ក្នុងការវាយតម្លៃថ្មីបំផុតសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២០ របស់អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ កម្ពុជានៅតែជាប្រទេសមានកម្រិតពុករលួយជាងគេក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
ទោះយ៉ាងណា ទិន្នន័យសន្ទស្សន៍របស់ក្រុមឃ្លាំមើលសុចរិតភាពសកលនេះ ដែលចេញផ្សាយវេលាម៉ោង ១២ ថ្ងៃត្រង់ ក្នុងថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ បានបង្ហាញពីការឡើងពិន្ទុបន្ដិចបន្ដួចរបស់កម្ពុជា។
ក្នុងចំណោមប្រទេស ១៨០ ដែលអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់សរុបទិន្នន័យបានយកមកសិក្សា កម្ពុជាជាប់លេខ ១៦០ ទទួលបានពិន្ទុ ២១ លើពិន្ទុពេញ ១០០។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៩ កម្ពុជាជាប់លេខ ១៦២ ទទួលបាន ២០ ពិន្ទុ ក្នុងសន្ទស្សន៍ដដែលនេះ។
តែទោះជាយ៉ាងណា បើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសនៅបណ្តាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក កម្ពុជាឈរលេខរៀងចុងប៉ូចគេទី៣ ជាមួយនឹងប្រទេសកូរ៉េខាងជើងនិងអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
បើអង្កេតមើលនៅក្នុងរយៈពេល ៨ ឆ្នាំ ចុងក្រោយបញ្ហាអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា តាមរយៈការវាយតម្លៃរបស់អង្គការនេះមិ នប្រែប្រួលប៉ុន្មានទេ ដោយបានពិន្ទុចន្លោះតែពី ២០ ទៅ ២២ ពិន្ទុ។
ពិន្ទុ ០ មានន័យថា«ពុករលួយបំផុត» និង ១០០ មានន័យថា«ស្អាតស្អំបំផុត»។ សន្ទស្សន៍ស្ដីពីការយល់ឃើញពីអំពើពុករលួយរបស់អង្គការនេះ ផ្អែកលើការស្ទង់មតិនិងការវាយតម្លៃពីក្រុមអ្នកជំនាញ និងអ្នកធ្វើជំនួញ ដើម្បីវាស់វែងអំពីកម្រិតនៃអំពើពុករលួយក្នុងវិស័យសាធារណៈ។
ការប្រសើរឡើងពីរចំណាត់ថ្នាក់នេះលោក ប៉ិច ពិសី នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ដោយសារមានការកាត់បន្ថយសកម្មភាពអំពើពុករលួយមួយចំនួនដែលជាអំពើពុករលួយ «ខ្នាតតូច»។
ទោះយ៉ាងណា លោកនាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា និយាយប្រាប់វីអូអេថា អំពើពុករលួយ «ខ្នាតធំ» នៅតែជាបញ្ហាចាក់ស្រេះនៅប្រទេសនេះ៖
«បានន័យថា ការផ្តល់លុយសេវាក្រោមតុ លុយសគុណអីហ្នឹង មានការថយចុះហើយមន្ត្រីសាធារណៈលែងហ៊ានទារ ហើយពិសេសសេវាថ្នាក់មូលដ្ឋានទាំងសុខាភិបាល ទាំងអប់រំ និងឃុំសង្កាត់។ ប៉ុន្តែយើងនៅគិតថា អំពើពុករលួយខ្នាតធំនៅបន្តយាយីសេវាសាធារណៈ»។
លោក ពិសី បន្តទៀតថា ការឃុតឃិតគ្នារវាងឈ្មួញរកស៊ីនិងមន្ត្រីសារធារណៈនៅក្នុងការផ្តល់សិទ្ធិនៅក្នុងការឈ្នះលទ្ធកម្ម ឬការដេញថ្លៃគម្រោងអភិវឌ្ឍនានា ការប្រើប្រាស់អំណាចនយោបាយបក្សពួកនិយម និងសែស្រឡាយនិយមជាដើម គឺជាអំពើពុករលួយ«ខ្នាតធំ» ដែលកម្ពុជាត្រូវចំណាយពេលយូរទៀត ឬឆន្ទៈនយោបាយខ្លាំងដើម្បីកែប្រែវា។
«ហើយការធ្វើការជាប្រព័ន្ធនឹង គឺប៉ះពាល់ធំធេងណាស់ដល់ចរន្តលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសការទាក់ទាញវិនិយោគហ្នឹងដោយសារ មានន័យថា បើក្រុមហ៊ុនមករកស៊ីសុទ្ធចិត្តដោយមិនប្រើប្រាស់ខ្សែបណ្តាញក្នុងការចចារ ក្នុងការធ្វើការវិនិយោគរបស់គាត់ធំៗទេ គឺគាត់ពិបាកចូលមកណាស់។ [...]អញ្ចឹងធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុនដែលមានការអនុលោមខ្ពស់ (លើគោលការណ៍តម្លាភាព) គាត់អត់ចូលមកបានទេ។ អាហ្នឹងគឺប៉ះពាល់ធំធេងណាស់។ ហើយការប៉ះពាល់នោះទៀតសោត គឺដោយសារយើងអត់មានយន្តការត្រួតពិនិត្យ»។
