សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​ជប៉ុន​ចាំបាច់​​ចូលរួម​ថែម​ទៀត​ដើម្បី​ទប់ទល់​ឥទ្ធិពល​ចិន​ដ៏​កាន់តែ​ខ្លាំង​នៅ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​រួម​ទាំង​កម្ពុជា

ការដ្ឋាន​សំណង់​«មន្ទីរពេទ្យ​មិត្តភាព​កម្ពុជា ចិន ត្បូងឃ្មុំ» ក្នុង​ខេត្ត​ត្បូងឃ្មុំ។ (ស៊ុន ណារិន/VOA Khmer)

វ៉ាស៊ីនតោន — ក្រុម​អ្នក​ជំនាញ​ខាង​ភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយតំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ​លើក​ឡើង​ថា​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​ប្រទេស​ជប៉ុន គួរ​តែ​បង្កើន​ការ​ចូល​ប្រឡូក​របស់​ពួកគេ​បន្ថែម​ទៀត​ ដើម្បី​ត​ទល់​នឹង​ការ​កើនឡើង​កាន់តែ​ខ្លាំង​នូវ​ឥទ្ធិពល​របស់​ចិន​ក្នុង​តំបន់​នេះ តាម​រយៈ​ការ​ទាក់ទាញ​សមានចិត្ត​ពី​ពលរដ្ឋ​ទូទៅ ដោយ​ប្រើប្រាស់​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ដែល​ផ្តោត​លើ​គុណភាព​ និង​ចង​សម្ព័ន្ធភាព​ជាមួយ​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់ច្រើន​ថែម​ទៀត។

លោក David Shear អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ជាន់ខ្ពស់​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល Reischauer Center ​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ​ Johns Hopkins ​ក្នុង​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតោន បាន​មាន​ប្រសាសន៍ថា​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ចាំបាច់​ត្រូវ​តែ​តទល់​នឹង​ឥទ្ធិពល​ចិន​ដែល​កំពុង​រីកកាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើង​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍។

«ជា​បឋម​ យើង​ចាំបាច់​ត្រូវ​បង្កើន​ការ​នាំ​មុខ​ខាង​ការ​ទូត​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍។​យើង​គួរ​តែ​ផ្តល់​ដល់​សហគមន៍​ការទូត​របស់​យើង​ជាពិសេស​ក្រសួង​ការ​បរទេស​នូវ​ធនធាន​ដែល​ពួកគេ​ត្រូវ​ការ​ដើម្បី​បន្ត​ការទូត​ដែល​ស្វាហាប់​និង​គួរ​ឲ្យ​ជឿជាក់​បាន»។

លោក​ David Shear បាន​ថ្លែង​ដូច្នេះ នៅក្នុង​វេទិកា​ពិភាក្សា​មួយ​ តាម​បណ្តាញ​អ៊ីនធឺណិត ​អំពី​ទំនាក់ទំនង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ​ជប៉ុន​និង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ​ក្នុង​យុគសម័យ​នៃ​ការ​ប្រជែង​មហាអំណាច​ ដែល​រៀបចំ​ឡើង​ដោយ​មហាវិទ្យាល័យ​សិក្សា​អន្តរជាតិ​ជាន់ខ្ពស់ (​School of Advanced International Studies ហៅកាត់​ថា SAIS ​កាល​ពី​ពេល​ថ្មីៗនេះ។

ក្នុង​នាម​ជា​មហាអំណាច​សេដ្ឋកិច្ច​ទី​១​ និង​ទី​២ ​ក្នុង​ពិភព​លោក​បច្ចុប្បន្ន សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​ចិន​ កំពុង​ប្រកួតប្រជែង​ដណ្តើម​ឥទ្ធិពល​គ្នានៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ ដែល​កំពុង​ឡើង​កម្តៅ ជា​ពិសេស​ដោយសារ​ជម្លោះ​នៅ​ដែន​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង។

