នៅមុនការបោះឆ្នោតសកលដែលគ្រោងធ្វើឡើងនៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ គណបក្សនយោបាយស្នើឱ្យមានការកែលម្អចំណុចមួយចំនួន ក្នុងនោះក៏មានការបន្ថែមអាសនៈតំណាងរាស្ត្រនៅក្នុងខេត្តដែលមានតែមួយអាសនៈ ឱ្យកើនទៅជា២ ឬ៣អាសនៈ។
នេះជាការស្នើសុំរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ដែលមានការគាំទ្រពីគណបក្សនយោបាយផ្សេងទៀត។ ការស្នើបង្កើនចំនួនអាសនៈនេះគឺដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងភាពជាក់ស្តែងនៃកំណើនប្រជាពលរដ្ឋ និងធ្វើឱ្យដំណើរបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិខាងមុខមានភាពល្អប្រសើរ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន។
លោក ឡឹក សុធារ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា មុនពេលស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតគ.ជ.ប.អនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់សម្រាប់ការបោះឆ្នោត ស្ថាប័ននេះតែងតែអនុញ្ញាតឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធផ្តល់មតិយោបល់ត្រឡប់ទៅវិញ។ ដូច្នេះលោកថា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានបានដាក់យោបល់ចំនួន១៤ចំណុច ដែលក្នុងនោះរួមមានការបន្ថែមអាសនៈសភាតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់ខេត្តដែលមានតែមួយអាសនៈឱ្យកើនដល់២ ឬ៣អាសនៈ។ លោកបន្តថា ប្រសិនស្ថាប័នគ.ជ.ប.ថា ការបន្ថែមអាសនៈនេះមិនមែនជាកាតព្វកិច្ចការងាររបស់ខ្លួន ដូច្នេះគ.ជ.ប.គួរតែយកក្តីកង្វល់របស់គណបក្សនានាដាក់ទៅរដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋសភា ដើម្បីពិនិត្យមើល។
លោកថ្លែងថា៖ «គ.ប.ម. [គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន]យល់ឃើញថា ចំនួនអាសនៈតែមួយមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីប្រជាសាស្ត្រនៅក្នុងបណ្តាខេត្តទាំងនោះទេ ដែលក្នុងនោះមានខេត្តរតនគិរី ព្រះវិហារជាដើម ដែលប្រជាពលរដ្ឋមានចំនួនច្រើនហើយ ប៉ុន្តែអាសនៈមានតែមួយ។ បើយើងគិតទៅកូតាអាសនៈ បណ្តាខេត្តទាំងអស់នេះគឺខ្ពស់ ហើយច្រើនជាងកូតាអាសនៈនៅក្នុងខេត្តផ្សេងៗផង»។
អាសនៈរដ្ឋសភាសរុបនាពេលបច្ចុប្បន្នមានចំនួន១២៥។ មណ្ឌល ឬខេត្ត ដែលមានតែមួយអាសនៈតំណាងរាស្ត្រ គឺរួមមានខេត្តកោះកុង មណ្ឌលគិរី ព្រះវិហារ រតនគិរី ស្ទឹងត្រែង កែប ប៉ៃលិន និងខេត្តឧត្តរមានជ័យ។ នេះបើយោងតាមបញ្ជីរាយនាមអ្នកជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៦ ដែលស្ថាប័នគ.ជ.ប.ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨។
ក្នុងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១៣ រដ្ឋសភាមានអាសនៈតំណាងរាស្ត្រចំនួន១២៣ ហើយនៅឆ្នាំ២០១៨ កើនដល់១២៥អាសនៈ។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល កត់សម្គាល់ថា ការបង្កើនអាសនៈតំណាងរាស្ត្រនៅតាមខេត្តដែលមានអាសនៈមួយគឺជារឿងសំខាន់ និងជារឿងល្អដើម្បីបញ្ចៀសការគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សតែមួយ ហើយវានាំឱ្យមានភាពចម្រុះនៃតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សផ្សេងៗផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «ការដែលបង្កើតឱ្យមានអាសនៈដែលអាចកើតឡើងលើសពីមួយនេះ គឺជាចំណុចមួយដែលល្អណាស់ដែលធ្វើឱ្យតំណាងរាស្ត្រនៅក្នុងមណ្ឌលនីមួយៗគឺបញ្ចៀសអំពីតំណាងរាស្ត្រ ឬការគ្រប់គ្រងបែបឯកបក្ស»។
លោកបន្ថែមថា កាលពីកន្លងទៅ ខេត្តព្រះសីហនុក៏ធ្លាប់មានការបន្ថែមអាសនៈតំណាងរាស្ត្រ ដែលមានតែមួយអាសនៈទៅឱ្យដល់៣អាសនៈផងដែរ។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា យល់ថា ការស្នើឱ្យបន្ថែមអាសនៈតំណាងរាស្ត្រគឺអាស្រ័យលើកំណើនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនោះ ហើយវាជាភារកិច្ចរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។
