កំណត់និពន្ធ៖ នេះជាភាគទី១នៃកម្រងសេចក្តីរាយការណ៍ពិសេស៣ភាគរបស់វីអូអេក្នុងខួបលើកទី៣០ឆ្នាំនៃការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ ប្រិយមិត្តអាចចូលអានបន្ថែមភាគដទៃទៀតក៏ដូចជាទស្សនាបទសម្ភាសន៍ជាមួយអ្នកជំនាញនៅក្នុងទំព័រសេចក្តីរាយការណ៍ពិសេសេនៅត្រង់នេះ https://khmer.voanews.com/cambodiappa30។
ខួបនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនៅលើកទី៣០នេះមិនមែនជាពេលរីករាយសម្រាប់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនៃសហគមន៍ខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសទេព្រោះការដើរថយក្រោយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំចុងក្រោយនេះបានបន្ថែមកង្វល់ដែលមានស្រាប់សម្រាប់ពួកគេ។
«យើងឃើញថាពេលកិច្ចព្រមព្រៀងកើតឡើងភ្លាមយើងឃើញថាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅស្រុកខ្មែរឡើងខ្ពស់បន្តិចដល់ក្រោយមកថយចុះជាបន្តបន្ទាប់រហូតដល់សព្វថ្ងៃអ្នកខ្លះវាយតម្លៃថាក្រោមសូន្យផង»។ នេះជាសម្តីរបស់លោក យ័ប គឹមទឹង ប្រធានសមាគមខ្មែរអាមេរិកាំងដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យដែលមានមូលដ្ឋាននៅតំបន់រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន។
លោក គឹមទឹង យល់យ៉ាងដូច្នេះដោយសារគណបក្សកាន់អំណាចបានរឹតបន្តឹងបន្តិចម្តងៗលើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ក្រុមគណបក្សប្រឆាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិលបណ្តាញសារព័ត៌មាននិងអង្គការអន្តរជាតិ។ គណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំបំផុតនៅកម្ពុជាគឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានតុលាការរំលាយនៅចុងឆ្នាំ២០១៧ដោយចោទប្រកាន់ថាបានឃុបឃិតនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ បច្ចុប្បន្នគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនបានគ្រប់គ្រងអំណាចជាឯកបក្សតាំងពីថ្នាក់ជាតិដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋានដូចមុនពេលចុះហត្ថលេខាទីក្រុងប៉ារីសនៅខែតុលាឆ្នាំ១៩៩១។
លោក យ័ប គឹមទឹង ប្រធានសមាគមខ្មែរអាមេរិកាំងដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យ បានសម្តែងក្តីបារម្ភពីការធ្លាក់ចុះនៃប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា និងបានថ្លែងពីសកម្មភាពតស៊ូមតិរបស់សហគមន៍ខ្មែរក្នុងឱកាសខួបលើកទី៣០នៃការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
លោក គឹមទឹង និងក្រុមសកម្មជនជឿថានៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យការមានគណបក្សប្រឆាំងដែលមានសក្តានុពលមួយគឺសំខាន់ព្រោះវាអាចជួយរក្សាតុល្យភាពអំណាចនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋនិងដោះស្រាយបញ្ហាលំបាករបស់ពលរដ្ឋ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ពេលណាអត់មានគណបក្សប្រឆាំងពេលណាប្រជាជនចង់ទិះតៀនរដ្ឋាភិបាលឬចង់ទាមទារសិទ្ធិអ្វីមួយដូចជាឧទាហរណ៍ថាបាត់ដីធ្លីគេរឹបអូសដីធ្លីគេរឹបអូសផ្ទះសម្បែងដល់ពេលទៅតវ៉ាប្រាប់រដ្ឋាភិបាលអត់មានគណបក្សប្រឆាំងជួយហើយរដ្ឋាភិបាលចោទគ្នាទៅវិញថាគ្នាបង្កបំផុសបំផុលធ្វើឲ្យរញ្ជួយស្ថិរភាពក្នុងស្រុកខ្មែរហើយចាប់គ្នាដាក់គុក»។
