នៅពេលព័ត៌មានអំពីជំងឺកូវីដ១៩ ដែលផ្ទុះឡើងនៅក្នុងទីក្រុងវូហាននៃប្រទេសចិនត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងខែមករា សហស្ថាបនិករបស់សណ្ឋាគារកូនដំរី អ្នកស្រី Ilana Tulloch មិនបានគិតថា ជំងឺនោះអាចរាលដាលមកដល់ប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។
អ្នកស្រីដែលជាប្រធានផ្នែកទីផ្សារផងដែរនោះនិយាយថា៖ «នៅក្នុងខែកុម្ភៈស្រាប់តែមានការលុបចោលការកក់បន្ទប់។រហូតដល់ក្រដាសកក់ទទេស្អាត។ ហើយភ្ញៀវរបស់យើងដែលស្នាក់នៅសណ្ឋាគារនៅក្នុងចុងខែកុម្ភៈចាប់ផ្តើមនិយាយថា៖ អូ...ខ្ញុំត្រូវទៅស្រុកវិញ។ ខ្ញុំត្រូវចាកចេញពីទីនេះ»។
អ្នកស្រី Ilana Tulloch ដែលធ្វើការក្នុងវិស័យទេសចរណ៍នៅខេត្តសៀមរាបអស់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំមកហើយនោះបន្ថែមថា៖ «មុនខែមីនា ខ្ញុំមិនដែលឃើញក្រុងសៀមរាបមានសភាពស្ងប់ស្ងាត់បែបនេះទេ»។
ការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ នៅលើពិភពលោក និងវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះ បានប៉ះពាល់វិស័យទេសចរណ៍ដែលផ្តល់កម្រៃដល់ប្រជាជនរាប់ម៉ឺនគ្រួសារនៅខេត្តសៀមរាប។
ផ្ទះសំណាក់ និងសណ្ឋាគារនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបយ៉ាចហោចណាស់ចំនួន២៤៤ត្រូវបានបិទទ្វារ ហើយជីវភាពរបស់អ្នកដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យនេះចំនួនជិត៧ពាន់នាក់ ក៏រងការប៉ះពាល់ផងដែរ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់សមាគមទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍កម្ពុជា។
អ្នកស្រី Ilana Tulloch សហស្ថាបនិក និងប្រធានផ្នែកទីផ្សារ របស់សណ្ឋាគារកូនដំរី ដែលនៅបន្តដំណើរការនៅក្នុងអំឡុងពេលនៃវិបត្តសេដ្ឋកិច្ចដែលកើតឡើងដោយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ នៅខេត្តសៀមរាប។ (ខាន់ សុគុំមនោ/វីអូអេ)
អ្នកស្រី Ilana Tulloch និយាយថា៖ «រឿងមួយគឺថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានផ្តល់ការមិនយកពន្ធ អាហ្នឹងវាជួយយើងច្រើនឲ្យយើងអាចមានលទ្ធភាពដកដង្ហើម»។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ប្រសិនបើអគ្គិសនីកម្ពុជាអាចជួយផ្តល់ការឧបត្ថម្ភខ្លះឬមធ្យោបាយលើកទឹកចិត្តផ្សេងៗឲ្យពួកយើងបន្តដំណើរការបាន ដោយសារអគ្គិសនីនៅកម្ពុជាថ្លៃណាស់»។
សមាគមទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍កម្ពុជា និងម្ចាស់សណ្ឋាគារថា ពួកគេត្រូវការជំនួយសម្រាលការចំណាយខ្លះដើម្បីឲ្យពួកគេអាចឆ្លងកាត់ពេលលំបាកនេះបាន។ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរពួកគេក៏បានអំពាវនាវឲ្យអ្នកទេសចរណ៍នៅក្នុងស្រុកចូលរួមគាំទ្រវិស័យនេះ។
