នៅថ្ងៃទី ៩ ខែកុម្ភៈខាងមុខ គឺក្នុងពេលជាងមួយខែបន្តិច បន្ទាប់ពីក្រុមអ្នកគាំទ្រហិង្សារបស់លោកអតីតប្រធានាធិបតី Donald Trump បានសង្គ្រប់សម្រុកចូលវិមានសភាសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីរារាំងការប្រកាសផ្លូវការរបស់សភាអំពីជ័យជម្នះរបស់លោក Joe Biden លើការបោះឆ្នោត សមាជិកព្រឹទ្ធសភាទាំង ១០០ រូបនឹងជួបប្រជុំគ្នាដើម្បីចាប់ផ្ដើមសវនាការចោទប្រកាន់លោក Trump ពីបទញុះញង់ឲ្យមានកុបកម្ម។
ការវាយប្រហារដោយក្រុមអ្នកគាំទ្រលោក Trump លើវិមានសភាកាលពីថ្ងៃទី ៦ ខែមករា បានបណ្ដាលឲ្យមនុស្ស ៥ នាក់ស្លាប់ និងបានបង្ខំឲ្យសមាជិកសភាដែលកំពុងប្រជុំដើម្បីប្រកាសផ្លូវការអំពីជ័យជម្នះរបស់លោក Biden ត្រូវជម្លៀសចេញ ឬលាក់ខ្លួននៅក្នុងការិយាល័យរបស់ពួកគេ។ ការវាយប្រហារនេះបានជំរុញឲ្យរដ្ឋសភាចោទប្រកាន់លោក Trump ពីបទ «ញុះញង់ឲ្យមានការបះបោរ»។
ករណីនេះធ្វើឲ្យលោក Trump ដែលធ្លាប់ធ្វើជាអ្នកអភិវឌ្ឍអចលនទ្រព្យនៅទីក្រុង New York ក្លាយជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកតែម្នាក់គត់ដែលត្រូវចោទប្រកាន់ ២ ដងដើម្បីទម្លាក់ចេញពីតំណែង។
សមាជិករដ្ឋសភាខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យតំណាងរដ្ឋ Maryland លោក Jamie Raskin ដែលជាប្រធានក្រុមរដ្ឋអាជ្ញាដឹកនាំការចោទប្រកាន់នេះ បានស្នើនៅក្នុងលិខិតមួយច្បាប់ដែលផ្ញើជូនលោក Trump កាលពីថ្ងៃទី ៤ ខែកុម្ភៈ ឲ្យលោក Trump មកផ្ដល់សក្ខីកម្មក្រោមពាក្យសម្បថអំពីសកម្មភាពរបស់លោកកាលពីថ្ងៃទី ៦ ខែមករា។
រូបឯកសារ៖ ក្រុមបាតុករបង្កហិង្សាដែលជាអ្នកគាំទ្រលោកប្រធានាធិបតី Donald Trump បានសម្រុកចូលក្នុងវិមានសភាសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន កាលពីថ្ងៃពុធ ទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
មេធាវីនាំមុខពីរនាក់របស់លោក Trump គឺលោក David Schoen និងលោក Bruce Castor បានច្រានចោលភ្លាមៗនូវសំណើនេះ ដោយបានហៅសំណើនេះថាជា «ទង្វើដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍សាធារណជន»។
លោក Raskin ដែលនឹងដឹកនាំក្រុមរដ្ឋអាជ្ញា ៩ នាក់នៃរដ្ឋសភានៅក្នុងអំឡុងពេលសវនាការនេះ បានស្នើឲ្យលោក Trump មកផ្ដល់សក្ខីកម្មដូចនេះ ក្នុងពេល ២ ថ្ងៃក្រោយមកបន្ទាប់ពីលោក Schoen និងលោក Castor បានដាក់សេចក្ដីសង្ខេបលើអង្គហេតុនៃរឿងក្ដីនេះជូនព្រឹទ្ធសភា ដោយជំទាស់ទៅនឹងការចោទប្រកាន់លើលោក Trump និងចោទជាសំណួរលើភាពស្របច្បាប់នៃការកាត់ទោសអតីតប្រធានាធិបតីដែលលែងកាន់តំណែងរួចទៅហើយនោះ។
ខាងក្រោមនេះគឺជាការពន្យល់អំពីដំណើរការកាត់ក្ដីនេះ៖
តើលោក Trump រងការចោទប្រកាន់ពីបទអ្វី?
