ភ្នំពេញ — ការអនុវត្តយន្តការដោះស្រាយទំនាស់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ទទួលបានចំណាប់អារម្មណ៍ច្រើន។ ដំណោះស្រាយនេះត្រូវមើលឃើញថាដឹកនាំដោយមន្ត្រីពីររូបនៃអង្គនីតិប្រតិបត្តិនាប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ រួមមានលោក ម៉ៅ ធនិន អភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ និងលោក ដួង តារា ជំនួយការលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ខណៈដែលបានសម្ដែងការសាទរ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលក៏បានស្នើឱ្យមានយន្តការដោះស្រាយច្បាស់លាស់ធ្វើយ៉ាងណាចៀសវាងការ «រំលោភបំពាន» ដល់ឯករាជភាព និងសិទ្ធិអំណាចរបស់អង្គតុលាការ។
ជារឿយៗ នៅសាលពន្លាជ័យក្នុងសាលាខេត្តពោធិ៍សាត់ គេតែងឃើញអភិបាលខេត្ត លោក ម៉ៅ ធនិន កោះប្រជុំមន្ត្រីរដ្ឋបាលនានានៅជុំវិញខេត្ត ជួបផ្ទាល់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋដែលមានវិវាទនឹងគ្នា រាប់ចាប់តាំងពីវិវាទគ្រួសារដល់វិវាទដីធ្លី។
នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ លោក គឹម សន្តិភាព រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ បានបង្ហាញការកោតសរសើរចំពោះអភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក ម៉ៅ ធនិន ក្នុងការដោះស្រាយទំនាស់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការកាលពីកន្លងទៅ។
«ធ្វើឲ្យភាគីពីរដែលចង់តែប្តឹងគ្នាបែរជាទទួលយកបានទាំងសប្បាយចិត្តនូវលទ្ធផលចុងក្រោយមួយ ដែលបានមកពីការសម្របសម្រួលរបស់អ្នក ដែលមានថ្វីមាត់នៅក្នុងការចាត់ចែងទៅលើការដោះស្រាយទំនាស់នានានេះ»។
មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងយុត្តិធម៌រូបនេះលើកឡើងថា ការដោះស្រាយទំនាស់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ បានជួយសម្រួលកុំឲ្យមានសំណុំរឿងច្រើននៅតុលាការ ហើយវាជាយន្តការមួយដែលនាំឲ្យភាគីជម្លោះឈ្នះៗដូចគ្នា តែយ៉ាងណា ការដោះស្រាយនេះ អាចធ្វើឡើងតែចំពោះករណីព្រហ្មទណ្ឌតូចតាច និងសំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណីតែប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងអង្គជំនុំមួយកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ លោក ម៉ៅ ធនិន បានព្យាយាមដោះស្រាយជម្លោះមួយដែលបុរសម្នាក់រងការចោទថា «ប៉ុនប៉ងមនុស្សឃាត» នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋពីរនាក់ដែលជាម្តាយនិងកូនស្រី បានលើកឡើងថាស្វាមី និងឪពុក ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងឃុំខ្លួនជិតមួយឆ្នាំមកហើយ ដោយសារការចោទប្រកាន់នេះ។
លោកអភិបាលខេត្តបានប្រាប់ឲ្យពួកគេទៅសួររកឈ្មោះចៅក្រម ដែលកាន់សំណុំរឿងនេះ ហើយបានសន្យាថា លោកនឹងជួយដោះស្រាយករណីនេះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អត់អីទេ ចាំអ៊ំធ្វើការហ្នឹងឲ្យ។ ឥឡូវ បងឯងអាចបានទេ អាចទៅស្រាវជ្រាវសំណុំរឿងហ្នឹងឲ្យខ្ញុំថានៅចៅក្រមណា? ទៅសាលាដំបូងបន្តិចបានទេ? បងឯងទៅកន្លែងលេខាធិការដ្ឋានជួបជាមួយប្អូនឃៀង សុមុនី ប្រធានលេខាធិការដ្ឋានសាលាដំបូងថាមកជួបជាមួយលោកប្អូនអភិបាលខេត្ត លោកឲ្យខ្ញុំមកជួប(ជាមួយលោក)សួរតើសំណុំរឿងប្តីខ្ញុំ ...តើនៅចៅក្រមណា?»។
