លោក ដន ឌី ដែលមានវ័យ៤០ឆ្នាំ ជាអ្នករត់រុឺម៉កកង់បីដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារមួយរូប។ លោក ឌី ដែលមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តព្រៃវែងស្រុកកំពង់ត្របែក បានមករស់នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញតាំងពីឆ្នាំ២០១០មកម៉្លេះ។
កាលពីថ្ងៃសុក្រចុងខែមីនានេះ លោក ឌី ដែលមានពាក់ម៉ាស កំពុងអង្គុយរង់ចាំដឹកភ្ញៀវនៅតាមដងផ្លូវមួយនៅក្រោយព្រះបរមរាជវាំង។
ដូចប្រជាពលរដ្ឋនានាដែរ លោក ឌី ដឹងខ្លួនថា លោកនិងក្រុមគ្រួសារជាទីស្រឡាញ់របស់លោកកំពុងប្រឈមនឹងការឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាដែលបានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន៣ម៉ឺន២ពាន់នាក់នៅទូទាំងពិភពលោកគិតត្រឹមចុងខែមីនានេះ។ប្រសិនបើលោកមិនយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងដើម្បីការពារខ្លួនលោកនោះទេ គ្រួសារលោកអាចប្រឈមនឹងការឆ្លងមេរោគនេះផងដែរ។
លោក ដន ឌី ប្រាប់វីអូអេថា៖
«ឲ្យតែភ្ញៀវចុះហុចលុយឲ្យយើងយើងបាញ់ហើយអាកុលហ្នឹង។ បាញ់លុយហើយនិងដៃដែលយើងទទួលលុយពីគាត់ហើយនិងពូក។ ពូកក្រោយគាត់អង្គុយហ្នឹង»។
ម្ចាស់រ៉ឺម៉កកង់បី បាញ់ទឹកអាល់កុល ដែលគេរំពឹងថា សម្លាប់មេរោគកូរ៉ូណាដែលបង្កជាជំងឺ COVID-19 ហើយការពារខ្លួនពួកគេពីការឆ្លងជំងឺ, នៅរាជធានីភ្នំពេញ, នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ (ខាន់ សុគុំមនោ/ VOA)
នៅពេលភ្ញៀវហៅតុកតុករបស់លោកដើម្បីជិះ លោកបានលូកដៃរបស់លោកចូលទៅក្នុងថង់ប្លាស្ទិកមួយដែលមានដាក់ទឹកអាកុល។ ចំពោះភ្ញៀវដែលមិនមានទឹកអាកុលដាក់តាមខ្លួននោះលោកផ្តល់ទឹកអាកុលរបស់លោកទៅពួកគេដើម្បីលាងដៃផងដែរ។
លោក ដន ឌី ដែលមានកូនប្រុសអាយុ១០ឆ្នាំ និងកូនស្រីតូច អាយុ២ឆ្នាំ មានប្រសាសន៍ថា លោកចាប់ផ្តើមប្រើទឹកអាកុលលាងដៃនិងបាញ់កៅអីដែលអតិថិជនជិះ ដើម្បីចៀសវាងការឆ្លងមេរោគកូវីដ១៩ដល់លោកនិងអាចចម្លងទៅដល់កូនតូចទាំងពីរនិងភរិយារបស់លោកនៅផ្ទះ។
មកទល់ពេលនេះ ការឆ្លងនៅប្រទេសកម្ពុជាកើនឡើងជាង១០០ករណី។ ប្រជាពលរដ្ឋនិងអាជីវករមួយចំនួនបាន និងកំពុងចាត់វិធានការការពារខ្លួនពួកគេ អតិថិជននិងបុគ្គលិករបស់ពួកគេដោយពាក់ម៉ាសប្រើអាកុលលាងដៃជាញឹកញាប់ និងពិនិត្យកម្តៅអតិថិជនជាដើម។
