កាលពីថ្ងៃសុក្រទី ៩ ខែមេសា បេសកជនមីយ៉ាន់ម៉ាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ បានអំពាវនាវដល់សហគមន៍អន្តរជាតិឲ្យការពារប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាពីការបង្ក្រាបរបស់យោធា ដោយការកំណត់ឲ្យមានតំបន់គ្មានការហោះហើរ ទណ្ឌកម្មអាវុធ និងទណ្ឌកម្មផ្សេងៗទៀត។
លោក Kyaw Moe Tun បានបញ្ជាក់ក្នុងកិច្ចប្រជុំមិនផ្លូវការមួយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិថា៖ «វាជាការចាំបាច់ដែលក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិត្រូវចាត់វិធានការខ្លាំងក្លានិងបន្ទាន់ដើម្បីសង្គ្រោះជីវិតប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ វិធានការរួមខ្លាំងក្លាគឺត្រូវការបន្ទាន់។ ពេលវេលាគឺពិតជាសំខាន់ណាស់សម្រាប់ពួកយើង។ សូមចាត់វិធានការនៅពេលឥឡូវនេះ»។
បេសកជនរូបនេះលេចមុខច្រើននៅក្នុងព័ត៌មានកាលពីខែកុម្ភៈ ដោយសារតែលោកប្រឆាំងរដ្ឋប្រហារយោធាជាសាធារណៈ។
លោកបានអំពាវនាវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងជំនួញណាដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានិងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ លោកក៏បានជំរុញឲ្យផងដែរឲ្យមានការផ្អាកការវិនិយោគបរទេសរហូតទាល់តែដល់ពេលដែលរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានស្ដារឡើងវិញ។
លោកបាននិយាយដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំចង់សង្កត់ធ្ងន់ថា សហគមន៍អន្តរជាតិនិងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិមានកាតព្វកិច្ចនៅក្នុងការប្រើគ្រប់មធ្យោបាយចាំបាច់ទាំងអស់ដើម្បីជួយការពារប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាពីអំពើសាហាវយង់ឃ្នង ទង្វើឃោរឃៅនិងអមនុស្សធម៌ដែលប្រព្រឹត្តិឡើងដោយយោធា តាមរយៈវិធានការរួមនិងច្បាស់លាស់ឲ្យបានទាន់ពេលវេលាដោយគ្មានការរារែក»។
រូបឯកសារ៖ អ្នកតវ៉ាប្រឆាំងរដ្ឋប្រហារយោធាម្នាក់បានរងរបួសត្រង់ក្បាល បន្ទាប់ពីប៉ូលិសមីយ៉ាន់ម៉ាបានបាញ់គ្រាប់កាំភ្លើងជ័រដាក់ក្រុមអ្នកតវ៉ាដែលបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅសួនឧទ្យានមួយ ក្នុងទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី២៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១។
នៅក្នុងការថ្លែងបែបការទូត «មធ្យោបាយចាំបាច់ទាំងអស់» ជាទូទៅចង់សំដៅលើវិធានការបែបយោធា។
ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានជាប់ផុងក្នុងភាពចលាចលនិងអំពើហិង្សា ចាប់តាំងពីពេលដែលយោធាបានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលរបស់អ្នកស្រី Aung San Suu Kyi កាលពីថ្ងៃទី ១ ខែកុម្ភៈ និងចាប់ខ្លួនអ្នកស្រី Suu Kyi និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្សេងទៀតនៃគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (NLD) ដាក់ឃុំមក។
យោធាបានអះអាងថា មានការលួចបន្លំទ្រង់ទ្រាយធំនៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំមុន ដែលនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនោះ គណបក្ស NLD បានឈ្នះភ្លូកទឹកភ្លូកដី។ គណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានច្រានចោលការអះអាងនេះ។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក គេឃើញមានការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីជារៀងរាល់ថ្ងៃនៅទូទាំងប្រទេស ដែលយោធាបានព្យាយាមបង្ក្រាបយ៉ាងឃោរឃៅ។ ជនស៊ីវិលជាង ៦០០ នាក់ ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងកុមារមួយចំនួនផងដែរ ត្រូវបានសម្លាប់។ មនុស្សជិត ៣.០០០ នាក់ទៀត ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ នេះបើយោងតាមសមាគមជំនួយសម្រាប់អ្នកទោសនយោបាយមីយ៉ាន់ម៉ា (Assistance Association for Political Prisoners (Burma))។
