ភ្នំពេញ — ខៀវ សំផន អាយុ ៩១ ឆ្នាំ គឺជាអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមជាន់ខ្ពស់តែម្នាក់គត់ ដែលនៅរស់ ហើយត្រូវបានកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារមួយជីវិតជាបន្តបន្ទាប់ លើបទឧក្រិដ្ឋនានាពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រល័យពូជសាសន៍ក្នុងរបបដ៏ឃោរឃៅរបស់ខ្មែរក្រហម ដែលបានសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រមាណ ១ លាន ៧ សែននាក់។
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២២ សាលាក្តីខ្មែរក្រហម នឹងប្រកាសសាលដីកាលើបណ្តឹងសាទុក្ខរបស់ ខៀវ សំផន ដែលបានប្តឹងមិនសុខចិត្តទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការសាលាដំបូងនៃសាលាក្តីខ្មែរក្រហម លើសំណុំរឿង ០០២/០២ ដោយឱ្យលោកជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ពីបទប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងនឹងជនជាតិវៀតណាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ និងការបំពារបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើអនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវ (Geneva Conventions)។
ហើយសាលដីកានេះ នឹងក្លាយជាសាលដីកាស្ថាពរបិទផ្លូវតវ៉ារបស់មេដឹកនាំនៃរបបប្រល័យពូជសាសន៍ដ៏ជរារូបនេះ។
បិទផ្លូវតវ៉ាតាមច្បាប់
លោក សុក សំអឿន មេធាវីជើងចាស់ដែលតែងការពារសំណុំរឿងសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអ្នកតាមដានដំណើរការសាលាក្តីខ្មែរក្រហម រំពឹងថា សាលដីកានៅថ្ងៃទី ២២ ខែកញ្ញាខាងមុខនេះ នឹងមិនមានលទ្ធផលផ្លាស់ប្តូរណាមួយនោះទេ។ ពោលគឺ ខៀវ សំផន នៅតែជាប់ពន្ធនាគារមួយជីវិតដដែល ចំពោះបទប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ នេះ។
លោកក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា បទល្មើសដែលចោទប្រកាន់លើ ខៀវ សំផន មិនមានការកំណត់ទោសអប្បបរមានោះទេ។
«តាមច្បាប់គឺទោសមួយជីវិតហ្នឹង គឺធំមែនទែន ខ្ពស់ជាងគេហើយ ព្រោះបទល្មើសហ្នឹងដូចជាអត់មានអប្បបរមាផង មានតែអតិបរមា។ អ៊ីចឹង វាអត់មានក្រោមហ្នឹង»។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានអំពីដីកាកំណត់កាលបរិច្ឆេទប្រកាសសាលដីការបស់តុលាការកំពូលនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២ បានបញ្ជាក់ថា ការប្រកាសសាលដីកាលើបណ្តឹងសាទុក្ខរបស់ ខៀវ សំផន នឹងធ្វើឡើងនៅបន្ទប់សវនាការធំរបស់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា នៅវេលាម៉ោង ៩ កន្លះព្រឹក។
កាលពីជិតបួនឆ្នាំមុន គឺនៅថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនៃតុលាការខ្មែរក្រហមបានកាត់ទោស ខៀវ សំផន ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតពីបទប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងនឹងជនជាតិវៀតណាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ និងការបំពារបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើអនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវ (Geneva Conventions)។
រូបឯកសារ៖ នៅក្នុងរូបថតផ្សាយដោយសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ខៀវ សំផន អតីតប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អង្គុយនៅក្នុងសវនាការរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៨។ (Mark Peters/Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia via AP)
ខៀវ សំផន និងមេធាវីរបស់លោក បានប្តឹងសាទុក្ខប្រឆាំងនឹងការកាត់ទោសនេះ។ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលនៃតុលាការខ្មែរក្រហមបានបញ្ចប់សវនាការលើបណ្តឹងសាទុក្ខនេះ កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២១។
