ភ្នំពេញ – មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាល និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានថ្លែងការពារក្មួយស្រីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សកាន់អំណាចមួយចំនួនទៀតដែលបានទទួលសញ្ជាតិស៊ីប (Cyprus) និងដែលកំពុងដំណើរការសុំសញ្ជាតិស៊ីប ដោយបានហៅការទទួលសញ្ជាតិពីបរទេសនេះគឺជារឿងធម្មតា។
សាធារណរដ្ឋស៊ីប គឺជាប្រទេសដែនកោះមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសនេះមានស្តង់ដាររស់នៅក្នុងកម្រិតខ្ពស់ខ្លាំង។ ដែនដីកោះដែលមានប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅច្រើនលំដាប់ទី៣ក្នុងពិភពលោកនេះ ស្ថិតនៅតំបន់មេឌីទែរ៉ានេខាងកើត ជាប់នឹងប្រទេសក្រិច តួកគី និងអេហ្ស៊ីប។ ស្ថិតក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប សាធារណរដ្ឋស៊ីប ជាប្រទេសដែលចាយលុយអឺរ៉ូ ដូចបណ្តាប្រទេសសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបទាំង២៨ប្រទេសដែរ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានបរទេស Reuters បានចេញផ្សាយការស៊ើបអង្កេតមួយ ដោយរកឃើញថា ក្មួយស្រីរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺលោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង ដែលជាអ្នកជំនួញសំខាន់មួយរូបនៅកម្ពុជា បានទទួលសញ្ជាតិស៊ីប។ ហើយកូនស្រី និងស្វាមីរបស់លោកស្រី គឺលោក នេត សាវឿន អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ កំពុងស្នើសុំសញ្ជាតិនេះដូចគ្នា។
Reuters ក៏បានរកឃើញផងដែរថា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន បានស្នើសុំសញ្ជាតិ ខណៈដែលលោកឧកញ៉ា ឡៅ ម៉េងឃីន ព្រឹទ្ធសមាជិករបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាអ្នកជំនួញដ៏ល្បីឈ្មោះមួយរូប និងភរិយារបស់លោក ក៏បានទទួលសញ្ជាតិពីសាធារណរដ្ឋស៊ីបនេះផងដែរ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរបស់រដ្ឋាភិបាល បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា នេះជារឿងធម្មតា ហើយកម្ពុជាក៏មិនបានហាមឃាត់បុគ្គលណាមិនឲ្យមានសញ្ជាតិពីរនោះទេ។
«ហើយកម្ពុជាក៏មិនបានរឹតត្បិតអ្នកណាមួយដែលទៅសុំសញ្ជាតិរបស់អ្នកណាមួយទេបាទ។ គាត់អាចមានសិទ្ធិ។ គ្មានច្បាប់ណាដែលអាចរារាំងគាត់ក្នុងការបណ្តាក់ទុននៅខាងក្រៅ។ គឺអត់មានទេ»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន លើកឡើងថា សូម្បីតែសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានផ្តល់សញ្ជាតិឲ្យជនជាតិចិន ឬក៏បានផ្តល់សញ្ជាតិឲ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាដូចគ្នាដែរ។ ហើយការផ្តល់សញ្ជាតិនេះគឺដើម្បីផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចជាពិសេស។
យោងតាមសារព័ត៌មាន Reuters ដើម្បីចូលសញ្ជាតិស៊ីបបាន អ្នកស្នើសុំសញ្ជាតិពីសាធារណរដ្ឋស៊ីប តម្រូវឲ្យមានទឹកប្រាក់វិនិយោគក្នុងប្រទេសនេះយ៉ាងតិច ២,២ លានដុល្លារអាមេរិក។
លោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង គឺជាកូនស្រីរបស់បងប្រុសលោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ុន ណេង ដែលជាតំណាងរាស្រ្ត និងជាអតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ចាម។ លោកស្រីទទួលបានសញ្ជាតិស៊ីប នៅឆ្នាំ២០១៦។