VOA មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីលោក ម៉ៅ ធនិន និងលោក ឃៀង សុមុនី អ្នកនាំពាក្យតុលាការខេត្តពោធិ៍សាត់ បានទេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
លោក គឹម សន្តិភាព រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ ក៏បានលើកឡើងដែរថា ក្រសួងយុត្តិធម៌ក៏កំពុងប្រមូលធាតុចូលនានាដើម្បីរៀបចំឯកសារផ្លូវច្បាប់គ្រប់គ្រាន់ យកមកធ្វើជាយន្តការនៃការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។
លោក អំ សំអាត នាយករងអង្គការលីកាដូបាននិយាយថា នាពេលកន្លងទៅប្រជាពលរដ្ឋបានបង្ហាញក្តីអស់ជំនឿនិងអស់ការអត់ធ្មត់នឹងប្រព័ន្ធតុលាការ ដោយសាររឿងក្តីរបស់ពួកគាត់អូសបន្លាយយូរ និងមិនត្រូវបានដោះស្រាយ។
លោក អំ សំអាត បន្តថា ត្រូវមានការចែងពីគោលការណ៍ច្បាស់លាស់ថាតើទំនាស់បែបម៉េចអាចដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការបាន។ លោកក៏ជំរុញឲ្យមានការដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការនេះដោយយុត្តិធម៌ តម្លាភាព និងអាចទទួលយកបាន។
«អ៊ីចឹងការដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការទៅលើរឿងរដ្ឋប្បវេណី និងរឿងព្រហ្មទណ្ឌតូចតាច វាជារឿងមួយល្អ ប៉ុន្តែធ្វើយ៉ាងណាត្រូវដោះស្រាយដោយតម្លាភាព យុត្តិធម៌ ហើយភាគីទាំងអស់ អាចទទួលយកបាន»។
ក្រៅពីអភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់លោក ម៉ៅ ធនិន ដែលត្រូវជាក្មួយថ្លៃរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ក៏មានលោក ដួង តារា ដែលជាជំនួយការរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងជាអនុរដ្ឋលេខាធិការនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី ក៏បានចេញមុខដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ និងបង្ហាញពីការដោះស្រាយនោះតាមប្រព័ន្ធសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់លោក។
កាលពីថ្ងៃពុធ លោកបានបង្ហោះសារមួយថាដោយសារ «ដំណោះស្រាយឈ្នះ-ឈ្នះសម្តេចតេជោ» ទំនាស់ដីធ្លីរវាងលោកឧត្ដមសេនីយ៍ឯក មាស ប៊ុនឡី អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសម្ភារៈបច្ចេកទេសក្រសួងការពារជាតិ និងភាគីវិនិយោគចិន ត្រូវបានបញ្ចប់។ លោកសរសេរថា កន្លងមក ភាគីចិនបានស្នើសុំអន្តរាគមន៍រឿងវិវាទដីធ្លីគាត់មួយចំនួននៅខេត្តកំពត។
ចំណែកកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកញ្ញា លោកបានបង្ហោះថា ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ១៥ នាក់ នៅខេត្តព្រះសីហនុ បានមកជួបលោកទាំងយប់ ដោយសារពួកគាត់ភ័យខ្លាចចំពោះការកោះហៅរបស់តុលាការឲ្យចូលខ្លួនទៅតុលាការ។
លោកបានសរសេរថា៖ «ខ្ញុំទទួលសំណូមពរបងប្អូនភ្លាមក៏បានបញ្ជូនទៅលោកប្រធាន និងលោកចៅក្រមភ្លាម»។
លោកដួង តារា បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា កន្លងមកប្រជាពលរដ្ឋបានដាក់សំណើសុំជំនួយអន្តរាគមន៍ពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី តាមរយៈប្រព័ន្ធសង្គមហ្វេសប៊ុក ហើយលោកក៏ពិនិត្យមើលដើម្បីដោះស្រាយ។ លោកបញ្ជាក់ថា លោកមិនមែនជាអាជ្ញាធរដោះស្រាយដីធ្លី ឬតុលាការនោះទេ ប៉ុន្តែលោកចូលរួមក្នុងការដោះស្រាយទំនាស់ដោយឈរលើគោលការណ៍ «ឈ្នះឈ្នះ» របស់នាយករដ្ឋមន្រ្តី។