ក្រៅពីការកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារមួយជីវិតលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងជនជាតិវៀតណាមនិងជនជាតិចាម ខៀវ សំផន ក៏បានរងការចោទប្រកាន់ផ្សេងៗ ដូចជាការជម្លៀសប្រជាជនដោយបង្ខំចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ការសម្លាប់ទាហានរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ ការរំលោភសេពសន្ថវៈ ការបោសសម្អាតនៅមន្ទីរសន្តិសុខ ការដ្ឋានទំនប់ ១ មករា ការដ្ឋានសាងសង់ព្រលានយន្តហោះកំពង់ឆ្នាំង និងការដ្ឋានលើកទំនប់ត្រពាំងថ្មជាដើម។
តុលាការខ្មែរក្រហមបានបំបែកសំណុំរឿង ០០២ ទៅជំនុំជម្រះជាផ្នែកតូចៗ គឺសំណុំរឿង ០០២ វគ្គ១ និងសំណុំរឿង ០០២ វគ្គ២។ សំណុំរឿង ០០២ វគ្គ១ ផ្តោតជាចម្បងលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ដែលទាក់ទងនឹងការជម្លៀសប្រជាជនដោយបង្ខំចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញនិងចេញពីតំបន់ផ្សេងៗ និងការសម្លាប់ទាហាន លន់ នល់ នៅទីតាំងសម្លាប់មនុស្សទួលពោធិ៍ជ្រៃ បន្ទាប់ពីពួកខ្មែរក្រហមបានឡើងកាន់អំណាចភ្លាមៗក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥។
រឿងនេះវាជារឿងធំ ហើយវាជារឿងបញ្ហាមនោគមវិជ្ជា។ ហើយបើយើងចង់ perfect [ល្អឥតខ្ចោះ] ទាំងអស់ ទាល់យកមេកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមយកមកដាក់គុកទាំងអស់។ និយាយថា ការផ្សះផ្សារជាតិ យើងមិនអាចធ្វើអ៊ីចឹងបានទេ។ អ៊ីចឹងហើយបានពេលយើងធ្វើច្បាប់ហ្នឹង យើងផ្តោតតែលើមេដឹកនាំកំពូលៗទេ យើងអត់និយាយថ្នាក់ដឹកនាំបន្ទាប់ទេ ដោយយើងគិតថា អាហ្នឹងរឿងយុត្តិធម៌ល្មមហើយ»។
សំណុំរឿង ០០២ ដំបូងឡើយមានជនជាប់ចោទ ៤ នាក់ គឺ អៀង សារី អតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អៀង ធីរិទ្ធ ភរិយារបស់ អៀង សារី និងជាអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច នួន ជា អតីតប្រធានរដ្ឋសភានៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងជាអនុលេខាបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា និង ខៀវ សំផន អតីតប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលត្រូវបានស្គាល់ថាជារបបខ្មែរក្រហម។
ប៉ុន្តែដំណើរការក្តីលើ អៀង សារី ត្រូវបានបញ្ចប់កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៣ ក្រោយពេលដែលមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមរូបនេះបានស្លាប់នៅថ្ងៃនោះ។ ចំណែក អៀង ធីរិទ្ធ ដែលត្រូវជាភរិយារបស់ អៀង សារី ត្រូវបានតុលាការរកឃើញនិងសម្រេចថា ពុំមានសម្បទាអាចចូលរួមក្នុងការជំនុំជម្រះបាន ដោយសារមានជំងឺវង្វេងស្មារតី។ អៀង ធីរិទ្ធ បានស្លាប់កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៥។
នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៦ តុលាការកំពូលនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការខ្មែរក្រហម បានតម្កល់ការផ្តន្ទាទោស នួន ជា និង ខៀវ សំផន ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។
រូបថតដែលចេញផ្សាយដោយសាលាក្តីខ្មែរក្រហម នាថ្ងៃទី ១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២១ បង្ហាញឲ្យឃើញទិដ្ឋភាពទូទៅនៃដំណើរការសវនាការស្តីពីការប្តឹងសាទុក្ខរបស់ ខៀវ សំផន នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ (AFP/Nhet Sok Heng/ECCC)
រូបឯកសារ៖ តុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម បានកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម នួន ជា និងខៀវ សំផន ឲ្យជាប់គុកអស់មួយជីវិត នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ៧ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៤។
យុត្តិធម៌មានកម្រិត
