ភ្នំពេញ —
ក្រុមអ្នកជំនាញមកពីក្រសួងនានារបស់រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ចប់ការពិភាក្សាលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រមនៅថ្ងៃអង្គារ៍នេះ។ ច្បាប់នេះជាឧបករណ៍ច្បាប់មួយយ៉ាងសំខាន់ក្រោមការទាមទាររបស់សហគមន៍អន្តរជាតិសម្រាប់ការកែទម្រង់ប្រពន្ធ័តុលាការនៅប្រទេសកម្ពុជា។
លោកកើត សេកាណូ អគារធិការនៃអគារធិការដ្ឋានកិច្ចការតុលាការរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ បានប្រាប់វីអូអេសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកជាខេមរភាសាក្រោយពីកិច្ចប្រជុំនេះថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះនឹងតម្រូវឲ្យបង្កើតអង្គភាពមួយដើម្បីជួយដល់ដំណើរការត្រួតពិនិត្យលើកិច្ចការរបស់ក្រុមចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាពោលគឺជាអង្គភាពអធិការកិច្ចសម្រាប់ជាជំនួយដល់ការងារនៃក្រុមប្រឹក្សាវិន័យរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រម។
«យើងរៀបចំបង្កើតស្ថាប័នថ្មីមួយសម្រាប់គ្រប់គ្រង មើលលើដំណើរការងាររបស់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា។ ហើយក្នុងនោះយើងក៏បានកំណត់ពីមុខនាទីរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមថា ត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ និងក្នុងឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមយើងមានក្រុមប្រឹក្សាវិន័យ។ តើយើងត្រូវមើលលើវិន័យរបស់ចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញាបែបណា»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រម មានប្រាំមួយជំពូក និងចែកចេញជា៣១មាត្រា។
មាត្រា១៨បានផ្តល់សិទ្ធិយ៉ាងធំធេងដល់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងការស្នើឡើងឱ្យមានការតែងតាំង និងបញ្ឈប់ការងាររបស់ចៅក្រម។
លោកកើត សេកាណូបញ្ជាក់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមិនបាននិយាយលម្អិតអំពីការដាក់វិន័យលើក្រុមចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញានោះទេ។
លោកបន្ថែមថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងជំនួសច្បាប់ចាស់ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ដោយមិនចាំបាច់ធ្វើវិសោធនកម្មលើច្បាប់ចាស់។
«ច្បាប់នេះជាច្បាប់ថ្មីដើម្បីជំនួសច្បាប់ចាស់។ ក៏ប៉ុន្តែខ្លឹមសារ និងអត្ថន័យដែលយើងមានពីមុនមក យើងនៅរក្សាជាច្រើន។ ហើយយើងសង្ឃឹមថា វានឹងជួយកែទម្រង់បានច្រើន នៅពេលដែលច្បាប់នេះចេញជាធរមាន»។
លោកសម ប្រជាមានិត្យ នាយខុទ្ទកាល័យក្រសួងយុត្តិធម៌ឲ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំអន្តរក្រសួងនេះ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងត្រូវធ្វើការកែតម្រូវតាមអនុសាសន៍នៃសមាជិកនៃកិច្ចប្រជុំមុននឹងបញ្ជូនទៅកាន់កិច្ចប្រជុំនៃគណៈរដ្ឋមន្ត្រីដើម្បីអនុម័ត។ ហើយក្រោយពីការអនុម័តនោះ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់រដ្ឋសភាដើម្បីពិភាក្សា និងអនុម័ត។
«ក្រោយពីអន្តរក្រសួងហើយ យើងត្រូវធ្វើការកែសម្រួលបន្តិចទៀតលើយោបល់នៃអន្តរក្រសួង។ ក្រោយពីកែសម្រួលបច្ចេកទេសនេះ យើងនឹងបញ្ជូនទៅគណៈរដ្ឋមន្ត្រី»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមនេះមិនត្រូវបានដាក់ឲ្យពិភាក្សា ផ្តល់យោបល់ពីក្រុមសង្គមស៊ីវិលនោះទេ។
លោកសុខ សំអឿន នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា(CDP) អធិប្បាយថា ការតាក់តែងច្បាប់នេះគួរតែមានការចូលរួមពីអ្នកជំនាញឯករាជ្យ។
«សំខាន់បើយើងធ្វើត្រូវវានឹងក្លាយជាស្ថាប័នមួយដែលជួយឲ្យតុលាការមួយឯករាជ្យ តែបើធ្វើមិនត្រូវវានឹងអាចនៅប្រហែលសព្វថ្ងៃ ឬអន់ជាងសព្វថ្ងៃ»។
គួរបញ្ជាក់ថា ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមមានសមាសភាពចំនួនប្រាំបួនរូប រួមមានព្រះមហាក្សត្រ គង់ជាប្រធាន ហើយក្រៅពីនោះមានសមាជិកជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌មួយរូប ជាប្រធានតុលាការកំពូលមួយរូប ជាអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមតុលាការកំពូលមួយរូប ជាប្រធានសាលាឧទ្ធរណ៍មួយរូប ជាអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាឧទ្ធរណ៍មួយរូប ព្រមទាំងសមាជិកចំនួនបីរូបទៀតជាចៅក្រមដែលត្រូវជ្រើសតាំងតាមរយៈការបោះឆ្នោត។
មានការលើកឡើងអំពីកង្វល់មួយចំនួនស្តីពីឯករាជ្យភាពនៃសមាសភាពនៃស្ថាប័នកំពូលមួយនេះ។