លោក David Shear ដែល​ជា​អតីត​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ប្រចាំ​ប្រទេស​វៀតណាម​ផងដែរ​នោះ​ បាន​ថ្លែងថា៖

«យើង​ក៏​ត្រូវ​តែ​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ ខណៈ​ការ​រក្សា​ឥទ្ធិពល​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​គេ​ញញើត​ និង​សេរីភាព​នាវាចរណ៍​នៅ​តំបន់​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូងមាន​សារៈសំខាន់ ការ​នាំ​មុខ​ខាង​ការទូត ​គឺ​ជា​គ្រឹះ។ យើង​មិន​អាច​ឈ្នះ​ការ​ដណ្តើម​ឥទ្ធិពល​នៅ​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ ដោយ​ការ​គ្រាន់​តែ​បញ្ជូន​នាវា​ផ្ទុក​យន្តហោះទៅ​ដែន​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​នោះ​ទេ។​ យើង​ត្រូវ​ការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ការទូត​ស៊ីសង្វាក់​គ្នា​ ដែល​បង្កើត​ឡើង​ដើម្បី​ទទួល​បាន​ឥទ្ធិពល​ ហើយ​ការណ៍​នេះ​ត្រូវ​ការ​ការ​សម្រប​សម្រួល​យ៉ាង​ម៉ត់ចត់​ជាមួយ​ប្រទេស​ជប៉ុន​ និង​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​យើង​ដទៃទៀត»។

ក្រុម​អ្នក​វិភាគ​មើលឃើញ​ថា ​ចាប់តាំង​ពី​រើប​ឡើង​វិញ​ក្រោយ​ចាញ់​សង្គ្រាម​លោក​លើកទី​២​មក ប្រទេស​ជប៉ុន​ បាន​ប្រើប្រាស់​ការទូត​ទន់ភ្លន់​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដើម្បី​ប្រកួតប្រជែង​ដណ្តើម​ឥទ្ធិពល​ជាមួយ​ចិន​យ៉ាង​ស្ងៀមស្ងាត់។

រូបឯកសារ៖ បុរសម្នាក់ដើរកាត់បដាស្តីអំពីគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរបស់លោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង នៅស្ថានីយរថភ្លើងមួយក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨។

លោក Nobuhiro Aizawa សាស្ត្រាចារ្យ​នៅ​សកលវិទ្យាល័យ Kyushu University ​ក្នុង​ប្រទេស​ជប៉ុន​និង​បច្ចុប្បន្ន​ជា​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​នៅ​មជ្ឈមណ្ឌល​ Wilson Center ក្នុង​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតោន បាន​ថ្លែង​ក្នុង​វេទិកា​ពិភាក្សា​ថា ​ទាំង​ជប៉ុន​ទាំង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ចាំ​បាច់​ត្រូវ​តែ​បង្កើន​ការ​ចូល​ប្រឡូក​ថែម​ទៀត​ ដោយ​ការ​ជួយ​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​វិសមភាព​សេដ្ឋកិច្ច​រវាង​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ​ជាពិសេស​ប្រទេស​ក្រីក្រ​ជាង​គេ​ក្នុង​តំបន់​ ដូច​ជា​ឡាវ​និង​កម្ពុជា​ជាដើម ដែល​មនុស្ស​ជាច្រើន​មើល​ឃើញ​ថា​ «កំពុង​ស្ថិតក្នុង​កណ្តាប់​ដៃ​របស់​ចិន» រួច​ទៅ​ហើយ​នោះ»។

លោក​ថា​ ការណ៍​ដែល​ប្រទេសដែល​មាន​សេដ្ឋកិច្ច​ទន់ខ្សោយ​ជាង​គេ​ក្នុង​តំបន់​នេះ ងាយ​នឹង​ធ្លាក់​ទៅក្នុង​កណ្តាប់​ដៃ​ចិន​នេះ​ គឺ​ដោយសារ​តែ​ពួកគេ​គ្មាន​ជម្រើស​ផ្សេង។

