ចូលរួមការស្វាគមន៍ការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយដោយសម្ពាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិក្នុងប្រទេសភូមាក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សជំទាស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិយាយថាកម្ពុជាត្រូវការការផ្លាស់ប្តូរមួយដោយគ្មានការបះបោរនិងការរួបរួមគ្នារបស់ក្រុមមេដឹកនាំនយោបាយកម្ពុជាដើម្បីបម្រើពលរដ្ឋ។
ជ័យលាភីពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពដែលត្រូវមេដឹកនាំយោធាភូមាចាប់ដាក់គុកក្នុងផ្ទះអស់ជិត២០ឆ្នាំគឺលោកស្រីអង់សាន ស៊ូជី និងគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ NLD របស់លោកស្រីបានឈ្នះអាសនៈចំនួន ៤៣ ក្នុងចំណោម៤៤អាសនៈដែលត្រូវប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតបំពេញបន្ថែមជ្រើសរើសសមាជិកសភាកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ។
ក្រុមមេដឹកនាំបក្សជំទាស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាត់ទុកថាដំណើរការកែទម្រង់របបនយោបាយក្នុងប្រទេសភូមាជាលើកដំបូងគឺកើតឡើងដោយសារសម្ពាធសហគមន៍អន្តរជាតិនិងឆន្ទៈអ្នកដឹកនាំនយោបាយរបស់គេផងដែរ។
លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សបានអះអាងថាចរន្តក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផ្តល់ជម្រើសពីរដល់មេដឹកនាំកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នគឺត្រូវរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់និងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រខាងមុខដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវឬមួយប្រឈមមុខនឹងការបះបោរ។
«ខ្ញុំជឿថាប្រសិនជាគណបក្សកាន់អំណាចគាត់នៅតែរឹងរូស ការបោះឆ្នោតមិនប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរីយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវចរន្តប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើននឹងងាកទៅរកការបះបោរដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ»។
លោក កឹម សុខាអះអាងថាប្រទេសភូមាមានការកែទម្រង់ទៅតាមសហគមន៍អន្តរជាតិជាពិសេសសរអាដែលចង់ឃើញប្រទេសភូមាដែលនៅជាប់ប្រទេសចិនកុម្មុយនិស្តដើរទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
«យើងឃើញថាចរន្តដែលតឹងរ៉ឹងដោយពួកមេដឹកនាំយោធាភូមាហ្នឹងចាប់ផ្តើមទទួលសម្ភាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិហើយក៏បានធ្វើការរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយដែលឆ្លុះបញ្ចាំងឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ។ អញ្ចឹងបានអ្នកស្រីអង់សាន ស៊ូជី ជាប់ហ្នឹង។ ដូច្នេះហើយនៅកម្ពុជាយើងគណបក្សកាន់អំណាចក៏ត្រូវឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិឃើញថាការបោះឆ្នោត(ខាងមុខ)មានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវយុត្តិធម៌ដែរ»។
