រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបង្ហើបជាលើកដំបូងនូវគម្រោងបញ្ជាទិញវ៉ាក់សាំងកូវីដ ដែលអង្គការសុខភាពពិភពលោក(World Health Organization)ថាទំនងមកដល់កម្ពុជាដំបូងនៅខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ខាងមុខ។
ដំណឹងខាងលើនាំឲ្យបណ្ដាអ្នកជំនួញខ្នាតធំដែលស្និទ្ធនឹងបក្សកាន់អំណាច បានចាប់ផ្តើមចូលរួមថវិកាដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការកុម្ម៉ង់ទិញវ៉ាក់សាំង។
ដំណឹងវ៉ាក់សាំងចាក់បង្ការជំងឺឆ្លងជាសាកលនេះ កើតឡើងចំពេលនៃការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ក្នុងសហគមន៍ជាដំបូងនៅកម្ពុជា ដែលចង្កោមនៃការឆ្លងកើនដល់៣៤នាក់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធជាង១ម៉ឺននាក់ ត្រូវបានយកសំណាកទៅធ្វើតេស្ត គិតត្រឹមថ្ងៃអង្គារនេះ។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Li Ailan តំណាងអង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ប្រាប់VOAថាវ៉ាក់សាំងបង្កាជំងឺកូវីដនេះនឹងមកដល់កម្ពុជា ប៉ុន្តែទោះបីជាវ៉ាក់សាំងមានប្រសិទ្ធភាពយ៉ាងណា ក៏វាមិនអាចឈ្នះកូវីដ១៩ភ្លាមៗនោះដែរ ដែលទាមទារបុគ្គលនិងរដ្ឋបន្តប្រុងប្រយ័ត្ន និងចាត់វិធានការអនាម័យឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិតប្រាប់VOAតាមសារអេឡិចត្រូនិកនៅថ្ងៃអង្គារនេះថា៖
«តាមអត្រាបច្ចុប្បន្ននៃការចម្រើនទៅមុខនៃការសាកល្បងផលិតវ៉ាក់សាំង យើងរំពឹងថាវ៉ាក់សាំងនឹងផ្ដើមទៅដល់បណ្ដាប្រទេសនានានៅអំឡុងឆ្នាំ២០២១។ កម្ពុជាប្រហែលទទួលបានវ៉ាក់សាំងលឿនបំផុតអំឡុងខែមីនាខាងមុខ តែមិនទាន់ប្រាកដប្រជានៅឡើយទេ»។
កិច្ចប្រជុំអន្តរក្រសួងមួយត្រូវបានរៀបចំនៅថ្ងៃអង្គារនេះ ដើម្បីកំណត់អាទិភាពនៃវ៉ាក់សាំងទាំងនោះ តែលទ្ធផលយ៉ាងណា មិនទាន់មានការបង្ហាញឲ្យដឹងនៅឡើយទេ ហើយអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល និងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ក៏មិនទាន់បានតបសារសុំការអត្ថាធិប្បាយរបស់VOAដែរ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា ថវិការដ្ឋត្រូវបានបម្រុងទុកត្រៀមទិញវ៉ាក់សាំងដំបូងចំនួន១លានដូស សម្រាប់ចាក់មនុស្ស៥០ម៉ឺននាក់ ដែលក្នុងម្នាក់ត្រូវចាក់២ដូស(ពីរដង)។
មនុស្សម្នានាំគ្នាពាក់ម៉ាស់រង់ចាំធ្វើតេស្តរកជំងឺកូវីដ១៩ នៅកីឡាដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក ក្រោយពីមានការផ្ទុះការឆ្លងជំងឺនេះនៅក្នុងសហគមន៍ជាលើកដំបូងកាលពីខែមុន ថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។
លោក ហ៊ុន សែន ផ្ដល់ឱវាទដល់មន្ត្រីក្រោមបង្គាប់ឲ្យពិចារណាផ្ដល់អាទិភាពវ៉ាក់សាំងដល់អ្នកបម្រើការនៅជួរមុខ រួមមានក្រុមគ្រូពេទ្យ គ្រូបង្រៀន កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងមន្ត្រីតុលាការ។
កម្ពុជាជារដ្ឋដែលអង្គការសុខភាពពិភពលោក(WHO) និងសម្ព័ន្ធភាពសាកល ដើម្បីវ៉ាក់សាំង និងភាពស៊ាំ (Global Alliance for Vaccines and Immunizationឬ GAVI)ចាត់បញ្ចូលក្នុងគម្រោងលៃលកទីផ្សារទុកជាមុននៃវ៉ាក់សាំងកូវីដ។
គម្រោងខាងលើត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីផាត់ចំណាយរាល់ដូសនៃវ៉ាក់សាំងកូវីដដែលត្រូវបែងចែកដល់បណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ«ពេលមានវ៉ាក់សាំងដែលមានប្រសិទ្ធភាពនិងសុវត្ថិភាព»។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Li Ailan តំណាងអង្គការសុខភាពពិភពលោក បានប្រាប់VOAបន្ថែមថា តាមរយៈគម្រោងនេះ មានអត្រាប្រហាក់ប្រហែល២០%នៃចំនួនប្រជាជនកម្ពុជាសរុបអាចនឹងទទួលបានវ៉ាក់សាំង ដោយឥតគិតថ្លៃ។
លោកស្រីបន្ថែមថា ក្រៅពីគម្រោងនេះ រដ្ឋអធិបតេយ្យនីមួយៗក៏មានសិទ្ធិអំណាចក្នុងការកុម្ម៉ង់ទិញវ៉ាក់សាំងពីប្រភពនានាតែត្រូវអនុលោមតាម«និយាមខ្ពស់បំផុតនៃវិទ្យាសាស្ត្រ និងសីលធម៌ ជាពិសេសការពិនិត្យល្អិតបំផុតលើបញ្ហាសុវត្ថិភាព ប្រសិទ្ធផល និងទិន្នន័យមានគុណភាពខ្ពស់»។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖
«WHOនឹងបន្តធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាលនិងដៃគូពាក់ព័ន្ធក្នុងការផ្ដល់ប្រឹក្សាផ្នែកបច្ចេកទេសក្នុងការធ្វើលទ្ធកម្មនិងការពង្រាយចែកចាយនៃវ៉ាក់សាំង»។
កាលពីខែតុលា ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន Wang Yi មកកម្ពុជា លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង បានលើកឡើងថាប្រទេសចិននឹងផ្ដល់វ៉ាក់សាំងកូវីដដល់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ដែលលោកថា«ជាពិសេសកម្ពុជា ជាមិត្តដែកថែប»។
ព្រឹត្តិបត្រវិទ្យាសាស្ត្រសុខាភិបាលអន្តរជាតិ The Lancet បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភអំពីការអរសប្បាយដោយមិនពិចារណារឿងវ៉ាក់សាំង ដែលចេញលទ្ធផល«ជោគជ័យ»ជាបន្តបន្ទាប់កាលពីខែមុន។
ការស្រាវជ្រាវរួមរបស់ក្រុមហ៊ុនអាមេរិក Pfizer និងក្រុមហ៊ុនអាល្លឺម៉ង់ BioNTech បានបង្ហាញពីជោគជ័យនៃវ៉ាក់សាំងខ្លួន ដែលមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងអត្រា៩៥% កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា។
ក្រុមហ៊ុនអាមេរិកមួយទៀតឈ្មោះ Moderna បានបង្ហាញកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ថាវ៉ាក់សាំងពិសោធន៍របស់ខ្លួនមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងអត្រា៩៤,១% ក្នុងដំណាក់កាលសាកល្បង។
រូបឯកសារ៖ ដបតូចៗចំនួន៤ដែលមានបិទស្លាកសញ្ញាវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញនៅពីមុខស្លាកសញ្ញាក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំង Moderna ថ្ងៃទី៣១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០។
វ៉ាក់សាំង Sputnik V របស់រុស្ស៊ីបានបញ្ចប់ការសាកល្បងដំណាក់កាលទី៣ ហើយចាប់ផ្ដើមចាក់ជូនប្រជាជនជាមួយអត្រាប្រសិទ្ធភាព៩១,៤% និងមានតម្លៃ១០ដុល្លារក្នុងមួយដូស។
The Lancet បារម្ភអំពីកង្វះទិន្នន័យលម្អិតអំពីលទ្ធផលសាកល្បងវ៉ាក់សាំងទាំងនោះ និងថាតើវ៉ាក់សាំងទាំងនោះបង្ការការឆ្លង ឬគ្រាន់តែបង្ការការធ្លាក់ខ្លួនឈឺ។ ព័ត៌មានក៏មានមិនគ្រប់ឡើយទេថាតើអ្នកមានវ័យ និងលក្ខខណ្ឌសុខភាពខុសគ្នា ចាក់វ៉ាក់សាំងទៅមានប្រសិទ្ធភាពប៉ុណ្ណា។
បើតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក គិតត្រឹមថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ សប្ដាហ៍មុន មានបេក្ខភាពវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ដែលស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលសាកល្បងចំនួន៥១ទូទាំងពិភពលោក កំពុងសាកល្បង។
បន្ទាប់ពីការប្រកាសរបស់លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ក៏មានចលនាមហាជនដែលផ្ដើមចេញពីបណ្ដាឧកញ៉ា អ្នកជំនួញធំៗ ដែលស្និទ្ធស្នាលនឹងបក្សកាន់អំណាច។
លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល សាស្ត្រាចារ្យរងផ្នែកកិច្ចការសាកលនៅមហាវិទ្យាល័យ Occidental សហរដ្ឋអាមេរិក ថាការតម្រង់ជួរចូលប្រគល់ទឹកប្រាក់របស់បណ្ដាឧកញ៉ាៗ បង្ហាញពីទំនាក់ទំនង«សក្ដិភូមិ»រវាងរដ្ឋនិងក្រុមជំនួញធំៗ។
អ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះបានប្រាប់VOAតាមសារអេឡិចត្រូនិកថា៖
«វាដូចជាអ្វីៗអំពីកម្ពុជាសក្ដិភូមិដូច្នោះដែរ។ ក្រុមឧកញ៉ាចេញលុយ ម្ល៉ោះហើយអ្នកកាន់អំណាចពុំចាំបាច់គិតពន្ធដារអ្វីពីពលរដ្ឋដើម្បីបង្កើនចំណូលឡើយ។ ពិតមែនហើយ តើឧកញ៉ាទាំងនោះខ្លះបានលុយពីណាមក? គឺបានមកពីប្រជាជនហ្នឹងឯង តាមរយៈការទទួលបានកិច្ចព្រមព្រៀង និងសម្បទានផ្ដាច់មុខទាំងឡាយដែលខ្វះសុចរិតភាព»។
យ៉ាងណាក្ដី ខណៈពលរដ្ឋខ្លះក៏បានចូលវិភាគទាន លោក ហ៊ុន សែន បានហៅចលនាមហាជននេះថាជា«ខឿនការពារសុខភាពរបស់ប្រជាជន»ដែលមហាជនគាំទ្រ«ទាំងផ្លូវចិត្តនិងផ្លូវកាយ»។
លោកស្រី លឹម សូលីន នាយិកាប្រចាំប្រទេសកម្ពុជានៃអង្គការ Oxfam បានសាទរចំពោះដំណឹងវ៉ាក់សាំងនិងចលនាមហាជនក្នុងមូលនិធិវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩របស់រដ្ឋាភិបាល តែបានស្នើឲ្យមានការគ្រប់គ្រងធនធានថវិកានិងវ៉ាក់សាំង ប្រកបដោយ«តម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងសមធម៌»។
លោកស្រីបានប្រាប់VOAថា៖
«មួយទៀតដែរហ្នឹង គឺនិយាយអំពីគណនេយ្យភាពក្នុងការគ្រប់គ្រង ហើយនិងតម្លាភាពនោះគឺថាយើងផ្សព្វផ្សាយហើយក៏យើងជំរុញផងដែរ ឲ្យមានការគ្រប់គ្រងទាំងថវិកាហើយនិងទាំងការបែងចែកនោះធ្វើទៅឲ្យបានសមស្រប និងទូលំទូលាយ។ ហើយសំខាន់មែនទែនគឺការបើកចំហព័ត៌មានទាំងអស់នោះ និងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលាយហើយជំរុញឲ្យមានការចូលរួមពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា»។
លោកស្រី លឹម សូលីន ក៏បានស្នើផងដែរ ឲ្យចាត់បញ្ចូលក្រុមងាយរងគ្រោះដទៃ ដូចជាក្រុមអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាជាដើម ឲ្យបានវ៉ាក់សាំងត្រឹមត្រូវដូចគេដូចឯងដោយគ្មានការរើសអើង៕