«កម្ពុជាសម្លឹងទៅមុខ»៖ ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤
សម្ភាសដោយ ផន បុប្ផា ផលិតដោយ ទែន សុខស្រីនិត, និពន្ធនាយក Chris Decherd និង ចាប ចិត្រា
ឧស្សាហូបនីយកម្ម គឺជាមធ្យោបាយដ៏ចម្បងមួយក្នុងការនាំមកនូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងភាពរុងរឿងនិងភាពជឿនលឿនរបស់ប្រទេសជាតិមួយ តាមរយៈការប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនគ្រឿងចក្រ និងបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ដើម្បីបង្កើនផលិតភាព។
ចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី ១៧ មក ពិភពលោកបានឆ្លងកាត់ឧស្សាហូបនីយកម្មសំខាន់ៗបួនលើកដោយសារការរកឃើញបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗ ដែលបង្កើតឲ្យមានបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មចំនួន ៤ ជំនាន់។ បដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ១ បង្កើតឲ្យមានថាមពលទាញចេញពីចំហាយទឹក បដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ២ បង្កើតឲ្យមានថាមពលអគ្គិសនី និងបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៣ បង្កើតឲ្យមានបច្ចេកវិទ្យាទូរគមនាគមន៍និងឌីជីថល។
បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសមួយចំនួនបានឈានដល់បដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ រួមមានប្រទេសជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង អាល្លឺម៉ង់ ស្វីស ចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ តើអ្វីទៅជាបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ ឬឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី៤? ហើយបើមិនចាប់យកឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី៤ នេះ តើស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា នឹងប្រឈមបញ្ហាអ្វីខ្លះ?
Your browser doesn’t support HTML5
ភាគទី ៩៖ តើកម្ពុជាអាចដើរដល់ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី៤ បានដោយរបៀបណា?
ស្តាប់ភាគទី ៩ លើបណ្តាញ Apple Podcasts និង Google Podcasts
លោក ភូ លីវុឌ្ឍ អតីតអគ្គលេខាធិការអាជ្ញាធរជាតិទទួលបន្ទុកកិច្ចការអភិវឌ្ឍន៍បច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានវិទ្យា និងអ្នកជំនាញជាន់ខ្ពស់ខាងវិស័យបច្ចេកវិទ្យារបស់កម្ពុជា ថ្លែងថា៖ «ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ បានន័យថា ការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាដែលមានក្នុងបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៣ បន្ថែម [ជាមួយ] នឹងបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ដែលក្នុងសាក្រោយនេះ មានការតភ្ជាប់ ការប្រើប្រាជ្ញាសប្បនិម្មិត ហើយនិងស្វ័យប្រវត្តិកម្ម។
លោកលីវុឌ្ឍ បានព្រមានពីកត្តាប្រឈមខាងសេដ្ឋកិច្ចមួយចំនួន បើសិនជាកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសដ៏តូចមួយក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍តែមានសន្ទុះសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងមួយនេះ មិនទទួលយកបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ដើម្បីឈានទៅអភិវឌ្ឍន៍វិស័យឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ នេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងអាចគ្រោះច្រើន។ ទី ១ ផលិតភាពការងាររបស់យើងមិនកើនទេ នៅដដែល ព្រោះអីយើងធ្វើការដដែលៗ អត់មានបច្ចេកវិទ្យាអីមកធ្វើផង។ ហើយវិស័យកសិកម្មរបស់យើងក៏ដូចគ្នាដែរ ដីយូរទៅ វាកាន់តែខ្សោះ។ មនុស្សធ្វើការកាន់តែច្រើន តែផលបានតិច។ វិស័យឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ក៏អីចឹងដែរ។ មនុស្សធ្វើការច្រើនម៉ោង តែផលិតភាពទាបដដែល។ អ៊ីចឹង ថៅកែក្រុមហ៊ុន គេអត់នៅជាមួយយើងទេ។ គេនឹងទៅប្រទេសណាមួយ ដែលគេអាចដាក់ទុនទៅ ចំណេញច្រើន។ ហើយដើម្បីដាក់ទុនចំណេញច្រើន វាអាចថា ប្រទេសណាដែលគេមានបច្ចេកវិទ្យាទំនើបហ្នឹង មានកម្មវិធីឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ ហ្នឹង»។
ស្ត្រីម្នាក់ប្រើទូរស័ព្ទស្មាតហ្វូនដើម្បីប្រើសេវាធ្វើដំណើរ PassApp នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១។ (ទុំ ម្លិះ/វីអូអេ)
បច្ចុប្បន្ននេះ ៦០ ភាគរយនៃប្រជាជនកម្ពុជាសរុបជាង ១៦ លាននាក់ មានអាយុក្រោម ៣០ ឆ្នាំ។ នេះមានន័យថា កម្លាំងពលកម្មកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសដ៏តូចមួយក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានសន្ទុះខ្លាំង ដែលជាកតាលីករដ៏ចម្បងមួយនៃដំណើរការសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសដើម្បីឲ្យកម្ពុជាដើរឈានទៅរកឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤។
ក៏ប៉ុន្តែយោងតាមរបាយការណ៍របស់ធនាគារពិភពលោក ចេញផ្សាយកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ៦៣ ភាគរយនៃប្រភេទការងារក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងចំណោមការងារសរុបចំនួន ៨ លាន គឺជាការងារបែបប្រពៃណីបុរាណ ក្នុងរបរធ្វើជំនួញនិងផលិតផលកសិកម្ម ដែលមិនសូវពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាទំនើបក្នុងដំណើរការផលិតកម្មឡើយ។ ហើយការងារត្រឹមតែ ៣៧ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ដែលជាប្រភេទការងារផ្អែកលើប្រាក់បៀវត្សរ៍ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានវិទ្យា និងផលិតកម្មទំនើបបែបសហស្វ័យប្រវត្តិ។
នេះមានន័យថា កម្លាំងពលកម្មកម្ពុជា មិនទាន់ត្រៀមខ្លួនរួចរាល់សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចបែបទំនើប ជាពិសេសក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ នៅឡើយទេ។ អត្ថបទស្រាវជ្រាវមួយរបស់វិទ្យាស្ថានបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឬ Cambodia CIRI ចេញផ្សាយកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ បានកត់សម្គាល់ថា កត្តាមួយក្នុងចំណោមកត្តាប្រឈមជាច្រើន ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាមិនទាន់ត្រៀមខ្លួនរួចរាល់សម្រាប់ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ គឺពលករជំនាញនៅមានកម្រិតទាប។
ស្ត្រីម្នាក់ប្រើទូរស័ព្ទស្មាតហ្វូនដើម្បីប្រើសេវាធនាគារ Easy Cash ដែលជាបណ្ដាញ ATM ធំជាងគេបំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១។ (ទុំ ម្លិះ/វីអូអេ)
វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក (World Economic Forum) និងក្រុមហ៊ុន A.T. Kearney ក៏បានចាត់ទុកកម្ពុជា ជាប្រទេសមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលមិនទាន់ត្រៀមខ្លួនរួចរាល់សម្រាប់បដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មជំនាន់ទី ៤ ដោយទទួលបានពិន្ទុ ៣,៥៦ ស្មើនឹងចំណាត់ថ្នាក់ទី ៨១ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១០០។
ដោយទទួលស្គាល់កត្តាប្រឈមក្នុងវិស័យកម្លាំងពលកម្ម ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់លើការពង្រឹងពលករជំនាញកម្ពុជា តាមរយៈផែនការគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍វិស័យឧស្សាហកម្មឆ្នាំ ២០១៥-២០២៥ ដោយផ្តោតមួយផ្នែកលើការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានចំណេះដឹងផ្នែកបច្ចេកទេសនិងជំនាញ កម្មវិធីអប់រំស្ទែម ឬ STEM Education ដែលផ្តោតលើវិទ្យាសាស្ត្រនិងបច្ចេកវិទ្យា ។
បន្ថែមលើនេះ កម្ពុជាក៏បានទទួលប្រាក់កម្ចី ប្រមាណ ៦០ លានដុល្លារអាមេរិក ពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (Asian Development Bank) កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៩ ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពពលកររបស់ខ្លួន តាមរយៈការសហការជាមួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលពលករផ្នែកបច្ចេកទេសចំនួន ១ម៉ឺន ៨ពាន់នាក់ ក្នុងវិស័យធំៗបួនដូចជាវិស័យផលិតកម្ម សំណង់ អគ្គិសនី និងអេឡិចត្រូនិក។
អំពីវាគ្មិន៖ លោក ភូ លីវុឌ្ឍ
លោក ភូ លីវុឌ្ឍ គឺជាអ្នកជំនាញជាន់ខ្ពស់ខាងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានវិទ្យា នៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជានិងក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ លោកបានប្រឡូកក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាដ៏សំខាន់មួយនេះ ចាប់តាំងពីប្រទេសកម្ពុជាទើបតែងើបចេញពីជម្លោះផ្ទៃក្នុង និងចាប់ផ្តើមកសាងស្ថាប័នរដ្ឋ ក្នុងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ២០០០ រហូតដល់ឆ្នាំ ២០១០ ដោយបម្រើការងារជាអគ្គលេខាធិការអាជ្ញាធរជាតិទទួលបន្ទុកកិច្ចការអភិវឌ្ឍន៍បច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានវិទ្យា ហៅកាត់ថា NIDA។ លោកក៏បានបម្រើការងារជាទីប្រឹក្សាខាងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានវិទ្យា ដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រយៈពេលជាង ១៣ ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០០ ដល់ឆ្នាំ ២០១៤ ដោយបានចូលរួមចំណែកបង្កើតជាប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានដល់ស្ថាប័នរដ្ឋ និងផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលខាងបច្ចេកវិទ្យានេះ ដល់បុគ្គលិកនិងមន្ត្រីរាជការកម្ពុជាជាច្រើននាក់។ ក្រៅពីនេះ លោកបានបម្រើការងារជាអ្នកប្រឹក្សានិងជំនាញមួយរូបដល់ស្ថាប័នអន្តរជាតិដែលជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ធំៗរបស់កម្ពុជាដូចជាធនាគារពិភពលោក (World Bank) និងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (Asian Development Bank) ជាដើម។ សព្វថ្ងៃនេះ លោកគឺជាអ្នកប្រឹក្សាឯករាជ្យមួយរូបខាងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានវិទ្យា៕