គណៈកម្មការតាក់តែងសេចក្តី ព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងនិងប្រើប្រាស់ទឹកអាស៊ីតរបស់ ក្រសួង មហាផ្ទៃកំពុងពិភាក្សាដើម្បីរកលទ្ធភាពបញ្ចូលបន្ថែមមាត្រាមួយ ចំនួនទៀតទៅក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់របស់ខ្លួន។
សេចក្តី ព្រាងច្បាប់លើកទី១ស្តីពីអាស៊ីតនេះបានបញ្ចប់កាលពីខែមីនាកន្លង ទៅ។ មាត្រាដែលត្រូវបញ្ចូលបន្ថែមទៅលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នោះនឹងផ្តោត ទៅលើការព្យាបាលនិងការស្តារនីតិសម្បទាដល់ជនរងគ្រោះ ដោយសារទឹកអាស៊ីត។
លោក តេង សាវង្ស រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃនិងជា ប្រធាន គណៈកម្មការតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយកាលពីថ្ងៃពុធថា ការផ្តោតទៅលើការព្យាបាលនិងស្តារនីតិសម្បទាដល់ជនរងគ្រោះនៃ ការវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតនេះគឺដោយសារជនរងគ្រោះដោយទឹកអាស៊ីត ត្រូវទទួលរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ទាំងផ្លូវកាយនិងផ្លូវចិត្តជាងជនរងគ្រោះប្រភេទផ្សេងទៀត។
«អ្នក ខ្លះដែលត្រូវវាយប្រហារផ្សេងៗមានរបួស មានអី ពេលជាទៅវាធម្មតាឬពិការអីខ្លះទៅ ប៉ុន្តែវាមិនមានភាពសោកសៅ ខ្លោចផ្សារដូចអ្នកដែលរងគ្រោះដោយទឹកអាស៊ីតទេ អញ្ចឹងទេបានថា ចំណុចនេះជារឿងថ្មីដែលក្នុងការរៀបចំលិខិតបទដ្ឋានច្បាប់នេះ ត្រូវតែចែងបញ្ហាហ្នឹងថែមទៀត»។
ការគ្រោងបញ្ចូលមាត្រាបន្ថែម ដែលផ្តោតទៅលើការព្យាបាលនិងការស្តារនីតិសម្បទាជនរងគ្រោះនេះ កើតឡើងក្រោយពីមានការផ្តល់មតិយោបល់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិមួយចំនួន អំពីភាពចាំបាច់ក្នុងការគិតគូរបន្ថែមទៀតទៅដល់ជនរងគ្រោះដោយ ទឹកអាស៊ីត នេះបើផ្អែកតាមលោក តេង សាវង្ស។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែល VOA ទទួល បានមាន៥ជំពូកចែកចេញជា២៥មាត្រា។ ពង្រាងច្បាប់នេះតម្រូវឱ្យមានអាជ្ញាប័ណ្ណឬលិខិតអនុញ្ញាតពីអាជ្ញា ធរ ក្នុងការផលិត ទិញ លក់ និងប្រើប្រាស់ទឹកអាស៊ីតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
អាជ្ញាធរដែលមានសមត្ថកិច្ច ក្នុងការចេញអាជ្ញាប័ណ្ណឬលិខិតអនុញ្ញាតនោះ រួមមានក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍ កម្ពុជា ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់និងនេសាទ និងក្រសួងឧស្សាហកម្ម រ៉ែនិងថាមពល។
មាត្រាទី១៥និង១៦នៃសេចក្តី ព្រាងច្បាប់នេះចែងថា ជនណាដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសអាស៊ីតបណ្តាលឱ្យជនរងគ្រោះរងផល ប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពីពីរឆ្នាំដល់ប្រាំឆ្នាំនិងត្រូវ ពិន័យជាប្រាក់ពីប្រាំលានរៀលដល់ដប់លានរៀល។ ក្នុងករណីដែលជនរងគ្រោះក្លាយទៅជាជនពិការអស់មួយជីវិត ឬរហូតដល់ស្លាប់នោះ ជនល្មើសត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី៣០ឆ្នាំដល់មួយជីវិត ដោយមិនទាន់គិតដល់សំណងជាប្រាក់ដល់ជនរងគ្រោះផងទេ។
