នៅក្នុងភូមិ Karen ដែលមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ ក្នុងរដ្ឋ Kayin ដែលស្ថិតនៅជាប់ព្រំដែនមីយ៉ាន់ម៉ា-ថៃ បន្ទាប់ពីមានការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសរបស់រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមីនាបានមួយថ្ងៃ ទាហានក្រុមឧទ្ទាមបានឈរយាមនៅទីតាំងនេះ ខណៈដែលរថយន្តដឹកទំនិញពីរគ្រឿងបានឈប់នៅក្បែរជំរំមួយរបស់អង្គការការពារជាតិ Karen នៅចុងភូមិដ៏តូចមួយ។
បុរសវ័យក្មេង ៨ នាក់ដែលមានស្ពាយកាបូបពីក្រោយផងបាននាំគ្នាលោតចុះពីរថយន្តដឹកទំនិញនោះ និងបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្បែរខ្ទមឫស្សីមួយ។
ក្រុមនេះមកពីទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូនដើម្បីស្វែងរកការហ្វឹកហ្វឺនយោធា។ ច្បាស់ណាស់ ពួកគេមិនមែនជាទាហាននោះទេ។
វត្តមានរបស់ពួកគេគឺកើតចេញពីសម្ព័ន្ធភាពថ្មីមួយរវាងជនរងគ្រោះនាពេលថ្មីៗបំផុតនៅក្នុងការវាយប្រហាររបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ជាមួយនឹងកងកម្លាំងគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងក្រុមជាតិសាសន៍ភាគតិចនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដូចជាក្រុមជាតិសាសន៍ Karens ជាដើម ដែលមានជម្លោះជាមួយនឹងយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។
បុរសវ័យក្មេងម្នាក់ក្នុងចំណោមនោះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលក្រុមរបស់ពួកគេមកទីនេះ។
ថ្លែងទាំងពាក់ម៉ាស់ផង បុរសម្នាក់នោះនិយាយថា៖ «នៅពេលយើងតវ៉ានៅតាមដងផ្លូវ ទាហាន និងប៉ូលិសមីយ៉ាន់ម៉ាបាញ់សំដៅមកយើង និងបង្ក្រាបការតវ៉ារបស់យើង ប៉ុន្តែយើងមិនខ្លាចនោះទេ ដោយសារតែយើងធ្លាប់ខ្លាចពួកគេអស់ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ នៅពេលនេះ យើងត្រូវប្រយុទ្ធតតាំងនឹងអំណាចរបស់ពួកគេ»។
ដោយហៅឈ្មោះពីមុនរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាថាភូមា លោកបាននិយាយទៀតថា៖ «យើងមិនអាចស្នាក់នៅក្នុងផ្ទះរបស់យើងបានទេ ដោយសារតែទាហានភូមាតាមដានយើង និងព្យាយាមចាប់ខ្លួនយើង ដូច្នេះនៅពេលយប់ យើងត្រូវតែចាកចេញពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត»។
រូបឯកសារ៖ ក្នុងរូបដែលថតនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១នេះ បង្ហាញពីទាហានមីយ៉ាន់ម៉ា ឈរនៅជំរំកងទ័ពតូចមួយតាមបណ្តោយច្រាំងទន្លេក្បែរព្រំដែនមីយ៉ាន់ម៉ានិងថៃ។
ខណៈចំនួនជនស៊ីវិលស្លាប់នៅមីយ៉ាន់ម៉ាកើនឡើងនៅក្នុងតំបន់ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាល ការគាំទ្រកំពុងកើនឡើងនៅទូទាំងប្រទេសសម្រាប់ការងើបតស៊ូប្រឆាំងដោយអាវុធ និងសម្រាប់ការបង្កើតទាហានសហព័ន្ធមួយ ដែលរួមមានក្រុមជាតិសាសន៍ភាគតិចប្រដាប់ដោយអាវុធរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាជាដើម។
នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា លោកវរសេនីយ៍ឯក Naw Bu អ្នកនាំពាក្យរបស់អង្គការរបស់ជាតិសាសន៍ភាគតិចមួយទៀត ដែលមានឈ្មោះថា អង្គការឯករាជ្យ Kachin (KIO) និយាយថា អង្គការនេះគាំទ្រដល់ការបង្កើតទាហានសហព័ន្ធ។
