ភ្នំពេញ — កម្ពុជាកំពុងបន្តតស៊ូដើម្បីសម្រេចគោលដៅរបស់ខ្លួន គឺក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលទេសចរ ចិន ដោយបានកសាងកេរ្តិ៍ឈ្មោះជាគោលដៅទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ មុនជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩។
កាលពីខែវិចិ្ឆកាកន្លងទៅ កម្ពុជាបានដាក់ឱ្យដំណើរការព្រលានយន្តហោះថ្មីមួយដែលជាជំនួយដោយប្រទេសចិន ក្រោមគម្រោងគំនិតផ្តួចផ្តើម ផ្លូវក្រវាត់ពាណិជ្ជកម្ម (Belt and Road Initiative ឬBRI) ដែលនៅមិនឆ្ងាយពីប្រាសាទអង្គរវត្តក្នុងខេត្តសៀមរាប ដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ។
គោលដៅនេះបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីការដាក់ចេញនូវយុទ្ធសាស្ត្រទេសចរណ៍មួយហៅថា «China Ready» ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ដែលមានគោលបំណងបំពាក់មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ជាមួយនឹងជំនាញភាសាចិន ការផ្តល់សញ្ញា និងឯកសារធ្វើដំណើរជាភាសាចិន និងធ្វើឱ្យប្រាកដថា ម្ហូបអាហារ និងគ្រឿងបរិក្ខារនានាត្រូវនឹងរសជាតិចិន។
ក្នុងពិធីសម្ពោធព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរថ្មី កាលពីខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានព្យាករណ៍ពីសុទិដ្ឋិនិយមនៃការមកដល់របស់ទេសចរចិន នៅក្នុងជំនួបមួយ ដែលលោក និងប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping បានប្រកាសថា ឆ្នាំ២០២៤ គឺជាឆ្នាំនៃការផ្លាស់ប្តូរប្រជាជន និងប្រជាជន។ មេដឹកនាំទាំងពីរពិភាក្សាគ្នានៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយ ក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង កាលពីខែតុលា។
ក្នុងរយៈពេល ១០ ខែដើមឆ្នាំ ២០២៣ កម្ពុជាទទួលបានភ្ញៀវទេសចរចិនប្រមាណ ៤៥ ម៉ឺននាក់។ នេះបើតាមទិន្នន័យរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍។ តួលេខនេះត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងឈានដល់ប្រមាណ ៧០ ម៉ឺននាក់នៅចុងឆ្នាំ ដែលជំរុញដោយការកើនឡើងក្នុងអំឡុងពេលខែត្រជាក់នៃខែវិច្ឆិកា និងខែធ្នូ។
ចំនួនភ្ញៀវទេសចរបានធ្លាក់ចុះពីកំណត់ត្រាភ្ញៀវទេសចរចំនួន ២,៣លាននាក់ ពីប្រទេសចិនក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ បើទោះបីវាមានភាពល្អប្រសើរឡើង ក្រោយការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ ក៏ដោយ។ យោងតាមតួលេខរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍ ភ្ញៀវទេសចរចិនមានតែ ៩ ម៉ឺននាក់ប៉ុណ្ណោះ បានមកទស្សនាកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០២២។
យ៉ាងណាមិញ មានកត្តាជាច្រើនហាក់ដូចជាកំពុងបង្អាក់សេចក្តីប្រាថ្នារបស់វិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជា។
រូបឯកសារ៖ អ្នកធ្វើដំណើរតម្រង់ជួរឡើងយន្តហោះ នៅអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ នៅខេត្តសៀមរាប កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣។
សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិន ក្រោយជំងឺរាតត្បាតនៅតែធ្លាក់ចុះ។ នេះបានជំរុញឱ្យមនុស្សដកខ្លួនចេញពីការធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសដែលមានតម្លៃថ្លៃ។ នេះបើតាម FDIintelligence ដែលបានរកឃើញថា ការធ្វើដំណើរអន្តរជាតិធ្លាក់ចុះដោយសារតែថ្លៃចំណាយ ការថយចុះទិដ្ឋាការ កង្វះជើងហោះហើរអន្តរជាតិ និងការភ័យខ្លាចអំពីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន។
ប៉ុន្តែប្រតិបត្តិករទេសចរណ៍នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលពឹងផ្អែកលើភ្ញៀវទេសចរចិនត្រូវបានលើកទឹកចិត្តដោយនិន្នាការកើនឡើងបន្តិច ដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់នៅឆ្នាំនេះ។
អ្នកស្រី ឆាយ សៀវលីន ប្រធានសមាគមទេសចរណ៍កម្ពុជា ប្រាប់វីអូអេថា៖ «ព្រោះថាព្រលានយន្តហោះថ្មីមួយនេះគឺមានសមត្ថភាពក្នុងការផ្ទុកនូវប្រភេទយន្តហោះធំៗហើយបានច្រើនទៀត។ អ៊ីចឹងយើងអាចទទួលបានហោះហើរចូលបានច្រើន គោលដៅថ្មីៗទៀត។ អ៊ីចឹងយើងមានការរំពឹងខ្ពស់ចំពោះការកើនឡើងនៃការហោះហើរចូល ក៏ដូចជាភ្ញៀវទេសចរពីគ្រប់ទិសទីផងដែរ»។
លោក ទា គីឡេង ប្រធានសមាគមទេសចរណ៍ចិនកម្ពុជា និយាយថា ព្រលានយន្តហោះថ្មីនេះនឹងអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្សព្វផ្សាយការហោះហើរពីខេត្តនានាទូទាំងប្រទេសចិន។ លោកបន្ថែមទៀតថា ការត្រឡប់មកវិញរបស់ភ្ញៀវទេសចរចិន មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ភ្នាក់ងារទេសចរណ៍ សណ្ឋាគារ និងភោជនីយដ្ឋាន រួមជាមួយអ្នកបើកបររថយន្ត និងម៉ូតូកង់បីជាដើម។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «តែប្រលានយន្តហោះថ្មីរបស់យើងគឺយើងបានធ្វើរួចហើយនៅពេលណាមួយដែលទេសចរណ៍នេះដំណើរការឡើងវិញ គឺយើងមានមធ្យោបាយគ្រប់គ្រាន់។ ហើយប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលអាចជំរុញជើងយន្តហោះហោះត្រង់ពីប្រទេសចិនគ្រប់ខេត្តនៅប្រទេសចិន មកប្រទេសខ្មែរយើងនៅខេត្តសៀមរាបនេះ ខ្ញុំជឿថា ភ្ញៀវទេសចរជនជាតិចិននឹងមានច្រើនឡើងមកវិញជាមិនខាន»។
លោក ទា គីឡេង ដែលជាមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍និយាយភាសាចិន បានលើកឡើងទៀតថា រូបលោករកចំណូលបានប្រហែល៥០ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ ឬច្រើនជាងនេះ មុនពេលដែលជំងឺកូវីដ១៩ប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដល់ឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា។ លោកបន្តថា សព្វថ្ងៃនេះ ភាគច្រើនលោករកប្រាក់មិនបាននោះទេ។
កម្ពុជាទទួលបានភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណ ៤,៤ លាននាក់ ក្នុងរយៈពេល ១០ ខែដំបូងនៃឆ្នាំ ២០២៣ នេះ ដែលកើនឡើងពី ១,៩ លាននាក់ ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា កាលពីឆ្នាំមុន។ កម្ពុជារំពឹងថានឹងទទួលបានភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិ រហូតដល់ ៥,៤ លាននាក់នៅចុងឆ្នាំ ២០២៣។ នេះបើតាមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងទេសចរណ៍។ ប៉ុន្តែវានៅតែតិចជាងចំនួនភ្ញៀវទេសចរប្រហែល ៦,៦ លាននាក់ កាលពីឆ្នាំ ២០១៩។