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសបាននាំឲ្យមានសន្តិភាពនៅកម្ពុជានិងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ។ កម្ពុជាបានកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រពី៤៧,៨%ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤មកនៅ១៣,៥%ក្នុងឆ្នាំ២០១៤។ កម្ពុជាបានវិវត្តមកជាប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតទាបនៅឆ្នាំ២០១៥។ ប៉ុន្តែការអភិវឌ្ឍបាននាំឲ្យមានគម្លាតគ្នារវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រដោយពលរដ្ឋ៨០%រស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទដែលខ្វះខាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងអនាម័យ។ ធនាគារពិភពលោករាយការណ៍ថាពលរដ្ឋកម្ពុជា៣,៤លាននាក់ដែលត្រូវជា២១%មិនមានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់និង៥,៤លាននាក់ត្រូវជា៣៤%រស់នៅក្នុងស្ថានភាពមិនមានអនាម័យត្រឹមត្រូវ។
រូបឯកសារ៖ បុរសម្នាក់ដើរក្នុងគំនរនៃផ្ទះដែលត្រូវបានវាយកម្ទេចនៅជាយនៃបឹងកក់ ដែលជាបឹងធំជាងគេនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១១។ លោកនិងអ្នកស្រុកនៅទីនោះត្រូវបានអាជ្ញាធរជម្លៀសចេញដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យមានការអភិវឌ្ឍសំណង់ផ្ទះវីឡានិងអគារការិយាល័យទំនើបៗនៅទីនោះ។ (AP)
រូបឯកសារ៖ រូបថតថតកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១១នេះ បង្ហាញទិដ្ឋភាពទូទៅមើលពីលើតំបន់បឹងកក់ ដែលជាបឹងធម្មជាតិធំជាងគេនៅរាជធានីភ្នំពេញ ដែលត្រូវបានលុបទាំងស្រុងហើយអ្នកស្រុកនៅទីនោះរងការជម្លៀសចេញ។ (AP)
ពលរដ្ឋក្រីក្របានក្លាយជាជនរងគ្រោះពីការអភិវឌ្ឍដោយសារការរឹបអូសយកដីធ្លីដោយហិង្សា។ សហព័ន្ធអន្តរជាតិសម្រាប់សិទ្ធិមនុស្ស(FIDH)ដែលមានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល១៩២ចូលរួម ពីប្រទេស១១៧នោះ ប៉ាន់ប្រមាណថាយ៉ាងហោចណាស់មានជនរងគ្រោះដោយសារទំនាស់ដីធ្លីចំនួន៧៧០.០០០នាក់ត្រឹមឆ្នាំ២០១៤ក្នុងនោះរដ្ឋធានីភ្នំពេញមានជនរងគ្រោះចំនួន១៤៥.០០០នាក់។
អ្នកស្រីទេព វន្នីជាជនរងគ្រោះម្នាក់នៅតំបន់បឹងកក់រាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកស្រីបានប្រាប់វីអូអេថា៖
«នេះហើយគឺជាទុក្ខសោករបស់ពួកខ្ញុំដែលជាស្ត្រីចេញមុខតស៊ូសកម្មទល់នឹងដំបងឆក់ខែលកាំភ្លើងគុកគ្រប់សព្វបែបយ៉ាងនិងការលាបពណ៍យ៉ាងសាហាវព្រៃផ្សៃពីរដ្ឋាភិបាលរបបផ្តាច់ការ»។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី អតីតសកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ ថ្លែងពីការឈឺចាប់ក្នុងការតស៊ូទាមទារយុត្តិធម៌ និងបន្តអំពាវនាវឲ្យប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសកុំបោះបង់ចោលពលរដ្ឋកម្ពុជា។ អ្នកស្រីបានភៀសខ្លួនមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្រោយពីចេញពីពន្ធនាគារក្នុងឆ្នាំ២០១៨។
អ្នកស្រីទេព វន្នី ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ដាក់ពន្ធនាគារចំនួន៤ដងនិងឃុំឃាំងរយៈពេលខ្លីៗចំនួន១៣ដងដោយសារតែការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងការរំលោភដីធ្លីក្នុងរយៈពេលជិត១០ឆ្នាំនេះ។ អ្នកស្រីបានរត់ភៀសខ្លួនមកនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្រោយពីចេញពីពន្ធនាគារក្នុងឆ្នាំ២០១៨។