តាមឯកសារនានាដែល VOA បានរកឃើញ លោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង គឺជាប្រធាន និងស្ថាបនិកនៃក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់ ឈ្មោះ HML Law Group ដែលកន្លងទៅមានអតិថិជននៃក្រុមហ៊ុនធំៗនៅកម្ពុជា រួមមាន NagaCorp ដែលគ្រប់គ្រងកាស៊ីណូ ណាហ្គាវើលនៅភ្នំពេញ តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស Manhattan នៅក្នុងខេត្តស្វាយរៀង ធនាគារស្ថាបនា ធនាគារ RHB Indochina ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ Bassaka Air Limited និងសាលា International School of Phnom Penh។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters បានរកឃើញទៀតថា លោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង បានទិញផ្ទះល្វែងមួយនៅកណ្តាលទីក្រុងឡុងដ៍ កាលពីឆ្នាំ២០១០ ក្នុងតម្លៃប្រហែល ២,៥លានដុល្លារអាមេរិក ដែលរហូតមកដល់ឥឡូវអាចមានតម្លៃប្រហែល ៤,៥លានដុល្លារអាមេរិក។ លោកស្រីក៏មានផ្ទះល្វែងតម្លៃរាប់លានដុល្លារផ្សេងទៀតនៅប្រទេសសិង្ហបុរីផងដែរ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់ Reuters។
VOA មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីលោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង និងស្វាមីរបស់លោកស្រី គឺលោក នេត សាវឿន បាននៅឡើយទេ។
របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការ Global Witness កាលពីឆ្នាំ២០១៦ បង្ហាញថា ក្រុមគ្រួសារត្រកូលហ៊ុន គ្រប់គ្រងយ៉ាងតិច១១៤ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកនៅក្នុងផ្នែកសំខាន់ៗរួមមានថាមពល ទូរគមនាគមន៍ ការរុករករ៉ែ និងក្រុមហ៊ុនជំនួញជាដើម។ ក្នុងនោះលោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង ជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនមួយឈ្មោះថា Worldwide Investment Group ដែលបានរកស៊ីលើផ្នែករ៉ែនៅប្រទេសកម្ពុជា។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Global Witness លោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង ក៏ជាម្ចាស់ហាងកាហ្វេ Gloria Jean’s នៅកម្ពុជា ដែលមានប្រភពដើមនៅអូស្រ្តាលី និងមានហ៊ុន៧៥ភាគរយនៃកាហ្វេ Hard Rock ដែលមានប្រភពដើមនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
របាយការណ៍របស់ Reuters ក៏បានរកឃើញថា លោក ឡៅ ម៉េងឃីន និងភរិយារបស់លោក គឺលោកស្រី ជឹង សុភាព ហៅយាយភូ ដែលស្និទ្ធិនឹងភរិយារបស់លោក ហ៊ុន សែន និងជាអ្នកជំនួញគ្រប់គ្រងការរកស៊ីដ៏សម្បើមនៅកម្ពុជា បានទទួលសញ្ជាតិស៊ីប ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧។
នៅពេលទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទ និងដឹងអំពីការសាកសួរទាក់ទងនឹងរបាយការណ៍របស់ Reuters លោក ឡៅ ម៉េងឃីន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំនៅក្រៅ ខ្ញុំនៅក្រៅ[ក្រៅប្រទេស]។ ប៉ុណ្ណឹងបានហើយ»។
លោក ឡៅ ម៉េងឃីន ជាឧកញ៉ាម្នាក់ដែលអង្គការ Global Witness បានរកឃើញថា លោកមានការរកស៊ីពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការបំផ្លាញបរិស្ថាន និងអំពើពុករលួយ។
ចំណែកលោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងភរិយារបស់លោក ដែលបានស្នើសុំសញ្ជាតិពីប្រទេសស៊ីបនេះផងដែរ មិនអាចទាក់ទងដើម្បីសុំសេចក្តីអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
អនុប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោកស្រី មូរ សុខហួរ ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស បានចាត់ទុកថា «នេះជាអំពើពុករលួយដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ» ហើយនេះ«ជាការប្រើប្រាស់លុយដើម្បីទិញសញ្ជាតិ»។
