ប្រជារាស្ត្រនៃចក្រភពអង់គ្លេសបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើសចាកចេញពី សហភាពអឺរ៉ុបដោយមានចំនួន៥១.៨៩ភាគរយ ទល់នឹងសម្លេងចង់ស្ថិតនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបចំនួន៤៨.១១ភាគរយ។ ពិភពលោកមានការភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះលទ្ធផលនេះ។
ពលរដ្ឋចក្រភពអង់គ្លេសដែលចង់ឲ្យប្រទេសខ្លួនស្ថិតនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប បានសម្តែងការសោកស្តាយ និងព្រួយបារម្ភអំពីអនាគតនៃចក្រភពដែលបានស្ថិតនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបអស់រយៈពេល៤៣ឆ្នាំមកនេះ។
លោក Jeremy Chea មិនហ៊ានដើរទៅណាឆ្ងាយពីកញ្ចក់ទូរទស្សន៍នៅកម្ពុជាទេ នៅពេលមន្ត្រីទទួលបន្ទុករាប់សន្លឹកឆ្នោតនៅចក្រភពអង់គ្លេសប្រកាសលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសថា អង់គ្លេសត្រូវចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប ឬក៏ស្ថិតនៅក្នុងសហភាពដែលកំពុងប្រឈមនឹងវិបតិ្តកំណើនជនភៀសខ្លួន។ ការបោះឆ្នោតប្រជាមតិរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស (United Kingdom referendum) នោះត្រូវពិភពលោកហៅថា «Brexit»។
បន្ទាប់ពីដឹងលទ្ធផលនៃការធ្វើប្រជាមតិជាលក្ខណៈប្រវតិ្តសាស្ត្រនោះភ្លាម លោក Jeremy Chea ដែលបានរស់នៅក្នុងចក្រភពអង់គ្លេសអស់រយៈពេល២៩ឆ្នាំ បានសម្តែងការសោកស្តាយចំពោះប្រជាជនអង់គ្លេស ដែលបានសម្រេចចិត្តចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប។
លោកនិយាយប្រាប់ VOA ថា ប្រទេសអង់គ្លេស នៅពេលនេះ ពុំទាន់ជួបបញ្ហាខ្លាំងនោះទេ ទាក់ទិនចំណងពាណិជ្ជកម្ម និងសន្តិសុខក្នុងតំបន់ តែប្រទេសនេះអាចនឹងជួបរឿងរ៉ាវច្រើនទៅថ្ងៃអនាគត។ លោកបន្តថា សហភាពអឺរ៉ុបហៅកាត់ថា EU នៅពេលនេះក៏មិនសប្បាយចិត្តចំពោះការចាកចេញរបស់អង់គ្លេសនោះដែរ។
«តាម EU ឥឡូវ EU កំពុងតែខឹងអង់គ្លេសហើយ ពីព្រោះប្រជាជនរបស់គេដើរចេញ។ គេសំខាន់ធ្វើម៉េចធ្វើឲ្យអង់គ្លេស ពេលចេញពី EU នោះ ពិបាកជាងគេ។ ពេលនិយាយរឿង agreements រឿងអី គេអត់ចង់ឲ្យល្អទេ។ ហេតុអីគេអត់ចង់ឲ្យអង់គ្លេសមានល្អ ពីព្រោះវាអត់ចង់ឲ្យប្រទេសផ្សេងធ្វើតាមអង់គ្លេស។ គេឃើញអង់គ្លេសតវ៉ា រឿងល្អរហូតនោះ គេគិតថា ចុម! អ្នកចេញល្អជាងអ្នកនៅ EU យើងនៅធ្វើអី យើងចេញទៀតទៅ»។
បើទោះបីជាប្រជារាស្រ្តអង់គ្លេសបានបោះឆ្នោតចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបក្តី ប្រទេសនេះនឹងត្រូវប្រើពេលពីរឆ្នាំសម្រាប់ចរចាជាមួយប្រទេសសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុបលើប្រធានបទជាច្រើន។ នេះបើតាមមាត្រា៥០នៃសន្ធិសញ្ញាទីក្រុង Lisbon (Treaty of Lisbon) ក្នុងប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ ដែលនិយាយពីដំណើរការនៃការចាកចេញរបស់រដ្ឋជាសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុប។
បើយោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍នានាពីប្រទេសអង់គ្លេសបានឲ្យដឹងថា ប្រធានបទទាំងនោះ អាចមានដូចជាការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ការធ្វើដំណើរ និងលក្ខខណ្ឌការងារនៃប្រជាជនចេញពីតំបន់អឺរ៉ុប មកធ្វើការនៅប្រទេសអង់គ្លេសជាដើម។
លោក Jeremy Chea ពលរដ្ឋអង់គ្លេសដើមកំណើតខ្មែរ និយាយពីការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៦។ (ហ៊ុល រស្មី/VOA)
លោក Jeremy Chea ពលរដ្ឋអង់គ្លេសដើមកំណើតខ្មែរ និងជាអតីតប៉ូលិសនៅក្នុងចក្រភពអង់គ្លេស និយាយថា នៅក្នុងរយៈពេលពីរទៅបីឆ្នាំទៀត គឺជាការសាកល្បងរបស់មេដឹកនាំអង់គ្លេសថ្មីនៃការចរចាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនានា ដែលលោកយល់ថា ពិបាកនឹងដឹងជាមុនថា តើជោគវាសនារបស់អង់គ្លេសនឹងល្អប្រសើរជាងមុន ឬក៏កាន់តែលំបាកនោះ។