អ្នកស្រីទទូចឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិកុំបោះបង់ចោលពលរដ្ឋកម្ពុជា៖ «នាងខ្ញុំសំណូមពរហើយសំណូមពរហើយតាំងចិត្តឲ្យមោះមុតក្នុងការដាក់សម្ពាធទៅដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឲ្យមានការគោរពនូវសិទ្ធិមនុស្សជាពិសេសឲ្យមានការគោរពនូវច្បាប់ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងថ្ងៃទី២៣ខែតុលាឆ្នាំ១៩៩១ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព»។
ចំណែកលោក Alex Gonzalez-Davidson (អាឡិចហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន)និងក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្តនៃចលនាមាតាធម្មតាវិញបានធ្វើសកម្មភាពលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងនិងការពារបរិស្ថានតាំងពីឆ្នាំ២០១៣ដែលក្នុងនោះមានការពារតំបន់អារ៉ែងប្រឆាំងនឹងគម្រោងវារីអគ្គិសនីនិងការបូមខ្សាច់ចេញនៅខេត្តកោះកុង។ លោកត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបណ្តេញចេញពីប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០១៥។
តុលាការកម្ពុជាបានចោទនិងកាត់ទោសកំបាំងមុខលោកក្នុងករណីចំនួន៣តាំងពីឆ្នាំ២០១៦ដល់ឆ្នាំ២០២១ដែលក្នុងនោះរួមមានការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២ឆ្នាំ។ បទចោទចុងក្រោយពាក់ព័ន្ធនឹងរួមគំនិតក្បត់អាចជាប់គុកពី៥ទៅ១០ឆ្នាំ។ រីឯក្រុមយុវជនត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់។ប៉ុន្តែការណ៍នេះមិនបានរារាំងភាពសកម្មរបស់លោកឡើយ។
លោក Alejandro Gonzalez Davidson (អាឡិច ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន) សកម្មជនបរិស្ថានជាតិអេស្ប៉ាញត្រូវបានបណ្តេញចេញពីប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ប៉ុន្តែបន្តធ្វើសកម្មភាពជាមួយនឹងយុវជនខ្មែរដើម្បីការពារធនធានធម្មជាតិកម្ពុជាដែលកំពុងរងការបំផ្លិចបំផ្លាញ។
លោក Alex Gonzalez-Davidson បានប្រាប់វីអូអេថា៖ «នៅតែធ្វើលើសពីពេញម៉ោង។ ខ្ញុំមិនមានការងារណាធ្វើក្រៅពីជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅប្រទេសកម្ពុជាជាពិសេសផ្នែកបរិស្ថាននិងផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស។ ក៏ប៉ុន្តែយុទ្ធសាស្ត្ររបស់យើងត្រូវតែស៊ីគ្នាជាមួយនឹងកាលៈទេសៈបច្ចុប្បន្ននេះដែលប្រទេសកម្ពុជាលែងជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យហើយ»។
សម្រាប់ខួបលើកទី៣០នៃទិវាចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសអង្គការSave Cambodiaដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកសហការគ្នាជាមួយនឹងសហគមន៍ខ្មែរនិងអង្គការអន្តរជាតិនានាដែលមានដូចជា Human Rights Watch រៀបចំជាសវនាការមួយដើម្បីប្រមូលសក្ខីកម្មពីសាក្សីជាច្រើនសម្រាប់ចងក្រងអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនានាដែលពួកគេអាចយកប្រើប្រាស់ក្នុងការតស៊ូមតិដើម្បីការផ្លាស់ប្តូរជាប្រព័ន្ធក្នុងពេលខាងមុខ។
សហព័ន្ធខ្មែរអូស្ត្រាលីក៏ចូលរួមរៀបចំកម្មវិធីដែលនឹងផ្សាយតាមប្រព័ន្ធហ៊្សូមនេះផងដែរ។