ទីក្រុងភ្នំពេញនៅចុងខែមីនានេះ មានសភាពស្ងប់ស្ងាត់ខុសពីឆ្នាំមុនៗដោយសារតែការឆ្លងវីរុសកូរ៉ូណាដែលនាំឲ្យមានការកើតជំងឺកូវីដ១៩នៅតែបន្តកើនឡើងយ៉ាងគំហុកនៅលើពិភពលោក។
វីរុសកូរ៉ូណាគឺជា មេរោគដែលបណ្តាលឲ្យមានជំងឺផ្លូវដង្ហើមកូវីដ១៩។ ជំងឺផ្លូវដង្ហើមនេះមានរោគសញ្ញាស្រដៀងគ្នាទៅនឹងជំងឺផ្តាសាយដូចជា ក្អកនិងក្តៅខ្លួន។ ក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរអ្នកជំងឺនេះអាចពិបាកដកដង្ហើមឬនាំឲ្យកើតជាជំងឺរលាកសួត។
ប៉ុន្តែខុសពីជំងឺផ្តាសាយដែលអ្នកជំងឺមានអត្រាស្លាប់ ០,១ភាគរយ ជំងឺកូវីដ១៩ត្រូវបានគេជឿថា អ្នកជំងឺនេះមានអត្រាស្លាប់ពី៣ទៅ៤ភាគរយ។ នេះបើយោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោកWHO។ អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានឲ្យដឹងដែរថា៨០ភាគរយនៃអ្នកដែលឆ្លងជំងឺនេះមានរោគសញ្ញាស្រាលឬមិនបង្ហាញរោគសញ្ញាសោះ។
១៥ភាគរយនៃអ្នកឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ អាចមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ហើយ៥ភាគរយទៀតមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងដែលតម្រូវឲ្យអ្នកជំងឺប្រើម៉ាស៊ីនជំនួយអុកស៊ីហ្សែន។
ភាពខុសប្លែកមួយទៀតពីជំងឺផ្តាសាយដែលរោគសញ្ញាចេញត្រឹមតែបីថ្ងៃនោះ ជំងឺកូវីដមានរោគសញ្ញាពី៥ទៅ៦ថ្ងៃ ដែលមានន័យថា ជំងឺនេះរីករាលដាលលឿនជាងជំងឺផ្តាសាយ។
អ្នកឆ្លងជំងឺនេះដែលមានវ័យ៦៥ឆ្នាំឡើងទៅ និងអ្នកដែលមានជំងឺប្រចាំកាយអាចបាត់បង់ជីវិត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប៉ុន្មានខែក្រោយនេះអ្នកដែលមានវ័យក្មេងនៅបស្ចឹមប្រទេសដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានបាត់បង់ជីវិតផងដែរដោយសារជំងឺនេះ។
នៅមុខហាងលក់គ្រឿងសំអាងមួយនៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ លោកណឹប បឿន អាយុ ៤០ឆ្នាំ កំពុងឈរចាំអតិថិជន កាលពីថ្ងៃ ២៧ មីនា ឆ្នាំ ២០២០។ (ផន បុប្ឆា/VOA)
នៅមុខហាងលក់គ្រឿងសំអាងមួយ លោកណឹប បឿន អាយុ ៤០ឆ្នាំ កំពុងឈរចាំអតិថិជន។ លោកមានម៉ាស៊ីនវាស់កម្តៅមួយ និងមានទឹកអាកុលលាងដៃមួយដប។ នៅពេលដែលអតិថិជនដើរចូលហាង លោកណឹប បឿន ដែលមានពាក់ម៉ាស ប្រាប់ឲ្យអតិថិជនឈររង់ចាំឲ្យលោកវាស់កម្តៅដោយម៉ាស៊ីនកម្តៅ ដែលមានទម្រង់ដូចកាំភ្លើងខ្លីសិន មុននឹងអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេដើរចូលហាង។ លោកបានប្រើម៉ាស៊ីននេះស្ទង់កម្តៅរបស់អតិថិជនតាំងពីមានការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះមកម៉្លេះ។ មានតែអតិថិជន ដែលមានកម្តៅទាបជាង ៣៧,៩ អង្សារ ទើបត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលហាង។