កិច្ចប្រជុំរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិខាងលើនេះត្រូវបានរៀបចំដោយចក្រភពអង់គ្លេស ដោយមានការគាំទ្រពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្ដាប្រទេសអឺរ៉ុបដែលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចក្រភពអង់គ្លេសអ្នកស្រី Barbara Woodward បាននិយាយថា កិច្ចប្រជុំនេះមានគោលបំណងស្ដាប់ «ទស្សនៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលសំឡេងរបស់ពួកគេត្រូវបានយោធាព្យាយាមបំបិទ»។
ពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាទាំងនោះរួមមានទាំងអ្នកស្រី Zin Mar Aung ផងដែរ។ អ្នកស្រីគឺជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសស្ដីទីដែលតែងតាំងដោយក្រុមតំណាងសមាជិកសភានៃគណបក្ស NLD ដែលត្រូវបានយោធាធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ពីតំណែង។ ក្រុមតំណាងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថា «គណៈកម្មាធិការតំណាងសភាមីយ៉ាន់ម៉ា (CRPH)»។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា ការប្រើកម្លាំងខ្លាំងក្លាមិនបង្អង់ដៃរបស់យោធា បានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ពួកគេមិនមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងលើប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានោះទេ។
អ្នកស្រី Zin Mar Aung បានបន្ថែមថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចនៅក្នុងការលះបង់អ្វីៗទាំងអស់ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យទទួលបានសិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ពួកគេវិញ»។
លោក Sai Sam Kham មេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិល បាននិយាយថា៖ «ដងផ្លូវនានានៅក្នុងទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន និងនៅតាមតំបន់ផ្សេងទៀតជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ឥឡូវនេះពោរពេញទៅដោយផ្កាធ្នង់ពណ៌លឿង ដែលជានិមិត្តរូបឆ្នាំថ្មីសម្រាប់ពុទ្ធសាសនិកជននៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ វាប្រៀបដូចជាគ្មាននរណាម្នាក់អាចរារាំងផ្កាធ្នង់មិនឲ្យរីកដូច្នេះដែរ គឺគ្មាននរណាម្នាក់អាចបញ្ឈប់សេចក្ដីប្រាថ្នារបស់យុវជនដែលជឿថា សេរីភាពនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគឺសំខាន់លើសអ្វីៗទាំងអស់»។
លោកបានបញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋមិនអាចអត់ទ្រាំបានជាមួយនឹងការដឹកនាំផ្ដាច់ការ ឬក៏លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្លែងក្លាយនោះទេ គឺ «ពួកគេជម្នះ និងការពារសិទ្ធិរបស់ខ្លួនដោយភាពក្លាហាន»។
លោក Richard Horsey អ្នកជំនាញផ្នែកប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានៃអង្គការ International Crisis Group បានផ្ដល់ការវាយតម្លៃក្នុងលក្ខណៈក្រៀមក្រោះលើគន្លងរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រសិនបើស្ថានការណ៍នៅបន្តដោយគ្មានដំណោះស្រាយដូចនេះ។
លោកបានព្រមានដូច្នេះថា៖ «និយាយដោយសាមញ្ញ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជិតធ្លាក់ចូលក្នុងវិបត្តិដួលរលំរដ្ឋហើយ»។
លោកបាននិយាយថា ដំណើរការអាជីវកម្មនានានៅមីយ៉ាន់ម៉ាបានជាប់គាំង ហើយវាមានផលប៉ះពាល់លើខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់របស់ប្រទេស ដែលអាចបណ្ដាលឲ្យឈានទៅដល់វិបត្តិកង្វះស្បៀងអាហារ។
លោកបានបន្ថែមថា ប្រព័ន្ធសុខាភិបាលស្ថិតក្នុងស្ថានការណ៍ជិតដួលរលំ ហើយអ្វីដែលគួរឲ្យបារម្ភខ្លាំងបំផុតគឺថា អំពើហិង្សាដោយអាវុធរបស់ជនជាតិភាគតិចកំពុងកើនឡើង។
បណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានអំពាវនាវឲ្យមានការអនុញ្ញាតឲ្យបេសកជនអង្គការសហប្រជាជាតិអ្នកស្រី Christine Schraner Burgener ធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
