កម្ពុជានិងថៃកំពុងបង្កើនកិច្ចប្រឹងប្រែងការទូតដើម្បីជៀសវាងការវាយប្រយុទ្ធគ្នាជាថ្មីនៅតាមព្រំដែន។ ក៏ប៉ុន្តែប្រទេសទាំងពីរបានចោទគ្នាទៅវិញទៅមកអំពីការប្រើគ្រាប់មីនចង្កោមដែលត្រូវហាមដោយអន្តរជាតិ នៅក្នុងការវាយប្រយុទ្ធគ្នាក្នុងពេលប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងទៅនេះ នៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារអាយុ៩០០ឆ្នាំ។
មជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា (CMAC) ដែលទទួលថវិកាពីអន្តរជាតិឲ្យដឹងថា ខ្លួនកំពុងធ្វើការស៊ើបអង្កេតសេចក្តីរាយការណ៍អំពីគ្រាប់មីនចង្កោមនេះ។ យោធាកម្ពុជាក៏ឲ្យដឹងដែរថា កាំភ្លើងធំមានបាញ់ចេញមកពីទឹកដីថៃ។
លោក ហេង រតនា អគ្គនាយកមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា និយាយថា គេបានបញ្ជូនអ្នកស៊ើបអង្កេតមួយក្រុមទៅភូមិសាអែម ខេត្តព្រះវិហារ ដើម្បីឲ្យពន្យល់ប្រជាពលរដ្ឋស៊ីវិលអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃគ្រាប់មីនទាំងនេះ ដែលមិនផ្ទុះទាំងអស់ទេ ហើយកប់ក្នុងដីទៅជាគ្រាប់ម៉ីន ដែលបណ្តាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់យូរក្រោយជម្លោះនេះទៅថ្ងៃមុខទៀត។ លោកថ្លែងថា៖
«យើងកំពុងធ្វើការស្រាវជ្រាវបន្ថែមទៀតស្តីអំពីការបាញ់ផ្លោងគ្រាប់ ១០៥ និង ១៥៥ មីលីម៉ែត្ររបស់ពួកសៀម ដែលមានផ្ទុកដោយគ្រាប់មីនចង្កោម។ យើងបានរកឃើញខ្លះហើយ យើងមានភស្តុតាងជាក់ស្តែង ឃើញគ្រាប់ខ្លាស្ទ័រហ្នឹងនៅរាយប៉ាយនៅតំបន់មួយចំនួន ដូចជាតំបន់ស្វាយជ្រុំជាដើម ហើយនិងតំបន់មួយចំនួនទៀត។ ប៉ុន្តែដោយសារស្ថានភាពនៅតានតឹងនៅឡើយ យើងឥតទាន់មានលទ្ធភាពពិនិត្យនៅកន្លែងច្រើនប៉ុន្មានទេ»។
រដ្ឋាភិបាលថៃបានបដិសេធការប្រើគ្រាប់មីនចង្កោម។ លោក ប៉ានិថាន់ វតនាយ៉ាខន (Panitan Wattanayagorn) ដែលជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលថៃនិយាយថា៖
«យោធាបានបញ្ជាក់ប្រាប់យើងថា យើងមិនប្រើអាវុធនេះទេ។ ទីពីរ គេក៏បានរកឃើញអាវុធទាំងនោះនៅក្នុងតំបន់នោះ ហើយពួកគេបានសម្រេចថា អាវុធនោះចេញមកពីប្រទេសកម្ពុជា។ គេបានរកឃើញសំបកគ្រាប់មីនចង្កោមនៅក្នុងតំបន់ដែលភាគីកម្ពុជាបានបាញ់កាំភ្លើងរបស់ខ្លួន»។
គ្រាប់មីនចង្កោម និងគ្រាប់ម៉ីនជាបញ្ហាត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សង្គ្រាមច្រើនទសវត្សរ៍នៅក្នុងសតវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ បានបន្សល់ទុកអាវុធបែបនេះនៅពាសពេញប្រទេសកម្ពុជា ហើយក្នុងមួយឆ្នាំៗមានមនុស្សជាច្រើននាក់ត្រូវរងរបួសដោយសារគ្រាប់មីនដែលមិនទាន់ផ្ទុះទាំងនោះ។
ការវាយប្រយុទ្ធគ្នាចុងក្រោយនេះជាការវាយប្រយុទ្ធដ៏ខ្លាំងបំផុតតាំងពីឆ្នាំ២០០៨ មក នៅពេលដែលភាពតានតឹងបានឡើងខ្ពស់បន្ទាប់ពីប្រាសាទព្រះវិហារនៃសតវត្សរ៍ទី១១ បានទទួលឋានៈជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពីអង្គការអប់រំវិទ្យាសាស្រ្ត និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហៅកាត់យូណេស្កូ (UNESCO)។