លោកកើត សេកាណូ អគារធិការនៃអគារធិការដ្ឋានកិច្ចការតុលាការរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌មិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើចំណុចនេះទេ៕
លោកកើត សេកាណូ អគារធិការនៃអគារធិការដ្ឋានកិច្ចការតុលាការរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ បានប្រាប់វីអូអេសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកជាខេមរភាសាក្រោយពីកិច្ចប្រជុំនេះថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះនឹងតម្រូវឲ្យបង្កើតអង្គភាពមួយដើម្បីជួយដល់ដំណើរការត្រួតពិនិត្យលើកិច្ចការរបស់ក្រុមចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាពោលគឺជាអង្គភាពអធិការកិច្ចសម្រាប់ជាជំនួយដល់ការងារនៃក្រុមប្រឹក្សាវិន័យរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រម។
«យើងរៀបចំបង្កើតស្ថាប័នថ្មីមួយសម្រាប់គ្រប់គ្រង មើលលើដំណើរការងាររបស់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា។ ហើយក្នុងនោះយើងក៏បានកំណត់ពីមុខនាទីរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមថា ត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ និងក្នុងឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមយើងមានក្រុមប្រឹក្សាវិន័យ។ តើយើងត្រូវមើលលើវិន័យរបស់ចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញាបែបណា»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រម មានប្រាំមួយជំពូក និងចែកចេញជា៣១មាត្រា។
មាត្រា១៨បានផ្តល់សិទ្ធិយ៉ាងធំធេងដល់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងការស្នើឡើងឱ្យមានការតែងតាំង និងបញ្ឈប់ការងាររបស់ចៅក្រម។
លោកកើត សេកាណូបញ្ជាក់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមិនបាននិយាយលម្អិតអំពីការដាក់វិន័យលើក្រុមចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញានោះទេ។
លោកបន្ថែមថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងជំនួសច្បាប់ចាស់ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ដោយមិនចាំបាច់ធ្វើវិសោធនកម្មលើច្បាប់ចាស់។
«ច្បាប់នេះជាច្បាប់ថ្មីដើម្បីជំនួសច្បាប់ចាស់។ ក៏ប៉ុន្តែខ្លឹមសារ និងអត្ថន័យដែលយើងមានពីមុនមក យើងនៅរក្សាជាច្រើន។ ហើយយើងសង្ឃឹមថា វានឹងជួយកែទម្រង់បានច្រើន នៅពេលដែលច្បាប់នេះចេញជាធរមាន»។
លោកសម ប្រជាមានិត្យ នាយខុទ្ទកាល័យក្រសួងយុត្តិធម៌ឲ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំអន្តរក្រសួងនេះ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងត្រូវធ្វើការកែតម្រូវតាមអនុសាសន៍នៃសមាជិកនៃកិច្ចប្រជុំមុននឹងបញ្ជូនទៅកាន់កិច្ចប្រជុំនៃគណៈរដ្ឋមន្ត្រីដើម្បីអនុម័ត។ ហើយក្រោយពីការអនុម័តនោះ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់រដ្ឋសភាដើម្បីពិភាក្សា និងអនុម័ត។
«ក្រោយពីអន្តរក្រសួងហើយ យើងត្រូវធ្វើការកែសម្រួលបន្តិចទៀតលើយោបល់នៃអន្តរក្រសួង។ ក្រោយពីកែសម្រួលបច្ចេកទេសនេះ យើងនឹងបញ្ជូនទៅគណៈរដ្ឋមន្ត្រី»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមនេះមិនត្រូវបានដាក់ឲ្យពិភាក្សា ផ្តល់យោបល់ពីក្រុមសង្គមស៊ីវិលនោះទេ។
លោកសុខ សំអឿន នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា(CDP) អធិប្បាយថា ការតាក់តែងច្បាប់នេះគួរតែមានការចូលរួមពីអ្នកជំនាញឯករាជ្យ។
«សំខាន់បើយើងធ្វើត្រូវវានឹងក្លាយជាស្ថាប័នមួយដែលជួយឲ្យតុលាការមួយឯករាជ្យ តែបើធ្វើមិនត្រូវវានឹងអាចនៅប្រហែលសព្វថ្ងៃ ឬអន់ជាងសព្វថ្ងៃ»។
គួរបញ្ជាក់ថា ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមមានសមាសភាពចំនួនប្រាំបួនរូប រួមមានព្រះមហាក្សត្រ គង់ជាប្រធាន ហើយក្រៅពីនោះមានសមាជិកជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌មួយរូប ជាប្រធានតុលាការកំពូលមួយរូប ជាអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមតុលាការកំពូលមួយរូប ជាប្រធានសាលាឧទ្ធរណ៍មួយរូប ជាអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាឧទ្ធរណ៍មួយរូប ព្រមទាំងសមាជិកចំនួនបីរូបទៀតជាចៅក្រមដែលត្រូវជ្រើសតាំងតាមរយៈការបោះឆ្នោត។
មានការលើកឡើងអំពីកង្វល់មួយចំនួនស្តីពីឯករាជ្យភាពនៃសមាសភាពនៃស្ថាប័នកំពូលមួយនេះ។
លោកកើត សេកាណូ អគារធិការនៃអគារធិការដ្ឋានកិច្ចការតុលាការរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌មិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើចំណុចនេះទេ៕