បន្ទាប់ពីនគរចម៉្បាបានចាញ់សង្រ្គាមធ្លាក់ទៅក្នុងដៃប្រទេសវៀតណាមកាលពីសតវត្សរ៍ទី១៥មក ជនជាតិចាមបានបែកខ្ញែកទៅតាមប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួនដោយរួមទាំងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ នៅក្នុងភូមិមួយក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មារនៃខេត្តកំពង់ចាម ជនជាតិចាមដែលជាសាសនិកអ៊ិស្លាមនោះកំពុងប្រតិបត្តិជំនឿសាសនារបស់ពួកគេយ៉ាងទូលំទូលាយ។
លោក ពេជ្រ សំណាង រាយការណ៍ពិស្តារអំពីរឿងនេះពីខេត្តកំពង់ចាមជូនដូចតទៅ៖
នៅចម្ងាយប្រមាណ៤០គីឡូម៉ែត្រពីទីរួមខេត្តកំពង់ចាមគឺជាភូមិចាមមួយដែលគេហៅថា ភូមិ៥ឬភូមិស្វាយឃ្លាំង។ នៅទីនេះ គេឃើញបុរសចាមចំណាស់ៗមួយក្រុមដែលមានមួកកន្តឹបនៅលើក្បាលគ្រប់គ្នាកំពុងថ្វាយបង្គំក្នុងវិហារដ៏ធំមួយយ៉ាងស្ងប់ស្ងាត់។ ចំណែកស្រីៗចាមដែលមានកន្សែងគ្របក្បាលផងនោះ កំពុងអង្គុយក្រោមផ្ទះជជែកគ្នាពីនេះពីនោះផងដែរ។
លោក យ៊ូសុះ ពន់យ៉ាមីន ហាកឹមឬមេដឹកនាំសហគមន៍ចាមក្នុងភូមិស្វាយឃ្លាំងនិងជាអនុអ៊ីមាំស្រុក ក្រូចឆ្មារផងដែរនោះ មានប្រសាសន៍នៅលើផ្ទះរបស់លោកនៅអែបនឹងវិហារអ៊ិស្លាមនេះថា ជនជាតិ ចាមក្នុងភូមិស្រុករបស់លោករីករាយចំពោះសិទ្ធិសេរីក្នុងការប្រតិបត្តិសាសនាអ៊ិស្លាមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
“រាល់ថ្ងៃហ្នឹង ចាមខ្ញុំមានសិទ្ធិទាំងអស់ មានកាតកាន់ អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ មានសិទ្ធិសេរីភាព។ ខ្ញុំមាន ដីមានមានធ្លី។ បងប្អូនខ្មែរធ្វើយ៉ាងម៉ិច។ ខ្ញុំអាចធ្វើអញ្ចឹងបានដែរ។ អញ្ចឹងបានថា ពួកខ្ញុំជាជាតិ អញ្ចឹង ខ្ញុំ។ អរគុណដែលខ្មែរស្រឡាញ់ជនជាតិចាមខ្ញុំ”។
ជនជាតិចាមមានដើមកំណើតចេញពីអតីតអាណាចក្រចម្ប៉ាដែលលាតសន្ធឹងពីភាគខាងត្បួងប្រទេសចិនរហូតដល់ឈូងសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង បច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៥ ក្រោយពីនគរចម្ប៉ាចាញ់សង្គ្រាមអូសបន្លាយអស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍។ នគរនេះក៏ បានធ្លាក់ទៅក្នុងដៃប្រទេសវៀតណាម។ នៅពេលនោះ ជនជាតិចាមបានភៀសខ្លួនទៅរស់នៅតាមបណ្តាប្រទេសជិតខាងមួយចំនួន រួមមានម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី ចិននិងកម្ពុជា ជាដើម នេះបើយោងតាមលោកអ៊ីស្សា ឧស្មាន អ្នកស្រាវជ្រាវឯករាជ្យអំពីជនជាតិចាម នៅកម្ពុជា។
នៅកម្ពុជា គេជឿថា ជនជាតិចាមបានមករស់នៅមុនគេនៅតាមដងទន្លេមេគង្គនៃខេត្តកំពង់ចាម ជាពិសេសគឺនៅស្រុកក្រូចឆ្មារនេះ។ ហើយបច្ចុប្បន្នប្រជាជនចាមដែលរស់នៅក្នុងស្រុកនេះមានចំនួនជិត៣៥០០០នាក់ក្នុងចំណោមប្រជាជនចាមសរុបប្រមាណ៥សែននាក់នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក យ៊ូសុះ ពន់យ៉ាងមីន មានប្រសាសន៍ថា លោកសប្បាយចិត្តណាស់ដែលប្រទេសកម្ពុជាបាន ចាត់ទុកជនជាតិរបស់លោកជាជាតិសាសន៍តែមួយ។
