ប្រទេសកម្ពុជានៅតែជាសង្គមមួយដែលបែកបាក់និងមានការបែងចែកក្នុងស្រទាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម បើទោះបីជាមានការខិតខំផ្សះផ្សានានាក្រោយពីរបបនេះបានដួលរលំទៅតាំងពីជាង៣១ឆ្នាំមុនក៏ដោយ។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់លោក ឆាំង យុ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។
ក្នុងការធ្វើបាឋកថាមួយដល់និស្សិតនិងអ្នកស្រាវជ្រាវនៅឯសាកលវិទ្យាល័យ Rutgers ក្នុងទីក្រុងNewark រដ្ឋ New Jersey កាលពីថ្ងៃច័ន្ទសប្តាហ៍នេះលោក ឆាំង យុ បានបញ្ជាក់ថាទាក់ទងនឹងការស្វែងរកយុត្តិធម៌និងការផ្សះផ្សាផ្លូវចិត្តដែលបន្សល់ទុកជាមរតកនៃរបបខ្មែរក្រហមគឺមាន អតីតជនរងគ្រោះខ្លះគ្រាន់តែចង់បានពាក្យសុំទោស អ្នកខ្លះចង់បានការបញ្ជាក់ការណ៍ពិតឱ្យបានពេញលេញចំពោះហេតុការណ៍ដែលបានកើតមានកន្លងមក អ្នកខ្លះចង់បានការដាក់ទោសតាមផ្លូវច្បាប់ចំពោះជនប្រព្រឹត្តល្មើស និងអ្នកខ្លះមិនខ្វល់ពីការកាត់ទោសទៀតទេដោយពួកគេចង់នាំជីវិតគេឱ្យចាកផុតពីអតីតកាល។
លោក ឆាំង យុ បានបញ្ជាក់ថា៖ “ដូច្នេះ អ្នកទាំងអស់គ្នាឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាគឺមិនគ្រាន់តែបែកបាក់ទេ ប៉ុន្តែក៏មានការបែងចែកគ្នាផងដែរក្នុងនាមជាបុគ្គលម្នាក់ៗ ក្នុងនាមជាក្រុមគ្រួសារនិងសង្គមទាំងមូល ហើយនោះមិនមែនដោយសារតែយើងមិនយកចិត្តទុកដាក់ពី យុត្តិធម៌ទេ ការណ៍ពិតយើងយកចិត្តទុកដាក់លើការស្វែងរកយុត្តិធម៌យ៉ាងខ្លាំង ដោយសារយើងមិនចង់ឱ្យមានការកាប់សម្លាប់កើតមានឡើងទៀត ព្រោះវាពិបាកផ្សះផ្សាខ្លាំងណាស់ ហើយក្នុងករណីខ្លះស្ទើរតែមិនអាចផ្សះផ្សាបាន”។
មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានធ្វើការជាច្រើនឆ្នាំចងក្រងឯកសារទាក់ទងនឹងរបបខ្មែរក្រហមដោយក្នុងនោះ មានការពិភាក្សាជាមួយក្រុមជនរងគ្រោះពីការកាប់សម្លាប់និងចងក្រងនូវរឿងរ៉ាវរបស់ពួកគេ ការចងក្រងសៀវភៅប្រវត្តិសាស្រ្តស្តីពីរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនិងនាពេលថ្មីៗនេះបានផលិតល្ខោនវិទ្យុថ្មីមួយដែលមានចំណងជើងថា “ទម្លាយភាពស្ងៀមស្ងាត់” ដែលមានបំណងចូលរួមផ្សះផ្សារបួសផ្លូវចិត្តដែលជនរងគ្រោះបានជួបប្រទះនិងលើកទឹកចិត្តពួកគេឱ្យនិយាយចេញមកនូវរឿងរ៉ាវខ្លោចផ្សាទាំងនោះ។