លោក ស៊ូរិន ពិតសុវណ្ណ អគ្គលេខាធិការសមាគមអាស៊ានបានអះអាងប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃច័ន្ទថាការបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសភូមាជាការអនុវត្តតាមប្រជាធិបតេយ្យ ដោយបានប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូនមានរបៀបរបបនិងមានការចូលរួមច្រើនពីក្រុមអ្នកបោះឆ្នោត។
«ជាថ្មីទៀត សង្ឃឹមថាបញ្ហានេះនឹងផ្តល់យ៉ាងសំខាន់ចំពោះការផ្សះផ្សារជាតិនិង សមាហរណកម្មប្រទេសភូមាទៅក្នុងសហគមន៍អន្តរជាតិ»។
លោកស្រី អង់សាន ស៊ូជីធ្លាប់ឈ្នះឆ្នោតម្តងកាលពីឆ្នាំ១៩៩០តែពុំត្រូវមេដឹកនាំយោធាភូមាផ្តល់អំណាចឲ្យទេ។ លោកស្រីត្រូវគេចាប់ឃុំក្នុងផ្ទះហើយដោះលែងវិញនិងត្រូវចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ទៀតរហូតមកទល់ប៉ុន្មានខែថ្មីនេះ។ ហើយជ័យជំនះកើតចេញពីការបោះឆ្នោតបំពេញបន្ថែមចុងក្រោយដែលគណបក្សលោកស្រីទទួលបានចំនួន៤៣អាសនៈទល់នឹង៦៦៤អាសនៈសរុបនោះត្រូវគេអះអាងថាគ្មានសំឡេងគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការកែប្រែគោលនយោបាយដឹកនាំប្រទេសបានទេ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោក សុន ឆៃអ្នកតំណាងរាស្ត្រម្នាក់នៃគណបក្ស សម រង្ស៉ីបានថ្លែងថាការបោះឆ្នោតដែលអាចទទួលយកបានក្នុងប្រទេសភូមាធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយក្នុងរយៈពេលរាប់សិបឆ្នាំរបស់ភូមាហើយទទួលបានការអបអរសារទរពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
«ហេតុការណ៍ដែលកើតនេះគឺបានបង្ហាញពីឆន្ទៈអ្នកដឹកនាំ អ្នកនយោបាយសំខាន់ ជាពិសេសអ្នកដឹកនាំប្រទេសភូមាដែលមានឆន្ទៈចង់រៀបចំប្រទេសខ្លួនឲ្យ ស្របទៅតាមបែបផែននៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ហើយការងារដែលអាចកើត មានមកដល់ពេលនេះគឺដោយសារតែមានការជំរុញពីអន្តរជាតិនិងអ្នកដឹកនាំ របស់ប្រទេសនេះបានជជែកគ្នាដើម្បីរកផ្លូវដោះស្រាយក្នុងការគិតគូពីប្រទេស ជាតិខ្លួន»។
លោក សុន ឆៃបានអះអាងថាអ្នកនយោបាយនៅកម្ពុជាមានការកម្ចេចគ្នាជា ជាងការគិតគូរពីអនាគតការបម្រើសេវាកម្មដល់ជាតិ និងភាពរុងរឿងរបស់ប្រទេសនោះទេ។
«ជាជំងឺដែលមានរ៉ាំរ៉ៃនៅក្នុងចំណោមជួរអ្នកដឹកនាំរបស់ខ្មែរយើងដែលហាក់ដូច ជាមិនបានរៀនសូត្រអំពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ ពេលកាន់អំណាចគឺ (អ្នកដឹកនាំ)គិតតែពីការខំប្រមូលអំណាចមកកាន់កាប់ដោយផ្ទាល់ហើយភ្លេចគិតអំពីតួនាទីរបស់ខ្លួនចំពោះជាតិនិងចំពោះប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹង។ ហើយគិតតែពីកម្ចេចគ្នាដើម្បីអំណាចរបស់ខ្លួននោះ»។
លោកសុន ឆៃថ្លែងយោងទៅលើការដែលមេដឹកនាំគណបក្សជំទាស់គឺលោក សម រង្ស៉ី ត្រូវរារាំងមិនឲ្យវិលមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាដោយសាអ្វីមួយដែល មន្ត្រីគណបក្សជំទាស់ចាត់ទុកថាជាការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការដាក់ទោសលោកសម រង្ស៉ីជាង១០ឆ្នាំដោយសារការដកតម្រុយបង្គោលព្រំដែនកម្ពុជា វៀតណាមក្នុងខេត្តស្វាយរៀងកាលពីចុងឆ្នាំ២០០៩។ ហើយគណបក្សគ្រប់គ្រង ប្រទេសកាន់អំណាចតែម្នាក់ឯងឈានទៅរកភាពផ្តាច់ការ។