លោកថ្លែងថា៖ «បើយើងចេះតែស្នើ ហើយប្រជាពលរដ្ឋ មិនកើន មិនមានសំណូមពរនៃការបង្កើនអាសនៈ អាហ្នឹងការស្នើក៏អត់[បាន]ប្រយោជន៍ដែរ។ អ៊ីចឹងបានទុកឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ គឺលោកពិនិត្យ តាមតួនាទីភារកិច្ចជាក់ស្តែង»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា គ.ជ.ប. ប្រាប់វីអូអេថា គ.ជ.ប.ទទួលយកយោបល់ពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ប៉ុន្តែមិនមែនរាល់សំណើសុទ្ធតែត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងសេចក្តីព្រាង បទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ការទទួលយករបស់គ.ជ.ប.គឺទទួលយកគ្រប់អនុសាសន៍ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា យកមកអនុវត្តទេ គឺយកមកធ្វើការសិក្សា និងពិចារណា។ ទីមួយផ្អែកទៅលើទិដ្ឋភាពច្បាប់ តើសំណើហ្នឹង អនុសាសន៍ហ្នឹងស្របតាមច្បាប់ដែរ ឬអត់? ទីពីរសំណើហ្នឹង អនុសាសន៍ហ្នឹង អាចអនុវត្តបាននៅក្នុងប្រតិបត្តិការការងារ សេវាកម្មជាក់ស្តែងបានដែរ ឬអត់?»។
ទាក់ទិននឹងការស្នើឱ្យមានការបន្ថែមអាសនៈតំណាងរាស្ត្រ លោក ហង្ស ពុទ្ធាស្នើឱ្យសួរស្ថាប័នរដ្ឋសភាជំនួសវិញ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង ប្រាប់វីអូអេថា រដ្ឋសភានឹងពិនិត្យ ឬសម្រេចអនុម័តលើការបន្ថែមអាសនៈតំណាងរាស្ត្រ ប្រសិនបើមានការស្នើចេញពីរដ្ឋាភិបាលមកកាន់រដ្ឋសភា។
លោកថ្លែងថា៖ «រឿងហ្នឹងទាល់តែក្រសួងមហាផ្ទៃស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល [ហើយ]រដ្ឋាភិបាលស្នើមករដ្ឋសភា ទើបបានកំណត់បន្ថែមអាសនៈនៅខេត្តណាៗហ្នឹង។ អាហ្នឹងនីតិវិធីធ្វើអ៊ីចឹង។ អ៊ីចឹងរហូតមកដល់ឥឡូវ មិនទាន់មានការស្នើទេ។ អ៊ីចឹងទាល់តែខាងរាជរដ្ឋាភិបាលស្នើមក បានខាងសភាពិនិត្យ»។
វីអូអេបានព្យាយាមសុំការបញ្ជាក់ពីលោក សក់ សេដ្ឋា រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ តែមិនទាន់ទទួលបាននៅឡើយទេ។
កាលពីកន្លងទៅ ក្នុងខែកញ្ញា គណបក្សចំនួន៤ ដែលរួមមានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សភ្លើងទៀនបានដាក់សំណើរួមគ្នាមួយ ដែលគូសបញ្ជាក់ជាង១០ចំណុចទៅកាន់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) ដោយស្នើឱ្យកែប្រែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាដើម្បីធានាការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិមានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ហើយក្នុងនោះក៏មានការទាមទារឱ្យបន្ថែមអាសនៈខេត្តដែលមានអាសនៈតំណាងរាស្ត្រតែមួយឱ្យកើនទៅជា២ ឬ៣អាសនៈផងដែរ។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានក៏បានដាក់សំណើផ្សេងទៀតទៅកាន់ស្ថាប័ន គ.ជ.ប.ដោយចង់ឱ្យការជ្រើសរើសមន្រ្តីបោះឆ្នោតថ្នាក់ក្រោមមិនត្រូវលម្អៀងទៅកាន់គណបក្សនយោបាយ ហើយមន្ត្រីបម្រើការបោះឆ្នោតទាំងនោះមិនមែនជាកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងមន្ត្រីគណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ។
ក្រៅពីនេះ គណបក្សនេះចង់ឱ្យមានការប្រើប្រាស់រូបមន្តបែងចែកអាសនៈឱ្យសំណល់សន្លឹកឆ្នោតច្រើនបំផុត ដូចការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ ការចុះឈ្មោះភ្នាក់ងាររហូតដល់៣ថ្ងៃ មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត គណបក្សនយោបាយអាចចុះឈ្មោះភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍ចល័ត និងមិនត្រូវដេញអ្នកបោះឆ្នោតចេញពីមណ្ឌលបោះឆ្នោត នៅពេលរាប់សន្លឹកឆ្នោត និងមិនត្រូវបិទទ្វារ ឬបង្អួចការិយាល័យ និងមណ្ឌលបោះឆ្នោតជាដើម៕