លោក ខៀវ ធី ប្រធានសមាគមមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍អង្គរ ប្រាប់វីអូអេថា ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិពីបណ្តាប្រទេសនានាមានលក្ខណៈខុសគ្នាសម្រាប់ប្រតិបត្តិករក្នុងស្រុក។ លោកនិយាយថា ភ្ញៀវទេសចរចិនមានទំនោរទិញកញ្ចប់ធ្វើដំណើរដែលរួមបញ្ចូលទាំងអស់ ដែលរួមមានជើងហោះហើរ ការស្នាក់នៅ និងអាហារ ប៉ុន្តែពួកគេក៏ចូលចិត្តចំណាយលើការទិញវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ និងផលិតផលក្នុងស្រុករបស់កម្ពុជាផ្សេងទៀតផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្តែប្រសិនចិនមកច្រើនម្យ៉ាងដែរ ដោយសារតែជនជាតិចិនចូលចិត្តទិញវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ច្រើន ចូលចិត្តទិញអ្វីដែលខ្មែរយើងមានដូចជារបស់កំប៉ិកកំប៉ុកដូចជាស្ករត្នោត ដូចជាគ្រាប់ស្វាយចន្ទី ដូចជាត្រីងៀត ត្រីឆ្អើរ សាច់ក្រករបស់ខ្មែរ ទឹកស៊ីអ៊ីវ ទឹកម្ទេស។ ចិនចូលចិត្តទិញណាស់ជួយសេដ្ឋកិច្ចប្រជាជនយើងច្រើន»។
យោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់ Nikkei Asia កាលពីខែកញ្ញា អ្នកជំនាញទេសចរណ៍ក្នុងតំបន់ប្រាប់ថា អ្នកដំណើរជាច្រើនបានលុបចោលផែនការទៅទស្សនាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ បន្ទាប់ពីការព្រមានពីប៉ូលិស និងមន្ត្រីផ្សេងទៀតអំពីការចាប់ជំរិត ដែលកើតចេញពីការបោកបញ្ឆោតតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ឬហៅថា Scam។
ភាពភ័យខ្លាចនៃការក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃការជួញដូរមនុស្ស រួមថែមទាំងការបំផុសគំនិតរបស់អ្នកផលិតរឿងចិនមួយដែលមានចំណងជើងថា «No More Bets» ដែលតួអង្គពាក់អាវយឺតដែលមានអក្សរខ្មែរ ប៉ុន្តែមិនបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងប្រទេសណាមួយ ដែលជាកន្លែងក្រុមជួញដូរមនុស្សបង្ខំមនុស្សឱ្យបោកបញ្ឆោតគេ។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (UNHCHR) ដែលចេញផ្សាយកាលពីចុងខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៣ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មនុស្សប្រមាណជា ១០ ម៉ឺននាក់ ដែលជាជនបរទេសត្រូវបានបង្ខំឱ្យធ្វើការងារឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ករណីឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញនេះក៏បានកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសចំនួន៥ ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍រួមមានកម្ពុជា ថៃ ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងហ្វីលីពីន។
រូបឯកសារ៖ ជនជាតិចិនមួយក្រុមត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្នុងអំឡុងពេលការវាយឆ្មក់របស់ប៉ូលីស ដោយសង្ស័យថាបានដំណើរការបណ្តាញបោកប្រាស់ស្នេហាតាមអ៊ីនធឺណិត ដែលចាប់ជនរងគ្រោះរាប់រយនាក់នៅក្នុងប្រទេសចិន នៅឯអគារនៃសួនឧស្សាហកម្ម Kara ក្នុង Batam ក្នុងខេត្ត Riau Islands ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។