«ពេលកម្តៅគាត់ឡើង ដូចថា ៣៧,៩ ឬ ៣៨ [អង្សារ] ខ្ញុំឲ្យគាត់អង្គុយសិន។ ចាំបាញ់ម្តងទៀត។ បើកម្តៅគាត់នៅតែនៅដដែល ឲ្យគាត់ទៅពេទ្យ»។
អាជីវករនៅតាមហាងផ្សេងៗទៀតដូចជាហាងថតរូបហាងកាហ្វេ និងផ្សារទំនើបនានានៅរាជធានីភ្នំពេញបានបង្កើនការពារដោយតម្រូវឲ្យបុគ្គលិកពាក់ម៉ាសជាប្រចាំ ហើយហាងទាំងនោះផ្តល់អាកុលលាងដៃទៅដល់អតិថិជន មុននឹងពួកគេដើរចូលក្នុងហាង។
ម៉ាស៊ីនវាស់កម្តៅមួយ និងទឹកអាល់កុលលាងដៃមួយដប នៅមុខហាងលក់គ្រឿងសម្អាង។ នៅពេលដែលអតិថិជនដើរចូលហាងសន្តិសុខនៅចាំវាស់កម្តៅភ្ញៀវមុននឹងអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេដើរចូលហាង។ មានតែអតិថិជនដែលមាន កម្តៅទាបជាង ៣៧.៩ អង់សារសេ ទើបអនុញ្ញាតឲ
នៅតាមដងផ្លូវត្រសក់ផ្អែម ហាងលក់ទំនិញទំនើបមួយកំពុងតែមមារញឹកខ្លាំង។ នៅមុខហាងនេះមានបុគ្គលិកផ្នែកសន្តិសុខម្នាក់ដែលនៅតាមដានការចេញចូលរបស់អតិថិជន។ នៅក្លោងទ្វារនៃហាងនេះគេឃើញមានផ្លាកបិទនៅលើទ្វារកញ្ចក់ដែលសរសេរថា៖ «អតិថិជនត្រូវតែពាក់ម៉ាសមុនចូលទៅខាងក្នុងហាង»។
លោក ផន ភ័ណ្ឌ វ័យ២១ឆ្នាំ ដែលជាបុគ្គលិកម្នាក់នៃហាងនោះ បាននិយាយថា ហាងរបស់លោកតម្រូវឲ្យអតិថិជនទាំងអស់ពាក់ម៉ាសមុននឹងចូលហាងទិញឥវ៉ាន់ ហើយលោកថា ប្រសិនបើពួកគេមិនពាក់ម៉ាស់នោះទេ អតិថិជននោះនឹងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលហាងនោះទេ។
«ប្រសិនជាអតិថិជន ឬ customers ដែលចូលមកក្នុងហាងរបស់យើងខ្ញុំដោយឥតពាក់ម៉ាសអ៊ីចឹងយើងគួរប្រាប់គាត់ឲ្យគាត់យល់ពីយើងដែរព្រោះពេលខ្លះយើងត្រូវ save [ការពារ] សុត្ថិភាពភ្ញៀវដទៃទៀត ឬក៏បុគ្គលិករបស់យើង។ អ៊ីចឹងយើងត្រូវតែប្រាប់គាត់ ពីបញ្ហានឹងហើយពន្យល់ឲ្យគាត់យល់ ហើយឲ្យគាត់ទិញម៉ាស»។
លោក ផន ភ័ណ្ឌ មានវ័យ ២១ឆ្នាំដែលជាបុគ្គលិកម្នាក់នៃផ្សារទំនើប Super Duper និយាយថាអតិថិជនទាំងអស់តម្រូវឲ្យពាក់ម៉ាស់មុននឹងចូលហាងទិញឥវ៉ាន់ ដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពអតិថិជនផ្សេងទៀត បុគ្គលិកហាង និងខ្លួនគេផ្ទាល់, នៅរាជធានីភ្នំពេញ,