លោកស្រីឆាយ ស៊ីវលីន ដែលជាប្រធានសមាគមទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍កម្ពុជា បានប្រាប់វីអូអេកាលពីខែសីហាថា៖ «ខាងសមាគមអ្វីដែលអាចធ្វើបានគឺជួយប្រូម៉ូត(ផ្សព្វផ្សាយ) ជួយចងជាកញ្ចប់ទេសចរណ៍ហ្នឹង ឲ្យដាក់តម្លៃធូរៗទៅ !ប្រម៉ូតទាំងអស់គ្នាអ៊ីចឹងទៅណា៎។ ហើយសមាគមយើងក៏យើងបានចេញការអំពាវនាវទៅដល់ពលរដ្ឋអ្នកធ្វើដំណើរក្នុងស្រុកហ្នឹងឲ្យជួយទិញកញ្ចប់អ៊ីចឹងទៅណា៎ឲ្យជួយដើរជាពិសេសេជួយទៅខាងសៀមរាបហ្នឹងដោយសារខាងសៀមរាបវាមានសេវាផ្គត់ផ្គង់ហ្នឹងច្រើនដោយសារថាទេសចណ៍កន្លងមកហ្នឹងច្រើន»។
លោកស្រីបន្ថែមថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរឲ្យកម្ចីទៅដល់ពួកគាត់ដើម្បីឲ្យគ្នាខ្ចីទៅ នៅក្នុងប្រាក់ការមួយដែលថោកមែនទែនដើម្បីឲ្យគ្នារស់បាននៅក្នុងអំឡុងអន្តរកាលនេះ»។
មុនការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩អ្នកធ្វើការនៅក្នុងវិស័យទេសចរណ៍នៅខេត្តសៀមរាបរងផលប៉ះពាល់ខ្លះរួចទៅហើយ ដោយសារការធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុកនៃចំនួនភ្ញៀវទេសចរណ៍ទាំងនៅក្នុងស្រុក និងមកពីក្រៅប្រទេស។
ជំងឺកូវីដ១៩បានបង្អាក់ជើងយន្តហោះក្នុង និងក្រៅស្រុក ហើយការរអាក់រអួលនៃជើងយន្តហោះដែលចេះតែអូសបន្លាយពេលនេះហើយដែលបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកធ្វើការ និងរកស៊ីនៅក្នុងវិស័យនេះគ្រប់ស្រទាប់។
នៅក្នុងខែមិថុនា និងខែកក្កដា ចំនួនអ្នកទេសចរណ៍បានធ្លាក់ចុះជាង ៩៥ ភាគរយបើប្រៀបធៀបនឹងពេលវេលាដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០១៩។
នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនស្តីពីបច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ច កម្ពុជា ក្នុងពេលនៃការឆ្លងរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩នេះ ធនាគារពិភពលោក World Bank បានឲ្យដឹងថាវិស័យសំណង់ វិស័យវាយនភណ្ឌ និងវិស័យទេសចរណ៍ រួមចំណែក ៧០ ភាគរយនៃការកើនឡើងសេដ្ឋកិច្ច និង៣៩,៤ភាគរយនៃការងារទាំងអស់នៅឆ្នាំ២០១៩។
របាយការណ៍នេះរៀបរាប់ទៀតថា៖ «ដូច្នេះនៅក្នុងឆ្នាំនេះកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអាចនឹងធ្លាក់ចុះខ្លាំងបំផុតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤ ពី ១ ភាគរយ ទៅ ២,៣ ភាគរយ»។
សណ្ឋាគារជាច្រើនបានបិទទ្វារ ផ្អាកដំណើរការក្នុងអំឡុងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ដែលកើតឡើងដោយសារការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ នៅខេត្តសៀមរាប។ (ផន បុប្ផា/វីអូអេ)
ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ADB បានឲ្យដឹងនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានកាលពីខែកក្កដាថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអាចធ្លាក់ចុះ ៥,៥ ភាគរយនៅឆ្នាំ២០២០ ដោយសារតែការធ្លាក់ចុះវិស័យខាងលើ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននេះសរសេរថា៖ «ការធ្លាក់ចុះនេះនាំឲ្យប្រជាជនចំនួន១,៣លាននាក់ទៀតធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពក្រីក្រ»។
ក្រុងសៀមរាបដែលជាទិសដៅទេសចរណ៍ដ៏ធំមួយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងពិភពលោក ឥឡូវនេះ ពោរពេញទៅដោយផ្ទះសំណាក់ និងសណ្ឋាគារដែលដាក់លក់ឬជួល។
សណ្ឋាគារដែលធ្លាប់តែមានបុគ្គលិក ២៦នាក់នោះ ឥឡូវអាចមានលទ្ធភាពផ្តល់ប្រាក់ខែឲ្យបុគ្គលិកតែពី ៥ ទៅ ៦ នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យនេះភាគច្រើនបានត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើត។ ហើយអ្នកដែលនៅមានការងារ បានទទួលប្រាក់ខែតែ៣០ទៅ៥០ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃប្រាក់ខែដើមរបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រីគឹម វើកដែលធ្វើការនៅសណ្ឋាគារកូនដំរីអស់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំមកហើយនោះ ប្រាប់វីអូអេថា៖ «ដំបូងឡើយ គ្រួសារ(ប្តី)ខ្ញុំ គាត់បាត់បង់ការងារដល់ពេលខ្ញុំ ខ្ញុំនៅមានការងារមែនតែចំណូលអត់បានទាំងស្រុងទេបង។ដោយសារអី?ដោយសារខ្ញុំត្រូវធ្វើការពាក់កណ្តាលម៉ោង part-time។ ជួនកាលតិចជាងពាក់កណ្តាលទៀត ដោយសារស៊ីសងលើយើងសារ៉េបុគ្គលិក ចែកម៉ោងគ្នា ធ្វើការ។ ជួនកាលមួយខែ យើងធ្វើបានតែ១០ថ្ងៃទេ។ យើងអត់ធ្វើបានពាក់កណ្តាល ១៥ ថ្ងៃទេ»។
ឥឡូវនេះអ្នកស្រីគឹម វើកគឺជាអ្នករកលុយតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ការចំណាយប្រចាំថ្ងៃ និងបង់ធនាគារប្រចាំខែ។
អ្នកស្រី គឹម វើក បុគ្គលិកសណ្ឋាគារកូនដំរី ដែលធ្វើការអស់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំមកហើយ នៅខេត្តសៀមរាប។ (ផន បុប្ផា/វីអូអេ)
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ដោយសារតែពួកខ្ញុំជំពាក់ធនាគារ ដល់ពេលអ៊ីចឹងទៅ (ចំណូល) ៣០% (នៃចំណូលមុនពេលមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច) គឺអត់គ្រប់ថ្លៃធនាគារទេបង។អ៊ីចឹងហើយ និយាយរួមពិបាក។យើងមានលុយសល់ខ្លះសន្សំ។ អ៊ីចឹង ក្រៅពីប្រាក់ខែខ្ញុំខ្លះ អត់គ្រប់យើងដកលុយសន្សំ។ ប៉ុន្តែយើងអត់ដឹងថា ស្ថានភាពហ្នឹងយើងនៅបានប៉ុណ្ណាទេព្រោះលុយយើងសន្សំខ្លះ គឺអត់មានច្រើនទេ»។