«ប្រទេស​ទាំង​នេះ ត្រូវ​តែ​ប្រើ​យុទ្ធសាស្ត្រ​បែប​ហ្នឹង​ ដោយ​សារ​តែ​កង្វះ​ការ​ចូល​ប្រឡូក​របស់​ជប៉ុន​ ឬ​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នៅ​ក្នុង​តំបន់។ ប្រទេស​ទាំង​នេះ គ្មាន​ជម្រើស​នយោបាយ​ផ្សេង​ទេ​ ដូច្នេះ​បើ​ជប៉ុន​និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ផ្តល់​ជម្រើស​នយោបាយ ​តម្រូវ​ការ​គឺ​មាន​ក្នុង​តំបន់​នោះ»។

«សហរដ្ឋ​អាមេរិក ព្យាយាម​វិលត្រឡប់​ទៅ​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​វិញ ប៉ុន្តែ​គិត​ត្រឹម​ពេល​នេះ ប្រទេស​នេះ​ មិន​មែន​ជា​តួអង្គ​សំខាន់​ទេ ហើយ​ខ្ញុំ​នៅ​តែ​មន្ទិល​ថា​ តើ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នឹង​អាច​ក្លាយ​ជា​តួអង្គ​សំខាន់​ម្តង​ទៀត​ដែរ​ ឬ​អត់»

ក្រៅ​ពី​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​របស់​ចិន​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប្រទេស​ចិនបាន​ពង្រីក​ដែន​ឥទ្ធិពល​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ខ្លួនក្នុង​តំបន់​ តាម​រយៈ​គម្រោង​ក្រវ៉ាត់​ផ្លូវ​ពាណិជ្ជកម្ម​ ឬ Belt and Road Initiative ​ដែលហៅ​កាត់​ថា​ BRI ដែល​មាន​ទឹក​ប្រាក់ ​១​ លាន​លាន​ ឬទ្រីលាន​ដុល្លារ​អាមេរិក និង​ការ​បង្កើត​ធនាគារ​វិនិយោគ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអាស៊ី ឬ Asian Infrastructure Investment Bank ដែលហៅកាត់ថា​ AIIB ចាប់ពីឆ្នាំ​ ២០១៣ ​មក។

នៅ​ឆ្នាំ​ ២០១៨ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ក៏​បាន​បង្កើត​គម្រោង​គាំទ្រ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ថ្មី​មួយ​ឈ្មោះ​ថា ​US International Development Finance Corporation ដែល​មាន​ទឹក​ប្រាក់​ចំនួន ​៦០ ​ពាន់​លាន​ដុល្លារ​ ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វ្រិក​របស់​ខ្លួន ដើម្បី​ប្រកួតប្រជែង​ជាមួយ​ចិន​នៅ​ជុំវិញ​ពិភពលោក។

ប៉ុន្តែ លោក Karl Jackson សាស្ត្រាចារ្យ​ខាង​ការ​សិក្សា​តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ Johns Hopkins មាន​ប្រសាសន៍​ក្នុង​វេទិការ​ពិភាក្សា​នោះ​ថា​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក មិន​ទាន់​ក្លាយ​ជា​គូ​ប្រជែង​ឥទ្ធិពល​ពេញ​លេញ​មួយ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​នៅ​ឡើយ​ទេ​ ចាប់តាំង​ពីការ​ធ្លាក់​ចុះ​អំណាច​យោធា​ក្នុង​តំបន់​នេះ នៅ​ក្រោយ​ការ​ដក​ខ្លួនរបស់​ប្រទេស​មហាអំណាច​មួយ​នេះ​ចេញ​ពីសង្គ្រាម​វៀតណាម ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍ ១៩៧០ ​មក​នោះ។