លោក Trump ប្រឈមនឹងការចោទប្រកាន់តែមួយករណីប៉ុណ្ណោះ ដែលនោះគឺ «ការញុះញង់ឲ្យមានការបះបោរ» ទាក់ទិននឹងតួនាទីរបស់លោកនៅក្នុងកុបកម្មលើវិមានសភាកាលពីថ្ងៃទី ៦ ខែមករា។
សមាជិកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យនៃរដ្ឋសភាបាននិយាយថា យុទ្ធនាការនៃការកុហករយៈពេលរាប់ខែរបស់លោក Trump ដើម្បីបង្ខូចលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីដែលលោកបានចាញ់ បានបណ្ដាលឲ្យក្រុមអ្នកគាំទ្ររបស់លោកវាយប្រហារលើវិមានសភាដើម្បីរារាំងសភាកុំឲ្យបញ្ជាក់ជាផ្លូវការអំពីជ័យជម្នះរបស់លោក Biden លើការបោះឆ្នោត ដែលជាជំហានផ្លូវការចុងក្រោយនៃដំណើរការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានបញ្ជាក់ថា លោក Trump បានញុះញង់ក្រុមអ្នកគាំទ្ររបស់លោកឲ្យវាយប្រហារលើវិមានសភានៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកដែលថ្លែងនៅជិតសេតវិមានក្នុងពេលមិនយូរប៉ុន្មានមុនកុបកម្មនេះបានកើតឡើង ហើយបន្ទាប់មក លោក Trump បានមើលតាមទូរទស្សន៍នៅពេលដែលការបះបោរនេះបានធ្វើឡើង។ ការចោទប្រកាន់ទាំងនេះត្រូវបានក្រុមមេធាវីរបស់លោក Trump ច្រានចោល។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានលើកឡើងថា ដោយសារតែ «ការញុះញង់ឲ្យមានអំពើហិង្សា» ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកនេះ លោក Trump បានប្រព្រឹត្តិ «បទឧក្រិដ្ឋ» ដែលអាចចោទប្រកាន់ទម្លាក់ពីតំណែងបាននៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
តើសវនាការកាត់ក្ដីនេះមានរយៈពេលយូរប៉ុណ្ណា?
ទោះបីជាគ្មានភាគីណាមួយចង់ឃើញការកាត់ក្ដីនេះអូសបន្លាយយូរក៏ដោយ ក៏គេនៅមិនទាន់ដឹងច្បាស់ទេថាតើការកាត់ក្ដីនេះនឹងចំណាយយូរប៉ុណ្ណានោះ។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យចង់ឲ្យដំណើរការនេះមានរយៈពេលខ្លីល្មម ប្រហែលជាមួយឬពីរសប្ដាហ៍ប៉ុណ្ណោះ ដោយសារតែពួកគេចង់ងាកទៅផ្ដោតលើសវនាការតែងតាំងមន្ត្រីដែលលោកប្រធានាធិបតី Biden បានជ្រើសតាំង និងផ្ដោតលើការអនុម័តលើរបៀបវារៈនីតិបញ្ញត្តិរបស់លោក Biden។
ការកាត់ក្ដីលើកនេះនឹងខុសពីការកាត់ក្ដីលោក Trump កាលពីលើកទីមួយ ដែលនៅពេលនោះមានដំណើរការអស់ជិត ៣ សប្ដាហ៍ ពីថ្ងៃទី ១៦ ខែមករាដល់ថ្ងៃទី ៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០។ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យតំណាងរដ្ឋ Delaware លោក Tom Carper បានប្រាប់អ្នកកាសែតកាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែកុម្ភៈថា ការកាត់ក្ដីលើកនេះនឹងចំណាយពេលតែប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ «មិនមែនចំណាយពេលរាប់ខែឬរាប់សប្ដាហ៍» នោះទេ។
លោក Patrick Leahy ដែលជាសមាជិកខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យដែលបម្រើការយូរជាងគេបំផុត និងដែលជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាបណ្ដោះអាសន្នពេលអវត្តមានប្រធានព្រឹទ្ធសភា នឹងធ្វើជាអធិបតីលើសវនាការកាត់ក្ដីនេះ។
តើនរណាធ្វើជាចៅក្រមលើការកាត់ក្ដីនេះ?
សមាជិកព្រឹទ្ធសភាតំណាងរដ្ឋ Vermont លោក Patrick Leahy ដែលជាសមាជិកខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យដែលបម្រើការយូរជាងគេបំផុត និងដែលជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាបណ្ដោះអាសន្នពេលអវត្តមានប្រធានព្រឹទ្ធសភា នឹងធ្វើជាអធិបតីលើសវនាការកាត់ក្ដីនេះ។
នៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅពេលដែលប្រធានាធិបតីកំពុងកាន់តំណែងកំពុងត្រូវបានកាត់ទោសដើម្បីទម្លាក់ពីតំណែង ប្រធានចៅក្រមនៃតុលាការកំពូលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតម្រូវឲ្យធ្វើជាអធិបតីលើដំណើរការកាត់ក្ដី។ ប៉ុន្តែ ដោយសារតែឥឡូវនេះ លោក Trump លែងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី នោះប្រធានព្រឹទ្ធសភាបណ្ដោះអាសន្ននឹងដើរតួជាអធិបតីលើដំណើរការកាត់ក្ដីនេះ។
តើនរណាធ្វើជា «រដ្ឋអាជ្ញា»?