ជនរងគ្រោះនៃការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញទាំងនោះបានប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែង និងការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដោយពួកគេទទួលរងការធ្វើទារុណកម្មយ៉ាងឃោរឃៅ អំពើអមនុស្សធម៌ ថោកទាប ការឃុំខ្លួនដោយបំពាន អំពើហិង្សាផ្លូវភេទ ពលកម្មដោយបង្ខំ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងៗទៀត។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ប៉ែន បូណា បានច្រានចោលកត្តាភ័យខ្លាចដោយសារភាពយន្តមួយនេះ ដោយកត់សម្គាល់ថា ភាពយន្តតែងតែពិពណ៌នាអំពីរឿងអាក្រក់ដែលកើតឡើងនៅកន្លែងឆ្ងាយៗ ដោយមិនបង្កឱ្យមានការធ្លាក់ចុះនៃអ្នកទស្សនា ឬទេសចរមកកម្ពុជានោះទេ។ លោកបន្តថា កម្ពុជានៅតែជាគោលដៅសុវត្ថិភាព ហើយភ្ញៀវទេសចរកម្រជួបបញ្ហាណាស់។
លោកថ្លែងថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែបើយើងគិតមួយជ្រុងទៀត រឿងភាពយន្តវាជាភាពយន្តតើ! កន្លងទៅយើងឃើញភាពយន្តគុនចិនកាប់ចាក់ គុនហូលីវូដអីក្តី គេថតរឿងបងតូចបងធំ ក្រុមម៉ាហ្វា បាញ់ប្រហារគ្នាពេញទឹកពេញដីពេញទីក្រុង ប៉ុន្តែរឿងនេះវាមិនបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទេសចរណ៍អីទេ»។
អ្នកស្រី ឆាយ ស៊ីវលីន ប្រធានសមាគមទេសចរណ៍កម្ពុជា បានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលគួរតែផ្តល់ការផ្សព្វផ្សាយតាមប្រព័ន្ធឌីជីថលបន្ថែមទៀតដល់ប្រជាជនចិន និងសង្កត់ធ្ងន់លើវិធានការដែលខ្លួនកំពុងអនុវត្ត ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពភ្ញៀវទេសចរទាំងអស់។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «យើងកុំរង់ចាំថា ទាល់តែភ្ញៀវចូលមកសិនចាំយើងងើប អ៊ីចឹង។ យើងត្រូវតែត្រៀមមុន ដើម្បីទេសចរពេលដែលគាត់ចូលមកម្តងបន្តិចៗ គាត់បានមើលឃើញថា យើងបានត្រឡប់មកវិញ ត្រៀមខ្លួនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទទួលភ្ញៀវទេសចរចិន ព្រោះថា ប្រសិនបើគាត់បានមកហើយគឺដូចទឹកបាក់ទំនប់តែម្តង មកច្រើន»។
លោក ហុង វណ្ណៈ អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចនៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លើកឡើងថា កម្ពុជាជាប្រទេសដែលមានកន្លែងច្រើនសម្រាប់ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ ដូច្នេះលោកចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្កើតគោលនយោបាយទេសចរណ៍បន្ទាន់មួយ ដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាការកែលម្អ និងអភិវឌ្ឍតំបន់ទេសចរណ៍ទាំងនោះ ដើម្បីទប់ទល់នឹងការប្រកួតប្រជែងទេសចរណ៍ជាមួយប្រទេសនានាក្នុងតំបន់។
លោកថ្លែងថា៖ «ដោយសារយើងមានសក្តានុពលតំបន់ទីតាំងទស្សនាកម្សាន្តអីរួចទៅហើយ អ៊ីចឹងយើងនៅតែធ្វើរៀបចំគោលនយោបាយ បន្ទាប់មកគោលនយោបាយហ្នឹងទៅចង្អុលទិសតាំងពីអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់នៅក្នុងវិស័យជាដើមហ្នឹង»។
កម្ពុជារំពឹងថា ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិចំនួន៥លាននាក់នឹងធ្វើដំណើរមកកម្ពុជានៅឆ្នាំ ២០២៥ ហើយចំនួនភ្ញៀវទេសចរអាចនឹងត្រឡប់មកវិញ ដូចមុនពេលមានជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩។ នេះបើតាមលោក តុប សុភ័គ រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងទេសចរណ៍។ យោងតាមចក្ខុវិស័យរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍ ប្រហែលជាមិនដល់ឆ្នាំ២០២៨ កម្ពុជាអាចទទួលបានភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណ ៨ លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ៕