ចំណែកសំណុំរឿង ០០២ វគ្គ២ ផ្តោតលើអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងនឹងជនជាតិចាម និងជនជាតិវៀតណាម ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ ការរំលោភសេពសន្ថវៈ និងអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មមួយចំនួនទៀត។ អង្គជំនុំជម្រះក្នុងតុលាការកម្ពុជាបានកាត់ទោស នួន ជា និង ខៀវ សំផន ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតពីបទប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ការបំពារបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើអនុសញ្ញាទីក្រុងហ្សឺណែវ និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិវៀតណាម។
តុលាការខ្មែរក្រហមក៏បានកាត់ទោស នួន ជា ពីបទប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងនឹងជនជាតិចាមផងដែរ។ អង្គជំនុំជម្រះបានបញ្ចូលការផ្តន្ទាទោសទាំងពីរសំណុំរឿងនេះទៅជាការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតតែមួយ។ នួន ជា បានស្លាប់កាលពីថ្ងៃទី ៤ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៩។
ដោយឡែក សំណុំរឿង ០០១ ដែលជាសំណុំរឿងដំបូងគេ តុលាការកំពូលខ្មែរក្រហមបានកាត់ទោសអតីតប្រធានមន្ទីរ ស-២១ ឬគុកទួលស្លែង កាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងការបំពារបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើអនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវ។ ឌុច បានស្លាប់នៅថ្ងៃទី ២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២០។
លោក សុក សំអឿន មេធាវីជើងចាស់ បានលើកឡើងថា ការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមក្នុងសំណុំរឿង ០០១ និង ០០២ បានបង្ហាញអំពីយុត្តិធម៌ និងការផ្សះផ្សារជាតិក្នុងកម្រិតដែលអាចទទួលយកបានសម្រាប់កម្ពុជា។
«រឿងនេះវាជារឿងធំ ហើយវាជារឿងបញ្ហាមនោគមវិជ្ជា។ ហើយបើយើងចង់ perfect [ល្អឥតខ្ចោះ] ទាំងអស់ ទាល់យកមេកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមយកមកដាក់គុកទាំងអស់។ និយាយថា ការផ្សះផ្សារជាតិ យើងមិនអាចធ្វើអ៊ីចឹងបានទេ។ អ៊ីចឹងហើយបានពេលយើងធ្វើច្បាប់ហ្នឹង យើងផ្តោតតែលើមេដឹកនាំកំពូលៗទេ យើងអត់និយាយថ្នាក់ដឹកនាំបន្ទាប់ទេ ដោយយើងគិតថា អាហ្នឹងរឿងយុត្តិធម៌ល្មមហើយ»។
សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ក៏បានដំណើរការស៊ើបអង្កេតលើសំណុំរឿង ០០៣ ប្រឆាំងនឹងមេទាហានជើងទឹកខ្មែរក្រហម មាស មុត និងសំណុំរឿង ០០៤ ប្រឆាំងនឹងអតីតលេខាតំបន់ ១៣ របស់ខ្មែរក្រហម យឹម ទិត្យ ផងដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែអង្គបុរេជំនុំជម្រះរវាងភាគីជាតិ និងភាគីអន្តរជាតិ បានខ្វែងគំនិតគ្នាក្នុងការសម្រេចបន្ត និងមិនបន្តដំណើរការកាត់ក្តីលើសំណុំរឿងទាំងពីរនេះ។
សំណុំរឿង ០០៣ និង ០០៤ នេះ ជាសំណុំរឿងដែលតែងមានភាពចម្រូងចម្រាស និងតែងទទួលបានការជំទាស់យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមហេតុផលថា វាអាចបង្កជាការជ្រួលច្របល់ក្នុងចំណោមមហាជនដែលមានអតីតភាពការងារជាមេដឹកនាំ និងជាទាហានខ្មែរក្រហម។
ក្នុងលោកនេះមិនអាចមានអ្វីមកប៉ះប៉ូវការបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារដោយការបំពាន ដោយការរំលោភ ដោយការដែលយើងត្រូវបានគេសម្លាប់ដោយគ្មានហេតុផល។ គឺថាអំពើទាំងអស់នេះ មិនអាចគ្រប់គ្រាន់ទាល់តែសោះ ទោះបីនៅក្នុងតុលាការណាមួយក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់គឺ តុលាការនេះបានផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមមកឱ្យយើង ផ្តល់ឱ្យយើងគិតថា ថ្ងៃណាមួយអំពើទាំងអស់នេះនឹងមិនអាចកើតមានឡើង។ តុលាការនេះផ្តល់ជាទីពំនាក់ដើម្បីឱ្យយើងមានការវិនិច្ឆ័យក្នុងការផ្សះផ្សាក្នុងចិត្តយើងម្នាក់ៗ»
លោក នេត្រ ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យសាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានលើកឡើងថា សំណុំរឿង ០០៣ និងសំណុំរឿង ០០៤ ត្រូវបានបញ្ចប់ ដោយសារមិនមានដីកាបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះស្ថាពរ និងដែលអាចអនុវត្តបាន ហើយត្រូវបានសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ និងអន្តរជាតិបោះត្រាបញ្ជូនទៅបណ្ណសារ។
រដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលខ្លួនលោកផ្ទាល់ធ្លាប់ជាអតីតមេបញ្ជាការអង្គភាពយោធាមួយនៅតំបន់បូព៌ារបស់ខ្មែរក្រហម មុននឹងភៀសខ្លួនទៅវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៧ នោះ បានសម្ដែងការជំទាស់មិនចង់ឱ្យតុលាការខ្មែរក្រហម ដំណើរការហួសពីសំណុំ រឿង ០០២ ឡើយ។
គួរបញ្ជាក់ថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានលេចចេញរូបរាងជាផ្លូវការនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០៦ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប.) ដែលមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ហៅកាត់ថា (អ.វ.ត.ក.)។
តុលាការកូនកាត់មួយនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងស្វែងរកការពិត និងយុត្តិធម៌ ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ដែលបានកើតមានឡើងក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬខ្មែរក្រហម ចន្លោះពីឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩។
មនុស្សប្រមាណពី ១លាន ៧សែននាក់ ទៅ ២លាន ២សែននាក់ ត្រូវបានរាយការណ៍ថា បានបាត់បង់ជីវិតក្នុងរបបដែលមានរយៈពេល ៣ ឆ្នាំ ៨ ខែ និង ២០ ថ្ងៃនេះ។
រូបឯកសារ៖ ស្ត្រីម្នាក់ស្រក់ទឹកភ្នែកក្នុងពេលចូលរួមពិធីរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់ជនរងគ្រោះនៃរបបខ្មែរក្រហម នៅមជ្ឈមណ្ឌលប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៦។
ក្នុងរយៈពេលជាង១៦ឆ្នាំនៃដំណើរការកាត់ក្តីរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម មានជនរងគ្រោះចំនួន ៣.៨៦៥ នាក់ បានចុះឈ្មោះជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីចូលរូមក្នុងដំណើរការស្វែងរកការពិតនិងយុត្តិធម៌ពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមនេះ។
តុលាការកូនកាត់មួយនេះបានផ្តល់សំណងដល់ដើមបណ្តឹង និងជនរងគ្រោះទូទៅជាសមូហភាព ក្នុងរូបភាពដូចជាការជួយព្យាបាលផ្សះផ្សាផ្លូវចិត្តតាមរយៈការអប់រំ ការផ្សព្វផ្សាយ ការអភិរក្សទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្ម ពិធីបុណ្យជាសាធារណៈ ការ ដាក់ឈ្មោះសារៈមន្ទីរ មជ្ឈមណ្ឌលសាធារណៈដើម្បីរំឮកការចងចាំ ការសាងសង់ស្តូបរំឮកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ការបញ្ចូលប្រវត្តិសាស្រ្តអំពីរបបខ្មែរក្រហមទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាជាដើម។
លោក ឆាំង យុ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ហៅកាត់ថា DC-Cam លើកឡើងថា ក្នុងរយៈពេលជាង ១៦ ឆ្នាំមកនេះ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបានផ្តល់យុត្តិធម៌ផ្លូវច្បាប់ និងការផ្សះផ្សាផ្លូវចិត្តដល់ជនរងគ្រោះក្នុងកម្រិតខ្ពស់មួយ បើទោះបីជាយុត្តិធម៌និងការផ្សះផ្សាទាំងនោះ មិនអាចមានពាក្យថាគ្រប់គ្រាន់ក្តី។
«ក្នុងលោកនេះមិនអាចមានអ្វីមកប៉ះប៉ូវការបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារដោយការបំពាន ដោយការរំលោភ ដោយការដែលយើងត្រូវបានគេសម្លាប់ដោយគ្មានហេតុផល។ គឺថាអំពើទាំងអស់នេះ មិនអាចគ្រប់គ្រាន់ទាល់តែសោះ ទោះបីនៅក្នុងតុលាការណាមួយក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់គឺ តុលាការនេះបានផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមមកឱ្យយើង ផ្តល់ឱ្យយើងគិតថា ថ្ងៃណាមួយអំពើទាំងអស់នេះនឹងមិនអាចកើតមានឡើង។ តុលាការនេះផ្តល់ជាទីពំនាក់ដើម្បីឱ្យយើងមានការវិនិច្ឆ័យក្នុងការផ្សះផ្សាក្នុងចិត្តយើងម្នាក់ៗ»។