«សហរដ្ឋ​អាមេរិក ព្យាយាម​វិលត្រឡប់​ទៅ​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​វិញ ប៉ុន្តែ​គិត​ត្រឹម​ពេល​នេះ ប្រទេស​នេះ​ មិន​មែន​ជា​តួអង្គ​សំខាន់​ទេ ហើយ​ខ្ញុំ​នៅ​តែ​មន្ទិល​ថា​ តើ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នឹង​អាច​ក្លាយ​ជា​តួអង្គ​សំខាន់​ម្តង​ទៀត​ដែរ​ ឬ​អត់»។

តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​មានចំនួន​ពលរដ្ឋ​ច្រើន​ជាងគេ​លំដាប់​ទី ៣ ​ក្នុងពិភព​លោក ​ដោយ​មាន​ពលរដ្ឋសរុប​ចំនួន ​៦៥០​ លាននាក់​ ហើយ​មាន​ផលិតផល​សរុប​ GDP ​រួមគ្នា​ដល់​ទៅ ​២.៨ លានលានដុល្លារ​ ហើយក៏​ជាតំបន់​មាន​ភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយ​ ទាក់​ទាញ​ក្នុងការ​ពង្រីក​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​លើ​វិស័យយោធា​ សន្តិសុខ​ ការទូត ​សេដ្ឋកិច្ច​ ពាណិជ្ជកម្មជាដើម។​

ក្នុង​ផ្នែក​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ​តួអង្គ​ប្រកួតប្រជែង​សំខាន់ៗ ​គឺ​មាន​តែ​ប្រទេស​ចិន​តាម​រយៈគម្រោង​ក្រវ៉ាត់​ផ្លូវ​ពាណិជ្ជកម្ម​ និង​ប្រទេស​ជប៉ុន តាម​រយៈ​ទីភ្នាក់ងារ​អភិវឌ្ឍន៍​ជប៉ុន​ JICA​(Japan International Cooperation Agency)។ នេះ​បើ​យោង​តាម​ក្រុម​អ្នក​ជំនាញ។

រូបឯកសារ៖ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន Shinzo Abe និងបណ្តានាយករដ្ឋមន្ត្រី​ទាំង១០នៃសមាគមអាស៊ាន ថតរូបនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលរវាងជប៉ុននិងអាស៊ាន នៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។

លោក​បណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ អ្នក​ជំនាញ​ភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយ​និង​ជា​សហ​ស្ថាបនិក​វិទ្យាស្ថាន​កម្ពុជា​ដើម្បី​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មាន​ប្រសាសន៍​ប្រាប់​វីអូអេក្នុង​បទសម្ភាសន៍​ថា ​ការ​ប្រកួត​ប្រជែង​ដណ្តើម​ឥទ្ធិពល «ដោយ​ស្ងៀមស្ងាត់» របស់ជប៉ុន​ជាមួយ​ចិន ​ក្នុង​បណ្តា​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​នៃ​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ ហៅ​កាត់​ថា​អាស៊ាន ធ្វើឡើង​តាម​រូបភាព​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ ដោយសារប្រជាជន​ក្នុង​តំបន់​នេះ​ ចូលចិត្ត​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​របស់​ជប៉ុន​ ជាង​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​របស់​ចិន។

«ជប៉ុន​ដើរ​តួ​នាទី​យ៉ាង​សំខាន់​ ដោយ​ធ្វើ​តុល្យភាព​ជាមួយ​ចិន​ដោយ​ស្ងាត់​ស្ងៀម​ មិន​ឲ្យ​ប្រទេស​កម្ពុជា ឬ​ប្រទេស​អាស៊ាន​ រើស​រវាង​ជប៉ុន​និង​ចិន​ទេ ប៉ុន្តែ​ក្នុង​រូប​ភាព​ដដែល​ហ្នឹង​ទេ ​គឺ​ក្នុង​រូប​ភាព​ស្រទន់។ ​ការ​ប្រជែង​ក្នុង​ការ​អភិវឌ្ឍ​រវាង​ជប៉ុន​និង​ចិន​ក្នុង​វិស័យហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​ ដូច​គ្នា​ទៅ​លើ​វិស័យ​វិនិយោគ​ដូចគ្នា​ ប៉ុន្តែ​ជប៉ុន​គាត់​បង្ហាញ​ថា​ គម្រោង​របស់​ជប៉ុន​ គឺ​មាន​គុណភាព​ មាន​តម្លាភាព​ មាន​គណេយ្យភាព​ មាន​ការ​ចូលរួម​ទូលំទូលាយ​របស់​ពលរដ្ឋ​ វា​ខុស​ពី​គម្រោង​របស់​ចិន»។

