ប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃអង្គារនេះបានសុំឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យជួយបណ្តុះបណ្តាលសមត្ថភាពជំនាញ និងឯកទេសស៊ើបអង្កេតនិងស្រាវជ្រាវរកបេតិកភ័ណវប្បធម៌ដែលត្រូវបានលួចរត់ពន្ធ នៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមដល់កងកម្លាំងប៉ូលិសការពារបេតិភ័ណ្ឌជាតិ។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោតាន់ចាយ ប្រធាននាយកដ្ឋានប៉ូលិសការពារបេតិកភ័ណ្ឌក្រសួងមហាផ្ទៃបានថ្លែងប្រាប់VOA ក្រោយពីជំនួបជាមួយលោកJohn Mortonថា កម្លាំងប៉ូលិសការពារបេតិកភ័ណ្ឌរបស់យើងមិនទាន់មានសមត្ថភាពជំនាញនិង ឯកទេសគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការតាមដាន ស៊ើបអង្កេតឆ្លងដែន និង នីតិវិធីស៊ើបអង្កេតជាលក្ខណៈអន្តរជាតិចំពោះបទឧក្រិដ្ឋឆ្លងដែនដែលទាក់ទងនឹងសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិទេ។
«ខ្ញុំបានលើកសំណូមពរ២៖ ទី១ការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ឱ្យគាត់ជួយហ្វឹកហ្វឺនកងកម្លាំងលើកិច្ចប្រតិបត្តិការជាពិសេសលើការងារស៊ើបអង្កេតនិងនីតិវិធីក្នុងការស៊ើបអង្កេតជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ហើយទី២ សុំជំនួយជាមធ្យោបាយប្រតិបត្តិការ ដូចជារថយន្ត ម៉ូតូ និងវិទ្យុទាក់ទង»។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោតាន់ចាយបានបញ្ជាក់ថា កងកម្លាំងប៉ូលិសការពារបេតិកភ័ណ្ឌជាតិរបស់យើងមានលទ្ធភាពត្រឹមតែស៊ើបអង្កេតមុខសញ្ញាជនល្មើស និងពួកឧក្រិដ្ឋជនក្នុងប្រទេសប៉ុណ្ណោះ។
លោក John Morton ឧបការីក្រសួងសន្តិសុខមាតុភូមិសហរដ្ឋអាមេរិក បានទទួលយកសំណើរបស់ភាគីកម្ពុជា ហើយសំណើនេះនឹងត្រូវពិភាក្សាគ្នាលម្អិតបន្ថែមទៀត នៅពេលការិយាល័យទំនាក់ទំនងរបស់លោកត្រូវបង្កើតនៅកម្ពុជាឆាប់ៗនេះ។
លោកJohn Morton បានបញ្ជាក់ថា លោកនឹងខិតខំជួយកងកម្លាំងប៉ូលិសការពារបេតិកភ័ណ្ឌជាតិលើការងារស៊ើបអង្កេត ដើម្បីស្រាវជ្រាវរកបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌របស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលបានបាត់ និងប្រគល់យកមកឱ្យប្រទេសកម្ពុជាវិញនិងការងារជួយបណ្តុះបណ្តាលធនធាន មនុស្សដល់កងកម្លាំងប៉ូលិសការពារបេតិកភ័ណ្ឌជាតិ ដើម្បីឱ្យមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងកិច្ចប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន។
នៅក្នុងជំហានដ៏សំខាន់មួយដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌ដែលមិនអាចជំនួស បាន ប្រទេសកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមប្រកាសអាសន្នស្តីពីគ្រោះថ្នាក់នៃវត្ថុបុរាណ ខ្មែរ Red List of Cambodian Antiquities at Risk នៅក្នុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១០។
យោងតាមការឃ្លាំមើលបេតិកភ័ណ្ឌ បេតិកភ័ណ្ឌរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលមានតម្លៃប្រមាណ២០លានដុល្លារអាមេរិក ត្រូវបានគេលក់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨។
យ៉ាងហោចណាស់៩០%នៃសម្ភារៈបានលក់នៅទីផ្សារវត្ថុបុរាណ បានមកដោយខុសច្បាប់និងប្រមាណ១លានដុល្លារអាមេរិកនៃវត្ថុបុរាណខ្មែរត្រូវបានធ្វើពាណិជ្ជកម្មតាមរយៈផ្ទះលក់ឡាយឡុងក្នុងមួយឆ្នាំ។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោតាន់ចាយបានថ្លែងថា យើងបង្ក្រាបបានចំនួន៣៨ករណីដែលមានជនល្មើសប្រមាណ២០នាក់ និងវត្ថុបុរាណប្រមាណ១០ដុំ រួមមានរូបព្រះ ចាប់តាំងពីការបង្កើតនាយកដ្ឋានប៉ូលិសការពារបេតិកភ័ណ្ឌជាតិនៅដើមឆ្នាំ២០០៧។
លោក John Morton បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា «ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាប្រទេសមួយដែលត្រូវបានគេលួចបេតិកភ័ណ្ឌជាតិ។ យើងភ្នាក់ងារពង្រឹងច្បាប់គយ និងអន្តោប្រវេសន៍សហរដ្ឋអាមេរិក និង អាជ្ញាធរគយទទួលខុសត្រូវចំពោះការស៊ើបអង្កេតការលួចវត្ថុបុរាណ និងវត្ថុបុរាណវប្បធម៌ពីបរទេសដែលបាននាំចូល និងលក់ដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។ យើងកំពុងធ្វើការយ៉ាងជិតស្និតជាមួយប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីបញ្ជាក់និងនាំត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញនូវវត្ថុបុរាណមួយចំនួនដែលយើងជឿថា យកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក»។
លោក John Morton បានទស្សនាកន្លែងអភិរក្សអង្គរ ដែលជាកន្លែងតម្កល់វត្ថុបុរាណប្រាសាទបាក់ខែង ប្រាសាទបាយ័ន ប្រាសាទតាព្រហ្មនិងប្រាសាទអង្គរវត្ត។
ក្នុងឆ្នាំ២០០៧ រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នូវរូបចម្លាក់របាំអប្សរា សម័យកាលក្រោយគ្រឹះសករាជ ប្រហែល១២០០ឆ្នាំ ដែលត្រូវបានរត់ពន្ធពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយរំលោភកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងប្រទេសទាំងពីរ សំដៅការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌របស់ប្រទេសកម្ពុជា៕
