ជំងឺអេដស៍បណ្តាលឲ្យជីវភាពគ្រួសារធ្លាក់ដុនដាប។ ក្រុមគ្រួសារដែលមានសមាជិកឆ្លងមេរោគប្រល័យនេះសុទ្ធតែបានត្អូញត្អែរដូចៗបន្ទាប់ពីពួកគេបានតស៊ូទប់ទល់នឹងជំងឺនេះជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក។
អ្នកស្រី ចាន់ សុខុម ដែលមានអាយុ៤៧ឆ្នាំ និងមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តតាកែវ បានកើតជំងឺអេដស៍ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៤មកម្លេះដោយឆ្លងពីប្ដីរបស់គាត់។ ស្រី្ដកូនបីរូបនេះបានរៀបរាប់ថា គាត់ធ្លាប់មានជីវភាពសមរម្យ មានផ្ទះសម្រាប់ជ្រក មានដីសម្រាប់ធ្វើស្រែ ហើយកូនៗរបស់គាត់មានឱកាសចូលសាលារៀនបានទៀងទាត់។ ក៏ប៉ុន្ដែ នៅពេលដែលអ្នកស្រីធ្លាក់ខ្លួនឈឺ អ្នកស្រីបានលក់ទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនោះអស់សម្រាប់ព្យាបាលខ្លួនដោយសារតែប្រាក់ចំណូល ក៏ថយចុះ ហើយសេវាព្យាបាលខ្លួនកាន់តែកើនឡើង។ ជាពិសេសទាំងអ្នកស្រី ទាំងប្ដីរបស់អ្នកស្រីសុទ្ធតែត្រូវការការព្យាបាល។
អ្នកស្រី ចាន់ សុខុម កាលពីមុនប្រកបរបរធ្វើស្រែ និងរបរនេសាទបន្ដិចបន្ដួច។ នៅពេលដែលអ្នកស្រីបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិអស់ អ្នកស្រី និងប្ដីរួមទាំងកូនបីនាក់ បានឡើងមកទីក្រុងភ្នំពេញដើម្បីបន្ដជីវិតចុងក្រោយដោយស៊ីឈ្នួលបោកខោអាវ ស៊ីឈ្នួលបេះត្រកួន និងលក់នំកំប៉ិកំប៉ុក ដែលអាចរកចំណូលចន្លោះពី៥.០០០ ទៅ៧.០០០រៀលក្នុងមួយថ្ងៃ។
«ខ្ញុំមានដីដែរ ប៉ុន្តែលក់អស់ហើយ។ លក់ទាំងដី លក់ទាំងផ្ទះ អស់រលីងតែម្តង។ អត់មានសល់អីទេ។ ឈឺចេះតែលក់មើលខ្លួនទៅ។ កាលពីមុនខ្ញុំមិនអត់មិនឃ្លានអញ្ចឹងទេ។ ជីវភាពរបស់ខ្ញុំមានហូបមានអីបរិបូណ៌គ្រប់គ្រាន់ឥឡូវនេះ ខ្ញុំ អត់មានអីទេដោយឈឺទាំងប្តីទាំងប្រពន្ធ។ ពីមុនមកយើងមានកម្លាំង។ ពេលដែរយើងមានជំងឺយើងអត់សូវ មានកម្លាំងទេដូចថាខ្សោយអញ្ចឹងមិនទាន់មានជំងឺដូចជាធ្វើការច្រូតស្រូវស្ទូងស្រូវរហូតដល់ល្ងាចអត់ចេះចុកចង្កេះអត់ចេះហត់ហេវទេតែបើឥឡូវ យើងចុះធ្វើអញ្ចឹងដឹងតែហត់ហេវហើយយើងអត់មានអីហូបគ្រប់គ្រាន់ទៀត»។
មានរូបរាងស្គមស្គាំងនិយាយដោយអាការៈហត់ហេវ នៅពេលនេះ អ្នកស្រីចាន់ សុខុម រស់នៅក្នុងកូនខ្ទមតូចមួយមានទំហំប្រមាណជាបួនម៉ែត្របួនជ្រុងដែលស្ថិតនៅលើមាត់ប្រឡាយទឹកស្អុយមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីសាលាបឹងត្របែក។ ជាងមួយឆ្នាំមកហើយប្ដីរបស់អ្នកស្រីចាន់ សុខុម ដែលមានអាយុប្អូនគាត់មួយឆ្នាំមិនអាចធ្វើការងារអ្វីសម្រាប់ប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតបានទេ។ ដូច្នេះ បន្ទុកគ្រួសារទាំងមូលគឺជាអម្រែករបស់អ្នកស្រី។ ផលវិបាកនេះបានប៉ះពាល់ដល់កូនរបស់អ្នកស្រីចំនួនពីរនាក់ដែលមានអាយុ១៧ឆ្នាំ និង១៩ឆ្នាំមិនមានឱកាសរៀនទៀងទាត់ដោយត្រូវជួយរកធ្វើការងារផ្សេងដើម្បីជួយបន្ធូរបន្ទុកក្នុងគ្រួសារ។
លោក ឈៀង រ៉ា អ្នកកើតជំងឺអេដស៍ម្នាក់ទៀតក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញបានជួបបញ្ហាដូចគ្នានេះដែរ។ រាងកាយមិនសូវមាំទាំ ស្បែកឡើងជ្រួញ សាច់ឡើងស្រអាប់ ដែលធ្វើឲ្យគាត់មានវ័យហាក់ដូចជាចាស់ជាងអាយុ៤៧ឆ្នាំ ដែលជាវ័យពិតប្រាកដរបស់គាត់។ លោក ឈៀង រ៉ាមានកូនប្រុស ២នាក់ ដែលបានឈប់រៀនបន្ទាប់ពីលោក និងប្រពន្ធបានដឹងថា ខ្លួនមានជំងឺអេដេស៍កាលពីឆ្នាំ២០០៩។ គាត់ក៏បានចម្លងជំងឺនេះទៅកាន់ប្រពន្ធរបស់គាត់ដែរ។ លោក ឈៀង រ៉ា មានជំងឺជាច្រើនប្រភេទដូចជារបេង និងផ្សិតក្នុងខួរក្បាលជាដើមដែលជំងឺទាំងនេះធ្វើឲ្យសុខភាពរបស់គាត់ចុះខ្សោយជាខ្លាំង។
លោក បានឲ្យដឹងថា កាលពីមិនទាន់មានជំងឺនេះលោកជាជាងជួសជុលម៉ាញ៉េ ទូរទស្សន៍ វិទ្យុ និងកង្ហារជាដើម។ ក្នុងមួយខែ ផាត់ការចាយវាយហើយនៅសល់យ៉ាងតិច១០០ដុល្លារ ដែរហើយគួបផ្សំប្រពន្ធរបស់គាត់លក់បន្លែនៅក្នុងផ្សារទៀតនោះជីវភាពរបស់គាត់ពុំមានអ្វីចោទជាបញ្ហានោះទេ។
«ជីវភាពរបស់ខ្ញុំធូរធារគួរសមដែរ ដល់ពេលខ្ញុំធ្លាក់ខ្លួនឈឺទៅអត់បានរកអីសោះ១ឆ្នាំជាងនេះ។ មេរោគមិនសូវធ្វើទុក្ខអីប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្តែថ្នាំដែលលេបទៅមានផលប៉ះពាល់។ ពេលដែលខ្ញុំធ្លាក់ខ្លួនឈឺតែមួយរៀល មិនដែលរកបានទេ។ មានគេយករបស់មកឲ្យធ្វើដែរតែធ្វើអត់កើតឈឺក្បាល ពេលមុនមិនដូចអញ្ចឹងទេ។ កើតជំងឺនេះដូចវាបំផ្លាញរាងកាយ កាលណាយើងធ្វើអញ្ជឹងធ្វើឲ្យខួរក្បាលយើងក្តៅវិលមុខមួយរំពេច ដួលនៅនឹងមួយកន្លែង ធ្វើមិនកើត ពីព្រោះរយៈកាលនេះ ខ្ញុំកំពុងនៅលេបថ្នាំច្រើនមុខណាស់។ មិនមែនតែថ្នាំពន្យាតែមួយមុខនោះទេមានថ្នាំរបេងផងថ្នាំផ្សិតក្បាលផង»។
ដូច្នេះ ការចំណាយគ្រប់យ៉ាងដែលមានម្តាយចាស់ជរាផងនោះ បន្ទុកត្រូវធ្លាក់ទៅលើប្រពន្ធគាត់ ដែលប្រឹងរកលុយយ៉ាងត្រដាបត្រដួសជាមួយនឹងមុខរបរតូចតាចនេះ។
ទាំងលោក លោក ឈៀង រ៉ា ទាំងអ្នកស្រី ចាន់ សុខុម សុទ្ធតែបានទទួលថ្នាំពន្យារពីមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងពីអង្គការខាណា ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយមានបេសកកម្មមួយផ្នែកទាក់ទងនឹងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការឆ្លងជំងឺអេដស៍។
បាយការណ៍ជាតិស្ដីអំពីផលប៉ះពាល់ខាងសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនៃមេរោគអេដស៍មកលើគ្រួសារនៅកម្ពុជាដែលត្រូវបានបង្ហាញជាសាធារណៈកាលពីចុងខែសីហា ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ បានបង្ហាញថា គ្រួសារដែលមានអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍មានការថយចុះប្រាក់ចំណូល ហើយការចំណាយមានការកើនឡើងសម្រាប់ការព្យាបាល ហើយ១ភាគ៣នៃក្រុមគ្រួសារ អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍មាន កុមារដែលកំព្រាដោយសារមេរោគអេដស៍។
របាយការណ៍ដែលធ្វើឡើងរួមគ្នារវាងអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺអេដស៍ និងកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNDP) ប្រចាំនៅកម្ពុជាបន្ថែមទៀតថា ប្រាក់សន្សំរបស់គ្រួសារ ដែលមានអ្នកផ្ទុកជំងឺអេដស៍ជួបប្រទះកំណើនប្រាក់បំណុលដែលជាកត្តាប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានលើសន្តិសុខស្បៀងអាហារ និងសុខុមាលភាពចិត្តសង្គមក៏ដូចជាស្ថានភាពស្រ្តី និងការអប់រំរបស់កុមារផងដែរ។
លោក ទិត ឃីមុយ ជានាយករងនៃអង្គការខាណា បានឲ្យដឹងថា ជាធម្មតាគ្រួសារមួយមានអ្នកកើតជំងឺអេដស៍ហើយនោះ ជីវភាពគ្រួសារនោះច្បាស់ជាមានការប៉ះពាល់ជាមិនខាន ទោះបីជា គ្រួសារនោះមានជីវភាពធូរធារក៏ដោយ ពីព្រោះអ្នកដែលមានជំងឺនេះមានកម្លាំងចុះខ្សោយហើយផ្នែកប្រព័ន្ធប្រសាទ ក៏មានភាពមិនប្រក្រតីដូចជាមនុស្សដែលគ្មានជំងឺនោះដែរ។
ជំងឺអេដស៍មានផលប៉ះពាល់ដល់ការប្រកបរបរ និងការងារផ្សេងៗយ៉ាងខ្លាំង។ អ្នកជំងឺអេដស៍ដែលមានជីវភាពធូរធារខ្លះមិនបានទៅបើកថ្នាំ ឬរកសេវានៅតាមមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋដោយឥតគិតប្រាក់នោះទេគឺពួកគាត់បានលាក់បាំងទៅរកសេវាខាងក្រៅដោយក្នុងម្នាក់ចំណាយទៅលើថ្នាំ និងការព្យាបាលផ្សេងៗជាមធ្យមចន្លោះពី៥០០ទៅ១.៥០០ដុល្លារអាមេរិកក្នុង១ខែ ដែលធ្វើឲ្យការចំណាយក្នុងគ្រួសារត្រូវមានការកើនឡើង។