«ការដែលខ្ញុំធ្វើនេះ ក៏ខ្ញុំមិនធ្វើឲ្យរំលោភនូវការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្ញុំដែរ។ អញ្ចឹងហើយប្រជាពលរដ្ឋដែលគាត់បានដាក់មកនេះ គឺមានន័យថាលោកព្យាយាមគ្រប់កន្លែងទាំងអស់។ បានន័យថា តាមរយៈអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោម ឬក៏ស្ថាប័នផ្នែកដោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លី ឬក៏ស្ថាប័នតុលាការអស់រលីងហើយ ហើយលោកនៅតែមានអារម្មណ៍មួយថា ដូចជាអត់ទទួលបានការដោះស្រាយសមស្របដែលអាចទទួលបាន»។
លោក ដួង តារា ដែលជាអ្នកកាន់ទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តី បញ្ជាក់បន្ថែមថា ករណីខ្លះជាជម្លោះរ៉ាំរ៉ៃនៅតុលាការ ហើយដោះស្រាយមិនទាន់ចប់ ដូច្នេះលោកបានសម្របសម្រួល រួចហើយជូនដំណឹងទៅតុលាការថាភាគីជម្លោះព្រមទទួលយកការដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។
«ចំពោះខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ គឺខ្ញុំត្រូវដឹងខ្លួនឯងថា តួនាទីនិងកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្ញុំ តើខ្ញុំធ្វើក្នុងកម្រិតណា។ អញ្ចឹងគឺខ្ញុំមិនអាចទៅធ្វើអ្វីដែលបំពារបំពានទៅលើសមត្ថកិច្ចរបស់ស្ថាប័នតុលាការ ព្រះរាជអាជ្ញាអីទេ»។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យនិងជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ មានប្រសាសន៍ថា ការសម្រុះសម្រួល នរណាម្នាក់ក៏អាចធ្វើបានដែរ កុំឲ្យតែសម្រុះសម្រួលដោយបំពានច្បាប់។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងយុត្តិធម៌រូបនេះថ្លែងបន្ថែមថា៖ «មិនសំខាន់បុគ្គលមានអំណាច ឬមិនមានអំណាចនោះទេ។ ការសម្រុះសម្រួលអាចធ្វើបានគ្រប់ដំណាក់កាលទាំងអស់ទាំងនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ ទាំងនៅក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ សំខាន់ធ្វើម៉េចកុំឲ្យបំពានច្បាប់ ដូចជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌមួយចំនួន ដែលត្រូវដោះស្រាយតាមនីតិវិធីតុលាការ អាហ្នឹងមិនអាចសម្រុះសម្រួលបានទេ»។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យនៃសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក មានប្រសាសន៍ថា តុលាការកម្ពុជាត្រូវបានមើលឃើញថា ស្ថិតនៅក្រោមអ្នកមានអំណាច មានលុយ និងរងឥទ្ធិពលនយោបាយ ដែលធ្វើឲ្យការដោះស្រាយអយត្តិធម៌សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកគាំទ្រការដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ តែធ្វើយ៉ាងម៉េចកុំឲ្យមានការបំពានអំណាចរបស់តុលាការ ជាពិសេសសំណុំរឿងដែលស្ថិតក្នុងដៃតុលាការរួចហើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អញ្ចឹងមិនគួរណា អាជ្ញាធរ ឬក៏អ្នកមានឥទ្ធិពល មានអំណាចហ្នឹង ទៅទាញសំណុំរឿងពីក្នុងហ្នឹង(ពីតុលាការ) មកដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធ(តុលាការ)ទេ។ ចៀសវាងការរំលោភអំណាច»។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា បន្តថា មន្រ្តីតុលាការត្រូវមានភាពក្លាហានក្នុងការតវ៉ា ប្រសិនបើមានការរំលោភតួនាទីពីអ្នកមានអំណាច។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លើកឡើងថា ការចោទប្រកាន់ថាតុលាការនៅក្រោមអ្នកមានអំណាច មានលុយ និងឥទ្ធិពលនយោបាយ គឺជាការចោទប្រកាន់ដែលគ្មានមូលដ្ឋាន៕