លោក La Ring អតីតសមាជិកកងទ័ពឯករាជ្យ Kachin ម្នាក់ដែលឥឡូវកំពុងផ្តល់ការហ្វឹកហ្វឺនផ្នែកមនុស្សធម៌ជាមួយនឹងអង្គការមនុស្សធម៌មួយដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសថៃឈ្មោះថា Free Burma Rangers បាននិយាយថា៖ «ឥឡូវនេះ មនុស្សជាច្រើនចង់ចូលរួមជាមួយនឹងយោធាសហព័ន្ធ និងកងទ័ពឯករាជ្យ Kachin ដោយសារតែទាហានមីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងធ្វើភេរវកម្មលើជនស៊ីវិលនៅក្នុងតំបន់ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាល»។
នៅទីស្នាក់ការកណ្តាលនៃអង្គការការពារជាតិ Karen ដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោ Nerdah Bo Mya និងទាហានរបស់លោកស្វាគមន៍សមាជិកថ្មី។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក សកម្មជនរាប់រយនាក់ថែមទៀតត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា បានស្វែងរកការការពារ និងការហ្វឹកហាត់នៅក្នុងតំបន់ជាប់ព្រំដែននៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោក Nerdah Bo Mya មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងសប្បាយចិត្តនឹងការពារពួកគេ ជួយពួកគេ និងផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវអ្វីដែលពួកគេត្រូវការ ដូចជាការហ្វឹកហាត់មូលដ្ឋានគ្រឹះ ដើម្បីអាចឱ្យពួកគេការពារខ្លួនឯងបានជាដើម»។
លោកបានឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរអំពីការបង្ក្រាបដ៏ឃោរឃៅរបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាថា៖ «ខ្ញុំមិនភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេចំពោះអ្វីដែលពួកគេកំពុងធ្វើចំពោះប្រជាជននៅពេលនេះ ដោយសារតែពួកគេបានធ្វើចំពោះក្រុមជាតិសាសន៍ភាគតិចអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។ ដូច្នេះ សម្រាប់ខ្ញុំ វាមិនមែនជារឿងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេដែលមើលឃើញការសម្លាប់យ៉ាងឃោរឃៅនៅតាមដងផ្លូវក្នុងទីក្រុងនោះ»។
ទោះបីជាសហភាពជាតិ Karen ស្ថិតក្នុងចំណោមអង្គការជាតិសាសន៍ភាគតិចប្រដាប់អាវុធដែលបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់នៅទូទាំងប្រទេស ឆ្នាំ២០១៥ ជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ក្តី ក៏ជម្លោះរវាងជាតិសាសន៍ Karen និងរដ្ឋាភិបាលនៅតែកើតមាននៅមុនរដ្ឋប្រហារក្នុងខែកុម្ភៈដដែល។
រូបឯកសារ៖ បដាប្រឆាំងនឹងអគ្គមេបញ្ជាការយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាលោក Min Aung Hlaing ត្រូវបានឃើញនៅលើរបងដែលមានរុំដោយលោះ ខណៈក្រុមបាតុករប្រមូលគ្នាតវ៉ាប្រឆាំងរដ្ឋប្រហារយោធានៅទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១។
ឥឡូវនេះ ជាតិសាសន៍ភាគតិចដែលមានចំនួនច្រើននៅមីយ៉ាន់ម៉ាដែលស្ថិតនៅកណ្តាលប្រទេស ហាក់ដូចជាយល់ដឹងច្រើនអំពីប្រវត្តិនៃភាពឃោរឃៅរបស់យោធា។
លោក Phil Robertson នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch មានប្រសាសន៍ថា៖ «វាបានកើតឡើងជាយូរមកហើយ ប៉ុន្តែនៅទីបញ្ចប់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាទាំងអស់បានដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ទាហាន Tatmadaw គឺជាសត្រូវនៃការវិវត្តរបស់ប្រទេសជាតិ និងជាសត្រូវពិតប្រាកដនៃការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេស»។
លោកបានថ្លែងបន្តទៀតថា៖ «សម្ព័ន្ធភាពជាតិថ្មីមួយនេះជាសញ្ញាមួយដើម្បីបង្ហាញថាតើទាហាន Tatmadaw បានបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរកម្រិតណា និងបានបំពានគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ ដោយការធ្វើរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាមរបស់ពួកគេនេះ»។
ពួកអ្នកវិភាគថា ផែនការក្នុងការបង្រួបបង្រួមក្រុមជាតិសាសន៍ភាគតិចដែលមានចំនួនច្រើនជាមួយនឹងក្រុមជាតិសាសន៍ភាគតិចមីយ៉ាន់ម៉ានឹងត្រូវការពេលវេលា ប៉ុន្តែថា សញ្ញានៃការរួបរួមគ្នាកំពុងវិវត្តទៅមុខយឺតៗ ដោយរួមមានដូចជាការបង្កើតគណៈកម្មាធិការតំណាងឱ្យសភា Pyidaungsu Hluttaw ហៅកាត់ថា (CRPH) របស់ក្រុមអ្នកតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោត ដែលត្រូវបានគេទម្លាក់ពីតំណែងជាដើម។
លោក Linn Thant ទីប្រឹក្សាម្នាក់របស់គណៈកម្មាធិការ CRPH ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងសាធារណរដ្ឋឆែកនិយាយថា៖ «បន្ទាប់ពីមានការប្រឹក្សាយោបល់ដ៏ទូលំទូលាយ និងមានការគាំទ្រពីគណបក្សនយោបាយរបស់ជាតិសាសន៍ភាគតិចជាច្រើន អង្គការជាតិសាសន៍ភាគតិចតស៊ូប្រដាប់ដោយអាវុធ និងចលនាតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំ គណៈកម្មាធិការតំណាងឱ្យសភា Pyidaungsu Hluttaw បានបង្កើតរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិថ្មីមួយយោងតាមឆន្ទៈ និងការទាមទាររបស់ប្រជាជន»។
លោក Linn Thant ធ្លាប់ជាអ្នកទោសនយោបាយ ដែលត្រូវបានកងកម្លាំងយោធាចាប់ដាក់ពន្ធនាគារអស់រយៈពេលជិតពីរទសវត្សរ៍ មុននឹងត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពវិញកាលពីឆ្នាំ២០០៨។ លោកនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិមួយត្រូវបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមេសា និងរួមមានអ្នកតំណាងពីជាតិសាសន៍ជាច្រើន។
លោក Linn Thant បានថ្លែងបន្ថែមទៀតថា៖ «អ្នកអាចមើលឃើញថា នៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលនេះ អនុប្រធានាធិបតីគឺជាបុរសជនជាតិ Kachin ដែលតំណាងឱ្យក្រុមជាតិសាសន៍ Kachin ទាំងអស់ រួមទាំងក្រុម KIA ផងដែរ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺជាបុរសជនជាតិ Karen។ ជាតិសាសន៍ Kachin ជាតិសាសន៍ Mon ជាតិសាសន៍ Karen ជាតិសាសន៍ Kayah ជាតិសាសន៍ Chin និងជាតិសាសន៍ Ta’ang ស្ថិតនៅក្នុងជួរគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៃរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិនេះ។ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៃរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិនេះនឹងផ្លាស់ប្តូរ និងបន្ថែមសមាជិកនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ខាងមុខនេះ»។
រូបឯកសារ៖ បាតុករមួយក្រុមធ្វើការតវ៉ានៅក្រុង Mandalay ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បន្ទាប់ពីយោធាបានដណ្តើមក្តោបក្តាប់អំណាច នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១។
ការគាំទ្រផ្នែកយោធានៅក្នុងមូលដ្ឋានពីក្រុមជាតិសាសន៍ភាគតិចនៅតែជាបញ្ហាប្រឈម ដោយសារតែទំហំដីដ៏ធំធេងនៅក្នុងតំបន់មួយចំនួន ដែលបានកាត់ផ្ដាច់រវាងក្រុមប្រដាប់អាវុធ និងក្រុមអ្នកតវ៉ា។