សមាជិករដ្ឋសភា ៩ រូប ខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ដែលប្រធានរដ្ឋសភាអ្នកស្រី Nancy Pelosi បានជ្រើសរើសឲ្យធ្វើជា «ក្រុមរដ្ឋអាជ្ញានៃរដ្ឋសភា» នឹងដឹកនាំការចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងលោក Trump។
ពួកគេទាំងអស់គឺជាមេធាវី និងជាអ្នកដែលស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកជិតស្និទ្ធបំផុតរបស់អ្នកស្រី Pelosi នៅក្នុងរដ្ឋសភា។ លោក Raskin ដែលជាប្រធានក្រុមរដ្ឋអាជ្ញានេះ និងដែលបានជួយព្រាងបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងលោក Trump គឺជាសមាជិកសភាដែលបម្រើការ ៣ អាណត្តិមកហើយ ដែលមានទំនោរបែបវិវឌ្ឍនិយម។ លោក Raskin ធ្លាប់ធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញអស់រយៈពេលជាង ២៥ ឆ្នាំ។
រូបឯកសារ៖ សមាជិករដ្ឋសភាខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យតំណាងរដ្ឋ Maryland លោក Jamie Raskin ជាប្រធានក្រុមរដ្ឋអាជ្ញាដឹកនាំការចោទប្រកាន់នេះ។
តើនរណាជាមេធាវីការពារក្ដីឲ្យលោក Trump?
ក្រុមមេធាវីការពារក្ដីរបស់លោក Trump នឹងដឹកនាំដោយមេធាវីជើងចាស់លោក Schoen និងលោក Castor។ មេធាវីទាំងពីររូបនេះត្រូវបានលោក Trump ជ្រើសរើសឲ្យធ្វើជាមេធាវីការពារក្ដីឲ្យលោក បន្ទាប់ពីក្រុមមេធាវីដំបូងរបស់លោកបានលាឈប់ នៅពេលដែលមានការខ្វែងគំនិតគ្នាជាមួយនឹងលោក។
នៅក្នុងអំឡុងពេលសវនាការកាត់ក្ដីលោក Trump កាលពីលើកទីមួយ លោក Trump បានប្រើក្រុមមេធាវីធំជាងនេះ ដែលមានទាំងមេធាវីកំពូលប្រចាំសេតវិមាន និងមេធាវីមកពីខាងក្រៅផងដែរ។
តើនរណាគឺជា «សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាតុលាការ»?
សមាជិកទាំង ១០០ នាក់នៃព្រឺទ្ធសភានឹងធ្វើជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាតុលាការនៅទូទាំងដំណើរការកាត់ក្ដីនេះ ហើយបន្ទាប់មកនឹងបោះឆ្នោតថាតើគួរផ្ដន្ទាទោសលោក Trump ឬក៏សម្រេចឲ្យលោក Trump រួចទោស។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភាទាំងនេះនឹងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យសួរសំណួរដោយផ្ទាល់លើភាគីទាំងសងខាងនោះទេ ប៉ុន្តែអាចដាក់សំណួររបស់ពួកគេបានទៅឲ្យលោក Leahy ដើម្បីអានសំណួរទាំងនោះ។ ការកាត់ទោសលោក Trump តម្រូវឲ្យមានសំឡេងបោះឆ្នោតគាំទ្រ ៦៧ សំឡេង ដែលជាសំឡេងភាគច្រើនពីរភាគបី។
តើនឹងមានសាក្សីចូលរួមដែរឬទេ?
មិនប្រាកដទេ។ លោក Trump បានបដិសេធសំណើរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យដែលស្នើឲ្យលោកផ្ដល់សក្ខីកម្ម ហើយគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមិនបានបញ្ជាក់ថាតើពួកគេមានគម្រោងកោះហៅសាក្សីណាផ្សេងទៀតនោះទេ។
ក្នុងអំឡុងពេលសវនាការចោទប្រកាន់លោក Trump របស់រដ្ឋសភាកាលពីខែមុន គេមិនឃើញមានសាក្សីណាមួយចូលរួមនោះឡើយ។ ករណីនេះបានធ្វើឲ្យសមាជិកគណបក្សសាធារណរដ្ឋមួយចំនួននិយាយថា មិនចាំបាច់មានសាក្សីចូលរួមនោះទេនៅក្នុងសវនាការរបស់ព្រឹទ្ធសភា។
តើមានអ្វីកើតឡើងនៅក្នុងអំឡុងពេលសវនាការ?
