ប្រទេសឡាវកំពុងបន្តដំណើរទៅមុខជាមួយនឹងទំនប់ចំនួន៤ នៅលើទន្លេមេនៃទន្លេមេគង្គ ទោះបីជាមានការប្រឆាំងដ៏កងរំពងជាច្រើន និងមានជំពាក់បំណុលធនាគាររដ្ឋចិនកាន់តែច្រើនឡើងៗក្តី។ ការណ៍នេះធ្វើឱ្យឡាវបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងលើបណ្តាញអគ្គិសនីរបស់ខ្លួន ហើយចិនជាអ្នកគ្រប់គ្រងជំនួសវិញ។
អស់រយៈពេលជិត២ទសវត្សរ៍មកហើយ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ និងសកម្មជនបរិស្ថានបាននិយាយថា ការអភិវឌ្ឍទំនប់ធំៗរបស់ឡាវអាចនឹងធ្វើឱ្យខូចដោយមិនអាចកែខៃឡើងវិញបានដល់ទិន្នផលត្រី រួមទាំងថនិកសត្វជិតផុតពូជជាច្រើនដូចជាត្រីផ្សោត Irrawaddy និងធ្វើឱ្យប្រទេសនេះប្រឈមមុខនឹងការក្ស័យធន។
អនុរដ្ឋមន្ត្រីថាមពល និងរ៉ែ លោក Sinava Souphanouvong ថ្មីៗនេះបានថ្លែងថា ឡាវអាចនឹងសាងសង់ទំនប់ចំនួន ១០០ នៅទូទាំងប្រទេសនៅត្រឹមឆ្នាំ២០៣០ ដោយបានបន្ថែមថា ទំនប់ចំនួន ៧៨ ត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការរួចរាល់ហើយ និងមានសមត្ថភាពផលិតអគ្គិសនីចំនួន ៩.៩៧២ មេហ្គាវ៉ាត់។
អាជ្ញាធរនិយាយថា ប្រទេសដ៏តូចមួយនេះដែលដឹកនាំដោយឯកបក្សនឹងមានទំនប់ជាច្រើនដែលផលិតថាមពលវារីអគ្គិសនីពីប្រទេសចិននៅភាគខាងជើងនៃប្រទេស រហូតដល់ប្រទេសកម្ពុជានៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេស។ ការណ៍នេះនឹងធ្វើឱ្យប្រទេសនេះក្លាយជា«អាគុយនៃទ្វីបអាស៊ី»។
ទំនប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសយ៉ាងខ្លាំងចំនួន ៤ នៅលើទន្លេមេគង្គ ដែលស្ថិតនៅទីតាំងចំនួន ៤ ដែលលាតសន្ធឹងចាប់ពីទំនប់ Pak Beng នៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសតាមខ្សែទឹកទន្លេហូរកាត់ទំនប់ Luang Prabang និងទំនប់ Pak Lay ហើយនិងទំនប់ Sanakham ដែលនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីរដ្ឋធានីវៀងចន្ទន៍។ ក្រុមមន្ត្រីសង្ឃឹមថា ឡាវនឹងលក់ថាមពលវារីអគ្គិសនីដែលផលិតបានពីទំនប់ទាំងនេះទៅឱ្យប្រទេសថៃ។ ទំនប់ទី៥ គឺទំនប់ Xayaburi ដែលស្ថិតនៅជិតពាក់កណ្តាលខ្សែទឹកហូរចន្លោះពីទំនប់ Pak Beng និងទំនប់ Sanakham ត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការរួចទៅហើយ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក Souphanouvong នឹងរងសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលអ្នករិះគន់។
អត្ថបទវិចារណកថាមួយនៅក្នុងសារព័ត៌មាន ASEAN Today ដែលជាគេហទំព័របញ្ចេញទស្សនៈតាមអ៊ីនធឺណិតមួយ បានចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរឡាវពីការប្រតិដ្ឋឡើងនូវរបាយការណ៍ស្តីពីផលប៉ះពាល់សម្រាប់ទំនប់ Sanakham។ អត្ថបទនេះអះអាងថា របាយការណ៍មួយដែលត្រូវបានដាក់ជូនគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គត្រូវបានចម្លងចេញពីរបាយការណ៍វាយតម្លៃផលប៉ះពាល់សម្រាប់ទំនប់ Pak Lay ដែលបានលួចចម្លងពីរបាយការណ៍នៃទំនប់Pak Beng ទៅទៀត។ គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គជាអង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាលមួយ ដែលសម្របសម្រួលការគ្រប់គ្រងទន្លេមេគង្គនេះ។
ប្រទេសថៃ និងអាជ្ញាធរផលិតអគ្គិសនីថៃ ដែលបានគាំទ្រការសាងសង់ទំនប់អស់រយៈពេល២ ទសវត្សរ៍នេះ ដោយមិនអើពើចំពោះការស្នើសុំរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ សកម្មជនបរិស្ថាន និងអ្នកនេសាទនោះ ឥឡូវនេះកំពុងធ្វើការពិចារណាឡើងវិញ។