«បើ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ចង់​ពង្រីក​ឥទ្ធិពល​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ខ្ញុំ​គិត​ថា​អាមេរិក​ចាំបាច់​ត្រូវ​តែ​ប្រកួត​ជាមួយ​ចិន​ក្នុង​តំបន់​ដោយ​ផ្ទាល់​គឺ​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​ដែល​មាន​សារៈសំខាន់​បំផុត»

លោក​ថ្លែង​បន្ត​ថា​ យុទ្ធសាស្ត្រ​របស់​ជប៉ុន​ក្នុង​ការ​ប្រជែង​ឥទ្ធិពល គឺ​ការ​ចាប់​យក​សមានចិត្ត​ពី​ពលរដ្ឋ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ ខណៈចិន​ចាប់​យក​តែ​មេដឹកនាំ​នៃ​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់ ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​ផែនការ​អភិវឌ្ឍ​ន៍​របស់​ខ្លួន។

លោក​បណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ មាន​ប្រសាសន៍​បន្ថែម​ថា ​ការ​ប្រកួតប្រជែង​ដណ្តើម​ឥទ្ធិពល​របស់​ជប៉ុន​ក្នុង​តំបន់​នេះ ក៏​ធ្វើ​ឡើង​ក្នុង​បរិបទ ដែល​មាន​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នៅ​ពី​ក្រោយ​ដែរ។

«យើង​ដឹង​ថា​ ជប៉ុន​គឺ​ជា​ភ្នែក​ជា​ច្រមុះ​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នៅ​ក្នុង​ការ​ប្រជែង​ជាមួយ​ចិន​ នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ាន​ហ្នឹង​ដូច​គ្នា»។​

ប្រទេស​មហាអំណាច​ទាំង​ពីរ​ គឺ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​ចិន ក៏​កំពុង​ប្រជែង​ឥទ្ធិពល​នៅ​ក្នុង​អនុតំបន់មេគង្គ​ផង​ដែរ​ តាម​រយៈ​វត្តមាន​នៃ​គម្រោង​សហប្រតិបត្តិការ​មេគង្គ-ឡានឆាង​ និង​ភាព​ជាដៃគូ​មេគង្គ-សហរដ្ឋ​អាមេរិក។

លោក Sebastian Strangio អ្នក​កាសែត​និង​អ្នក​និពន្ធ​សៀវភៅ​ថ្មី​មួយ ​ដែល​មាន​ចំណង​ជើង​ថា ​«In the Dragon's Shadow: Southeast Asia in the Chinese Century» ឬ«នៅក្រោម​ស្រមោល​នាគ៖ អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ក្នុង​សតវត្សន៍​ចិន» បាន​ថ្លែងថា​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ចាំបាច់​ត្រូវ​ផ្តោត​ទៅ​លើ​តម្រូវ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ជាក់ស្តែង​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដើម្បី​ទទួល​បាន​ឥទ្ធិពល​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​តំបន់​នោះ​ឡើងវិញ។

«បើ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ចង់​ពង្រីក​ឥទ្ធិពល​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ខ្ញុំ​គិត​ថា​អាមេរិក​ចាំបាច់​ត្រូវ​តែ​ប្រកួត​ជាមួយ​ចិន​ក្នុង​តំបន់​ដោយ​ផ្ទាល់​គឺ​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​ដែល​មាន​សារៈសំខាន់​បំផុត»។