លោកបន្ថែមថា៖
«ប្រសិនបើហាងយើងកន្លែងយើងដាច់ស្តុកអ៊ីចឹងយើងសូមអធ្យាស្រ័យពីគាត់។ គាត់អាចដើរទិញ [ម៉ាស] កន្លែងផ្សេង ហើយបានឲ្យចូល [ហាង] បានព្រោះធ្វើអ៊ីចឹងដើម្បីការពារឥវ៉ាន់បុគ្គលិកផ្សេងៗ និងការពារដូចជាខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ផងដែរ»។
ស្លាកសញ្ញាក្នុងហាងដែលតម្រូវឲ្យអតិថិជនពាក់ម៉ាស់មុននឹងចូលហាងទិញឥវ៉ាន់ ដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពអតិថិជនផ្សេងទៀត បុគ្គលិកហាង និងខ្លួនគេផ្ទាល់, នៅរាជធានីភ្នំពេញ, នៅថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ (ខាន់ សុគុំមនោ/ VOA)
មកដល់ពេលនេះ ជំងឺកូវីដ១៩បានរីករាលដាលដល់ជាង ១០០ប្រទេស។
ជំងឺដែលមានប្រភពចេញមកពីទីក្រុងវូហាននៃខេត្តហ៊ុយបេ ប្រទេសចិននោះ បានឆ្លងដល់មនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់មកទល់ពេលនេះ។
បើទោះបីជាមានអាជីវករមួយចំនួនបានបិទហាង និងផ្អាករបររកស៊ីរបស់ពួកគេមួយរយៈដើម្បីចៀសវាងការឆ្លងរាលដាលជំងឺកូវីដ១៩ក៏ដោយ ក៏សម្រាប់អាជីវករមួយចំនួន ការសម្រេចចិត្តបិទហាងជាបណ្តោះអាសន្នជាការលំបាក ដោយសារអ្នកទាំងនោះមានការបារម្ភចំពោះបុគ្គលិករបស់ពួកគេដែលអាចនឹងប្រឈមនឹងការអត់ការងារធ្វើ។ លើសពីនោះទៅទៀតពួកគេត្រូវចំណាយលើតម្រូវការចាំបាច់ផ្សេងទៀតមួយចំនួនផងដែរ។
លោក ហួន ចាន់ដុល្លា វ័យ២៧ឆ្នាំ ជាម្ចាស់ហាងកាហ្វេមួយនៅជិតសាលាភាសាបារាំងក្នុងក្រុងភ្នំពេញ។
លោក ចាន់ដុល្លា ដែលពាក់ម៉ាស បានប្រាប់វីអូអេថា លោកត្រូវបន្តមុខរបររបស់លោកដោយមានវិធានការតឹងរ៉ឹងក្នុងការការពារការឆ្លងជំងឺនេះ ៖
«ខ្ញុំចាប់ផ្តើមដាក់វិធានការខ្លះៗនៅក្នុងហាងដូចជាការដាក់អាកុលសម្រាប់បាញ់លាងកន្លែងពេលភ្ញៀវចេញចូល ព្រោះការចេញចូលរបស់ភ្ញៀវ គាត់ត្រូវបើកទ្វារបើកអី។ អ៊ីចឹងគឺយើងត្រូវលាង អាហ្នឹងទីមួយ»។
លោកបន្ថែមថា៖
«ទីពីរគឺសម្អាតនៅក្នុងហាង។ រាល់ដែលពេលដែលភ្ញៀវចេញចូលពីក្នុងហាង ឬពីតុ គឺយើងត្រូវមាន spray [ដបបាញ់] អាល់កុល ដើម្បីលាងតុ និងកន្លែងអង្គុយ។ ហើយផែនការទីបីរបស់ពួកយើង គឺយើងណែនាំឲ្យបុគ្គលិកនៅក្នុងហាងទាំងអស់ប្រើប្រាស់ម៉ាស ដើម្បីពាក់គ្របច្រមុះនិងមាត់។ វាអាចការពារសេវាកម្មរបស់យើងទៅភ្ញៀវក៏ដូចជាភ្ញៀវមកលើបុគ្គលិករបស់យើង»។
បុគ្គលិកទាំងបួននាក់របស់លោក តម្រូវឲ្យពាក់ម៉ាស និងលាងដៃជាញឹកញាប់។