ចំណែកជនទាំងឡាយណាដែលបាន ផ្តួចផ្តើមគំនិតឬរួមគំនិតក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើសអាស៊ីតនេះ ក៏នឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់គុកពី១០ទៅ២៥ឆ្នាំផងដែរ ប្រសិនបើជនរងគ្រោះត្រូវពិការអស់មួយជីវិតឬស្លាប់នោះ។
លោក តេង សាវង្ស មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីអាស៊ីតរបស់លោកក៏ គ្រោងនឹងកំណត់ឱ្យអ្នកលក់ទឹកអាស៊ីតត្រូវកត់ត្រាអត្តសញ្ញាណរបស់ អ្នកទិញនិងគោលបំណងនៃការប្រើប្រាស់ទឹកអាស៊ីតជាដើមដើម្បីងាយ ស្រួលក្នុងការតាមដានរកជនល្មើស នៅពេលដែលមានការវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតកើតឡើង។
«យើង ចាំបាច់ត្រូវចាប់បង្ខំឱ្យមានបែបបទ កុំឱ្យធូររលុង។ ទន្ទឹងនឹងនេះ បើយើងកំណត់ចែងហើយ ស្ថាប័នណាដែលមានសមត្ថកិច្ចត្រួតពិនិត្យមើល ថាតើគេអនុវត្តរបៀបម៉ិច។ យើងចែកបញ្ជីរបស់គេ តាមដានគេ។ ខ្ញុំជឿជាក់ថា មិនអាចប៉ាតណាប៉ាតណីដូចមុនទេ»។
លោក ចាន់ សុវ៉េត ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកស៊ើបអង្កេតបទរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមន៍អាដ ហុក មានប្រសាសន៍ថា ការត្រួតពិនិត្យអំពីការប្រើប្រាស់ទឹកអាស៊ីតនិងការដាក់ទោសទណ្ឌ ធ្ងន់ធ្ងរទៅលើជនល្មើសដែលវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតនេះគឺជាប្រការល្អប្រសើរហើយ ប៉ុន្តែលោកបន្ថែមថាការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងតែងគឺជាប្រការចាំបាច់ដើម្បីអាចគ្រប់គ្រងបទឧក្រិដ្ឋទឹកអាស៊ីតនេះបាន។
«អំពើ នេះវានៅតែកើតមាន ហាក់បីដូចជនប្រព្រឹត្តលើ្មសមិនរាងចាល ទាំងនេះវាអាចកើតចេញពី ការអនុវត្តច្បាប់នៅមានកម្រិតទាប ដោយជនប្រព្រឹត្តល្មើសនៅមានចំនួនតិចណាស់ដែលត្រូវបាន ចាប់យកមកផ្តន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់»។
បើយោងតាមរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០០៣របស់អង្គការលីកាដូស្តីអំពីការវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតនៅកម្ពុជាបានបង្ហាញថា ក្នុងចំណោមករណីវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតចំនួន៤៤ករណីចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៩រហូតមកត្រឹមឆ្នាំ២០០៣នោះ ប៉ូលិសបានធ្វើការចាប់ខ្លួនមនុស្ស១៣ នាក់ដែលនៅក្នុងនោះជនដៃដល់ចំនួន៦នាក់ប៉ុណ្ណោះបានឈានទៅដល់ការកាត់ទោស ហើយ មន្ត្រីនៃអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងតំណាងរាស្រ្តនៃគណបក្សសម រង្ស៊ីបានលើកឡើងថា ក្នុងករណីវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតមួយចំនួនទៀតដែលមានជាប់ពាក់ ព័ន្ធទៅនឹងអ្នកមានលុយ មានអំណាច ដូចជាករណីជះទឹកអាស៊ីត ទៅលើតារាចំរៀងខារ៉ាអូខេ នាងតាត ម៉ារីណា កាលពីឆ្នាំ១៩៩៩ជាដើមនោះ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៅពុំទាន់បានចាប់ខ្លួនជនដៃដល់នៅឡើយ។