លោក ប៉ែន ស៊ីម៉ន ប្រធានគណៈកម្មការទី១០នៃរដ្ឋសភា ទទួលបន្ទុកអង្កេតបោសសម្អាត និងប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បដិសេធ មិនផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយអំពីបញ្ហានេះទេ។
VOA មិនទាន់អាចទាក់ទងលោក ឱម យ៉ិនទៀង ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ សុំការបំភ្លឺបាននៅឡើយ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលបានឲ្យដឹងថា លោកមិនឲ្យតម្លៃលើការវាស់វែងរបស់ស្ថាប័នអង្គការណាមួយទេក្រៅតែអំពីការវាយតម្លៃពីរដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯង ដែលលោកថា បើផ្អែកទៅលើកំណែទម្រង់នានា កន្លងមកកម្ពុជាអាចទាក់ទាញវិនិយោគិនបរទេសប្រសើរជាងមុន។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានមោទនភាពលើការធ្វើការកែទម្រង់លើប្រព័ន្ធឌីជីថលក្នុងវិស័យសាធារណៈមួយចំនួន ដែលបានផ្តល់តម្លាភាពនិងគណនេយ្យភាពគ្រប់គ្រាន់ជូនពលរដ្ឋនិងអ្នកជំនួញ។ នេះបើយោងតាមលោក ផៃ ស៊ីផាន។
«ដូច្នេះ មនុស្សមានភាគតិចណាស់ដែលមានឱកាសកាន់លុយចុះឡើង នៅក្នុងសាច់រឿងហ្នឹង»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកមានប្រសាសន៍ថា លោកទទួលស្គាល់ថា វិស័យមួយចំនួនទៀតដូចជាប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ជាដើម ការដោះស្រាយបញ្ហាពុករលួយនៅមានកម្រិត។
លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងទទួលស្គាល់។ ដោយសារការទទួលស្គាល់របស់យើងក្នុង[អំពើពុករលួយ] លើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ បានយើងធ្វើកំណែទម្រង់លើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។ ជាពិសេស អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយបានបង្កប់ខ្លួននៅក្នុងតុលាការ។ កាលពីដើមគេតថ្លៃគ្នាដូចផ្សារត្រីអញ្ចឹង តែឥឡូវ យើងបាត់បង់រូបភាពហ្នឹងហើយ។ បើធ្វើគឺវាលួចលាក់លបធ្វើ»។
របាយការណ៍ស្តីពីសន្ទស្សន៍នៃការយល់ឃើញពីអំពើពុករលួយឆ្នាំ ២០២០ នេះបង្ហាញដែរថា ប្រទេសដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ទាបជាប្រទេសដែលខ្សោយផ្នែកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋ និងជាប្រទេសដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសង្គ្រាមស៊ីវិល និងអំពើភេរវកម្មជាដើម។ ២ ភាគ៣ គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមនេះ។
ឯប្រទេសដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់ពោល គឺបានពិន្ទុខ្ពស់ជាង ៤៣ សុទ្ធសឹងជាប្រទេសដែលនៅក្នុងសហគមអឺរ៉ុប និងប្រកាន់ប្រជាធិបតេយ្យខ្ជាប់ខ្ជួន ដែលដូចជាប្រទេសដាណាម៉ាក នូវែលសេឡង់ និងហ្វាំងឡង់ជាដើម។
នៅអាស៊ាន ប្រទេសពីរដែលគេកោតសរសើរអំពីការធ្វើការងារបានល្អ ក្នុងការកាត់បន្ថយបញ្ហាពុករលួយ គឺប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី ៣ ទូទាំងពិភពលោក និងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលហក់ឡើងបានប្រសើរជាងមុន ១៣ ពិន្ទុ ក្នុងរយៈពេល ៨ ឆ្នាំចុងក្រោយ៕