រូបឯកសារ៖ លោកហុង លីម (ស្តាំ) និងពលរដ្ឋខ្មែរមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងកាណាដា អំឡុងពេលសន្និសីទស្តីពីសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស នៅក្រុង Auburn រដ្ឋ Washington កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧។ សន្និសីទនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយអង្គការបណ្តាញពលរដ្ឋខ្មែរដើម្បីកម្ពុជា (KPNC)។ ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង និងខ្មែរកាណាដា ជួបជុំគ្នា ដើម្បីពិភាក្សាអំពីស្ថានភាពវិវត្តន៍នយោបាយនាពេលថ្មីៗនេះនៅប្រទេសកម្ពុជា ស្របពេលប្រារព្ធខួបសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសលើកទី ២៦ នៅក្រុង Auburn រដ្ឋ Washington កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧។ (សុខ ខេមរា/វីអូអេ)
លោក ហុង លីម ប្រធានសហព័ន្ធខ្មែរអូស្ត្រាលីនិងជាអតីតសមាជិករដ្ឋសភាប្រចាំរដ្ឋ Victoriaថ្លែងថា៖ «រឿងដែលរៀបចំនេះជាការរៀបចំពិសេសរៀបចំជាសវនាការតុលាការមានអង្គការអន្តរជាតិដែលជាអង្គការកំពូលៗដែលមានស្នាដៃដែលមានប្រវត្តិដែលមានពិសោធន៍ដែលមានលទ្ធភាពពន្យល់ថាអំពើពុករលួយអំពើប្លន់យកដីគេអំពើកាប់ព្រៃឈើបំផ្លិចបំផ្លាញអំពើអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមនិងអំពើបំផ្លិចបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចគឺថាកេងប្រវ័ញសម្រាប់ក្រុមគ្រួសារខ្លួនជាង៣០ឬ៤០ឆ្នាំហើយហ្នឹងតើវាធ្វើឲ្យអ្នកក្រខ្សត់យ៉ាងម៉េច»។
សកម្មជនខ្មែរសង្ឃឹមថាសក្ខីកម្មដែលទទួលបានមកនេះនឹងជួយជំរុញឲ្យប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសធ្វើសកម្មភាពជួយដល់កម្ពុជាបន្តទៀត។
លោក ហុង លីម អតីតអ្នកតំណាងរាស្ត្រក្នុងរដ្ឋ Victoria ប្រទេសអូស្ត្រាលី និងជាប្រធានសហព័ន្ធខ្មែរអូស្ត្រាលីសាជីវកម្ម
លោក ហុង លីម បានបន្ថែមថា៖ «យើងចង់ឲ្យពិភពលោកទាំងមូលជាពិសេសប្រទេសហត្ថលេខីនៃសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីសថាឥឡូវនេះ៣០ឆ្នាំហើយរឿងនេះវាកាន់តែដុនដាបឡើងភារកិច្ចរបស់ប្រទេសហត្ថលេខីដែលមិនបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនចំពោះខ្មែរសូមមេត្តាធ្វើឲ្យចប់ធ្វើឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពធ្វើឲ្យយកចិត្តទុកដាក់មែនទែនពីព្រោះយើងមិនអាចឲ្យស្រុកខ្មែរធ្លាក់ហិនហោចខ្លោចផ្សារទៅដល់កន្លែងដើមវិញទេ»។
បញ្ហាដ៏សំខាន់មួយទៀតនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសដែលសកម្មជនខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសបានតវ៉ាជាបន្តបន្ទាប់គឺការកំណត់ព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងវៀតណាម។ ការណ៍នេះដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះដែលតម្រូវឲ្យលុបចោលរាល់កិច្ចព្រមព្រៀងដែលបរទេសបានចុះហត្ថលេខាជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងទសវត្សរ៍១៩៨០គឺក្នុងពេលដែលវៀតណាមនៅគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជា។
បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងវៀតណាមចរចាបានសម្រេចនិងបោះបង្គោលលើព្រំដែនគោកបានចំនួន៨៤ភាគរយនិងកំពុងចរចាលើតំបន់ដែលនៅសេសសល់ចំនួន១៦ភាគរយទៀត។ ប៉ុន្តែមិនទាន់បានកំណត់លើព្រំដែនទឹកនៅឡើយទេ។
លោក ឌី ការ៉េត ប្រធានគណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជា សម្តែងការមិនពេញចិត្តដែលគណបក្សកាន់អំណាចមិនបានលុបចោលសន្ធិសញ្ញាមុនឆ្នាំ១៩៩១ រវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម ដែលលោកចាត់ទុកថាបានធ្វើឲ្យបាត់បង់ដីកម្ពុជា។