លោក ឆាំង យុ ផ្តល់ជាអនុសាសន៍ដល់ក្រុមអ្នកចូលរួមស្តាប់ថា ការទប់ស្កាត់មិនឱ្យរបបប្រល័យពូជសាសន៍កើតឡើងបានគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗក្នុងនាមជាពលរដ្ឋពិភពលោក ជាការទទួលខុសត្រូវរបស់សាកលវិទ្យាល័យនានាក្នុងការអប់រំនិស្សិតឱ្យបានយល់ដឹង ជារបស់ប្រទេសមួយនិងស្ថាប័ននានា ដូចជាអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម ព្រោះបើកាលណាមានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍កើតឡើង វានឹងពិបាកក្នុងការផ្សះផ្សានិងលុបបំបាត់នូវស្លាកស្នាមឈឺចាប់ទាំងនោះណាស់ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា រយៈពេលនៃឧក្រិដ្ឋកម្មបានកើតឡើងក្នុងរយៈពេលតែមិនដល់៤ឆ្នាំផងប៉ុន្តែកម្ពុជាត្រូវចំណាយពេលជាង៣០ឆ្នាំដើម្បីលុបបំបាត់ប៉ុន្តែនៅពុំទាន់អាចលុបបំបាត់បាន។
សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាលោក ឆាំង យុ បានដាក់ក្តីសង្ឃឹមលើយុវជនជំនាន់ក្រោយក្នុងការកសាងសង្គមមួយដែលមានការអនុគ្រោះ យោគយល់និងផ្សះផ្សារ។
លោក ឆាំង យុ បានបន្ថែមថា៖ «ស្តាប់ទៅគួរឱ្យខកចិត្តណាស់ចំពោះប្រទេសកម្ពុជាដែលមានមនុស្សត្រូវគេសម្លាប់ជាច្រើន ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធត្រូវបំផ្លាញ មានភាពក្រីក្រ អំពើពុករលួយ។ល។ និង។ល។ ប៉ុន្តែនៅមានក្តីសង្ឃឹម។ មានក្តីសង្ឃឹមថា នឹងមានការផ្លាស់ប្តូរគឺដោយសារមានមនុស្សជំនាន់ក្រោយ គឺដោយសារការកើនឡើងពលរដ្ឋវ័យក្មេង ថ្មីបន្ថែមទៀត ដែលនាំមកនូវក្តីសង្ឃឹមដល់សង្គមជាតិ ប៉ុន្តែគេត្រូវតែដឹងថា យុវជនទាំងនេះ ក៏កំពុងតែមានអាយុច្រើនឡើងៗ ជាលំដាប់រាល់ថ្ងៃ ដូច្នេះយើងត្រូវតែធ្វើសកម្មភាពក្នុងពេលឥឡូវនេះ មុនពេលពួកគេអាយុចាស់ជាងនេះ … ប្រសិនបើជាយើងមិនធ្វើសកម្មភាពឥឡូវនេះទេ ខ្ញុំគិតថា យើងនឹងបាត់បង់មនុស្សមួយជំនាន់ទៀត ហើយពេលនោះការឈឺចាប់និងទុក្ខសោកទាំងឡាយ ការខ្លាចបាក់ស្បាត នឹងនៅតែជាប់ជាមួយយើងជានិច្ច គឺមិនគ្រាន់តែពួកយើងជាជនរងគ្រោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏នឹងផ្ទេរទៅដល់កូនៗរបស់ក្មេងជំនាន់ក្រោយផងដែរ»។
មានមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់តែមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះនៃរបបខ្មែរក្រហមកំពុងប្រឈមមុខនឹងការកាត់ទោសក្នុងតុលាការកូនកាត់អង្គការសហប្រជាជាតិនិងកម្ពុជា ក្នុងនោះមានដូចជា នួន ជា អតីតមេមនោគមវិជ្ជាខ្មែរក្រហម ខៀវ សំផន អតីតប្រមុខរដ្ឋ អៀង សារីអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស និងប្រពន្ធរបស់គាត់គឺ អៀង ធីរិទ្ធិ អតីតរដ្ឋមន្រ្តីសង្គមកិច្ច។ តុលាការនេះបានបើកសវនាការលើករណី របស់អតីតមេគុក ទួលស្លែងកាំង ហ្គេចអៀវ ហៅឌុច ហើយកំពុងរង់ចាំសាលក្រមសម្រេចទាក់ទងនឹងទោសទណ្ឌរបស់គាត់។