«ទាំងផ្នែកទឹកចិត្តក៏វាប៉ះពាល់ ហើយផ្នែកសុខភាពរាងកាយក៏ប៉ះពាល់។ អញ្ចឹងទាំងពីរនេះធ្វើឲ្យគាត់បញ្ឈប់ស្ទើរតែទាំងស្រុងអ្នកដែលដឹងថ្មីៗនេះក្នុងទឹកចិត្តក្នុងការរកប្រកបមុខរបរ ឬក៏ការធ្វើជំនួញ ឬក៏ការធ្វើការងារផ្សេងៗដើម្បីរកប្រាក់ចំណូលគឺត្រូវបានបញ្ចប់ ហើយយើងឃើញថា ការចំណាយនៅតែមានហើយអត់មានប្រាក់ចំណូល។ ដូច្នេះគឺធ្វើឲ្យមានបញ្ហាប៉ះពាល់ខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់គាត់។ ជំងឺនេះភាគច្រើន បើគាត់ចូលដល់ដំណាក់កាលអេដស៍គឺគាត់មិនអាចទៅធ្វើការអ្វីបានទេហើយ ទី២ក្នុងដំណាក់កាលដំបូងដែលគាត់ទើបតែចាប់ផ្តើមព្យាបាលថ្នាំនោះ គឺវាធ្វើទុក្ខជាខ្លាំង»។
ជាមួយគ្នានោះដែរ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ទា ផល្លា អនុប្រធានអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺអេដស៍ បានឲ្យដឹងដែរថា គ្រួសារមានអ្នកកើតជំងឺអេដស៍ ទោះបីជាមានជីវភាពធូរធារយ៉ាងណាក៏ដោយក៏មានផលប៉ះពាល់ដែរ គ្រាន់តែតិច និងច្រើនតែប៉ុណ្ណោះ។
«ចំពោះអ្នកមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ អ្នកម៉េម៉ាយច្រើនមែនទែន។ ទី១ បាត់បង់អ្នករកចំណូលហើយ ទី២គឺពេលដែលមានអេដស៍នេះគឺភាគច្រើនៗតែមកយឺត។ គាត់សាកល្បងលាក់ខ្លួនចុះឡើងៗ។ គាត់ព្យាបាលលិចកើតទៅគាត់អស់លុយកាក់ច្រើន។ ជួនកាលអស់ទាំងដីធ្លីទៀតជួនកាលអស់ទាំងទ្រព្យសម្បតិ្តទៀត អស់ទាំងម៉ូតូ ផ្ទះ អញ្ចឹងគឺវាប៉ះពាល់ធ្ងន់ណាស់ទៅលើសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ផលវិបាក សង្គមមួយទៀត គឺការរើសអើង»។
ជាញឹកញាប់ មេរោគអេដស៍បានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងអ្នកមាន និងអ្នកក្របាត់បង់ការងារ និងធ្វើឲ្យពួកគេជួបប្រទះការម៉ាក់ងាយ និងការរើសអើង។ របាយការណ៍ជាតិស្ដីអំពីផលប៉ះពាល់ខាងសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនៃមេរោគអេដស៍មកលើក្រុមគ្រួសារនៅកម្ពុជា រៀបរាប់ថា កុមារដែលកំព្រាដោយសារមេរោគអេដស៍បានធ្វើឲ្យកើនឡើងនូវបន្ទុកសេដ្ឋកិច្ចដែលមានមកលើសមាជិកគ្រួសារដែលនៅរស់ និងជាបន្ទុករបស់ប្រទេស។
ជម្ងឺអេដស៍បានចាប់ផ្ដើមកើតនៅកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៩១ ហើយបន្ទាប់មកបានរីករាលដាលជាខ្លាំងរហូតដល់ជនបទ។ បច្ចុប្បន្នមានប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រមាណ៧៥.០០០នាក់ នៅក្នុងក្រុមគ្រួសារប្រមាណជា៦ម៉ឺនគ្រួសារកំពុងតែផ្ទុកមេរោគអេដស៍។ មួយឆ្នាំត្រូវចំណាយថវិកាប្រមាណ៥៨លានដុល្លារអាមេរិកសម្រាប់ការងារមេរោគអេដស៍នេះដូចជាការថែទាំ ការការពារ និងការផ្តល់ថ្នាំពន្យារជាដើម៕