លទ្ធផលនេះមិនបានធ្វើឲ្យលោក ឌី ការ៉េត ប្រធានគណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជាដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំងទទួលយកបានទេ ដោយលោកបញ្ជាក់ថា៖«នៅក្នុងបញ្ហាព្រំដែនជាពិសេសរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងវៀតណាមគឺយើងបានឃើញទាំងអស់គ្នាដឹងឮទាំងអស់គ្នាថាក្នុងរយៈកាលជាង៣០ឆ្នាំនេះគឺតាំងពីឆ្នាំ១៩៨០មកគឺវៀតណាមមិនដែលគោរពបូរណភាពទឹកដីប្រទេសកម្ពុជានោះទេ»។
លោក អ៊ំ សំអាន អតីតអ្នកតំណាងរាស្ត្រនិងជាអ្នកជំនាញកិច្ចការព្រំដែនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថ្លែងថា៖ «ធម្មតាបើកាលណាមិនគោរពទៅតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពឆ្នាំ១៩៩១គេតម្រូវឲ្យយើងលុបចោលកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ១៩៨៥សម័យយួនត្រួតត្រាហ្នឹងហើយដូចយើងដឹងហើយសម័យយួនត្រួតត្រាគេឲ្យយើងធ្វើសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩៨២ ១៩៨៣ និង១៩៨៥ហើយលោកហ៊ុន សែនគាត់យកសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩៨៥មកប្រើហ្នឹងនៅសម័យគេគ្រប់គ្រងគេមិនដែលធ្វើឲ្យយើងចំណេញទេ។ ធម្មតាយើងខាតគេចំណេញហើយ។ យើងដឹងហើយថាវៀតណាមបើមើលតាមប្រវត្តិសាស្រ្តមិនដែលមានគំនិតល្អចំពោះកម្ពុជាទេ។ បើមានគំនិតល្អចំពោះកម្ពុជាមិនមែនយកទឹកដីកម្ពុជាក្រោមយើងទាំងមូលទេ។ យកទឹកដីកម្ពុជាក្រោមហើយនៅឈ្លានពាននៅតាមព្រំដែនទៀត»។
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអះអាងថាបញ្ហាស្មុគស្មាញជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាងគឺត្រូវបានដោះស្រាយដោយសន្តិវិធីនិងសហប្រតិបត្តិការដោយមិនយកព្រំដែនជាចំណុចទំនាស់គ្នាទេ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពន្យល់ថាទាំងព្រំដែនជាមួយនឹងថៃ ឡាវនិងវៀតណាមគឺដោះស្រាយដោយឈរលើគោលការណ៍អន្តរជាតិ៖ «រឿងព្រំដែនជាមួយវៀតណាមគឺយើងបានជជែកគ្នាជាមួយវៀតណាម។ មិត្តវៀតណាមគាត់បានអនុគ្រោះនិយាយជាមួយយើងយកគោលការណ៍អន្តរជាតិមកប្រើប្រាស់។ ដូចជាការប្រើប្រាស់ដងទន្លេហើយព្រំដែននោះនៅចំកណ្តាលគឺយើងអាចប្រើប្រាស់ទន្លេនោះបាន។ យើងអាចប្រើប្រាស់ទឹកនោះបានដូច្នេះហើយជាការអនុគ្រោះយកតាមបែបបទអន្តរជាតិ។ នេះជាចំណុចសំខាន់ៗជាច្រើនហើយពីដើមគឺជាព្រំដែនរដ្ឋបាលរបស់បារាំងដែលជាមរតកសម្រាប់កម្ពុជាពីព្រោះយើងមិនដែលបានធ្វើព្រំដែនដោយខ្លួនឯងទេ។ វៀតណាមក៏មិនបានធ្វើព្រំដែនដោយខ្លួនឯងទេគ្រាន់តែជាមរតករបស់បារាំង»។
រូបឯកសារ៖ ប៉ូលិសកម្ពុជាឈរយាមល្បាត ខណៈដែលប្រជាជនវៀតណាមលើកទង់ជាតិរបស់ខ្លួនគ្រវីឡើង នៅឯព្រំដែនរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម ក្នុងខេត្តស្វាយរៀង ថ្ងៃទី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥។
បញ្ហាព្រំដែនជារឿងរស៊ើបមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សកម្មជននិងអ្នកយោបាយប្រឆាំងជាច្រើនរូបធ្លាប់ត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារក្នុងនោះមានលោកហុង សុខហួរអតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងលោកអ៊ំ សំអានអតីតអ្នកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។លោករ៉ុងឈុនប្រធានសហជីពនិងជាអតីតសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតកំពុងជាប់ពន្ធនាគារនៅឡើយ។