លោកបានថ្លែងដូច្នេះនៅក្នុង​វេទិការ​ពិភាក្សា​មួយ​ ដែល​រៀបចំ​ឡើង​ដោយ​មជ្ឈមណ្ឌល​ Stimson Center ក្នុង​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតោន ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​ ២៥​ ខែ​កញ្ញា ​ឆ្នាំ​ ២០២០។ លោក​ Sebastian Strangio បន្ថែម​ថា​ ការ​លើកឡើង​តែ​អំពី​បញ្ហា​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​ក្នុង​តំបន់​នោះ​ នឹង​មិន​គ្រប់​គ្រាន់​ឡើយ។

«ការ​ណ៍​ធ្វើ​បែប​នេះ ជួន​កាល​ដាក់​សម្ពាធ​លើ​រដ្ឋាភិបាល​ក្នុង​តំបន់ ហើយ​វា​ធ្វើ​ឲ្យ​រំញោច​អារម្មណ៍​ប្រឆាំង​នឹង​អាណានិគម​ ដែល​បាន​រុញ​ច្រាន​ប្រទេស​ទាំង​នេះ​ទៅ​រក​ចិន​ ក្នុង​រយៈពេល​ពីរបី​ទសវត្សរ៍​ចុងក្រោយ​នេះ។​ ដូច​ខ្ញុំ​លើកឡើង​ក្នុង​សៀវភៅ​របស់​ខ្ញុំ​ស្រាប់​ថា ​ទំនិញ​នាំ​ចេញ​ដែល​គេ​ត្រូវ​ការ​បំផុត​មួយ​ពី​ចិន​ គឺ​ការ​ការពារ​ពី​ការ​ដាក់​សម្ពាធ​ពី​បស្ចិម​ប្រទេស ពោល​គឺ​ខែល​រង​សម្ពាធ​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​ការទូត​របស់​បស្ចិម​លោក»។

រូបឯកសារ៖ លោកប្រធានាធិបតី Donald Trump និងបណ្តានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសមាគមអាស៊ាន ថតរូបរួមគ្នានៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី៥ រវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងអាស៊ាន នៅទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។

លោក​ស្រី Yun Sun នាយិកា​កម្មវិធី​ស្តីពី​ប្រទេស​ចិន​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​ Stimson Center បាន​អត្ថាធិប្បាយ​ក្នុង​វេទិកា​ពិភាក្សា​របស់​អង្គការ​របស់​អ្នក​ស្រី​ថា​ ចិន​បានពិនិត្យ​មើល​ឡើង​វិញ​នូវ​មហិច្ឆាតា​នៃ​គម្រោង​ផ្លូវ​ក្រវ៉ាត់​ពាណិជ្ជកម្ម​ (​BRI)​ របស់​ខ្លួន​ ដោយ​សារ​ផល​ប៉ះពាល់​នៃ​ការ​រាតត្បាត​នៃ​ជំងឺ​កូវីដ​១៩​ផង​ និងដោយ​សារ​កិត្តិនាម​មិន​ល្អ​នៃ «​ការទូត​អន្ទាក់​បំណុល» ​ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រទេស​ខ្លះ​សម្រេច​ចិត្ត​លុប​ចោល​ ឬ​ចរចារ​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍ជាមួយ​ចិន​ឡើង​វិញ​ផង។​

«ពេល​ដែល​ការទូត​អន្ទាក់​បំណុល មិន​មែន​ជា​វិធី​សាស្ត្រ​ដ៏​ល្អ​នោះ​ ដោយសារ​ដូចជា​ក្នុង​ករណី​កំពង់​ផែ Hambantota ​នៅ​ស្រីលង្ការ​ស្រាប់ វា​បង្ក​ឲ្យ​មាន​មន្ទិល​និង​ការ​សង្ស័យ​កាន់តែ​ច្រើន​ឡើង​ អំពី​គោលបំណង​របស់​ចិន​ក្នុង​ការ​ឲ្យ​ប្រទេស​ក្នុង​គម្រោង BRI ខ្ចី​លុយ​ច្រើន​បែប​នេះ​»។