ការវាយប្រយុទ្ធគ្នាបានផ្ទុះឡើងកាលពីថ្ងៃសុក្រមុន បណ្តាលឲ្យស្លាប់មនុស្សយ៉ាងតិច ១០ នាក់ និងរបួសជាច្រើននាក់ទៀត ដែលរួមទាំងជនស៊ីវិលជាច្រើននាក់ផង។ អ្នកស្រុកជាច្រើនពាន់នាក់នៅតាមព្រំដែនទាំងសងខាងបានរត់ចោលផ្ទះរបស់ខ្លួន។
កងទ័ពខ្មែរ និងថៃត្រូវនៅត្រៀមខ្លួនដោយប្រុងប្រយ័ត្នតទៅទៀតដោយអ្នកស្រុកបានរាយការណ៍ថា មានការបង្កើនកងកម្លាំងសន្តិសុខ។ ក៏ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃពុធនេះ គ្មានសេចក្តីរាយការណ៍អំពីការវាយប្រយុទ្ធគ្នាថ្មីទៀតទេ។
នៅថ្ងៃពុធនេះដែរ ប្រាសាទព្រះវិហារនៅបិទទ្វារមិនឲ្យសាធារណជនចូលមើលនៅឡើយ។ មន្រ្តីខ្មែរបានទៅពិនិត្យមើលប្រាសាទព្រះវិហារនេះ ដែលហាក់ដូចជាមានការខូចខាតខ្លះនៅក្នុងការវាយប្រយុទ្ធគ្នា។
មន្រ្តីអង្គការយូណេស្កូ បានអំពាវនាវឲ្យមានភាពស្ងប់ស្ងៀម ហើយនិយាយថា គេនឹងបញ្ជូនអ្នកជំនាញឲ្យទៅធ្វើការវាយតម្លៃអំពីការខូចខាតទៅលើប្រាសាទនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែថៃបានប្រឆាំងជំទាស់នឹងការពិនិត្យមើលរបស់អង្គការយូណេស្កូ។
រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសនៃប្រទេសទាំងពីរនឹងធ្វើដំណើរទៅបូរីញូវយ៉ក នៅសប្តាហ៍ក្រោយដើម្បីពិភាក្សាអំពីស្ថានការណ៍នេះនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ តុលាការអន្តរជាតិបានកាត់សេចក្តីថា ប្រាសាទព្រះវិហារជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែផ្លូវចូលសំខាន់មួយស្ថិតនៅលើទឹកដីទំហំ៥ គីឡូម៉ែត្រក្រឡានៅក្នុងប្រទេសថៃ។ នៅខែមិថុនាខាងមុខ គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិនឹងជួបប្រជុំដើម្បីសម្រេចអំពីផែនការមួយដើម្បីថែរក្សាប្រាសាទនេះ។
នយោបាយនៅក្នុងប្រទេសថៃបានធ្វើឲ្យជម្លោះព្រំដែនខ្មែរថៃមានភាពរិតតែធ្ងន់ធ្ងរឡើងទៀត។ នៅចុងខែធ្នូ មន្រ្តីខ្មែរបានចាប់ខ្លួនជនជាតិថៃ ៧ នាក់ រួមមានសមាជិករដ្ឋសភាម្នាក់ផង ហើយត្រូវចោទប្រកាន់ថា បានឆ្លងព្រំដែនខុសច្បាប់ចូលទៅក្នុងតំបន់ជម្លោះមួយទៀត។ ជនជាតិថៃពីរនាក់បានទទួលទោសជាប់ពន្ធនាគារច្រើនឆ្នាំអំពីបទចារកម្ម តែ ប្រាំនាក់ត្រូវបានដោះលែងទៅវិញ។
អ្នកជាតិនិយមថៃទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួនបណ្តេញជនជាតិខ្មែរចេញពីតំបន់ឈ្លោះគ្នា ហើយទុកជាមោឃៈនូវអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាមួយដែលប្រទេសទាំងពីរបានចុះហត្ថលេខាដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែន។ រដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលពាក្យទាមទារទាំងនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយ កែរ យ៉ាន