អ្នកស្រី Ilana Tulloch ថា ការធ្លាក់ចុះនៃវិស័យទេសចរណ៍នេះធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកផ្សេងទៀតបើទោះពួកគេមិនស្ថិតក្នុងវិស័យនេះដោយផ្ទាល់ក៏ដោយ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ដោយសារថា នៅពេលអ្នកគិតពីសណ្ឋាគារវាជាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីមួយ ហើយមានមនុស្សជាច្រើនដែលពឹងផ្អែកលើសណ្ឋាគារនោះ ដើម្បីរកប្រាក់ចំណូល។ ដូច្នេះអ្នកទាំងនោះរួមបញ្ចូលទាំងអ្នករត់រ៉ឺម៉កកង់បីអ្នកផ្តល់សេវាបោកគក់ អ្នកផ្គត់ផ្គង់ផ្លែឈើ អ្នកដុតនំ ជាងជួសជុល និងថែរក្សាគ្រឿងបរិក្ខាដូចជាម៉ាស៊ីនត្រជាក់ជាដើម»។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ដូច្នេះវាមានន័យថាអាជីវកម្មខ្នាតតូចជាច្រើនបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលរបស់ពួកគេផងដែរ។ វាមិនត្រឹមតែបុគ្គលិកដែលធ្វើការនៅទីនោះទេ ដែលបាត់ចំណូលក៏ប៉ុន្តែអ្នកដែលពឹងផ្អែកលើសណ្ឋាគារសម្រាប់ជីវភាពពួកគេក៏បាត់បង់ប្រាក់ចំណូលផងដែរ។ ដូច្នេះចំនួនមនុស្ស ដែលប៉ះពាល់ ដោយសារការបិទសណ្ឋាគារគឺពិតជាធំណាស់»។
ឥឡូវនេះដើម្បីឲ្យសណ្ឋាគារនេះនៅបន្តដំណើរការដែលអាចផ្តល់ការងារដល់បុគ្គលិកមួយចំនួននោះ ប្រធានផ្នែកទីផ្សារអ្នកស្រី IlanaTulloch ឈប់យកប្រាក់ខែផ្ទាល់ខ្លួន ហើយងាកទៅរកចំណូលតាមរយៈការងារក្រៅម៉ោងផ្សេងទៀត។
អ្នកស្រីនិយាយថា បុគ្គលិកគ្រប់គ្រងបានស្ម័គ្រចិត្តកាត់ប្រាក់ខែ៥០ភាគរយ។ ចំណែក បុគ្គលិកមួយចំនួនទៀតធ្វើការត្រឹមតែពី៥០% ទៅ៨០%នៃម៉ោងការងារ។
អ្នកស្រីលើកឡើងថា៖ «ការធ្វើឲ្យបុគ្គលិកទទួលបានម៉ោងធ្វើការនិងប្រាក់ខែ ១០០% វិញគឺជាអាទិភាពខ្ពស់បំផុត»។
បុគ្គលិកខ្លះអាចធ្វើការបានត្រឹមពី៣០ ទៅ៥០ ភាគរយនៃពេលវេលាដែលពួកគេធ្លាប់ធ្វើពីមុន ដើម្បីទ្រទ្រង់សណ្ឋាគារកុំឲ្យបិទទ្វារ និងដើម្បីពួកគេអាចទទួលបានប្រាក់ខែបន្តិចបន្តួចពីការងារនៅទីនេះ។
កញ្ញាពេជ្រ កាន់ដាវ៉ាស៊ីដែលជាបុគ្គលិកម្នាក់ទៀតនៃសណ្ឋាគារកូនដំរី និយាយថា៖«សព្វថ្ងៃនេះ អត់ទេបង ខ្ញុំ(ធ្វើការ) តែកន្លះខែទេ។ ប្រាក់ខែគោលខ្ញុំ ១៨០ដុល្លារ កាត់ពាក់កណ្តាល នៅសល់តែ៩០ ដុល្លារទេបង។ប៉ះពាល់ខ្លាំងមែនទែន! ហើយណាមួយពួកខ្ញុំជំពាក់អង្គការ!ទើបចាប់ផ្តើមជំពាក់ ហើយជំពាក់ច្រើនទៀត។ ពិបាកមែនទែន! អត់មានរកវិធីណាបានដើម្បីដោះស្រាយ។ ប្រសិនបើ អូតែលនេះបិទគឺអស់! អស់រលីង ហើយចំណូល»។