លោក David Shear ​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ជាន់ខ្ពស់​នៃ​សកលវិទ្យាល័យ Johns Hopkins និយាយ​ថា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ចាំបាច់​ត្រូវ​ប្រកួត​ជាមួយ​ចិន​ ដោយ​ផ្តោត​លើ​គុណតម្លៃ​របស់​អាមេរិក​ជា​ចម្បង។

«ប្រាកដ​ណាស់​ ចិន​កំពុង​បណ្តុះ​ពួក​វរជន​ក្នុង​ស្រុក​ ហើយ​វា​ច្បាស់​លាស់​ហើយថា​ ពួកគេ​ប្រើប្រាស់​ការ​សូកប៉ាន់​ដោយ​មាន​ជំនួយ​ពី​គម្រោង​ក្រវ៉ាត់​ផ្លូវ​ពាណិជ្ជកម្ម។ យើង​ត្រូវ​តែ​អាច​មាន​លទ្ធភាព​តបត​វិញ​ ដោយ​ប្រើ​វិធី​សាស្ត្រ​ដែល​ស្រប​នឹង​គុណតម្លៃ​របស់​យើង។ យើង​ត្រូវ​តែ​សហការ​ជាមួយ​ក្រុម​វរជន​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ​ខណៈ​យើង​ក៏​បណ្តុះ​សាធារណមតិ​ទូទៅ​ផងដែរ​»។

«ដូច្នេះ​ក្នុង​បរិបទ​នេះ​និង​ទៅ​អនាគត​ ខ្ញុំ​គិត​ថា ​អាស៊ាន​នឹង​មិន​ងាក​ទៅ​រក​អាមេរិក​ដើម្បី​ទប់​ទល់​ជាមួយ​ចិន​នោះ​ទេ​ ហើយ​ក៏​មិន​ងាក​ទៅ​ចិន​ដើម្បី​ទប់​ទល់​ជាមួយ​អាមេរិក​នោះ​ទេ ​គឺ​នៅ​កណ្តាល​ហ្នឹង​តែ​ម្តង»

លោក Nobuhiro Aizawa សាស្ត្រាចារ្យ​នៅ​សកលវិទ្យាល័យ Kyushu University​ និយាយ​ថា​វិធី​សាស្ត្រ​ដ៏​ល្អ​មួយ​ដែល​ជប៉ុន​និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​អាច​ធ្វើ​បាន ​គឺ​ការ​ផ្តល់​ជម្រើសដល់​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយ​ប្រើ​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ដែល​មាន​គុណភាព​ខ្ពស់។

«ចិន​នឹង​អនុវត្ត​គម្រោង​ដោយ​ប្រើប្រាស់​ក្រុមចិន​សុទ្ធ ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​គិត​ថា ​ជប៉ុន​និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក មិន​មាន​ក្រុម​ធំ​បែប​ហ្នឹង​ទេ។ ដូច្នេះ យើង​ពិត​ជា​ចាំបាច់​ត្រូវ​តែ​ចងសម្ព័ន្ធ​ជាមួយ​គ្នា ជា​ពិសេស​យើង​ត្រូវ​ស្វែង​រក​ដៃគូ​គ្រប់​ពេល អាច​ជា​សម្ព័ន្ធ​អាមេរិក ជប៉ុន​និង​ប្រទេស​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​មួយ ឬ​ពីរ ដែល​ចង់​រុញ​គម្រោង​របស់​ពួកគេ​ទៅ​មុខ។​ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ សម្ព័ន្ធ​ភាព​ថ្មី​បែប​នេះ គឺ​ពិត​ជា​ក្លាយ​ជា​តួអង្គ​ជួរ​មុខ ហើយ​វា​ពិត​ជា​គួរ​ឲ្យ​ទាក់​ទាញ​ និង​ផ្តល់ផល​ប្រយោជន៍​ខ្លាំង​ណាស់»។

មេដឹកនាំ​កំពូល​របស់ជប៉ុន​មុននាយករដ្ឋមន្ត្រី​ថ្មី លោក Yoshihide Suga សុទ្ធ​តែ​បាន​ចូល​ប្រឡូក​ដោយ​ផ្ទាល់​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ តាម​រយៈ​ការ​ចូល​រួម​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​កំពូល​នានា​ក្នុង​តំបន់​នោះ។

លោក David Shear ដែល​ជា​អតីត​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ប្រចាំ​ប្រទេស​វៀតណាម និយាយ​ថា​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​គួរ​តែបង្កើនការ​ចូល​ប្រឡូក​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ ឲ្យ​ដល់​កម្រិត​នយោបាយ​កំពូល​ផងដែរ។

«យើង​ក៏​នឹង​ផ្តោត​ការ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​បន្ថែម​ទៀត​ចំពោះ​តំបន់​នោះ​ក្នុង​កម្រិត​ខ្ពស់​បំផុត។ ជា​ការ​ចាប់ផ្តើម ប្រធានាធិបតី ឬ​ក៏​អនុប្រធានាធិបតី គួរ​តែ​ធ្វើ​ទស្សនកិច្ច​នៅ​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ឲ្យ​បាន​ឆាប់​បំផុត​តាម​ដែល​អាច​ធ្វើ​បាន ​ក្នុង​រដ្ឋបាល​ថ្មី។ យើង​ក៏​គួរ​តែ​ធានា​ថា​ ប្រធានាធិបតី​ថ្មី នឹង​មាន​វត្តមាន​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ីបូព៌ា​ និង​កិច្ច​ប្រជុំ​កំពូល ​APEC​ (Asia-Pacific Economic Cooperation) ជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ​ផងដែរ»។

សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ គ្រោង​នឹង​បោះឆ្នោត​ជ្រើសរើស​ប្រធានាធិបតី​អាណត្តិ​ថ្មី​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ៣ ​ខែ​វិច្ឆិកា ​ឆ្នាំ​ ២០២០ ​នេះ។

តែ​ទោះ​ជាយ៉ាង​នេះ​ក្តី លោក​បណ្ឌិត​ ឈាង វណ្ណរិទ្ធិ អ្នក​វិភាគ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍និង​ជា​ប្រធាន​វិទ្យាស្ថាន​ចក្ខុវិស័យ​អាស៊ី មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ បណ្តា​ប្រទេស​អាស៊ាន​សុទ្ធ​តែ​ចង់​រក្សា​អធិបតេយ្យ​ភាព​រៀងៗខ្លួន​ ហើយក្នុង​ក្របខណ្ឌ​តំបន់​ ពួកគេ​ក៏​មិន​ចង់​រើស​មហាអំណាច​មួយ​ ហើយ​ផាត់​មហាអំណាច​មួយទៀត​ចោល​នោះ​ទេ។

«ដូច្នេះ​ក្នុង​បរិបទ​នេះ​និង​ទៅ​អនាគត​ ខ្ញុំ​គិត​ថា ​អាស៊ាន​នឹង​មិន​ងាក​ទៅ​រក​អាមេរិក​ដើម្បី​ទប់​ទល់​ជាមួយ​ចិន​នោះ​ទេ​ ហើយ​ក៏​មិន​ងាក​ទៅ​ចិន​ដើម្បី​ទប់​ទល់​ជាមួយ​អាមេរិក​នោះ​ទេ ​គឺ​នៅ​កណ្តាល​ហ្នឹង​តែ​ម្តង»។

លោក​បន្ថែម​ថា​ ប្រសិន​បើ​អាស៊ាន​ងាក​ទៅ​រក​មហាអំណាច​ណា​មួយ​ នោះ​ប្លុក​នេះ​នឹង​មាន​ការ​បែកបាក់​គ្នា​ដែលនឹង​នាំ​ទៅ​ដល់​គ្រោះ​ថ្នាក់​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ ព្រមទាំង​តំបន់​អាស៊ីប៉ាស៊ីកហ្វិក​ទាំង​មូល៕