អ្នកស្រី Schraner Burgener បានព្យាយាមអស់រយៈពេលជាច្រើនសប្ដាហ៍មកហើយដើម្បីបានការអនុញ្ញាតពីយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃសុក្រកន្លងទៅនេះ អ្នកស្រីបានសរសេរនៅលើ Twitter ថា យោធាបានបដិសេធសំណើរបស់អ្នកស្រី។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់សារជាថ្មីកាលពីថ្ងៃសុក្រកន្លងទៅនេះផងដែរ អំពីសាមគ្គីភាពរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិអ្នកស្រី Linda Thomas-Greenfield បាននិយាយថា៖ «ជូនចំពោះប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រសិនបើអ្នកអាចឃើញឬឮការប្រជុំនេះ ខ្ញុំចង់ឲ្យអ្នកដឹងថា សហរដ្ឋអាមេរិកនៅឈរជាមួយអ្នក។ ក្រោមកិច្ចសម្របសម្រួលជាមួយនឹងសម្ព័ន្ធមិត្តនិងដៃគូរបស់យើង សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើអ្វីគ្រប់បែបយ៉ាងទាំងអស់ដែលអាចធ្វើបាននៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ដូចជានៅកន្លែងផ្សេងទៀតផងដែរ ដើម្បីជួយអ្នកដោះស្រាយស្ថានការណ៍ដ៏អាក្រក់នេះ»។
រូបឯកសារ៖ បាតុករប្រឆាំងនឹងរដ្ឋប្រហារយោធានៅមីយ៉ាន់ម៉ានាំគ្នាលើកម្រាមដៃបីឡើង ដែលជានិមិត្តសញ្ញានៃការតស៊ូ ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើបាតុកម្ម ដែលរងការបង្ក្រាបពីប៉ូលិសនៅទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១។
អ្នកស្រីបានជំរុញសមាជិកផ្សេងទៀតនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិឲ្យចាត់វិធានការជាក់ច្បាស់ ដោយបានបញ្ជាក់ថា យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានធ្វើព្រងើយកន្ដើយចំពោះការថ្កោលទោសរបស់ពួកគេ។
ប្រទេសអេស្ដូនីដែលជាសមាជិកមួយរូបនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបញ្ជាក់ថា ឥឡូវនេះគឺជាពេលដែលក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិព្រាងសេចក្ដីសម្រេចដ៏ខ្លាំងក្លាមួយ។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអេស្តូនីប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិលោក Sven Jurgenson បាននិយាយថា៖ «ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិគឺជាអង្គភាពតែមួយគត់នៅក្នុងពិភពលោកដែលមានអំណាចត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នៅក្នុងការការពារប្រទេសនានាដែលជួបហានិភ័យ និងត្រូវតែរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ដើម្បីបញ្ចប់ស្ថានការណ៍ដ៏អាក្រក់នេះ»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ដើម្បីសម្រេចគោលដៅនេះ យើងគួរតែព្រាងសេចក្ដីសម្រេចមួយដែលអាចនឹងមានការដាក់ទណ្ឌកម្ម ជាពិសេសទណ្ឌកម្មអាវុធដ៏ទូលំទូលាយមួយ ដើម្បីបញ្ឈប់អំពើសាហាវយង់ឃ្នងទាំងនេះ។ ប្រទេសទាំងអស់ត្រូវតែដកខ្លួនចេញពីការផ្គត់ផ្គង់អាវុធដល់ឧក្រិដ្ឋជន»។
កន្លងមក ប្រទេសរាប់សិបបានអនុវត្តវិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មអាវុធទ្វេភាគីលើរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ប៉ុន្តែក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិមិនទាន់នៅឡើយទេ ដោយភាគច្រើនទំនងជាបណ្ដាលមកពីប្រទេសចិននឹងរារាំងវិធានការដូចនេះ។
អ្នកតំណាងរបស់រដ្ឋាភិបាលចិនបាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលចិនមានការព្រួយបារម្ភអំពីអំពើហិង្សានិងការបង្ហូរឈាមនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដែល «មិនផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់នរណាម្នាក់នោះទេ»។
អ្នកតំណាងរបស់រដ្ឋាភិបាលចិនបានបន្ថែមថា ប្រទេសចិននឹងបន្តរក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងដៃគូនានា «តាមវិធីផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍ធូរស្រាលវិញ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