«នេះជារឿងមួយដែលគួរឲ្យខ្មាស់អៀនហើយជារឿងមួយដែលគួរឲ្យព្រួយ បារម្ភ។ ដូចខ្ញុំបញ្ជាក់ខាងដើម នៅក្នុងពេលដែលប្រទេសភូមាធ្លាប់ត្រូវបានចោទ ប្រកាន់ថាជាប្រទេសមួយដែលទទួលរងនូវការជិះជាន់ពីក្រុមកាន់អំណាច យោធាឥឡូវគេហាក់ដូចជាទទួលអបអរសាទរហើយមានការគិតអំពីការជួយអភិវឌ្ឍប្រទេសនេះនិងការធ្វើវិនិយោគទុននៅក្នុងប្រទេស។ តែយើងនេះ (កម្ពុជា)ហាក់ដូចជាដើរថយក្រោយ មានការគ្រប់គ្រងប្រទេសប្រមូលអំណាច ទៅក្នុងកណ្តាប់ដៃអ្នកដឹកនាំ»។
គណបក្សកាន់អំណាចគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនកាន់អំណាចជាង៣០ឆ្នាំហើយដែលក្រុមមន្ត្រីគណបក្សជំទាស់បាន ចាត់ទុកថាបានធ្វើឲ្យប្រជាធិតេយ្យដើរថយក្រោយ រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ភាពទន់ជ្រាយនៃនីតិរដ្ឋ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនយោបាយលើក្រុមអ្នកជំទាស់ រឹតត្បិត សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ការបណ្តេញពលរដ្ឋចេញពីលំនៅដ្ឋាន ការរឹបអូស យកដីធ្លី និងការប្រមូលអំណាចលើបុគ្គលម្នាក់និងបក្សពួកជាដើម។
ដោយបានគាំទ្រលោកស្រីអង់សាន ស៊ូជីឈ្នះឆ្នោតផងនោះ លោក ជៀម យាបមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសនិងជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រម្នាក់ បានអះអាងគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសបានធ្វើកិច្ចការច្រើន។ តែលោកថាជា រឿងជៀសមិនរួចពីការមិនពេញចិត្ត ពីការរិះគន់លើរឿងចម្រូងចម្រាស់ខ្លះពី សំណាក់គណបក្សដទៃទេ។
«នេះជាវប្បធម៌របស់គណបក្សដែលចាញ់ឆ្នោត។ រឿងហ្នឹងជារឿងធម្មតាទេ។ តែយើងនឹងធ្វើយ៉ាងណាពង្រឹងបន្ថែមទៀតពីពេលនេះតទៅមុខក្នុងការធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរីកដុះដាល ហើយត្រូវបានពង្រឹងជាបន្តបន្ទាប់បន្ថែមទៀត»។
លោក ជៀម យាបបានអះអាងថាគណបក្សប្រឆាំងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យឈ្នះឆ្នោត ជាជាងរិះគន់គណបក្សលោកនិងការសុំឲ្យអន្តរជាតិដាក់សម្ពាធរឿងថាមានការបន្លំឆ្នោតនោះ។ លោកអះអាងថាជារឿងមិនអាចទៅរួចទេព្រោះប្រទេសកម្ពុជា បើកទូលាយចំពោះអន្តរជាតិ ហើយការបោះឆ្នោតទៀតគឺគ្មានការបន្លំទេ ដោយសារថាមានការចូលរួមពីអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិអន្តរជាតិនិងតំណាងគណបក្ស នីមួយៗដែលចូលរួមប្រកួតប្រជែង។ លោក ជៀម យាបបានបន្ថែមថាបញ្ហា ចូលក្នុងប្រទេសរបស់លោកសម រង្ស៊ីគឺអាស្រ័យទៅលើខ្លួនគាត់ដែលត្រូវ ជ្រើសរើស គឺទាក់ទងខាងសភា ឬលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ដើម្បីឲ្យមានការលើកលែងទោសពីព្រះមហាក្សត្រឬក៏ចូលទទួលទោសតាមសាល ដីកាតុលាការដែលកាត់ទោសពីរឿងពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាព្រំដែននោះ។
ប្រទេសកម្ពុជាគ្រោងនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នៅថ្ងៃទី៣ខែមិថុនាឆ្នាំ២០១២ ហើយការបោះឆ្នោតសាកលនៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣៕
