ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកបានថ្លែងថា ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចដែលបានដាក់លើក្រុមហ៊ុនចិនដែលកំពុងវិនិយោគទុននៅប្រទេសកម្ពុជា គឺជា«ឧបករណ៍ដ៏មានប្រសិទ្ធភាពនិងសមស្រប» ដើម្បីធ្វើឲ្យសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានប្រសើរឡើង។
កាលពីខែកញ្ញា ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ បានដាក់ទណ្ឌកម្មក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន គឺ យូញៀន ឌីវេឡុបមិនគ្រុប ហៅយូញៀនគ្រុប ដែលកំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការនៅប្រទេសកម្ពុជា។ សហរដ្ឋអាមេរិកថ្លែងថា ក្រុមហ៊ុនយូញៀនគ្រុបបានរឹបអូសដីធ្លីនិងបណ្តេញពលរដ្ឋចេញដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍គម្រោងតំបន់ទេសចរណ៍ប្រណិតដែលមានទឹកប្រាក់ ៣,៨ ពាន់លានដុល្លារក្នុងខេត្តកោះកុង។
ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាបានរាយការណ៍ថា គម្រោងរបស់ក្រុមហ៊ុនយូញៀនគ្រុប បានបំផ្លាញលំនៅដ្ឋានពលរដ្ឋជាង១៥០០គ្រួសារក្នុងខេត្តកោះកុងដោយមិនបានផ្តល់សំណងសមរម្យចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមក្នុងឆ្នាំ២០០៨មក និងបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋានរបស់ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេតាមសារអេឡិកត្រូនិកកាលពីខែតុលាថា៖
«គោលដៅទាំងនេះ ត្រូវបានស៊ើបអង្កេតយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន វាយតម្លៃ និងជ្រើសរើសផ្អែកលើភស្តុតាងពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធរបស់ពួកគេក្នុងសកម្មភាពទាំងនេះ ក៏ដូចជាការវាយតម្លៃរបស់យើងថា ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច គឺជាឧបករណ៍មានប្រសិទ្ធភាពនិងសមស្របប្រឆាំងនឹងពួកគេ»។
សហរដ្ឋអាមេរិក ធ្លាប់បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភក្នុងពេលកន្លងមកថា ទីតាំងនោះអាចត្រូវគេប្រើប្រាស់សម្រាប់ដាក់សម្ភារៈយោធាចិន ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានបដិសេធនិងបានហៅការចោទ ប្រកាន់នេះថា ជា«ដំណឹងក្លែងក្លាយដ៏អាក្រក់» ហើយបានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជាហាមឃាត់មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានកងទ័ពបរទេសលើទឹកដីរបស់ខ្លួនឡើយ។
រូបឯកសារ៖ ការដ្ឋានសាងសង់អាកាសយានដ្ឋានមួយនៅតំបន់អភិវឌ្ឍន៍របស់ក្រុមហ៊ុនចិន Union Development Group (UDG) នៅឧទ្យានជាតិ បុទុមសាគរ ខេត្តកោះកុង ថ្ងៃទី ៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។
ទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកលើក្រុមហ៊ុនចិននេះ ផ្អែកលើបទបញ្ជាប្រធានាធិបតីលេខ១៣៨១៨ ដែលយោងលើច្បាប់ម៉ានីតស្គី ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មជនរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និងអ្នកគាំទ្រ។
ការិយាល័យគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិបរទេសរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ បានកំណត់ក្រុមហ៊ុនយូញៀនគ្រុបថា ជាអង្គភាពគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលចិន ប៉ុន្តែមិនបានផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតពីការកំណត់នេះទេ និងចោទប្រកាន់ថា ក្រុមហ៊ុនយូញៀនគ្រុប បានធ្វើសកម្មភាពក្នុងនាមជាក្រុមហ៊ុនកម្ពុជា ក្រោមការគាំទ្ររបស់លោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ គន់ គីម ដែលជាមនុស្សជំនិតនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ លោក គន់ គីម ត្រូវបានចោទថា បានប្រើប្រាស់សិទ្ធិយោធាដើម្បីរឹបអូសយកដីធ្លី តាមចិត្តហើយបានបណ្តេញពលរដ្ឋចេញពីកន្លែងគម្រោងក្រុមហ៊ុន។
ក្រុមហ៊ុនបានពណ៍នាថា គម្រោងនេះ ស្របនឹងគំនិតផ្តួចផ្តើមកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្មពិភពលោករបស់ក្រុងប៉េកាំង ដែលជាក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមហ៊ុនមេឈ្មោះ Tianjin Union Development Group។