អគ្គលេខាធិការនៃការិយាល័យធនធានទឹកថ្នាក់ជាតិនៃប្រទេសថៃ លោក Somkiat Prajamwong បានព្រមានថា ប្រទេសឡាវអាចនឹងធ្វើការសន្មតខ្លាំងពេកពាក់ព័ន្ធនឹងការលក់ថាមពល ហើយលោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា មិនទាន់មានការព្រមព្រៀងគ្នាណាមួយចំពោះការលក់ថាមពលពីទំនប់ Sanakham នោះទេ។
លោកបានថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានដោយនិយាយយោងទៅដល់ផលប៉ះពាល់ជាសក្តានុពលទៅលើវិស័យកសិកម្ម និងនេសាទ ដែលបណ្តាលមកពីលំហូរទឹកធ្លាក់ចុះដោយសារមានទំនប់ទាំងនោះ ថា៖
«ប្រសិនបើយើងមានប្រភពផ្សេងទៀតដែលនឹងមិនមានផលប៉ះពាល់មកលើយើង យើងនឹងទិញថាមពលពីប្រភពទាំងនោះ»។
លោកបានថ្លែងបន្តថា៖
«រដ្ឋមន្ត្រីថាមពលកំពុងពិភាក្សាលើលក្ខខណ្ឌ ហើយលក្ខខណ្ឌគឺអាចថា ប្រភពនោះត្រូវតែមិនមានផលប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសថៃ។ យើងត្រូវការភាពច្បាស់លាស់ជាងនេះ»។
រូបឯកសារ៖ អ្នកភូមិធ្វើដំណើរតាមដងទន្លេមេគង្គក្បែរណុងខៃប្រទេសថៃ។ ទឹកទន្លេកាន់តែថ្លាចាប់តាំងពីទំនប់សាយ៉ាប៊ូរីចាប់ផ្តើមផលិតថាមពលវារីអគ្គិសនី។ (Steve Sandford / VOA)
គ្រោះរាំងស្ងួត និងបំណុល
ប្រទេសថៃ កម្ពុជា និងភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសវៀតណាមសុទ្ធតែស្ថិតនៅខ្សែទឹកខាងក្រោមនៃទន្លេមេគង្គដែលហូរកាត់តាមប្រទេសឡាវមុន និងបានប្រឈមមុខនឹងគ្រោះរាំងស្ងួតរយៈពេល២ឆ្នាំ ដែលប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់ប្រជាជនចំនួន ៧០ លាននាក់ដែលពឹងអាស្រ័យលើទន្លេនេះ។
របាយទឹកភ្លៀងចាប់ពីខែមករាដល់ខែតុលាកាលពីឆ្នាំមុនបានធ្លាក់ចុះ ១/៤ និងធ្លាក់ចុះជាង ១/៣ នៅឆ្នាំនេះ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៨ ។ នេះបើយោងតាមគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ។ មជ្ឈមណ្ឌល Stimson ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានចោទប្រកាន់ប្រទេសឡាវ និងចិនថាបានស្តុកទឹកទុកតាមរយៈទំនប់ទាំងនេះ។
ក្រុមអ្នកនេសាទនិយាយថា ជាលទ្ធផល ទិន្នផលត្រីបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ហើយកំណកល្បាប់ ដែលត្រូវហូរទៅបំពេញច្រាំងទន្លេ កំពុងតែធ្លាក់ចុះ។ ការណ៍នេះបង្កើនហានិភ័យដល់អគារដែលស្ថិតនៅតាមមាត់ទន្លេមេគង្គ ខណៈដែលវៀតណាមបានត្អូញត្អែរយ៉ាងខ្លាំងអំពីការហូរចូលទឹកប្រៃមកពីសមុទ្រ។
អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការនិងសន្តិភាព លោក Bradley Murg បាននិយាយថា៖
«យើងបានឃើញផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានជាច្រើនទៅលើទន្លេ និងសំណួរជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថិរភាពរយៈពេលវែងរបស់ទន្លេនេះ»។
បណ្តុំទំនប់ទាំង ៥ នៅជុំវិញ Xayaburi ចំណាយទឹកប្រាក់សរុបអស់ប្រមាណ ១២,៥ ពាន់លានដុល្លារ ដែលប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ឡាវដែលមានទឹកប្រាក់ប្រមាណ ១៨ ពាន់លានដុល្លារ។ ភាគច្រើននៃចំណាយនេះទទួលបានមូលនិធិតាមរយៈប្រាក់កម្ចីពីធនាគាររដ្ឋចិន។
កាលពី៣ខែមុន បំណុលដ៏ច្រើនគរលើគ្នាបានបង្ខំឱ្យឡាវផ្តល់ការគ្រប់គ្រងថាមពលអគ្គិសនីរបស់ខ្លួនទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនChina Southern Power Grid Co.។ លោក Murg បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលលោកខាងលិចមានការសង្ស័យចំពោះសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងវៀងចន្ទន៍ក្នុងការសងប្រាក់កម្ចីទាំងនេះដែលមានចំណងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងប្រទេសចិន។