«សំខាន់នៅក្នុង២ [ទៅ]៣ឆ្នាំ ប្រទេសអង់គ្លេសធ្វើ treaty [សន្ធិសញ្ញា] អា individual treaty [សន្ធិសញ្ញាដោយឡែក]ជាមួយអាមេរិកជាមួយបារំាងជាមួយអេស្ប៉ាញអីហ្នឹង ឧទាហរណ៍ អង់គ្លេសធ្វើល្អមែនទែននោះ វាល្អជាងហើយ។ Agreement [កិច្ចព្រមព្រៀង] ល្អជាងពីមុន វាល្អជាងហើយ។ ប្រទេសអង់គ្លេសរីកចម្រើន វាឡើងទៀតហើយ។ ខ្ញុំថា agreement [កិច្ចព្រមព្រៀង] វាអត់សូវល្អដូចគ្នាពីមុន មានតែធ្លាក់ ព្រោះរឿងនេះ នៅក្នុង២ឬ៣ឆ្នាំនេះ សំខាន់មែនទែន។ សំខាន់អ្នកខ្លាំងមែនទែនទៅជួយតវ៉ាយក agreement [កិច្ចព្រមព្រៀង]មួយត្រឹមត្រូវ»។
ហេតុផលសំខាន់ៗ ដែលនាំឲ្យប្រទេសអង់គ្លេសចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបរួមមានការខាតបង់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់អង់គ្លេសក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប កំណើនជនចំណាកស្រុកមកដណ្តើមការងារក្នុងចក្រភពអង់គ្លេសដែលមានវប្បធម៌អភិរក្សនិយម ការគំរាមកំហែងលើអធិបតេយ្យភាពរបស់អង់គ្លេសពីអំណាចនីតិប្រតិបត្តិ ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា គណៈកម្មការអឺរ៉ុបនៅក្នុងទីក្រុងប្រ៊ុចសែល (Brussels) ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក (Belgium)។
ក្រុមអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការកៀងគរការគាំទ្រឲ្យអង់គ្លេសចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបបានយកថវិកាចំនួន៣៥០លានផោន ដែលអង់គ្លេសបានបង់សម្រាប់ភាពជាសមាជិករបស់សហភាពអឺរ៉ុប នោះ ធ្វើជាហេតុផលបញ្ចុះបញ្ចូលប្រជាជនអង់គ្លេស។ ពួកគេថា ថវិកានេះអាចយកមកចំណាយលើវិស័យសុខាភិបាលរបស់អង់គ្លេស។
លោកបណ្ឌិត ចាប សុថារិទ្ធិ អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៃវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព បានប្រាប់ VOA ថា ប្រជារាស្ត្រនៃចក្រភពអង់គ្លេសនឹងស្តាយក្រោយ ចំពោះការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួនចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបនេះ។
លោកពន្យល់ថា ប្រទេសមួយចំនួនដែលនិយម EU នឹងដកទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនចេញពីចក្រភពអង់គ្លេស ហើយចក្រភពនេះនឹងប្រឈមបញ្ហាផ្សារភាគហ៊ុនរបស់ខ្លួន ដែលបានធ្លាក់ចុះភ្លាមៗ ក្រោយការប្រកាសលទ្ធផលនៃការធ្វើប្រជាមតិ រួមទាំងការបាត់បង់ជំនឿចិត្តពីមេដឹកនាំក្នុងប្លុកអឺរ៉ុប។
«បញ្ហាមួយទៀតគឺគេបាត់ជំនឿទុកចិត្ត ជាកិត្តិយស ជាកិត្យានុភាពរបស់អង់គ្លេសដែរ ដោយសារពេលដែល EU មានការលំបាក ស្រាប់តែគេហៅថា រត់ចោលគ្នាអាហ្នឹង»។
ប្រទេសអង់គ្លេសបានចូលរួមជាមួយនឹងអ្វីដែលហៅថា សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអឺរុប (European Economic Community) នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ នៅគ្រាដែលប្រទេសអង់គ្លេសស្ថិតក្នុងស្ថានភាពជាជំងឺសេដ្ឋកិច្ចរបស់អឺរ៉ុប។
ចាប់តាំងពីការចូលរួមសហគមន៍នោះមក អង់គ្លេសបានពង្រឹងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយសន្សឹមៗ រហូតបានក្លាយជាប្រទេសដែលរុងរឿងជាងប្រទេសស្ថាបនិកធំៗចំនួនបីគឺប្រទេសបាំរាំង អាល្លឺម៉ង់ខាងលិច ដែលពេលនេះជាប្រទេសអាល្លឺម៉ង់តែមួយ និងប្រទេសអ៊ីតាលី។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់កាសែត Financial Times ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងចក្រភពអង់គ្លេស។
