ក្រុងហ្សាការតា ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី៖ កាលពីថ្ងៃអង្គារប្រទេសថៃនិងកម្ពុជាបានយល់ព្រមទទួលយកអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីហើយជៀសវាងការវាយប្រយុទ្ធគ្នាជាថ្មីនៅក្នុងជម្លោះព្រំដែន។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះជាជោគជ័យមួយសម្រាប់សមាគមប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ាន (ASEAN) និងសម្រាប់ប្រធានបច្ចុប្បន្ន គឺរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ី លោក ម៉ារទី ណាតាលេហ្កាវ៉ា ដែលបានដើរតួនាទីដ៏សកម្មនៅក្នុងការសម្របសម្រួលជម្លោះ។
បន្ទាប់ពីបានទទួលកិច្ចប្រជុំមួយរវាងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសខ្មែរនិងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសថៃនៅក្រុងហ្សាការតារួចហើយលោករដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ារទី ណាតាលេហ្កាវ៉ា (Marty Natalegawa) បានប្រកាសថាកិច្ចព្រមព្រៀងពិសេសមួយបានសម្រេចហើយដើម្បីបញ្ចប់ការវាយប្រយុទ្ធគ្នាដ៏សាហាវរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ភាគីទាំងពីរបានវាយប្រយុទ្ធគ្នាដណ្តើមទឹកដីមួយកន្លែងនៅជិតប្រាសាទហិណ្ឌូខ្មែរនៅតាមព្រំដែនខ្មែរថៃ។
លោក ណាតាលេហ្កាវ៉ា ថ្លែងថា រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសបានយល់ព្រមគ្នាតាមអ្វីដែលលោកហៅថាបទឈប់បាញ់គ្នាក្រៅផ្លូវការមួយដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍យោធានិងស៊ីវិលឥណ្ឌូនេស៊ីដែលគ្មានអាវុធចូលទៅអនុវត្តបទឈប់បាញ់គ្នា រួចហើយធ្វើកិច្ចចរចាឧភតោភាគីបន្ថែម ដោយមានការចូលរួមរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីនៅក្នុងពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខនេះផងដែរ។
លោក ណាតាលេហ្កាវ៉ា ថ្លែងថា លោកមិនព្រួយបារម្ភអំពីរឿងមានបទឈប់បាញ់គ្នាក្រៅផ្លូវការនោះទេ ដរាបណាភាគីទាំងពីរសុខចិត្តធ្វើតាម។
«សេចក្តីថ្លែងនិយាយអំពីការជៀសវាងការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធ។ គឺចំណុចនេះហើយដែលយើងយល់ថាជាបទឈប់បាញ់គ្នា។ រួចហើយនឹងមានកិច្ចប្រជុំបន្ថែមទៀតរវាងភាគីទាំងពីរ ដើម្បីពង្រឹងស្ថានការណ៍បច្ចុប្បន្ន។ ដូច្នេះ ខ្ញុំមិនទុកឲ្យខ្លួនខ្ញុំគាំងជាប់នៅក្នុងភាសាច្បាប់ ដែលថា “តើមានបទឈប់បាញ់គ្នាមួយឬមិនមាន” នោះទេ។ ដរាបណាគ្មានស្នូរកាំភ្លើង ទាំងតូចទាំងធំ នោះខ្ញុំមានសេចក្តីត្រេកអរជាទីបំផុត»។
អ្នកវិភាគនយោបាយនៃភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ លោក ខល ធេយ័រ (Carl Thayer) ជាសាស្រ្តាចារ្យសកលវិទ្យាល័យ ញូ សៅត៍ វេលស៍ (New South Wales)។ លោកបានសរសើរលោក ណាតាលេហ្កាវ៉ា ដែលបានចាប់ផ្តើមធ្វើកិច្ចការផ្លូវទូត ក្នុងឋានៈជាប្រធានរបស់អាស៊ាន ដើម្បីទៅទស្សនាប្រទេសទាំងពីរក្នុងពេលមួយខែកន្លងទៅនេះ ហើយបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិនៅបូរីញូយក (New York)។ លោក ធេយ័រ ថ្លែងថា កិច្ចប្រឹងប្រែងប្រកបដោយជោគជ័យបានធ្វើឲ្យ អាស៊ាន ទទួលការជឿទុកចិត្តជាថ្មី នៅក្នុងបញ្ហាដែលប៉ះពាល់ទៅលើសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពនៅក្នុងតំបន់។
«ខ្ញុំមានសុទិដ្ឋិនិយមច្រើន។ នេះជាជំហានដ៏ធំមួយសម្រាប់អាស៊ាន។ បញ្ហានេះបាននាំយកទៅជូនក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។ តែក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខបានបញ្ជូនបញ្ហានេះបកមកឲ្យអាស៊ានដោះស្រាយវិញ។ ហើយក្នុងឋានៈជាប្រធាន រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ីបានប្រកាន់យកមុខនាទីដ៏សកម្មមួយ ហើយបានទទួលកិច្ចព្រមព្រៀងពីប្រទេសថៃនិងកម្ពុជាសម្រាប់ទុកបង្ហាញជាភស្តុតាង នៅពេលដែលប្រទេសថៃបាននិយាយថា ជម្លោះនេះអាចដោះស្រាយបានតែជាឧភតោភាគីទេ»។
អាស៊ានមាននយោបាយតឹងរ៉ឹងមួយអំពីការមិនចូលជ្រៀតជ្រែកនៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាសមាជិក ហើយបានទទួលការរិះគន់ថាបានបំពេញកិច្ចការតិចតួចពេកដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះនិងដើម្បីរក្សាសន្តិសុខក្នុងតំបន់។ ក៏ប៉ុន្តែ លោក ណាតាលេហ្កាវ៉ា ពោលថា នៅពេលដែលការប៉ះទង្គិចគ្នាបានចាប់ផ្តើមនៅដើមខែកុម្ភៈ លោកមើលឃើញមុខនាទីមួយសម្រាប់អាស៊ាន។
«នេះជាព្រឹត្តិការណ៍មួយដែលទាក់ទងទៅនឹងសមត្ថភាពរបស់អាស៊ាន ក្នុងការដោះស្រាយស្ថានការណ៍ដែលមានជម្លោះ។ នៅពេលដែលការប៉ះទង្គិចគ្នាបានផ្ទុះឡើងនៅថ្ងៃទី ៤ ខែកុម្ភៈ ក្នុងឋានៈជាប្រធាន យើងដឹងប្រាកដថាមិនយូរមិនឆាប់ បញ្ហានេះនឹងធ្លាក់មកលើបន្ទុករបស់អាស៊ានជាមិនខាន។ ដូច្នេះជាការប្រសើរបំផុតបើសិនជាយើងចាប់ផ្តើមឲ្យបានឆាប់រហ័ស ដើម្បីកុំឲ្យខាតពេល និងអាចរកជម្រើសបានល្អ»។
នៅពេលដែលបទឈប់បាញ់គ្នា ជាជោគជ័យដ៏សំខាន់មួយ លោក ណាតាលេហ្កាវ៉ា ថ្លែងថា កិច្ចការសម្របសម្រួលគ្នាគ្រាន់តែបានចាប់ផ្តើមតែប៉ុណ្ណោះ។ ការស្វែងរកដំណោះស្រាយជាអចិន្ត្រៃយ៍មួយសម្រាប់ជម្លោះព្រំដែននឹងត្រូវប្រើពេលវេលាយូរ និងតម្រូវឲ្យមានកិច្ចចរចាគ្នាជាច្រើនទៅថ្ងៃមុខទៀត៕
ប្រែសម្រួលដោយ កែរ យ៉ាន