“ខ្ញុំរាល់ថ្ងៃ ខ្ញុំអរគុណ ខ្ញុំត្រេកអរបំផុតដែលបងប្អូនខ្មែរទុកខ្ញុំជាជាតិតែមួយ ព្រោះខ្ញុំអត់មានប្រទេស។ ខ្ញុំកើតមកវាអភ័ព្វណាស់។ ជនជាតិចាមខ្ញុំកើតមកអត់មានប្រទេសរស់នៅដូចគេ ហើយគេទទួលស្គាល់ គេយកខ្ញុំទៅធ្វើជាជាតិគេតែមួយ។ ខ្ញុំអរគុណណាស់ ហើយមិនមែនត្រឹមខ្ញុំទេ ចាមខ្ញុំទាំងអស់ គេយល់ឃើញអញ្ចឹងទាំងអស់គ្នាហ្នឹង"។
លោកយ៊ូសុះ ពន់យ៉ាមីនបន្ថែមថា ជនជាតិចាមក្នុងស្រុករបស់លោកក៏ត្រេកអរចំពោះការបើកសិទ្ធិ សេរីភាពពេញលេញរបស់ប្រទេសកម្ពុជាសម្រាប់ការប្រតិបត្តិជំនឿសាសនាអ៊ិស្លាមក្នុងចំណោមជនជាតិរបស់លោក។
ជនជាតិចាមដែលជាអ្នកកាន់សាសនាអ៊ិស្លាមត្រូវថ្វាយបង្គំចំពោះព្រះអាឡោះក្នុងមួយថ្ងៃឱ្យបាន ៥ដង។ ការថ្វាយបង្គំអាចធ្វើនៅផ្ទះឬនៅវិហារតូចៗនៅជិតផ្ទះដែលគេហៅថា ស៊ូរ៉ាវក៏បាន លើកលែងតែថ្ងៃសុក្រ ដែលតម្រូវឱ្យពួកគេទៅថ្វាយបង្គំជុំគ្នានៅក្នុងវិហារធំក្នុងភូមិជាចាំបាច់។
ខុសពីព្រះពុទ្ធសាសនាដែលប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនគោរពបូជា សាសនាអ៊ិស្លាមតម្រូវឱ្យប្រជាជនចាមដែលកាន់សាសនានេះតមអាហារក្នុងរដូវបុណ្យរ៉ាម៉ាដនដែលជាទូទៅគេធ្វើនៅក្នុងខែសីហា ឬកញ្ញា។ ហើយអ៊ិស្លាមសាសនិកទាំងនេះត្រូវទទួលជឿតែទៅលើគម្ពីរកូអាននិងព្រះអាឡោះតែមួយ ប៉ុណ្ណោះ។
ថ្វីត្បិតតែជនជាតិចាមមានវប្បធម៌ និងភាសាផ្ទាល់របស់ខ្លួនក៏ដោយ ប្រទេសកម្ពុជាបានរក្សានិងការពារសិទ្ធិសម្រាប់ពួកគេក្នុងការគោរពប្រតិបត្តិសាសនាអ៊ិស្លាមរបស់ពួកគេ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថា ព្រះពុទ្ធសាសនាគឺជាសាសនារបស់រដ្ឋ ប៉ុន្តែ ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសេរីភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការគោរពសាសនាផ្សេងទៅតាមជំនឿផ្ទាល់របស់ខ្លួន។
លោក អ៊ី សាហាក់ អភិបាលស្រុកក្រូចឆ្មារ មានប្រសាសន៍ថា ជនជាតិចាមនៅក្នុងស្រុករបស់លោកមានការអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងច្រើនផ្នែកការប្រតិបត្តិសាសនារបស់ពួកគេ ដោយសារគោលនយោបាយបើកទូលាយខាងសាសនារបស់កម្ពុជា។
“បងប្អូនអ៊ិស្លាមឥឡូវអភិវឌ្ឍន៍ច្រើនណាស់ ហើយភាគច្រើនឥឡូវគឺស៊ីវិល័យ វិហារកើតសឹងតែគ្រប់ភូមិ ស៊ូរ៉ាវ វិហារគ្រាន់តែនៅក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មារនេះ១៥វិហារ ហើយស៊ូរ៉ាវ៥៧ ស៊ូរ៉ាវ ហើយសិទ្ធិសេរីគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការធ្វើបុណ្យធ្វើទាន គាត់ចង់ធ្វើអ្វីទៅណាមកណាក៏គ្មានការហាមឃាត់”។
បើទោះជាមានភាពខុសគ្នាខាងជំនឿសាសនានិងទំនៀមទម្លាប់ក្នុងការរស់នៅក៏ដោយ ក៏ជាទូទៅ ប្រជាជនខ្មែរនិងចាមរស់នៅជាមួយគ្នាក្នុងភាពសុខដុមរមនាដែរ។
ពីខេត្តកំពង់ចាម ខ្ញុំ ពេជ្រ សំណាង VOAសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក៕