លោកបាននិយាយថា៖«នៅចុងបញ្ចប់ នេះហើយជាហេតុផលដែលពួកគេទទួលស្គាល់ថា ឡាវជារដ្ឋមួយក្នុងចំណោមរដ្ឋអតិថិជនដ៏សំខាន់របស់ចិននៅក្នុងតំបន់»។
លោកបានបន្ថែមទៀតថា៖
«ឡាវបានសម្រេចចិត្តធ្វើតាមរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ហើយនឹងមិននិយាយប្រឆាំងចិនជាសាធារណៈនោះទេ។ នេះបង្ហាញសញ្ញាដល់រដ្ឋដូចជា វៀតណាម កម្ពុជានិងឡាវថា ចិនមានឥទ្ធិពល។ ចិនជារដ្ឋនៅខ្សែទឹកខាងលើ ដូច្នេះចិនជាអ្នកគ្រប់គ្រងលំហូរទឹកនេះ»។
ការជឿទុកចិត្ត
ទំនប់ចំនួន១១ ត្រូវបានគ្រោងសាងសង់លើទន្លេមេនៃទន្លេដ៏ធំបំផុតលំដាប់ទី១២របស់ពិភពលោកមួយនេះ។ មេធាវីបរិស្ថានជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ លោក Marcus Hardtke ដែលបានតាមដានបញ្ហាទន្លេមេគង្គអស់រយៈពេល២ទសវត្សរ៍មកហើយនោះនិយាយថា ការសាងសង់ទំនប់គឺជាជំនួញដើម្បីរកប្រាក់ចំណេញ។
លោកបាននិយាយថា៖ «មនុស្សម្នាតែងតែនិយាយអំពីផលប៉ះពាល់ ទិន្នផលត្រី ជីវភាព និងអ្វីៗផ្សេងទៀត។ វាជាការពិត ប៉ុន្តែអ្វីដែលមនុស្សម្នាមិនបានដឹងគឺថា នេះជាជំនួញមួយ និងទឹកប្រាក់គឺស្ថិតនៅក្នុងការការសាងសង់ទំនប់ទាំងនេះឯង។ ដូច្នេះមនុស្សសំខាន់ៗដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនេះរកប្រាក់ពីការសាងសង់ទំនប់ទាំងនេះ។ នេះគ្រាន់តែជាកិច្ចព្រមព្រៀងរកប្រាក់មួយប៉ុណ្ណោះ»។
នៅក្នុងវេទិកាថ្នាក់តំបន់ដ៏កម្រមួយនៅក្នុងក្រុង Pakse ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសឡាវ កាលពីខែវិច្ឆិកា ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងដោយគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ក្រុមមន្ត្រីនិងក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ត្រូវបានគេជំរុញឱ្យធ្វើការវាយតម្លៃឡើងវិញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ពួកគេចំពោះទំនប់ទាំងនេះ និងយ៉ាងហោចណាស់ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងធានាដល់ការបញ្ចេញទឹកទាន់ពេលក្នុងពេលមានគ្រោះរាំងស្ងួត។
កិច្ចប្រជុំនេះក៏ត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការបាក់រលំទំនប់ Xe Pian Xe Namnoy កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ នៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសឡាវ ដែលបានសម្លាប់មនុស្ស ៧១ នាក់ និងធ្វើឱ្យមនុស្សជាង ៧.០០០ នាក់ទៀត ត្រូវផ្លាស់ទីលំនៅ។
លោក Souphanouvong បាននិយាយថា ការបាក់រលំទំនប់នេះ «គឺជាមេរៀនដ៏ធំមួយសម្រាប់ឡាវ ដែលធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យមើលស្តង់ដារសុវត្ថិភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍវារីអគ្គិសនីដើម្បីជៀសវាងការបាត់បង់ជីវិតមនុស្ស និងការបំផ្លិចបំផ្លាញថែមទៀត»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោកHardtke បាននិយាយថា វាពិបាកនឹងជឿលើការព្រមានអំពីសុវត្ថិភាព ទិន្នផលត្រី និងផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចដែលមិនមានអ្នកណាស្តាប់នោះទេក្នុងរយៈពេល២ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។
លោកបាននិយាយពាក់ព័ន្ធនឹងការបាក់ទំនប់នោះថា៖
«វាជាឧទាហរណ៍សាមញ្ញមួយពីការងារមានគុណភាពទាប អំពើពុករលួយក្នុងការសាងសង់ និងការថែទាំខ្ជីខ្ជា។ វាគ្រាន់តែជាការរកប្រាក់ចេញពីបញ្ហាទាំងនេះ និងមិនមែនជាការបារម្ភអំពីផលប៉ះពាល់ ឬស្ថិរភាពនោះទេ ហើយរឿងទាំងនេះនឹងកើតឡើង»៕