ទីបញ្ចប់នៃការកាត់ក្តីមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២២ នេះ ដំណើរការកាត់ក្តីរបស់តុលាការខ្មែរក្រហម ដែលបានដំណើរការអស់រយៈពេលជាង ១៦ ឆ្នាំ ហើយបានចំណាយទឹកប្រាក់អស់ជាង៣៣០លានដុល្លារ នឹងត្រូវបិទបញ្ចប់ជាស្ថាពរ គ្រាដែលសាលាក្តីខ្មែរក្រហម នឹងប្រកាសសាលដីកាលើបណ្តឹងសាទុក្ខរបស់ ខៀវ សំផន មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហមដ៏ចាស់ជរានិងដែលនៅរស់តែម្នាក់គត់នេះ។
លោក នេត្រ ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យសាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២២ ថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហម នឹងត្រូវបិទបញ្ចប់ជាស្ថាពរនៅក្រោយពេលដែលសាលដីកាបណ្តឹងសាទុក្ខរបស់ ខៀវ សំផន ត្រូវបានប្រកាស។
លោកថ្លែងបន្តថា ការបិទបញ្ចប់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម គឺដោយសារតែមិនមានមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហមរូបណាផ្សេងទៀត នឹងត្រូវបានយកមកកាត់ទោសជាបន្ត ពោលសំណុំរឿងរបស់ ខៀវ សំផន គឺជាសំណុំរឿងកាត់ទោសក្រុមមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដែលទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ជាងគេបំផុតម្នាក់ចុងក្រោយគេបង្អស់។
«ការដែលតុលាការចាប់ផ្តើមនូវការបញ្ចប់របស់ខ្លួននៅចុងឆ្នាំ ២០២២ នេះ គឺដោយសារតែសំណុំរឿង ដែលមាននៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះ គឺយើងបានបញ្ចប់ដំណើរការនីតិវិធីហើយ ហើយការបញ្ចប់ចុងក្រោយនេះ គឺនៅថ្ងៃទី ២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២២ ជាមួយនឹងការប្រកាសសាលដីកាលើសំណុំរឿង ០០២/០២ ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងជនជាប់ចោទ ខៀវ សំផន»។
រូបឯកសារ៖ ស្ត្រីវ័យចំណាស់ម្នាក់បន់ស្រន់ក្នុងពេលចូលរួមពិធីរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់ជនរងគ្រោះនៃរបបខ្មែរក្រហម នៅមជ្ឈមណ្ឌលប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងសទី ២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៨។
លោក នេត្រ ភក្ត្រា បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ក្រោយការបិទបញ្ចប់ជាស្ថាពរ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមនឹងត្រូវចំណាយពេលប្រមាណជាបីឆ្នាំទៀត ដើម្បីអនុវត្តការងារតាមនីតិវិធី និងយុត្តាធិការរបស់ខ្លួន ដែលនៅសេសសល់។
បើទោះបីជាសាលាក្តីខ្មែរក្រហមត្រូវបិទបញ្ចប់ដំណើរការកាត់ក្តីស្វែងរកយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់សម្រាប់ជនរងគ្រោះក្តី ក៏លោក ឆាំង យុ យល់ថា ប្រជាជនកម្ពុជានឹងនៅតែបន្តស្វែងរកយុត្តិធម៌ និងការស្វែងរកការផ្សះផ្សាផ្លូវចិត្តជាបន្តបន្ទាប់។
«នៅស្រុកយើង យុត្តិធម៌គឺត្រូវបានឱ្យនិយមន័យខុសៗគ្នាទៅតាមការបាត់បង់របស់ជនរងគ្រោះម្នាក់ៗ ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ តាមរយៈការបង្រៀនសិស្សានុសិស្សក៏ប្រជាជនមួយចំនួនគិតថាជាយុត្តិធម៌ ការឱ្យមានការសាងសង់ស្តូបចេតិយ ដើម្បីរំឮកពីអ្នកស្លាប់ ក៏ជាដំណើរការមួយស្វែងរកយុត្តិធម៌។ ដូច្នេះនៅពេលដែលតុលាការបញ្ចប់នេះ បានន័យថា បញ្ចប់ក្នុងនីតិវិធីស្វែងរកតាមផ្លូវច្បាប់។ ហើយប្រជាជនកម្ពុជា នឹងបន្តដំណើរររបស់ខ្លួនស្វែងរកយុត្តិធម៌ ក៏ដូចជាការផ្សះផ្សារ នៅក្រោយពេលដែលដំណើរការស្វែងរកយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់ត្រូវបានបញ្ចប់»។
ប៉ុន្តែសំណួរដ៏សំខាន់ជាបន្ទាប់នោះគឺថា តើប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាជនរងគ្រោះអាចស្ងប់ចិត្តដល់កម្រិតណាចំពោះអំពើឃោរឃៅនៃការសម្លាប់ដ៏រង្គាលក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្មែរក្រហម គ្រាដែលតុលាការខ្មែរក្រហមដែលនឹងប្រកាសសាលដីកាចុងក្រោយក្នុងការដាក់ទោស ខៀវ សំផន នឹងត្រូវបិទបញ្ចប់ដំណើរការស្វែងរកការពិត និងយុត្តិធម៌របស់ខ្លួននោះ៕