លោក Marco Oliveira និស្សិតឆ្នាំទី៣ផ្នែកខាងយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌ និងវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយនៃសាកលវិទ្យាល័យ Rutger បានប្រាប់វីអូអេ សំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកក្រោយពីបាឋកថានោះបញ្ចប់ថាលោកយល់ស្របជាមួយនឹងអ្វីដែលលោកឆាំង យុ បានលើកឡើង ហើយ សម្រាប់ខ្លួនលោក ការសុំទោសចំពោះរឿងឧក្រិដ្ឋដែលបានកើតឡើងគឺគ្រប់គ្រាន់ណាស់ហើយ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ចំពោះរឿងប្រល័យពូជសាសន៍ ខ្ញុំមិនដឹងថា តើគេទទួលបានការផ្សះផ្សាតាមរយៈសាលាក្តី ឬយ៉ាងណាទេ។ ចំពោះខ្ញុំវិញ បើមានតែការសុំទោសនោះ គឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ ហើយយើងអាចបន្តជីវិតទៅមុខទៀតបាន»។
លោកសាស្រ្តាចារ្យ Alexander Hinton នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាពីទំនាស់និងដំណោះស្រាយ និងសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបានរៀបចំឱ្យមានការធ្វើបាឋកថាលើកនេះ និងពេលកន្លងមកដោយមានវាគ្មិនផ្សេងៗជុំវិញបញ្ហានៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា វាជាការសំខាន់ដែលគេត្រូវយល់ដឹងពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងកន្លងមកក្នុងការផ្សះផ្សាសង្គមកម្ពុជាដែលមានរយៈពេលជាង៣០ឆ្នាំមកហើយដោយមិនចាប់ផ្តើមត្រឹមពេលនៃការបង្កើតឡើងតុលាការខ្មែរក្រហមទេ ហើយការដាក់ក្តីសង្ឃឹមទាំងស្រុងលើតុលាការឱ្យដោះស្រាយនូវអ្វីដែលបានកើតមានឡើងអាចនឹងនាំឱ្យមានការខកចិត្ត។
លោកសាស្រ្តាចារ្យមានប្រសាសន៍ថា៖ «ជារឿយៗ ខ្ញុំគិតថា គេគ្រប់គ្នាគិតថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហមនឹងនាំមកនូវការណ៍ពិតនិងការផ្សះផ្សាហើយនោះ គឺជាការដាក់ឱ្យតុលាការនេះទៅរកផ្លូវបរាជ័យ។ យើងត្រូវតែទទួលស្គាល់ថា តើតុលាការគឺជាអ្វី តើវាអាចធ្វើការងារអ្វីបានខ្លះ គឺវាអាចធ្វើការងារបានមួយចំនួន ដូចជាការនាំយកភស្តុតាងដើម្បីរួមចំណែកដល់ការយល់ដឹងពីអតីតកាលនិងឱ្យមេដឹកនាំទទួលខុសត្រូវចំពោះអ្វីដែលពួកគេបានប្រព្រឹត្ត ប៉ុន្តែមិនអាចធ្វើការងារបានទាំងអស់ទេ ហើយនៅពេលដែលមានការទាមទាឱ្យនាំយកការណ៍ពិត យុត្តិធម៌ ការផ្សះផ្សា នីតិរដ្ឋ ទប់ស្កាត់វប្បធម៌នីទណ្ឌភាព។ល។និង។ល។ គឺកាន់តែជំរុញឱ្យតុលាការបរាជ័យ»។
របបខ្មែរក្រហមបានគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាពីខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ខែមករាឆ្នាំ១៩៧៩ ហើយបានបង្កឱ្យស្លាប់បាត់បង់ជីវិតពលរដ្ឋជិតពីរលាននាក់។ របបនេះបានធ្វើឱ្យក្រុមគ្រួសារព្រាត់ប្រាស់គ្នា ហើយបន្សល់ទុកកុមារកំព្រានិងស្រ្តីមេម៉ាយជាច្រើន៕