ដើម្បីទប់ទល់នឹងការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះរដ្ឋាភិបាលបានចាត់វិធានការមួយចំនួនដូចជា ការបិទសាលារៀនមួយរយៈ និងបិទហាងខារ៉ាអូខេ រោងភាពយន្ត និងបិទបៀរហ្គាឌិនជាដើម។ រដ្ឋាភិបាលក៏បានហាមមិនឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៦ប្រទេសចូលកម្ពុជារយៈពេល៣០ថ្ងៃ។
បើទោះបីជាមកទល់ពេលនេះមិនមានការរាយការណ៍ថា មានករណីនៃការស្លាប់ដោយសារជំងឺកូវីដ១៩នេះនៅប្រទេសកម្ពុជាក៏ដោយ ក្រសួងសុខាភិបាលបានចាត់វិធានការ និងអំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋការពារខ្លួនទប់ទល់ការឆ្លងជំងឺនេះដោយការលាងដៃជាប្រចាំ និងការនៅគម្លាតឆ្ងាយពីគ្នាជាដើម។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាលលោកស្រី ឱ វណ្ណឌីនប្រាប់វីអូអេថា៖
«ដោយឡែករឿងបញ្ជ្រៀតគ្នាគ្នាច្រើនអីសុំអំពាវនាវដ៏ទទូចហើយទទូចទៀតសុំបងប្អូនយើងអនុវត្តដែលភាសាអង់គ្លេសថា Social Distance គឺនៅឲ្យឆ្ងាយពីគ្នា។ ឥឡូវមិនត្រឹមតែ Social Distance គឺនៅឲ្យឆ្ងាយពីគ្នាទេ អង្គការសុខភាពពិភពលោកគេប្រើពាក្យមួយម៉ាត់ទៀតហើយគេហៅថា Physical Distance មានន័យថា បុគ្គលិកគ្រប់រូបព្យាយាមធ្វើម៉េចឲ្យមានគម្លាតពីគ្នា១ម៉ែត្រកន្លះ ទៅ២ម៉ែត្រឡើងទៅ។ ហ្នឹងជាចំណុចសំខាន់ណាស់ដើម្បីចូលរួមកាត់បន្ថយឲ្យបានជាអតិបរិមានូវការចម្លង COVID19 នេះពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់»។
លោក ដន ឌី ដែលអង្គុយចាំភ្ញៀវជាប្រចាំនៅក្បែរព្រះបរមរាជវាំងដែលជាកន្លែងពេញនិយមមួយកន្លែងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ដើរទិញឥវ៉ាន់ និងដើរកម្សាន្តតាមដងផ្លូវ បាននិយាយថា ចាប់តាំងពីមានការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះមកលោកបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក និងក្រុមគ្រួសារលោក។
«បើខ្ញុំមិនរកដឹងតែប្រពន្ធនិងកូនខ្ញុំដឹងតែគាត់អត់បាយហើយ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំត្រូវតែចេញមកប្រថុយនឹងជំងឺហ្នឹង»។
លោកដន ឌីថាបើមានជម្រើសលោកសុខចិត្តស្នាក់នៅផ្ទះតាមការណែនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលមួយរយៈ។ ក៏ប៉ុន្តែដោយសារតែបញ្ហាជីវភាព លោកត្រូវប្រថុយប្រថានដោយការបន្តផ្តល់សេវារ៉ឺម៉កកង់បីនេះ៕