការព្រមានមួយកាលពីឆ្នាំ ២០២០ ផងដែរ។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការនេះដែលមានចំណងជើងថា «បងធំថ្មី៖ ប្រទេសចិននិងរបបអាជ្ញាធិបតេយ្យបែបឌីជីថល (The New Big Brother: China and Digital Authoritarianism)» បានចោទប្រកាន់ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍របស់ចិនថាបានសម្របសម្រួលឱ្យមាន «របបអាជ្ញាធិបតេយ្យបែបឌីជីថល» នៅជុំវិញពិភពលោក ដោយបានលើកយកប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាមកធ្វើជាករណីសិក្សា។
ជាឧទាហរណ៍ជាក់លាក់ គណៈកម្មាធិការព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកនេះបានលើកឡើងអំពីបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន ZTE មួយក្រុម ដែលធ្វើការនៅក្នុងបរិវេណនៃក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ CANTV របស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា ដែលក្រុមនោះជាអ្នកគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធទិន្នន័យ «បណ្ណមាតុភូមិ»។
របាយការណ៍នេះបានយោងទៅលើការស៊ើបអង្កេតមួយរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters ដែលបានរាយការណ៍ថា ខ្លួនត្រូវបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន CANTV ប្រាប់ថា ប្រព័ន្ធទិន្នន័យ «បណ្ណមាតុភូមិ» នេះ អនុញ្ញាតឱ្យពួកគេអាចតាមដានមើលទិន្នន័យជាច្រើនអំពីព័ត៌មានរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ដែលមានដូចជា «ថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើត ព័ត៌មានអំពីក្រុមគ្រួសារ ការងារនិងប្រាក់ចំណូល អចលនទ្រព្យជាកម្មសិទ្ធិ ប្រវត្តិសុខភាព ប្រាក់ជំនួយពីរដ្ឋដែលទទួលបាន សកម្មភាពលើបណ្តាញសង្គមអនឡាញ សមាជិកភាពនៃគណបក្សនយោបាយ និងថាតើបុគ្គលនោះបានបោះឆ្នោតឬក៏អត់»។
របាយការណ៍នេះបានលើកឡើងថា៖ «លោក Maduro បានទាញប្រយោជន៍ទាំងស្រុងពីសេវាកម្មនិងបច្ចេកវិទ្យារបស់ចិន នៅក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់លោកដើម្បីត្រួតត្រាពលរដ្ឋវ៉េណេស៊ុយអេឡា»។
ការបិទអ៊ីនធឺណិតតាមវិធីធម្មតានិងតាមវិធីទំនើប
កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក Maduro នៅក្នុងការបិទលទ្ធភាពរបស់ក្រុមប្រឆាំងក្នុងប្រទេសមិនឱ្យចូលប្រើអ៊ីនធឺណិត មានលក្ខណៈ «សាមញ្ញបំផុត»។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់លោក Luis Carlos Díaz ដែលជាប្រធានក្រុមប្រចាំប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡានៃអង្គការ Internet Society។ អង្គការ Internet Society នេះគឺជាអង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់កម្រៃមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលតស៊ូមតិឱ្យមានប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតបើកចំហមួយ។
លោក Díaz បានបញ្ជាក់ថា ដើម្បីអាចបិទវេបសាយឬបណ្តាញសង្គមអនឡាញណាមួយមួយរយៈបាន មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលម្នាក់គ្រាន់តែទូរស័ព្ទទៅប្រាប់អ្នកប្រតិបត្តិការនៃវេបសាយឬបណ្ដាញសង្គមអនឡាញនោះឱ្យបិទ គឺជាការស្រេច។
ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលវ៉េណេស៊ុយអេឡាបានបិទវេបសាយ The Onion Router (TOR) ដែលជាប្រព័ន្ធទំនើបបំផុតមួយដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតនៅជុំវិញពិភពលោកអាចរក្សាភាពអនាមិកនិងអាចចៀសពីការរឹតត្បិតបាន។ វេបសាយ TOR នេះបញ្ជូនសារតាមរយៈបណ្តាញកុំព្យូទ័រមេនៅជុំវិញពិភពលោក ដែលធ្វើឱ្យគេមិនអាចកំណត់ប្រភពនៃសារនោះបាន។
លោក Díaz បានលើកឡើងថា ផ្ទុយពីការបិទអ៊ីនធឺណិតផ្សេងទៀតដែលធ្វើឡើងជារឿយៗនៅវ៉េណេស៊ុយអេឡា ការបិទវេបសាយ TOR នេះ តម្រូវឱ្យមានជំនាញកម្រិតខ្ពស់។
លោកបានប្រាប់ VOA ថា៖ «ចំពោះករណីនេះ យើងបានចេញការព្រមាន ដោយសារវាជាករណីធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង។ ចំណុចនេះមានន័យថា រដ្ឋាភិបាលវ៉េណេស៊ុយអេឡាបានប្រើបច្ចេកវិទ្យាដែលដូចទៅនឹងបច្ចេកវិទ្យាដែលគេប្រើនៅប្រទេសចិន ដើម្បីរាំងខ្ទប់អ្នកប្រើប្រាស់វេបសាយ TOR»។
ការបិទវេបសាយ TOR នេះ មានរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ ហើយលោក Díaz ថា លោកមិនជឿថារដ្ឋាភិបាលវ៉េណេស៊ុយអេឡាមានសមត្ថភាពអាចធ្វើរឿងនេះបានដោយខ្លួនឯងនោះទេ ដោយសារតែការបិទវេបសាយនេះមានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំងនិងតម្រូវឱ្យមានអ្នកជំនាញកម្រិតខ្ពស់ដើម្បីអាចធ្វើបាន។
តួនាទីរបស់ចិននៅគុយបា
រចនាសម្ព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតនៅប្រទេសគុយបាក៏ត្រូវបានស្ថាបនាឡើងដោយប្រើប្រាស់ឧបករណ៍បានមកពីក្រុមហ៊ុនចិនផងដែរ។
អង្គការ Qurium របស់ប្រទេសស៊ុយអែត បានបញ្ជាក់នៅក្នុងរបាយកាណ៍មួយដែលបានបោះពុម្ពនៅដើមឆ្នាំ ២០២០ ថា ខ្លួនបានរកឃើញសុសវែរកុំព្យូទ័រ (software) សម្រាប់គ្រប់គ្រងបណ្តាញ eSight របស់ក្រុមហ៊ុន Huawei របស់ចិន នៅក្នុងប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតរបស់ប្រទេសគុយបា។
អង្គការនេះបានលើកឡើងថា គោលបំណងរបស់សុសវែរ eSight នេះគឺដើម្បីជួយលុបចោលពាក្យមួយចំនួនដែលគេប្រើក្នុងការស្វែងរកព័ត៌មានក្នុងអ៊ីនធឺណិត។
ក្រុមអ្នកប្រឆាំងនៅគុយបាបានបញ្ជាក់ថា វិធីតែមួយគត់ដើម្បីអាចចូលវេបសាយដែលរដ្ឋាភិបាលគុយបាបានបិទខ្ទប់ គឺតាមរយៈបណ្តាញសុវត្ថិភាពឯកជនអនឡាញ (VPN) ដែលជាបណ្ដាញបំភាន់ប្រព័ន្ធរឹតត្បិតរបស់រដ្ឋាភិបាលឱ្យគិតថាអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតស្ថិតនៅប្រទេសផ្សេងមួយទៀត។
អ្នកស្រី Luz Escobar ដែលជាអ្នកសារព័ត៌មាន បាននិយាយថា នេះ «គឺជាវិធីតែមួយគត់ដើម្បីអាចចូលទៅវេបសាយណាមួយដែលត្រូវបានរឹតត្បិត»។
អ្នកស្រី Escobar បានបំប្លែងព័ត៌មាននានានៅលើវេបសាយឱ្យទៅជាទម្រង់ PDF ឬជាព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មាន រួចបញ្ជូនឯកសារទាំងនោះតាមអ៊ីមែលទៅអ្នកប្រើប្រាស់នៃវេបសាយ 14yMedio ដែលជាបណ្តាញព័ត៌មានឯករាជ្យមួយ ដែលត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបិទមិនឱ្យបង្ហោះព័ត៌មាននានារបស់ខ្លួនទៅក្នុងអ៊ីនធឺណិត។
ប៉ុន្តែអ្នកស្រីបានថ្លែងថា នៅគុយបា «មនុស្សមួយចំនួនតូចអាចជម្នះការរឹតត្បិតនេះបាន»។
ការរឹតត្បិតព័ត៌មានលើអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសគុយបាត្រូវបានអង្គការ Open Observatory of Network Interference (OONI) ស៊ើបអង្កេតនៅឆ្នាំ ២០១៧។ អង្គការនេះគឺជាអង្គការអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត ដែលឃ្លាំមើលការរឹតត្បិតព័ត៌មានលើអ៊ីនធឺណិតនៅជុំវិញពិភពលោក។