លោក Robertson បាននិយាយយោងដល់ចលនាបះបោរស៊ីវិលនៅមីយ៉ាន់ម៉ាថា៖ «ការពិតគឺថា មានគម្លាតយ៉ាងខ្លាំងរវាងសង្គ្រាមប្រដាប់ដោយអាវុធនៅក្នុងទឹកដីរបស់ជាតិសាសន៍ភាគតិច និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងអ្នកតវ៉ានៃចលនាបះបោរស៊ីវិល និងកងកម្លាំងសន្តិសុខនៅក្នុងទីក្រុង»។
លោកបាននិយាយបន្ថែមទៀតថា៖ «ការប្រមូលផ្ដុំក្រុមនានា និងការថែរក្សាចលនានោះឱ្យមានស្ថិរភាពប្រឆាំងនឹងយោធាដែលសុទ្ធតែប្រដាប់ដោយអាវុធ និងមានការគ្រប់គ្រងពីថ្នាក់កណ្តាល គឺជាបញ្ហាប្រឈមស្នូលសម្រាប់អ្នកដែលចង់ផ្លាស់ប្តូរស្ថានភាពនៅមីយ៉ាន់ម៉ា»។
ស្ថានភាពដែលប្រជាជនស៊ីវិលជាតិសាសន៍ភាគតិចបានជួបតទល់នឹងយោធាមានជាយូរមកហើយសម្រាប់អ្នកភូមិជាច្រើននៅតាមបណ្តោយព្រំដែនមីយ៉ាន់ម៉ា-ថៃ។
អ្នកស្រី Naw Bee Paw អាយុ៦៥ឆ្នាំដែលជាអ្នកភូមិ Karen ម្នាក់ និយាយថា អ្នកស្រីបានជួបប្រទះដោយផ្ទាល់នូវភាពចលាចល ចាប់តាំងពីពេលអ្នកស្រីនៅជាយុវវ័យមកម៉្លេះ។
នៅពេលមានអាយុ១៥ឆ្នាំ ឪពុករបស់អ្នកស្រីត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ Ayeyarwady នៅសមុទ្រ Andaman ក្នុងពេលមានការបង្ក្រាបដោយយោធាមួយ។
រយៈពេល៤ខែក្រោយមក នៅពេលឪពុករបស់អ្នកស្រីត្រូវបានដោះលែងវិញ គ្រួសាររបស់អ្នកស្រីបានរត់គេចពីតំបន់នោះ និងបានទៅតាំងទីលំនៅក្នុងរដ្ឋ Kayin។
រយៈពេល៥០ឆ្នាំក្រោយមក អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រីភ័យខ្លាចថា ជម្លោះនៅពេលបច្ចុប្បន្ននឹងវិវត្តកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ដែលនឹងបង្ខំឱ្យគ្រួសារអ្នកស្រីធ្វើចំណាកស្រុកម្តងទៀត។
អ្នកស្រីបានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានវាយប្រហារតាមអាកាសលើតំបន់ Karen ដូច្នេះខ្ញុំខ្លាចណាស់»។
អ្នកស្រីបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា៖ «ខ្ញុំឮថា អ្នកភូមិមិនអាចរត់គេចទៅខាងថៃបានទេ ដោយសារតែទាហានថៃបានរារាំងពួកគេ ដូច្នេះខ្ញុំមានការភ័យខ្លាច ដោយសារយើងជាមនុស្សចាស់ និងរស់នៅតែឯងនៅក្នុងផ្ទះ»។
អ្នកភូមិ Karen រាប់ពាន់នាក់ រួមទាំងអ្នកភៀសខ្លួនមកពីជំរំភៀសខ្លួន Ee Thu Hat ផងនោះ បានរត់គេចតាមព្រំដែន បន្ទាប់ពីមានការវាយប្រហារតាមអាកាសដោយយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីខែមុន ប៉ុន្តែពួកគេភាគច្រើនត្រូវបានទាហានថៃបញ្ជូនមកវិញ។ នេះបើយោងតាមសាក្សីនៅក្នុងមូលដ្ឋានដោយផ្ទាល់។
យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានបង្កើនការវាយប្រហារលើក្រុមជាតិសាសន៍ភាគតិចនៅក្នុងរដ្ឋKayin និងធ្វើឱ្យជម្លោះដែលកំពុងតែកើតមាននៅក្នុងរដ្ឋShan និងរដ្ឋ Kachin កាន់តែមានភាពតានតឹង ខណៈកងកម្លាំងឧទ្ទាមបានឆ្លើយតបវិញដោយការវាយប្រហារតបត។
អ្នករិះគន់ថា ការបំបាក់ស្មារតីឱ្យមានការភ័យខ្លាចនៅក្នុងសហគមន៍ជាតិសាសន៍ភាគតិចត្រូវបានគេអនុវត្តចាប់តាំងពីមានរដ្ឋប្រហារយោធានៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦២មកម៉្លេះ។ ប៉ុន្តែការកត់ត្រាពីវិធីសាស្ត្របំបាក់ស្មារតីនេះនៅមានកម្រិត ដោយសារតែការផ្តាច់ខ្លួនឲ្យនៅឯកោរបស់ប្រទេសនេះ។
នៅពេលនេះ អ្នកតវ៉ាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋប្រហារដែលមានចំណេះដឹងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា រួមទាំងប្រជាជនស៊ីវិលផង អាចកត់ត្រាភាពសាហាវឃោរឃៅជាច្រើនដែលបង្កឡើងដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅលើទូរស័ព្ទដៃរបស់ពួកគេ៕