មន្រ្តីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកបានព្រមានថា ជនបរទេសដែលស៊ុំគ្រលំនឹងប្រឈមមុខនឹងផលវិបាកផងដែរ៖
«ជនបរទេសណាដែលផ្តល់ជំនួយសម្ភារៈ ឬការគាំទ្រដល់ក្រុមហ៊ុនរងទណ្ឌកម្មអាចនឹងត្រូវទណ្ឌកម្មរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុក្នុងពេលអនាគតផងដែរ»។
មន្ត្រីរូបនោះមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយពីផលប៉ះពាល់ពិតប្រាកដពីទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនយូញៀនគ្រុបទេ និងក៏មិនបញ្ជាក់ពីដំណើរការស៊ើបអង្កេតដែរប៉ុន្តែបានថ្លែងថាភាគីនានាអាចជ្រើសរើសចូលរួមអនុវត្តតាមទណ្ឌកម្មនេះ។
«វិសាលភាពទណ្ឌកម្មរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុក្រោមច្បាប់ម៉ានីតស្គី គឺកំណត់តែនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឬពលរដ្ឋអាមេរិកាំង ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលផ្សេងទៀត ក៏អាចជ្រើសរើសចាត់វិធានការដូចគ្នានេះដែរ»។
អ្នកជំនាញថ្លែងថា ទណ្ឌកម្មដូចនេះ អាស្រ័យលើការអនុវត្តតាមដោយស្ម័គ្រចិត្តពីធនាគារដែលមិនមែនជារបស់អាមេរិកាំង។
លោក Scott Johnston មេធាវីនៃអង្គការ Human Rights First ដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនបានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖
«សម្រាប់ហេតុផលផ្ទាល់ខ្លួន នៅផ្ទៃក្នុងធនាគារមើលមកទណ្ឌកម្មនេះ ហើយពិចារណាដោយខ្លួនគេនិងសម្រេចថា ជម្រើសណាល្អសម្រាប់ពួកគេដើម្បីអាចរក្សាទំនាក់ទំនងវិជ្ជមានជាមួយនឹងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជាជាងរក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងជនទាំងនោះ។ ដូច្នេះ ដូចលោកអាចគិតឃើញថា បញ្ហានេះកាន់តែស្មុគស្មាញយ៉ាងរហ័ស ហើយវាមិនមែនជារឿងមិនធម្មតាទេដែលយើងឃើញក្រុមហ៊ុនធនាគារបរទេសអនុវត្តតាមដោយស្ម័គ្រចិត្ត»។
លោក Johnston ពន្យល់បន្ថែមថា នៅពេលដែលទណ្ឌកម្មចូលជាធរមាន ហើយក៏មិនមែនចប់ត្រឹមហ្នឹងទេ ដោយលោកចាត់ទុកថា វាគ្រាន់តែជាការចាប់ផ្តើមប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្ថែមថា៖
«ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុបន្តតាមដានសកម្មភាពបុគ្គលដែលរងទណ្ឌកម្ម ហើយជារឿយៗយើងឃើញថា ពួកគេដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមនៅពេលណាដែលមានព័ត៌មានថ្មីផ្អែកលើសកម្មភាពជំនួញរបស់ក្រុមហ៊ុននោះ តាំងពីពេលទទួលទណ្ឌកម្មដំបូង»។
ឧទាហរណ៍មួយ គឺមហាសេដ្ឋកិច្ចជាតិអ៊ីស្រាអែលឈ្មោះ Dan Gertler ដែលបានទទួលទណ្ឌកម្មដំបូងក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៧ តាមច្បាប់ម៉ានីតស្គី ដោយសារតែសកម្មភាពពុករលួយក្នុងអាជីវកម្មរុករករ៉ែ នៅក្នុងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកុងហ្កោ។ ពីដំបូងក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ បានដាក់ទណ្ឌកម្មមហាសេដ្ឋីរូបនេះ និងក្រុមហ៊ុនចំនួន១៨ ដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់លោក និងក្រុមគ្រួសារ។ ប៉ុន្តែ ដោយសារតែច្បាប់និងអភិបាលកិច្ចរបស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកុងហ្កោនៅខ្សោយ លោកបានប្រើបក្ខពួករបស់លោកនៅទីនោះគេចវេស ហើយបានចុះឈ្មោះក្រុមហ៊ុនផ្សេងក្នុងវិស័យរ៉ែ ដែលធ្វើឲ្យលោកមានឈ្មោះថា ជាអ្នកគេចពីទណ្ឌកម្ម។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Global Witness។
លោក Gertler អាចបន្តនៅរៀបចំពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំរបស់លោកបាន ដោយប្រើប្រាស់ក្រុមហ៊ុនក្លែងក្លាយដែលមានមូលដ្ឋាននៅដែនកោះ Virgin Islands របស់អង់គ្លេស ដើម្បីជំនួសក្រុមហ៊ុននៅសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកុងហ្កោវិញ។ ក្រោយមកក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ បានដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុន១៤បន្ថែមទៀតរបស់លោក Gertler នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៨។
