អ្នកវិភាគនយោបាយនិងអ្នកស្រាវជ្រាវបានស្នើឲ្យសមាគមអាស៊ានបង្កើតយន្តការមួយសម្រាប់ការពារជនស៊ីវិលដែលរងគ្រោះក្នុងជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។
ក្រុមអ្នកវិភាគនយោបាយនិងអ្នកស្រាវជ្រាវខាងដំណោះស្រាយជម្លោះក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វ៊ិកបានលើកឡើងនៅថ្ងៃពុធទី២៧ខែមេសានេះថា យន្តការដោះស្រាយជម្លោះនិងការការពារជនស៊ីវិលគួរតែត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថាអាស៊ានដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពដល់ជនស៊ីវិលនៅកម្ពុជានិងថៃដែលកំពុងមានជម្លោះ។
រូបភាពនិងសេចក្តីរាយការណ៍នៃការប្រយុទ្ធគ្នាកាលពីថ្ងៃសុក្រទី២២ខែមេសាសប្តាហ៍មុន៖
ការលើកឡើងនេះនៅចំពេលដែលប្រទេសទាំងពីរបានវាយប្រយុទ្ធគ្នាដោយអាវុធជាថ្មីទៀតអស់រយៈពេលប្រាំមួយថ្ងៃជាប់ៗគ្នាហើយ រហូតមកដល់ថ្ងៃពុធនេះ ដោយបណ្តាលឲ្យទាហាននៃភាគីទាំងសងខាងយ៉ាងតិចចំនួន១៣នាក់ស្លាប់និងរាប់សិបនាក់ទៀតរងរបួស។
ជនស៊ីវិលម្នាក់ក៏ត្រូវបានរាយការណ៍ថា បានស្លាប់នៅដោយសារការវាយប្រយុទ្ធគ្នានេះដែរ។ នេះបើផ្អែកតាមកាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ ដែលបានចេញផ្សាយតាមគេហទំព័រអ៊ីនធើណិតរបស់ខ្លួននៅថ្ងៃពុធនេះ។ ជនស៊ីវិលយ៉ាងតិចចំនួន៦៦.០០០នាក់ផ្សេងទៀតបានភៀសខ្លួនចេញពីតំបន់ព្រំដែនរៀងៗខ្លួន ដើម្បីស្វែងរកទីជម្រកបណ្តោះអាសន្នប្រកបដោយសុវត្ថិភាព។
បណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធ នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងសន្តិភាព បានមានប្រសាសន៍ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវីអូអេ ខ្មែរ នៅឯកិច្ចប្រជុំមួយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វីក (CSCAP) ដែលរៀបចំឡើងក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃពុធនេះថា សមាគមអាស៊ានត្រូវមានកាតព្វកិច្ចការពារជនស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសជាសមាជិករបស់ខ្លួន ក្នុងកាលៈទេសៈដែលមានការប្រយុទ្ធគ្នាដោយអាវុធកើតឡើងក្នុងតំបន់នេះ។ លោក វណ្ណារិទ្ធ បន្តថា៖
«មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ យើងមិនទាន់មានយន្តការណាដែលច្បាស់លាស់ទេនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌអាស៊ានក្នុងការការពារជនស៊ីវិលនៅពេលមានសង្រ្គាម។ នៅក្នុងបរិបទសង្រ្គាមអន្តរជាតិដូចជាសង្គ្រាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃហ្នឹង។ អាហ្នឹងក៏ជាកាតព្វកិច្ចមួយ ខ្ញុំគិតថា ជាកាតព្វកិច្ចរបស់អន្តរជាតិដែរ ដើម្បីធ្វើអន្តរាគមន៍ជួយដល់ជនស៊ីវិលដែលទទួលរងគ្រោះពីសង្រ្គាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃហ្នឹង»។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ ខេវិន ក្លេមិន្ទស៍ (Kevin Clements) នាយកមជ្ឈមណ្ឌលជាតិដើម្បីការសិក្សាអំពីសន្តិភាពនិងជម្លោះនៃប្រទេសណូវែលហ្សេឡង់ មានប្រសាសន៍ជាមួយវីអូអេ ខ្មែរ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំថា ថៃមានកាតព្វកិច្ចមួយដោយមិនត្រូវបង្កើតឲ្យមានស្ថានភាពដែលបង្កអសុវត្ថិភាពដល់ជនស៊ីវិលកម្ពុជាឡើយ ហើយផ្ទុយមកវិញ កម្ពុជាក៏មានកាតព្វកិច្ចធ្វើដូចគ្នាដែរចំពោះជនស៊ីវិលថៃ។ លោកសាស្ត្រាចារ្យ ខេវិន ក្លេមិន្ទស៍ មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា កម្ពុជា និងថៃ ត្រូវសម្លឹងមើលប្រយោជន៍រួម រវាងប្រទេសទាំងពីរ និងនៅក្នុងតំបន់ទាំងមូល ជាជាងប្រយោជន៍នយោបាយនៃប្រទេសតែម្ខាងៗ ហើយត្រូវចាត់ទុកបញ្ហាសុវត្ថិភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសទាំងពីរជាកត្តាចម្បងដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយជម្លោះព្រំដែននេះប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព។ លោកសាស្ត្រាចារ្យ ក្លេមិន្ទស៍ មានប្រសាសន៍ថា៖
«ប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើលរបៀបមួយដែលប្រទេសម្ខាងៗអាចឈរឲ្យផុតពីនយោបាយក្នុងស្រុករបស់ខ្លួន ហើយដាក់បញ្ហាសន្តិសុខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ពួកគេជារឿងសំខាន់ក្នុងជម្លោះនោះ ខ្ញុំយល់ថា យើងនឹងអាចចាប់ផ្តើមគិតឃើញដំណោះស្រាយបញ្ហានេះបានប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតកាន់តែខ្ពស់»។
សហរដ្ឋអាមេរិកនិងអង្គការសហប្រជាជាតិបានអំពាវនាវឲ្យកម្ពុជានិងថៃ អត់ធ្មត់ជាអតិបរមា និងព្យាយាមរកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធីចំពោះជម្លោះព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរ តាមរយៈយន្តការតំបន់អាស៊ានដែលបច្ចុប្បន្នឥណ្ឌូនេស៊ីធ្វើជាប្រធាន។
កម្ពុជាបានយល់ព្រមទទួលយកអ្នកសង្កេតការណ៍ឥណ្ឌូនេស៊ីដើម្បីឃ្លាំមើលបទឈប់បាញ់គ្នាអចិន្ត្រៃយ៍មួយនៅតាមតំបន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ប៉ុន្តែថៃហាក់ដូចជាសម្តែងការមិនយល់ព្រមដោយនៅតែប្រកាន់ជំហរចង់ដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយកម្ពុជាដោយផ្ទាល់។
ប៉ុន្តែគោលជំហររបស់ថៃនេះ ត្រូវបានបដិសេធដោយភាគីកម្ពុជា ដោយកម្ពុជាលើកឡើងថា យន្តការដោះស្រាយជម្លោះទ្វេភាគីគ្មានប្រសិទ្ធិភាពទេចាប់តាំងពីជម្លោះបានផ្ទុះឡើង បន្ទាប់ពីការសម្រេចចិត្តរបស់អង្គការយូណេស្កូ ក្នុងការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨មកនោះ។
តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី មេដឹកនាំកម្ពុជានិងថៃត្រូវបានរំពឹងថា នឹងជួបចរចាគ្នាដើម្បីឈានទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់មួយនៅក្នុងជំនួបកំពូលអាស៊ានលើកទី១៨ក្នុងទីក្រុងហ្សាការតានៃប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី នៅថ្ងៃទី៧និងទី៨ខែឧសភាខាងមុខនេះ។
សាស្ត្រាចារ្យ ខេវិន ក្លេមិន្ទស៍ មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីតំបន់អាស៊ាន ប្រទេសទាំងពីរក៏អាចសម្លឹងមើលភាគីទី៣ផ្សេងទៀតដែលពួកគេជឿទុកចិត្ត ឧទាហរណ៍ដូចជាលោក ណែលសិន មែនដិឡា (Nelson Mandela) នៃប្រទេសអាហ្រ្វិកខាងត្បូងជាដើម ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយជម្លោះរបស់ពួកគេ តាមរបៀបមួយដែលប្រទេសទាំងពីរអាចទទួលយកបាន ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាព និងសន្តិសុខដល់ជនស៊ីវិលនៃប្រទេសទាំងពីរ៕