ទាក់ទិននឹងផលប៉ះពាល់មកលើប្រទេសកម្ពុជាដោយសារការចាកចេញរបស់អង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុបនោះ លោកបណ្ឌិត ចាប សុថារិទ្ធិ និយាយថា ការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ចក្រភពអង់គ្លេសនឹងរងផលប៉ះពាល់ ដោយហេតុថា កម្ពុជាមិនអាចនាំចេញទំនិញរបស់ខ្លួនក្នុងក្របខណ្ឌសហភាពអឺរ៉ុបទៅកាន់ចក្រភពអង់គ្លេសបានដូចមុនទៀតនោះទេ។
លោកបន្ថែមថា ការចរចាទ្វេភាគីរវាងអង់គ្លេស និងកម្ពុជាអំពីការយកពន្ធនឹងអាចធ្វើឡើង ប្រសិនបើអង់គ្លេសចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបជាផ្លូវការ។
«បើសិនជាអង់គ្លេសគេយកពន្ធ យើងវាប្រាកដជាមានប៉ះពាល់។ ហើយបើសិនជាយើងមានពាណិជ្ជកម្មជាមួយគ្នា ពេលហ្នឹងយើងនឹងចរចាពាណិជ្ជកម្មថ្មីទៀត ទៅលើការចរចារវាងប្រទេស និងប្រទេស។ ពេលហ្នឹងយើងលែងនិយាយជាមួយអង់គ្លេសក្នុងនាមជា EU សមាជិក EU ហើយណ៎ា»។
តាមតួលេខដែលផ្តល់ពីស្ថានទូតប្រទេសអង់គ្លេស ដែល VOA ទទួលបាន កាលពីថ្ងៃពុធ បានបង្ហាញកំណើននៃទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងប្រទេសអង់គ្លេស ដោយការផ្លាស់ប្តូរពាណិជ្ជកម្មបានកើនពីជាង៩៣០លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៤ដល់ជាង១ពាន់លានដុល្លារនៅឆ្នាំ ២០១៥ គឺស្មើនឹង២២,៧៧ភាគរយ។
លោកជុំ សុន្ទរី អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ការការចាកចេញរបស់អង់គ្លេសនឹងមិនមានផលប៉ះពាល់ទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងនានា ដែលកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប និងចក្រភពអង់គ្លេសនោះទេ ព្រោះវាជាកិច្ចព្រមព្រៀងដែលត្រូវបានធ្វើឡើងដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកមិនអាចបញ្ជាក់លម្អិតអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងនោះទេ ហើយថា អង់គ្លេសក៏ពុំទាន់បានចាកចេញពី EU ជាស្ថាពរនោះដែរ។
លោកបន្ថែមថា ដំណាក់កាលនេះ ជាការតាមដានរបស់ពិភពលោកអំពីការរៀបចំការចាកចេញរបស់អង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ហើយអាចប្រើពេលយ៉ាងហោចណាស់ពីរឆ្នាំ។
«ដំណាក់កាលនេះគឺជាដំណាក់កាលដែលយើងត្រូវតាមដានការវិវត្តនៃសភាពការ។ វាអត់ទាន់ដល់ពេលដែលយើងត្រូវមានការវាយតម្លៃឲ្យបានច្បាស់លាស់ទេគឺយើងមិនទាន់អាចធ្វើបានទេ»។
រូបឯកសារ៖ លោក David Cameron នាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស មកដល់ក្រុមប្រឹក្សាសហភាពអ៊ឺរ៉ុប នៅទីក្រុងព្រុចស៊ែល ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦។
លោក Jeremy Chea ដែលបានមករស់នៅប្រទេសកម្ពុជាជាអចិន្ត្រៃយ៍តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ មកនោះ ថ្លែងថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីដែលនឹងឡើងមកជំនួសលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេសបច្ចុប្បន្នគឺលោក David Cameron នោះ នឹងត្រូវទទួលបន្ទុកជាច្រើនក្នុងដំណើរចរចាសម្រាប់ការចាកចេញរបស់អង់គ្លេស ដែលជាដំណើរស្មុគស្មាញមួយ។ លោក Cameron បានប្រកាសលាលែងពីតំណែង បន្ទាប់ពីប្រជារាស្ត្រអង់គ្លេសបោះឆ្នោតចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនាកន្លងទៅ។
លោក Cameron ដែលមកពីគណបក្សអភិរក្សនិយម (Conservative Party) គឺជាអ្នកតស៊ូមតិយ៉ាងខ្លាំងក្លាសម្រាប់ការស្ថិតនៅរបស់អង់គ្លេសក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ នៅក្នុងថ្ងៃលោកប្រកាសលាលែងពីមុខតំណែងរបស់លោក លោក Cameron ថ្លែងថា លោកគោរពការសម្រេចចិត្តរបស់ប្រជារាស្ត្រអង់គ្លេស តែលោកមិនអាចធ្វើជាមេដឹកនាំ ដែលនាំប្រទេសអង់គ្លេសទៅកាន់គោលដៅផ្សេងទៀតបាននោះទេ៕