អង្គការនេះបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបានកំណត់ដឹងថាក្រុមហ៊ុនចិនមួយបានបង្កើតសុសវែរកុំព្យូទ័រសម្រាប់ច្រកសេវាអ៊ីនធឺណិតសាធារណៈនានានៅក្នុងប្រទេសគុយបា «ដោយសារតែក្រុមហ៊ុននោះបានបន្សល់ទុកមតិជាភាសាចិននៅក្នុងកូដដើម»។
លោក Arturo Filastó ប្រធានគម្រោងនៃអង្គការ OONI បានថ្លែងថា៖ «យើងក៏បានរកឃើញថាមានការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍របស់ក្រុមហ៊ុន Huawei យ៉ាងទូលំទូលាយផងដែរ។ លោក Filastó ធ្លាប់បានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសគុយបានិងធ្វើតេស្តឧបករណ៍ភ្ជាប់ Wi-Fi ជាច្រើនដែលផ្តល់ឱ្យដោយរដ្ឋាភិបាល។
VOA បានស្នើសុំការអត្ថាធិប្បាយពីរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងបី គឺគុយបា វ៉េណេស៊ុយអេឡា និងចិន ប៉ុន្តែមិនបានទទួលចម្លើយឆ្លើយតបពីរដ្ឋាភិបាលណាមួយទេ។
ចិនបន្តបង្រៀនប្រទេសដែលមាន «និន្នាការបែបអាជ្ញាធិបតេយ្យ»
នៅក្នុងរបាយការណ៍ឆ្នាំ ២០២១ របស់ខ្លួន អំពីការរឹតត្បិតព័ត៌មានលើអ៊ីនធឺណិត អង្គការ Freedom House បានលើកឡើងថា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលវ៉េណេស៊ុយអេឡា រួមជាមួយនឹងអ្នកតំណាងមកពីប្រទេសចំនួន ៣៦ ផ្សេងទៀត ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត និងប្រទេសស៊ីរីផងដែរ បានចូលរួមនៅក្នុងការបណ្ដុះបណ្ដាលនិងសិក្ខាសាលាដែលរៀបចំដោយរដ្ឋាភិបាលចិនស្ដីពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថ្មីនិងការគ្រប់គ្រងព័ត៌មាន។
របាយការណ៍នេះបានសន្និដ្ឋានថា ចិនបានរៀបចំវេទិកាជាច្រើនដូចជាសន្និសីទអ៊ីនធឺណិតពិភពលោកនៅឆ្នាំ ២០១៧ ជាដើម «ដែលនៅក្នុងសន្និសីទនោះ ខ្លួនបានចែកផ្សាយបទដ្ឋានរបស់ខ្លួនទៅដល់រដ្ឋាភិបាលដែលមាននិន្នាការបែបអាជ្ញាធិបតេយ្យ»។
លោក Justin Sherman អ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខព័ត៌មាននៃគម្រោងផ្ដួចផ្ដើម Cyber Statecraft Initiative នៃក្រុមប្រឹក្សា Atlantic Council បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា ក្រុមហ៊ុនចិនដូចជា Huawei និង ZTE ជាដើម បាន «ប្រឡូកនៅជុំវិញពិភពលោក មិនមែនតែនៅប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាប៉ុណ្ណោះទេ ក្នុងការបង្កើតកម្មវិធីឈ្លបមើលដើម្បីរឹតត្បិតព័ត៌មានលើអ៊ីនធឺណិត សម្រាប់រដ្ឋាភិបាល ទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ និងទីភ្នាក់ងារប៉ូលិស»។
លោក Sherman បានបញ្ជាក់ថា គេមិនដឹងច្បាស់ទេថាតើក្រុមហ៊ុនចិនលក់បច្ចេកវិទ្យាឈ្លបមើលរបស់ខ្លួនទៅឱ្យរដ្ឋាភិបាលអាជ្ញាធិបតេយ្យនានាដើម្បីតែប្រាក់ចំណេញតែមួយមុខឬក៏យ៉ាងណានោះ។
គោលគំនិតនៃរបាយការណ៍ឆ្នាំ ២០២០ របស់គណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនងការបរទេសរបស់ព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិកគឺថា ចិនមានចំណាប់អារម្មណ៍លើសពីការលក់សេវាកម្មបច្ចេកវិទ្យារបស់ខ្លួនទៅទៀត ដើម្បីពង្រីកគោលនយោបាយរបស់ខ្លួននៅក្នុងការជំរុញឱ្យមាន «របបអាជ្ញាធិបតេយ្យបែបឌីជីថលនៅលើពិភពលោក»៕
អត្ថបទនេះមានប្រភពមកពី VOA ផ្នែកការផ្សាយទៅតំបន់អាមេរិកឡាទីន
ប្រែសម្រួលដោយលោក សឹង សុផាត