កញ្ញា ពេជ្រ កាន់ដាវ៉ាស៊ី ជាបុគ្គលិកនៃសណ្ឋាគារកូនដំរី ដែលនៅបន្តដំណើរការនៅក្នុងអំឡុងពេលនៃវិបត្តសេដ្ឋកិច្ចដែលកើតឡើងដោយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ នៅខេត្តសៀមរាប។ (ខាន់ សុគុំមនោ/វីអូអេ)
កញ្ញាបន្តថា៖ «អូតែលនេះ បើនិយាយឲ្យចំទៅ មានន័យសម្រាប់ជីវិតខ្ញុំខ្លាំងបំផុត ព្រោះអូតែលជាក្តីសង្ឃឹមចុងក្រោយដែលគ្រួសារខ្ញុំមានចំពោះ។ បើសិនជាអូតែលនេះបិទ គឺអស់ហើយ។ខ្ញុំអត់មានក្តីសង្ឃឹមអីទៀតទេបង គឺអត់ដឹងធ្វើអីទេ»។
នៅពេលប្រឈមមុខវិបត្តិកូវីដ១៩នេះរដ្ឋាភិបាលបានបន្ធូរបន្ថយពន្ធសម្រាប់អ្នកដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ដូចជាសណ្ឋាគារ និងផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភជាប្រាក់ឈ្នួលតិចតួចដល់បុគ្គលិកមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក មាសសុខសេនសាន មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលបានលើកលែងពន្ធដល់អាជីវកម្មមួយចំនួនរួចហើយដើម្បីជាការសម្រាលក្នុងការប្រឈមផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចក្នុងពេលនៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ១៩។លោកថា សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមដែលចង់បន្តអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន នោះ អាចខ្ចីប្រាក់មានអត្រាការប្រាក់សមរម្យ ដែលពួកគេអាចឆ្លងកាត់ព្យុះភ្លៀងនេះបាន។
បើទោះបីជាមានការគាំទ្រខ្លះពីរដ្ឋាភិបាលក្តី ក៏ម្ចាស់សណ្ឋាគារ និងអ្នកធ្វើការនៅក្នុងវិស័យនេះនិយាយថា ពួកគេត្រូវការការជួយបន្ថែមទៀតពីរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកពាក់ព័ន្ធដើម្បីឲ្យពួកគេអាចនៅបន្តអាជីវកម្មបាន ក្នុងលក្ខខណ្ឌត្រឹមតែអាចរួចខ្លួនទប់ទល់ការចំណាយថ្លៃដើម រហូតដល់បញ្ហាកូវីដត្រូវបានដោះស្រាយ។
វីអូអេពុំអាចទាក់ទងអគ្គិសនីកម្ពុជាបានទេសប្តាហ៍នេះ។
អ្នកស្រី IlanaTulloch មិនដឹងថាអ្នកស្រីអាចទប់ទល់នឹងការខាតបង់បានយូរប៉ុណ្ណាទៀតនោះទេព្រោះសណ្ឋាគារកូនដំរី បានប្រថុយប្រថានបន្តដំណើរការជាច្រើនខែមកហើយក្នុងពេលមានវិបត្តិជំងឺឆ្លងសាកលមួយនេះ។
អ្នកស្រីIlana Tulloch និយាយថា៖ «ឥឡូវនេះ វាកាន់តែពិបាកទៅៗ។ ឥឡូវ យើងត្រូវតែជំនះ និងត្រៀមជំនះឧបសគ្គផ្សេងៗម្តងហើយម្តងទៀត ដើម្បីរស់។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា មិនដល់ប្រាំមួយខែទៀត អ្វីៗនឹងចាប់ផ្តើមវិលត្រឡប់មករកភាពប្រក្រតីវិញ។ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាយើងទាំងអស់គ្នាសុទ្ធតែយល់ស្របថាយើងកំពុងរស់នៅក្នុងពិភពលោកមួយផ្សេងទៀត លុះណាតែវ៉ាក់សាំងត្រូវបានរកឃើញ»៕