សវនាការនឹងដំណើរការពេញលេញដោយភាគីទាំងពីរធ្វើសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បើក ដែលទំនងជានឹងចំណាយពេលប៉ុន្មានថ្ងៃ ហើយបន្ទាប់មកនឹងចូលដល់ដំណាក់កាលសួរនិងឆ្លើយសំណួរ។
ដោយសន្មតថាព្រឹទ្ធសភានឹងអនុវត្តតាមការអនុវត្តកន្លងមក នោះភាគីនីមួយៗនឹងមានពេលស្មើគ្នាសម្រាប់សេចក្ដីថ្លែងការណ៍បើករបស់ពួកគេ។ ក្នុងអំឡុងពេលសវនាការកាត់ក្ដីលោក Trump កាលពីឆ្នាំ ២០២០ ក្រុមរដ្ឋអាជ្ញានៃរដ្ឋសភា នឹងក្រុមមេធាវីរបស់លោក Trump មានពេល ២៤ ម៉ោង សម្រាប់ភាគីម្ខាងៗ។
ដើម្បីភ្ជាប់លោក Trump ទៅនឹងហេតុការណ៍វាយប្រហារនៅវិមានសភា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យត្រូវគេរំពឹងថានឹងផ្ដល់នូវបទបង្ហាញដែលពោរពេញដោយអារម្មណ៍ក្ដុកក្ដួល រួមជាមួយនឹងវីដេអូដែលថតតាមទូរស័ព្ទដៃ ដែលបង្ហាញអំពីលោក Trump រំញោចអារម្មណ៍ក្រុមអ្នកគាំទ្ររបស់លោក មុនពេលពួកគេវាយសង្គ្រប់និងបំផ្លិចបំផ្លាញវិមានសភា។ ការវាយប្រហារលើវិមានសភានេះបានធ្វើឲ្យមនុស្ស ៥ នាក់ស្លាប់ ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងមន្ត្រីប៉ូលិសវិមានសភាម្នាក់ផងដែរឈ្មោះ Brian Sicknick។
វីដេអូមួយដែលបង្ហោះនៅលើ Parler បានបង្ហាញថា ក្រុមអ្នកគាំទ្ររបស់លោក Trump បានមានប្រតិកម្មយ៉ាងរំជើបរំជួល នៅពេលដែលលោក Trump បានជំរុញពួកគេឲ្យ «ប្រយុទ្ធឲ្យអស់លទ្ធភាព»។
លោក Schoen ដែលជាមេធាវីរបស់លោក Trump បាននិយាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា៖ «ប្រទេសជាតិមិនចាំបាច់ត្រូវមើលវីដេអូអំពីកុបកម្ម និងភាពចលាចលនោះទេ»។
តើការផ្តន្ទាទោសអាចទៅរួចកម្រិតណា?
អត្រានៃការផ្តន្ទាទោសមានកម្រិតទាបបំផុត។ ដើម្បីអាចផ្ដន្ទាទោសលោក Trump បានលើបទចោទប្រកាន់ណាមួយ យ៉ាងហោចណាស់ត្រូវមានសមាជិកព្រឹទ្ធសភាខាងគណបក្សសាធារណរដ្ឋចំនួន ១៧ នាក់ ចូលរួមជាមួយនឹងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យទាំង ៥០ នាក់។ ប៉ុន្តែ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ៤៥ នាក់ក្នុងចំណោមសមាជិកព្រឹទ្ធសភាខាងគណបក្សសាធារណរដ្ឋទាំង ៥០ នាក់ បានបោះឆ្នោតកាលពីសប្ដាហ៍មុនដើម្បីជំទាស់ទៅនឹងធម្មនុញ្ញភាពនៃការកាត់ក្ដីនេះ ដែលជាការកាត់ក្ដីដែលស្ទើរតែធានាថា លោក Trump និងរួចពីទោស។
តើមានអ្វីកើតឡើងប្រសិនបើលោក Trump មិនត្រូវបានផ្ដន្ទាទោស?
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យអាចអនុម័តលើសេចក្ដីសម្រេចមួយដើម្បី «ចាប់កំហុស» លោក Trump ឬក៏យកផ្នែកមួយនៃវិសោធនកម្មទី ១៤ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញមកប្រើ ដើម្បីកាត់ទោសលោក Trump និងធ្វើឲ្យលោក Trump គ្មានសិទ្ធិនិងលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីកាន់តំណែងរដ្ឋាភិបាលណាមួយបានទៀតនៅពេលអនាគត៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