របាយការណ៍របស់អង្គការលីដាដូ ដដែលបានឲ្យដឹងថា អ្នកវាយប្រហារដោយប្រើទឹកអាស៊ីតឬជួលគេឲ្យធ្វើការវាយប្រហារនោះ ភាគច្រើនគ្មានគោលបំណងសម្លាប់ជនរងគ្រោះនោះទេ។ ពួកគេគ្រាន់តែចង់បំផ្លាញសម្ជស្សរបស់ជនរងគ្រោះឲ្យជនរងគ្រោះនោះឈឺចាប់ជាទីបំផុត ដោយសារអាស៊ីតដែលគេប្រើក្នុងការវាយប្រហារនោះ ភាគច្រើនគឺជាអាស៊ីតស៊ុលភួរិច ឬអាស៊ីតនីទ្រិច ជាអាស៊ីតខ្លាំងបំផុតដែលអាចស៊ីរំលាយស្បែក សាច់ដុំ និងរហូតដល់ឆ្អឹងរបស់មនុស្សទៀតផង។
ជនរងគ្រោះនៃការវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតភាគច្រើនត្រូវទទួលរងនូវការឈឺចាប់ទាំងផ្លូវកាយនិងផ្លូវចិត្តជាខ្លាំងដោយសារតែការខូចមុខមាត់និងរាងកាយ បាត់បង់ការងារឬរហូតដល់បែកបាក់គ្រួសារថែមទៀត ក្រោយពីទទួលរងគ្រោះថ្នាក់ដោយទឹកអាស៊ីតនោះមក។
អ្នកស្រី ថង ខាំ ដែលរងគ្រោះដោយការវាយប្រហារទឹកអាស៊ីតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩០ហើយដែលបណ្តាលឱ្យពិការភ្នែកម្ខាងនិងបន្សល់ នូវស្លាកស្នាមពេញរាងកាយនោះមានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រីសប្បាយចិត្តដែលដឹងថា ពង្រាងច្បាប់ស្តីពីអាស៊ីតកំពុងត្រូវបានរៀបចំឡើង ប៉ុន្តែអ្នកស្រីបន្ថែមថា អ្វីដែលសំខាន់សម្រាប់អ្នកស្រីនោះអ្នកស្រីចង់ឃើញជនដែលធ្វើការ វាយប្រហារដោយប្រើអាស៊ីតទាំងអស់ត្រូវបាននាំខ្លួនយកមកកាត់ទោស ចំពោះបទឧក្រិដ្ឋរបស់ពួកគេ។
«វា ជាអំពើគេហៅថា សាហាវយង់ឃ្លងណាស់ដែលវាអាក្រក់ជាងជំងឺអេដស៍ដែលជំងឺអេដស៍កើតមក យ៉ាងម៉ិចស្លាប់ទៅវិញដូចម៉ែឪបង្កើតមក។ ប៉ុន្តែអាស៊ីតវាពិបាកណាស់មានតែទទួលការឈឺចាប់រម៉ាស់ រុកឆ្កៀលមិនចេះ ចប់មិនចេះហើយ ខាតការរកស៊ី ខាតពេលវេលា បាត់បង់គ្រួសារបែកបាក់ គ្នាអស់ហើយដោយសារតែពាក្យមួយម៉ាត់ថា "អាស៊ីត"នេះឯង»។
អ្នកស្រីឈុន ចិន្តាសោភា អ្នកគ្រប់គ្រងគម្រោងនៃអង្គការជួយជនរងគ្រោះដោយសារអាស៊ីតនៅ កម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីការកំណត់ទោសទណ្ឌធ្ងន់ធ្ងរទៅលើជនប្រព្រឹត្តការវាយប្រហារដោយប្រើទឹកអាស៊ីតហើយនោះ អ្នកស្រីចង់ឱ្យមានការគិតគូរចំពោះសំណងជាប្រាក់កាក់សម្រាប់ ជនរងគ្រោះដោយសារទឹកអាស៊ីតផងដែរ។
«អ្នក រលាកអាស៊ីតមានបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរដល់សង្គម។ អញ្ចឹងចាំបាច់ណាស់គួរតែមានការគិតគូរដល់គ្នា ដូចថា ក្នុងរឿងសម្បទាន ឱ្យគិតគូរដល់គ្នាដើម្បីបង់ជាជំងឺចិត្ត ឬការព្យាបាលអីហា៎»។
អ្នកស្រីឈុន ចិន្តាសោភា មានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា អ្នកស្រីក៏ចង់ឱ្យមានការកំណត់ ក្នុងពង្រាងច្បាប់ស្តីពីអាស៊ីតនេះ ឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលធ្វើការអប់រំផ្សព្វផ្សាយអំពី វិធីសាស្រ្តជួយសង្គ្រោះបឋមដល់ជនរងគ្រោះ នៅពេលដែលមានការវាយប្រហារដោយទឹកអាស៊ីតកើតឡើង។
លោកតេង សាវង្ស ប្រធានគណៈកម្មការតាក់តែងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីអាស៊ីត មានប្រសាសន៍ថា គណៈកម្មការរបស់លោកកំពុងពិចារណាបញ្ចូលការកំណត់ឱ្យការណែនាំអំពី វិធីសាស្រ្តសង្រ្គោះបឋមនេះហើយ៕