ឧទាហរណ៍១ទៀត គឺឈ្មួញអាវុធជាតិស៊ែប៊ី ឈ្មោះ Slobodan Tesic ដែលបានទទួលទណ្ឌកម្មក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៧ ដោយសារតែការប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ។ រយៈពេល២ឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅចុងឆ្នាំ២០១៩ សហរដ្ឋអាមេរិក បានពង្រីកទណ្ឌកម្មដាក់លើគាត់ដោយបានបញ្ចូលក្រុមហ៊ុនបន្ថែម ក៏ដូចជាបុគ្គលដែលបានគេចផុតពីទណ្ឌកម្មកាលពីលើកមុន។
រូបឯកសារ៖ លោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ គន់ គីម អគ្គមេបញ្ជាការរងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងនាយសេនាធិការចំរុះនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ (អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch)
នៅកម្ពុជាលោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ គន់ គីម ត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ក្នុងថ្ងៃជាមួយគ្នានឹងឈ្មួញអាវុធជាតិស៊ែប៊ីនោះដែរ ដោយសារតែអំពើពុករលួយ និងសូកប៉ាន់ ដែលមានពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមហ៊ុនយូញៀនគ្រុបនេះ។
អ្នកស្រី Olivia Enos អ្នកវិភាគគោលនយោបាយជាន់ខ្ពស់នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាកិច្ចការអាស៊ីរបស់មូលនិធិ Heritage បានបញ្ជាក់ក្នុងបទសម្ភាសប្រាប់វីអូអេកាលពីខែតុលា ពីការដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោក គន់ គីម និងក្រុមហ៊ុនចិនថា៖
«ខ្ញុំគិតថា ទណ្ឌកម្មទាំងនេះ គឺជាការសម្រេចចិត្តល្អខ្លាំងណាស់ ដែលរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ បើទោះជាទណ្ឌកម្មខ្លះ ហាក់ដូចជាតិចតួចនិងយឺតពេលក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំគិតថា ការកំណត់លើបុគ្គលទាំងនេះមានសារៈសំខាន់»។
អ្នកស្រី Enos ពន្យល់ថា ទោះជាបុគ្គលដែលរងទណ្ឌកម្មមិនមានទ្រព្យសម្បត្តិនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឬមិនមានសមាជិកក្រុមគ្រួសាររស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយ ក៏ផលប៉ះពាល់មានដូចគ្នា។ អ្នកស្រីបានគូសបញ្ជាក់ពីឧទាហរណ៍សាមញ្ញមួយពីការប្រើប្រាស់បណ្ណឥណទាន ដែលបុគ្គលរងទណ្ឌកម្មប្រើប្រាស់ដើម្បីទិញទំនិញ ក៏អាចមានផលប៉ះពាល់ផងដែរ ដោយសារតែការប្រើប្រាស់ប្រាក់ដុល្លារសម្រាប់ការដោះដូរ ហើយត្រូវឆ្លងកាត់ធនាគាររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បើទោះបីជាការចាយវាយនោះ នៅប្រទេសចិន ឬនៅកម្ពុជាក៏ដោយ ក៏វានឹងត្រូវបង្កកដែរ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «វានឹងឈប់ដំណើរការ ហើយវាភ្ជាប់មកគណនីធនាគាររបស់ពួកគេវិញ»។
អ្នកស្រីលើកទឹកចិត្តអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានាឲ្យតាមដានមើលសកម្មភាពបុគ្គលដែលត្រូវទទួលទណ្ឌកម្ម និងរាយការណ៍មកសហរដ្ឋអាមេរិក បើសិនជាមានការផ្លាស់ប្តូរ ឬនៅពេលណាដែលមានព័ត៌មានបន្ថែមពីសកម្មភាពក្រុមហ៊ុនរបស់ពួកគេ។
អ្នកជំនាញពីកិច្ចការប្រទេសចិនមើលឃើញថា ច្បាប់ម៉ានីតស្គីមានវិសាលភាពធំដែលសហរដ្ឋអាមេរិក អាចប្រើប្រាស់បាន។
អ្នកស្រី Yaqiu Wang អ្នកស្រាវជ្រាវនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានបញ្ជាក់ថា៖
«នេះជាការព្រមានថា ទណ្ឌកម្មអាចនឹងកើតមានលើសកម្មភាពរបស់ពួកគេទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន និងនៅក្រៅប្រទេស»។
បើទោះបីជាមានទណ្ឌកម្មក៏ដោយ ក៏លទ្ធភាពនៃការកែលម្អនៅ តែមានដែរ។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖
«ទណ្ឌកម្មមិនមានគោលបំណងដើម្បីធ្វើទោសទណ្ឌទេ ប៉ុន្តែដើម្បីឲ្យពួកគេផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបទ។ បើទោះបីជាយើងមិនបានកំណត់ពេលវេលាផុតក៏ដោយ ប៉ុន្តែជនដែលត្រូវទណ្ឌកម្ម អាចប្តឹងតវ៉ាមកក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុដកចេញពីបញ្ជីខ្មៅបាន»៕