«ការទិញសញ្ជាតិនេះ មិនមែនចេញពីអំពើពុករលួយតូចតាចទេ។ គឺជាអំពើពុករលួយធ្ងន់ធ្ងរណាស់ ទើបអាចទិញសញ្ជាតិពីប្រទេសផ្សេងទៀត ពីព្រោះយើងឃើញថា មួយនាក់គឺអស់រាប់លានដុល្លារ។ ហើយទម្រាំមួយគ្រួសារទៀត រាប់សិបលានដុល្លារ»។
លោកស្រី មូរ សុខហួរ ស្នើឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតទៅលើមន្រ្តីផ្សេងៗទៀត ដោយលោកស្រីជឿថា សមាជិកគ្រួសារដទៃទៀតរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ដទៃទៀតរបស់កម្ពុជា«ក៏បានទិញឬស្វែងរកទិញសញ្ជាតិដូចគ្នានេះដែរ»។
ប៉ុន្តែលោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមួយរូប អះអាងថា មានសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ដែលមានសញ្ជាតិពីរ ក្នុងនោះមានរដ្ឋមន្រ្តី សមាជិករដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា។
លោកសុខ ឥសាន លើកឡើងថា ការសុំសញ្ជាតិ ឬទទួលបានសញ្ជាតិពីប្រទេសស៊ីប គឺដើម្បីភាពងាយស្រួលក្នុងការធ្វើដំណើរច្រើនដងទៅកាន់ប្រទេសនេះ ដោយមិនបាច់សុំទិដ្ឋាការ។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញយើងមិនបានចែងទេ។ មិនបានហាមឃាត់អ្នកណា ប្រជាជនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទៅយកសញ្ជាតិបរទេស គឺមិនមានហាមឃាត់ទេ។ អញ្ចឹងវាជាសិទ្ធិរបស់គេ គេចង់បានឬមិនចង់បាន។ ខ្លះដល់សញ្ជាតិបីក៏មាន»។
បន្ទាប់ពីការចុះផ្សាយរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters គណបក្សប្រឆាំងនៅប្រទេសស៊ីប បានអំពាវនាវឲ្យមានការពន្យល់ពីរដ្ឋាភិបាលទៅលើការផ្តល់សញ្ជាតិនេះ។
លោកស្រី Irene Charalambides សមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំងបានបង្ហោះនៅលើប្រព័ន្ធសង្គម Twitter របស់លោកស្រីថា៖ «សមាជិកសភារបស់ប្រទេសស៊ីបទាមទារឲ្យមានការឆ្លើយអំពីការផ្តល់លិខិតឆ្លងដែនទៅឲ្យអភិជននៅកម្ពុជា»។
ជាមួយលិខិតឆ្លងដែនស៊ីប លោកស្រី ហ៊ុន គីមឡេង ក៏ដូចជាអ្នកផ្សេងទៀតដែរ អាចធ្វើដំណើរដោយមិនចាំបាច់មានវីហ្សាទៅកាន់ប្រទេសជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសរាប់សិបទៀត ដែលអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនអឺរ៉ុបអាចឆ្លងកាត់ប្រទេសខ្លួនបាន ដោយមិនមានវីហ្សា។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលបានកាន់អំណាចជាង៣៤ឆ្នាំមកហើយ ធ្លាប់បានថ្កោលទោសអ្នកនយោបាយដែលមានសញ្ជាតិពីរនេះ។ លោកបាននិយាយថា លិខិតឆ្លងដែនបរទេសរបស់ពួកគេ បានផ្តល់ជាការគេចខ្លួនមួយពីការកាត់ទោសនៅកម្ពុជា។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៦ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន មានបំណងបង្កើតច្បាប់មួយ ដែលកំណត់អ្នកនយោបាយដែលជាប្រធានគណបក្សនយោបាយ កុំឲ្យមានសញ្ជាតិពីរ។ ប៉ុន្តែប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក លោកបានប្រកាសកែប្រែបំណងរបស់លោកវិញ។
លោកបណ្ឌិត អ៊ា សុផល សាស្រា្តចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការអន្តរជាតិនៅមហាវិទ្យាល័យ Occidental ទីក្រុង Los Angeles រដ្ឋ California សហរដ្ឋអាមេរិក មានប្រសាសន៍ថា៖ «ជាការពិតណាស់ ពួកគេ[រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន] រិះគន់គណបក្សប្រឆាំងថាមានសញ្ជាតិបរទេស ក្រោយសុំសិទ្ធិជ្រកកោន។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ពួកគេខ្លួនឯងទិញសញ្ជាតិនៅប្រទេសផ្សេងទៀត ដើម្បីអាចចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅពេលអ្វីៗអាក្រក់កើតឡើង»។
លោកបន្តថា៖ «ក្នុងនាមជាអ្នកមានអំណាចស្តុកស្តម្ភដែលពុករលួយមកពីគណបក្សដែលកាន់អំណាច ពួកគេត្រូវការច្រកចេញមួយដែលអាចឲ្យពួកគេគេចទៅលឿន។ សញ្ជាតិពីរគឺជារបស់ដែលមានតម្លៃមួយសម្រាប់ពួកគេ»៕