លោក កែវ រ៉េមី ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាថ្លែងថាជារដ្ឋាភិបាលត្រូវតែដោះស្រាយបញ្ហាអ្នករិះគន់ឲ្យបានឆាប់ក្នុងពេលដែលបញ្ហានៅតិចតួចនៅឡើយ៖ «ទាក់ទងនឹងបញ្ហាព្រំដែនគឺបទពិសោធន៍អីចេះកម្ពុជាយើងមានបទពិសោធន៍ព្រះករុណាអតីតព្រះមហាក្សត្រព្រះបីតាត្រូវបានផ្តួលរំលំពីរបបលន់ នល់គឺយកករណីព្រំដែននេះឯង។ យកបញ្ហាព្រំដែននេះដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ អីចឹងរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវទប់ស្កាត់កុំឲ្យវាឆេះឆាប។ នៅមានរងើកភ្លើងតិចតួចយើងត្រូវពន្លត់គឺក្នុងគោលបំណងថែរក្សាស្ថិរភាពនេះឯង»។
Your browser doesn’t support HTML5
បទសម្ភាសន៍VOA៖ ប្រធានសិទ្ធិមនុស្សរដ្ឋាភិបាលការពារសមិទ្ធិផលក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស
លោក កែវ រ៉េមី ក៏បានបន្ថែមដែរថាគណបក្សកាន់អំណាចខ្លាចរងការស្តីបន្ទោសពីប្រវត្តិសាស្ត្រជាងគេទាំងអស់៖«អ្នកដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខប្រវត្តិសាស្ត្រគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយសម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ នេះនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តពីព្រោះថ្នាក់ដឹកនាំថាមិនបាត់ដីធ្លីទេ។ អីចឹងជាប្រវត្តិសាស្រ្តនៅចំពោះមុខប្រជាជនខ្មែរគ្រប់ជំនាន់ទាំងអស់បើសិនជាបាត់ដីធ្លីគឺគាត់ជាប់ឈ្មោះហើយ»។
ការចុះហត្ថលេខាលើឯកសារព្រំដែនថ្មីរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាមនៅចុងឆ្នាំ២០១៩ទទួលស្គាល់ការបោះបង្គោលព្រំដែនដែលសម្រេចបាន៨៤ភាគរយធ្វើឡើងក្រោយពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្តោបក្តាប់យកអំណាចទាំងស្រុងដោយគ្មានគណបក្សប្រឆាំងនិងអង្គការឯករាជ្យសង្កេតមើល។ ការណ៍នេះនាំឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលនៅក្រៅប្រទេសកាន់តែមានមន្ទិលដោយសារតែប្រវត្តិអតីតកាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនដែលបានឡើងកាន់អំណាចដោយសារវៀតណាមបានលើកបន្តុប។
លោក អ៊ំ សំអាន អតីតអ្នកតំណាងរាស្ត្រនិងជាអ្នកជំនាញកិច្ចការព្រំដែនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ
លោក អ៊ំ សំអាន បានថ្លែងបន្ថែមដែរថា៖ «ជាអ្នកនយោបាយម្នាក់ខ្ញុំជំរុញឲ្យលោកហ៊ុន សែនអនុវត្តទៅតាមកិច្ចព្រមព្រៀងឲ្យបានពេញលេញដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជាយើងហើយបើរបបលោកហ៊ុន សែនមិនអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងហ្នឹងទេជម្រើសតែមួយគត់មានតែប្រជាពលរដ្ឋត្រូវចូលរួមជាមួយនឹងយើងដើម្បីផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែនដែលជំពាក់គុណយួនចេញ»។
លោក ឌី ការ៉េត បានស្តីបន្ទោសប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស៖ «ខ្ញុំមានការសោកស្តាយច្រើនណាស់ចំពោះមហាអំណាចដែលជាហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ដែលបានធ្វើព្រងើយកន្តើយចំពោះការរៀបចំខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនថ្មីរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងវៀតណាមហ្នឹងថ្វីត្បិតគេដឹងទាំងអស់»៕